'Luisterliedjes met een tikkeltje pop'
Vulkaan vermomd als ijsberg
lichtspel met
honderd j aloezieën
Demis Roussos maakt nieuwe lp 'Time'
Postmodern allegaartje
in Circus Rijnders
Frankfurt in
Rotterdam
WOENSDAG 12 OKTOBER 1988
PAGINA 25
BUSSUM In de jaren zeventig volgde hij een streng di
eet. Het lukte hem om flink af te slanken. Er ging dan ook
maar liefst vijftig kilo af. Maar hij was er absoluut niet ge
lukkig mee. "Ik kreeg grote problemen met mijn stem.
Toen dat niet verdween ben ik weer op de oude voet door
gegaan en de vele kilo's zaten er toen zo weer aan. Maar ik
voelde me er wel weer beter door," zegt Demis Roussos,
die er inderdaad weer als een zwaargewicht uitziet. De
Griekse zanger is in ons land voor de presentatie van zijn
nieuwe elpee en cd, getiteld 'Time'. Er is ook een Franse
versie van, maar daarvoor werden de opnamen in Parijs ge
maakt. En op het album staat de titel 'Le Grec'.
Het album Time bevat een ver- r
scheidenheid aan melodieën. Over 0001
zijn nieuwe produktie is Roussos, Bert Pol
die nauw heeft samengewerkt met
producer Gerard Stellaard, best te
vreden. "Mijn nieuwe plaat Time is
daarom zo interessant, omdat er
AMSTERDAM - Onlangs werden voor het Rijksmuseum in Amsterdam
opnamen gemaakt voor een documentaire over Nederland, die op 3 no
vember wordt uitgezonden op de Japanse televisie. Het bier vormt hierin
het verbindende element tussen Japan en Nederland. Het waren namelijk
de Hollanders die dit populaire vocht naar het land van de Rijzende Zon
brachten. Vandaar dat de Japanse acteur Sanshi Katura hier poseert
voor een bierwagen. (foto gpd)
Sterke 'Achterberg' van Hollands Theater
LEIDEN Toen ik vele jaren ge
leden achter het 'raadsel Achter
berg' kwam, bekroop mij een
enorme teleurstelling. Na alle ge
ruchten, voor mij een belangrij
ke reden om zijn gedichten te
gaan lezen, had ik gehoopt op
een 'crime passionel' of minstens
een verzengend liefdesdrama.
Dat paste ook bij het beeld van
Achterberg als een in zichzelf ge
keerde dichter, die ons slechts in
de poëzie een blik op zijn inner
lijk gunde. Zijn misdaad bleek
echter slechts een vorm van
doodslag en begaan door een
psychisch labiele figuur, in de
optiek van de jaren zestig dus bij
na een 'normaal' mens. Vaarwel
romantiek en daarmee wat zijn
dichterschap spannend en 'be
grijpelijk' maakte!
In plaats daarvan kwam echter
de fascinatie door een schep
pingsdrift op basis van een niet
alledaagse psyche, die alleen in
kunst of ander 'onalledaags' ge
drag een uitlaatklep kon vinden.
Menige grote kunstenaar, of hij
nu Michelangelo, Wagner of Ach
terberg heet, dankt zijn kracht
immers aan het feit dat er aan
hem 'een steekje los' is. (Een de
primerende gedachte in een tijd,
waarin men bezig is toekomstige
kunstenaars in de kiem te smo
ren door ieder kind te conforme
ren tot een evenwichtige kloon
van ons maatschappelijk gemid
delde).
De vraag naar Achterbergs
scheppingsdrift heeft ook Manu
el van Loggem beziggehouden
en het is derhalve onjuist 'Ach
terberg' te zien als biografisch to
neel. Het gaat niet om de feiten
en zelfs niet om Achterberg als
individu; Van Loggems dichter
lijke vrijheid in de behandeling
van zijn stof spreekt wat dat be
treft boekdelen.
