Afval voortaan in 'chemokar' Ik heb me diep geschaamd. Op dit moment schaam ik me weer' Ghanees promoveert in Leiden op biologisch bestrijdingsproject Fout in dakconstructie Gamma Van der Molen wat terughoudend over plan Beestenmarkt In Leiden en aantal gemeenten Studiedag over buurtbeheer DINSDAG 11 OKTOBER 1988 HEIDEN LEIDEN Aan de Leidse univer siteit is vandaag de Ghanees Winf- red N.O. Hammond tot doctor in de wiskunde en natuurwetenschap pen gepromoveerd op een onder zoek naar de bestrijding van de cas- savewolluis in Afrika. De promotie van dr. Hammond vormt niet al leen het resultaat van een biolo gisch onderzoek, maar het be schrijft tevens de geschiedenis van éen van 's werelds grootste biolo gische bestrijdingsprojecten. door Annemiek Ruygrok Toen in de 17de eeuw de Portuge zen de cassavewortel van Zuid- Amerika naar Afrika brachten, konden zij niet bevroeden dat deze plant de belangrijkste voedelbron voor een groot deel van het Afri kaanse continent zou gaan vormen. Nu, drie eeuwen later, waren het opnieuw westerlingen die vanuit Zuid-Amerika cassavestekjes mee brachten naar Afrika. Met rampza lige gevolgen. Want de stekken wa ren niet behoorlijk in quarantaine geweest en zo kon het gebeuren dat in 1973 de cassavewolluis, eenmaal op het veelgeplaagde continent be land, het voedsel van 200.000 Afri kanen zou gaan bedreigen. In hoog tempo verspreidde de plaag zich over Afrika. Meer dan 80 procent van de oogst werd ver woest. Wetenschappers gingen in Zuid-Amerika op zoek naar deze wolluis en na lang zoeken werd hij daar bij toeval ontdekt. Dat de wol- luis in Zuid-Amerika zo zeldzaam is, komt, omdat hij daar een na tuurlijke vijand heeft: een parasi taire wesp die zijn eitjes in de wol- luis legt. De larve zuigt de wolluis uit en de veelvraat sterft door uit droging. Veelal worden dit soort plagen met insecticiden bestreden, maar in het geval van de cassave is dit onmogelijk. De plant wordt name lijk door de boeren op kleine land jes, verspreid in het Afrikaanse oerwoud gekweekt. Daarom is het moeilijk te organiseren hier met in secticiden te werk te gaan. Boven dien zijn dit soort bestrijdingsmid delen te duur voor de boeren. In 1980 begon men een onder zoek naar de biologische bestrij ding van de wolluis. Het Africa-wi de Biological Control Project van het International Institute of Tropi cal Agriculture te Ibadan (Nigeria) zond vier wetenschappers naar Zuid-Amerika om de mogelijke vij and van de wolluis op te sporen. Na lang zoeken werd tijdens een om metje een veldje met cassaveplan- ten ontdekt, waarop zich inder daad wolluizen te goed deden aan de sappen van de plant. Nader on derzoek wees echter uit dat een pa rasitaire wesp de wolluis gebruikte in de voortplantingscyclus. Dat leek een goede oplossing voor de problemen in Afrika. Maar zo sim pel lag het niet, want het klimaat in Paraguay is met zijn koude winters en hete zomers heel anders dan het vochtige tropische klimaat in Afri ka. Het was dus maar de vraag of de wesp goed zou gedijen. Regenperiode Toch werd in 1981 de wesp in Ni geria in de cassavevelden uitgezet en het geluk was met de onderzoe kers: de wolluizenplaag verdween langzamerhand. De onderzoekers probeerden de plaag ook met lieve heersbeestjes, waarvan bekend is dat zij dol zijn op luizen, te bestrij den. Maar dit lukte niet: de diertjes overleefden de regenperiode, waarin de wolluizen zich in moei lijk bereikbare knoppen van de cassaveplant schuil hielden, geen van allen. De wespen overleefden die periode wèl. Op het Zoölogisch laboratorium van de Leidse universiteit stelde men zich intussen de vraag hoe die parasieten weten dat er wolluizen op cassaveplanten zitten. Uit on derzoek bleek dat de geur van de cassaveplant alléén de wespen niet enthousiast maakte. Ook de geur van wolluis kon de parasieten niet aantrekken. Maar de combinatie van geuren van wolluis en reeds aangevreten cassaveplant, bleek een enorme aantrekkingskracht te hebben. Dit Leidse (gedrags)onderzoek kan in de toekomst van onschatba re waarde zijn voor andere gewas sen. Door het gedrag van natuurlij ke vijanden te bepalen, kunnen in sectenplagen al van te voren wor den bestreden. In dit geval gaat het om een specifieke plaag - de wol luis die alleen cassaveplanten aan tast - en om een specifieke vijand - de wesp die alleen wolluizen eet- .Door de wespen