In de eerste twee bedrijven
wordt op indringende wijze de
vicieuze cirkel van het creatieve
conflict geschilderd: de kunste
naar die moet scheppen uit on
rust, onvrede en/of schuldge
voel, maar die zonder die drang
niet kan leven en daarom bijna in
staat is zijn eigen onrust te cre
ëren. Een vondst was daarbij de
abstrahering van de 'tegenspe
lers', de moeder, de hospita, de
psychiaters en de echtgenote,
door hen met vloeiende overgan
gen door dezelfde actrice te laten
spelen. Minder gelukkig was de
uitwerking van de meisjesfiguur,
die in een al te schoolse scène na
de pauze ook voor een inzinking
in de spanning zorgde. Zodra -
op het niveau van een schoolk
rantinterview - niet meer de
kunstenaar centraal staat, maar
zijn relatie tot zijn kunst, worden
er teveel open deuren ingetrapt.
Dat het einde van Achterbergs
levensconflict zijn poëtisch pro
duktie zou verminderen, had op
een dramatische sterkere wijze
ingeleid kunnen worden.
'Titus, geen Shakespeare!'
Titus, geen Shakespeare! door Toneel
groep Amsterdam. Vertaling, bewerking en
regie: Gerardjan Rijnders. Gezien op 11
oktober in de Stadsschouwburg, Amster
dam. Aldaar nog tot en met 23 oktober te
AMSTERDAM Alles went,
zelfs ongrijpbare theaterexperi
menten doen je niet meer ver
steld staan. Desondanks blijft
het tobben met het Circus Rijn
ders volgens de hilarische 'Bake-
liet'-methode. Precies een jaar
geleden bracht de Toneelgroep
Amsterdam een bizarre revue uit
over de achterkleinzoon van de
uitvinder van het bakeliet. Een
verschrikkelijke voorstelling
al moet gezegd dat velen hier to
taal anders over dachten, en het
stuk zelfs zeer succesvol bleek te
worden. 'Bakeliet' werd zelfs ge
nomineerd voor het Theater Fes
tival van dit jaar. Een citaat uit
het rapport van de jury: "'In
plaats van het samenhangende
wereldbeeld van de traditionele
tragedie en komedie, confron
teert Gerardjan Rijnders ons met
het gefragmentariseerde wereld
beeld van de kitscherige massa
cultuur".
Die grote veranderingen in ons
wereldbeeld vallen inderdaad
niet te ontkennen. Daarom ver
schilt bijvoorbeeld ook modern
proza veelal in hoge mate van de
negentiende eeuwse-roman. Op
de nieuwe produktie 'Titus, geen
Shakespeare' van Toneelgroep
Amsterdam is het hierboven ge
citeerde evenzeer van toepas
sing. Volgens een vergelijkbare
methode als bij 'Bakeliet' is 'Ti
tus' opgebouwd. Het is wederom
een muzikaal ondersteund bizar
geheel geworden, dat ditmaal be
staat uit fragmenten van Titus
Andronicus' van Shakespeare,
en uit een talkshow met teksten
ontstaan vanuit improvisaties en
gedeeltelijk ontleend aan ge
luidsbandmateriaal van het ra
dioprogramma van Alan Berg.
'Titus' is opgezet als radio-
praatshow voor toneel, terwijl
parallel daaraan fragmenten uit
'Titus Andronicus' worden ge
speeld. Titus Muizelaar speelt
hierin de rol van de Amerikaanse
radiopresentator Alan Berg, die
in juni 1984 waarschijnlijk door
een rechtsextremistische groe
pering werd vermoord. De grote
vraag is nu echter, of dit postmo
derne allegaartje een eigentijdse
tegenhanger vormt van het re
pertoiretheater, dat zich immers
volgens zijn tegenstanders in een
uitzichtloze crisis zou bevinden?
Het ziet er beslist niet naar uit.
Aan 'Bakeliet' kon je je tenmin
ste nog flink ergeren (of in krin
gen van Rijnders-fans: plezier
beleven). 'Titus' doet waarschijn
lijk 'vriend noch vijand' iets. Er
werd althans gisteravond in de
Amsterdamse Stadsschouwburg
erg mat gereageerd. Zelfs toen
Titus Muizelaar (met een knip
oog naar de Amsterdamse actua
liteit) in zijn rol van Alan Berg
met Shaffy-directeur Dick Hau-
I 2) A groovy kind of love
Phill Collins
2(5) Teardrops Womack
Womack
3(1) The only way up - Yazz
Plastic Population
4 (10) Desire U2
5 (3) Stop Sam Brown
6(4) Where did 1 go wrong
UB 40
7(7) Heaven in my hands
Level 42
8 (12) One moment in time
Whitney Houston
9 (16) Riding on a train The
Pasadenas
10 9) Paradise by the... Meat
Loaf
II 6) Wonderful tonight
Eric Clapton
12 8) Girl you know it's true -
Milli Vanilli
13 (19) Domino Dancing Pet
Shop Boys
14 (14) Touchy A Ha
15 (24) She wants to dance with
me Rick Astley
16 (30) Bad Medicine BonJo-
17 (13) You came Kim Wilde
18 (11) The Locomotion Kylie
Minoque
19 (15) Long and lasting love
Glenn Medeiros
20 (29) Failing in love again
Londen Beat
21 (20) Cause you're not here
René Shuman
22 (25) Stop this crazy thing -
Coldcut
23 (31) I don't want your love
Duran Duran
4 (17) What a wonderful world
Louis Armstrong
25 (21) Just got paid Johnny
Kemp
26 (35) The harder 1 try Bro
ther Beyond
27 (26) Sweet child o'mine -
Guns 'n Roses
28 (28) Age of reason - John
Farnham
29 (38) The dance alone Sting
30 Mushanga Toto
31 Don't worry be happy
Bobby McFerrin
32 (18) Foolish beat Debbie
Gibson
33 1919 Mainstreet Mark
Anthony
34 (22) La Primavera BZN
35 Lovely day remix'88
Bill Withers
36 I quit Bros
37 (23) Big Bubbles, no troubles
Ellis Begs Howard
38 (27) Raw Spandau Ballet
39 (34) Whenever you need mee
Piet Veerman
40 (33) Sweet little mystery
Wet Wet Wet
Manifestatie 'D.arts 88' in Rotterdam
ROTTERDAM - Wel eens een
muur zien lachen of huilen? Of een
pianoconcert gehóórd met vier
vleugels 's nachts in de hal van het
centraal station? Of beeldende
kunst zien oplichten in de nacht
door honderd gelijktijdig, maar on
gelijk bewegende luxaflexen van
een flatgebouw?
door
Henk Drent
Uw verwarring wordt ruim
schoots op haar wenken bediend:
de 'grensgebieden tussen kunst en
wetenschap' zijn precies het onder
werp van de manifestatie 'D.arts
88' (uitgesproken op z'n Engels:
The arts 88) in de eerste twee we
ken van november in Rotterdam.
Ze wordt georganiseerd door het
Studiecentrum voor Kunst- en Cul
tuurwetenschappen van de Eras
mus Universiteit, als een eigenwijs
'nakomertje' van de viering van het
75-jarig bestaan van de universi
teit.
Dr. Joop Visser van de faculteit
der Historische en Kunstweten
schappen is de initiatiefnemer van
'D.arts 88'. Hij riep bij de uitvoe
ring ervan de hulp in van Evert Ma-
liangkay, beeldend kunstenaar uit
Rotterdam en docent aan de Hoge
school voor de Kunsten in Arn
hem.
Voor dit projekt stelde de Neder
landse Spoorwegen op dinsdag 8
november van tien uur 's avonds
tot half drie 's nachts (toevallig de
nacht van de Amerikaanse presi
dentsverkiezingen) de hal van het
Rotterdamse centraal station ter
beschikking voor het piano-con
cert 'Lemniscaat' van Simeon ten
Holt op vier vleugels.
Ook de croissanterie in de sta
tionshal raakte zo commercieel be
vlogen dat tijdens het hele concert
'normaal kan worden doorgege
ten'. Ook de reizigers van de nacht
treinen, evenals de vaste 'bevol
king' van het CS - junkies, zwer
vers en alcoholisten - zullen zich
verrast gratis gewonnen mogen
geven.
Evert Maliangkay: "De NS was
zo enthousiast. Je mocht willen dat
alle culturele instellingen in ons
lanrt zo warm"
Na een stevig rondje repareren
van kapotte en gammele luxaf
lexen volgt op de avond van 7 no
vember de strak geregisseerde cre
atie van Herbert Verhey: de 'ani
matie' met een blok van honderd
luxaflexen voor de ramen van de
hoogbouw van het universiteits
complex op Woudestein. Maliang
kay: "Honderd vrijwilligers, voor
elke luxaflex eentje, die op het sig
naal van een brandweer-alarmbel,
ieder een afzonderlijk schema vol
gend, de lamellen van hun luxaflex
sluiten, openen of half sluiten".
Poëzie vult de avonden van 9 en
10 november in de kleine zaal van
de Nieuwe Rotterdamse Schouw
burg. Schrijvers en dichters, onder
wie Jan Eikelboom, Bernlef, Rut-
ger Kopland, Toon Tellegen en Jan
Kal zullen er techniek en achter
grond van hun eigen werk of ver
taalwerk onder de loep nemen. Het
Kunstkanaal (Omroep Rotterdam
en Lokatel Den Haag) zal aan een
en ander aandacht besteden).
Op 12 en 13 november volgt in
Museum Boymans van Beuningen
een congres over het grensgebied
tussen kunst en wetenschap. Met
onder meer het echtpaar Leo en Ti
neke Vroman, beiden zowel weten
schapper als dichter-schrijver.
Maar ook met het bizarre hoog
standje van de Britse hoogleraar
Keith Waters die de emoties van
het menselijk gelaat heeft weten
vast te leggen in computerpro
gramma's en bewegingen van ge
zichtsspieren kan projecteren op
alles wat hij maar wil. Een schate
rende muur hoort tot de mogelijk
heden.
DUITSE AMBASSADE - De Duit
se Ambassade is gevestigd in het
pand Lange Vijverberg 8 in Den
Haag. Morgenmiddag zal daar de
Duitse ambassadeur Prins Claus
het boek 'Huis Schuylenburgh'
aanbieden. In dat boek, een uitga
ve van de Staatsuitgeverij, hebben
Rob van Zoest en Xander van Eek
de geschiedenis opgetekend van
het huis aan de Vijverberg. De ar
chitectuur van de ambassade, die
honderd jaar in Duits bezit is, is
zeer interessant. De vertrekken
zijn verfraaid met enige werken
van Hollandse- meesters.
Ik bedoel daarmee, dat de begelei
ding en arrangementen op de pop
muziek zijn gebaseerd. Deze liede
ren liggen makkelijk in het gehoor
en ik weet dat mijn publiek er ook
van houdt".
Volgens Roussos heeft dat pu
bliek een leeftijd die ligt tussen de
24 en 80 jaar. Hij merkt verder op,
dat hij tegenwoordig heel anders te
werk gaat dan vroeger. "In het ver
leden behoorde ik automatisch tot
de artiesten die op de hitparade
stonden. Het ene plaatje na het an
dere. Je werd gewoon meege
sleept. Nu maak ik een plaat als het
mij uitkomt. En dan moet ik er ook
nog eens het nodige plezier aan be
leven".
De 42-jarige Demis Roussous
werd in het Eprptische Alexandrië
geboren. Zijn Griekse ouders
woonden daar. Toen in de jaren
vijftig de crisis rond het Suez-ka-
naal uitbrak, verhuisde hij naar
Griekenland. Roussos ontpopte
zich al snel als een muzikale jon
gen. Hij vertrok naar Parijs waar
hij met twee landgenoten een
single uitbracht. De groep viel uit
een, voor Roussos aanleiding om
een solo-carrière te starten. En dat
lukte hem ook. De jaren zeventig
verliepen stormachtig voor hem.
Met succesnummers als 'My friend
the wind', 'Goodbye my love good
bye' en 'Schönes Madchen aus Ar
cadia', werd Roussous razend po
pulair. Hij gaf honderden concer
ten over de hele wereld.
Kaping
Het werd Roussos allemaal te
veel en hij trok zich terug in zijn
huis in Griekenland, waar hij overi
gens muzikaal gezien nooit een
voet aan de grond heeft gekregen.
In die tijd maakte hij menige privé-
reis door arme ontwikkelingslan
den. In 1985 werd het vliegtuig, dat
Roussos en zijn vrouw van Athene
naar Rome moest brengen, ge
kaapt. Het toestel landde in Bei
roet. Dagenlang bleven Roussos en
de overige passagiers gegijzeld.
Het liep allemaal goed af, maar het
was voor de zanger wel een trauma
tische ervaring.
Links Gerrit Achterberg; rechts acteur Huib Broos die het leven van
de dichter gestalte geeft in Manuel van Loggems stuk 'Achterberg'.
(foto s GPD/Kors van Bennekom)
Dat neemt niet weg dat het
Hollands Theater een op kern
punten sterke voorstelling ge
presenteerd heeft. In een decor
dat uitmunt door eenvoud en
functionaliteit (en gesteund door
de pianomuziek van Leo Cuy-
pers!) plaatste Christiaan Nortier
een enscenering die getuigt van
gevoel voor psychologische de
tails en die volmaakt aansluit bij
de delicate wijze waarop Van
Loggem het onderwerp heeft be
handeld. Centraal in dat geheel
staat Huib Broos als een boerse,
afgemeten dichter, maar met een
spanning die laat voelen dat we
voortdurend het topje van een
ijsberg (of een vulkaan) te zien
krijgen. Yoka Berretty (de
vrouw) gaf hem goed partij, maar
Danielle van Zwieten (het meis
je) haalde noch in spel, noch in
dictie (lelijke o's!) dat niveau.
PAUL KORENHOF
Hij maakt een erg nerveuze in
druk. Zijn stem klinkt wel heel on
zeker en herhaaldelijk moet hij zijn
keel op onnatuurlijke wijze schra
pen. Zelf zegt hij dat het allemaal
voortvloeit uit de klimatologische
omstandigheden in Nederland.
Mogelijk dat deze kaping "Ik
heb toen ingezien hoe betrekkelijk
het leven is") er ook de oorzaak van
is, dat Roussos eigenlijk uitslui
tend in zichzelf geïnteresseerd is.
Het is voor hem ook een vanzelf
sprekende zaak, dat verslaggever
en fotograaf geruime tijd op hem
moeten wachten. Hoewel hem dit
vergeven zij, wordt het toch wel al
te gortig als hij daarna nog weer
eens voor zichzelf de nodige tijd
neemt om menig maal heen en
weer te dribbelen tussen zijn hotel
kamer en de receptie in de hal,
waar hij regelmatig aan de telefoon
hangt om informatie te krijgen
over het juiste vertrek van zijn 'pla
ne' voor Parijs. Als dan toch nog
het gejaagde gesprek plaatsvindt,
is Roussos er helemaal niet bij be
trokken.
Steun
Toch haalt hij nog even ferm uit
over zijn geloof in God ("Ik ben re
ligieus, maar ik zie de kerk als pure
business") en rept nog even over
zijn financiële steun aan projekten
in de Derde Wereld. "Ik geef er veel
geld aan, maar ik hang dit liever
niet aan de grote klok. Dit is een
persoonlijke zaak tussen mij en
God. Ik geloof in Hem. Een ieder
zou zichzelf een spiegel moeten
voor houden en zich heel serieus
moeten afvragen, wat kan ik voor
een ander betekenen. Als je dit
hebt ontdekt, zul je een hechte rela
tie krijgen met God".
Roussos hoopt nog een jaar of
tien aktief te kunnen blijven als
zanger. Daarna gaat hij zijn mé
moires schrijven. "Ik ben er al mee
begonnen, maar ik geef dat boek
pas Over tien jaar uit. Ik schrijf het
in mijn huis in Griekenland, waar
het erg rustig is. Vanuit mijn huis
heb ik een prachtig uitzicht over de
zee. Dat werkt inspirerend. En ik
kan alle aandacht schenken aan
mijn honden en paarden. Verder
Demis Roussos: "Ik geloof in Hem, maar ik zie de kerk als pure business".
(foto GPD)
Acteur Jacques Commandeur in Gerardjan Rijnders' stuk 'Titus,
geen Shakespeare!' (foto Kees de Graaf»
ser over de dreigende sluiting
van diens theater sprak, kwamen
er niet of nauwelijks reacties uit
de zaal.
Het toneelbeeld lijkt een uit
dragerij van allerlei meubelstuk
ken. Het zijn als het ware ver
schillende ldeine huiskamerscè
nes, van waaruit naar Alan Berg
wordt gebeld. Ingeborg Elzevier
staat bijvoorbeeld de hele avond
in de keuken, Annet Nieuwen-
huijzen zit in een leunstoel te le
zen, Celia Nufaar is aan het strij
ken. Het 'U-kunt-nu-bellen' tij
dens de radiouitzending leidt tot
een stroom ontboezemingen met
navenant taalgebruik, die ons als
een soort akoestische ether-ver
vuiling niet onbekend voorkomt.
Zo is er de verkrachter die belt
om over zijn verslaving te vertel
len en een nieuwe daad aan te
kondigen, en zo is er een vrouw
die ultrarechtse waanzin ver
koopt over de Auschwitz-Lüge.
Muizelaar/Berg reageert meestal
bot op al die confidenties. Eigen
lijk gebeurt er in deze twee uur
durende produktie niet veel
meer dan het met veel tamtam
naspelen van zo'n radiouitzen
ding. Ondanks alle kabaal in ze
kere zin toch een statisch geheel,
waarvoor de Toneelgroep Am
sterdam evenwel maar liefst ne
gentien acteurs heeft ingezet.
Vaak zijn het niet meer dan
hooggekwalificeerde figuranten.
Daarnaast zijn er de fragmen
ten uit 'Titus Andronicus', een
stuk vol moord en doodslag,
waarvan T.S. Elliot ooit eens ge
zegd zou hebben, dat het 'één
van de meest domme en ongeïn
spireerde stukken is, die ooit ge-
'schreven werden'. In grote lijnen
wordt het stuk gespeeld ter af
wisseling van het radioprogram
ma. De vraag, hoe dat allemaal in
elkaar past, mag natuurlijk niet
gesteld. Het eigentijdse wereld
beeld is immers per definitie
fragmentarisch. Gewoon achter
over leunen in je stoel, begrijpen
dat niet alles te begrijpen valt, en
gelaten afwachten: na twee uur
mogen we weer naar huis.
WIJNAND ZEILSTRA
heb ik nog één wens. Ik hoop dat
de mensen op deze wereld elkaar
eens echt goed leren verstaan. Dat
er een perfekt geciviliseerde we
reld komt, waarover Maarten Lu
ther King voor zijn dood al veel
heeft gezegd. Ik ben er zeker van
dat die wereld er eenmaal zal ko-
ROTTERDAM (ANP) - 'Frankfur
ter Zeitgeist' is de naam van een
cultureel programma dat van okto
ber tot en met december diverse as
pecten van de Frankfurter cultuur
en wetenschap in Rotterdam laat
zien. In 1990 zal Rotterdam zijn cul
turele gezicht in Frankfurt laten
zien. Voor Frankfurt in Rotterdam
en andersom is gekozen omdat bei
de steden veel gemeen hebben. Ze
kwamen beide gehavend uit de
oorlog tevoorschijn en hebben zich
daarna vooral gericht op de handel,
waardoor het wonen in de stad en
het culturele leven werd vergeten.
Alle onderdelen van het program
ma, dat bestaat uit congressen, bal
letten en toneelvoorstellingen,
hebben op de een of andere manier
een binding met de zogenoemde
'Frankfurter Schule', die de weten
schap en samenleving kritisch
volgde.