in Afrika in te voeren, is er geen gevaar voor an dere gewassen of dieren. Is de wol luizenplaag eenmaal afdoende be streden, dan zullen de wespen van honger omkomen. Vrouwtjes wespen 'Op de Leidse universiteit is ook onderzocht hoe de massakweek van deze wespen, die in Nigeria ge schiedt, zo goed mogelijk kan zijn. Daarbij kwam aan het licht dat vrouwelijke wespen de grootste wolluizen bestrijden. Mannelijke wespen leggen geen eitjes en zijn dus voor de bestrijding minder in teressant. Door de omstandighe den te manipuleren kan een grote re hoeveelheid vrouwtjes wespen worden gekweekt. Het project ter bestrijding van de casavewolluis wordt door een aan tal ministeries van ontwikkelings samenwerking, waaronder het Ne derlandse, betaald. Hoewel de bio logische bestrijding van insecten plagen op de langere duur meer rendement oplevert, is het volgens de onderzoekers veel moelijker voor dit soort projecten geld van overheden los te krijgen. "Bij che mische bestrijding wordt een pro- dukt ontwikkeld, dat geld gaat op leveren. Ook al worden insecten binnen vijftien jaar resistent en moet er weer naar een nieuw be strijdingsmiddel worden gezocht, wat het duur maakt. Bij biolo gische bestrijding is het rendement alleen voor de (Afrikaanse) boer hoog. Voor westerse landen levert het, zo is de kortzichtige redene ring, minder op. Daarbij vergeet men dat zoiets zichzelf terugbe taalt. Want als de oogst telkens mis lukt, ontstaat er hongersnood. En de westerse wereld is dan genood zaakt grote geldinzamelingsacties te houden om die nood te lenigen. Maar in de westerse wereld rede neert men nog steeds op de korte termijn: een chemisch bestrij dingsmiddel levert centen op, ter wijl op een wesp géén patent kan worden aangevraagd", aldus prof.dr. K. Bakker, promotor van dr. Hammond. LEIDEN - Met ingang van 1 januari gaat in gemeenten die bij de Gevulei zijn aan gesloten (Leiden, Leider dorp, Warmond, Alkemade, Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest, Sassenheim, Zoeterwoude) een chemo kar rijden. Deze auto staat op bepaalde tijden bij halte plaatsen waar bewoners klein chemisch afval zoals LEIDEN De Stichting Welzijn Leiden houdt woensdag 16 novem ber samen met de gemeente Lei den een studiedag over buurtbe heer. Deze studiedag heeft plaats in de foyer van de Stadsgehoorzaal. Belangstellenden wordt gevraagd zich voor 25 oktober voor deze dag aan te melden bij de Stichting Wel zijn, tel. 254892. Buurtbeheer wordt hoe langer hoe meer noodzakelijker, nu het rijk steeds minder geld beschik baar stelt voor grote stads vernieu- wingswerken. Om het verval en de verpaupering van een buurt een halt toe te roepen, is het nodig dat gemeente, buurtorganisaties, wo ningbouwverenigingen en bewo ners de handen ineen slaan. Wat daarbij zoal komt kijken, is onder werp van de studiedag. Het ochtendprogamma van de dag omvat onder meer inleidingen over de geschiedenis, doel en ont wikkeling van het buurtbeheer, de rol van diverse betrokkenen en de relatie tussen woningbeheer en buurtbeheer, 's Middags kunnen de deelnemers in werkgroepen na der ingaan op de 'spelregels' en de toekomst van het buurtbeheer. De studiedag wordt 16 november om 9.30 uur geopend door burgemees ter Goekoop. verfrestanten, fotochemica- liën, cosmetica, accuzuur en batterijen kunnen inleve ren. Het gaat om een proef die door de provincie wordt ondersteund. De chemokar is een aanvulling op het huidige inzamelsysteem waar bij bewoners dergelijke stoffen bij winkeliers of gemeentereiniging inleveren. Dit systeem wordt als te weinig gebruikersvriendelijk ge zien. Teveel chemische stoffen ver dwijnen nog via gootsteen, afval zak en minicontainer. In steden als Rotterdam en Dén Haag zijn vol gens de gemeentereiniging goede resultaten bereikt met de chemo kar. Het is nog niet zeker welke inza- melmethode bij de chemokar toe gepast wordt. Een student van de Erasmus universiteit doet een on derzoek naar verschillende manie ren. Zo kan het huis-aan-huis wor den opgehaald, maar ook is het mo gelijk dat huishoudens een zoge naamde chemobox krijgen die twee keer per jaar wordt opge haald. Woordvoerder Tol van de reini ging zegt dat hoewel de hoeveel heid verzamelde chemisch afval de laatste jaren is gestegen, het huidi ge systeem toch een te hoge drem pel heeft. Hij denkt dat de hoeveel heid van 28.000 kilo chemisch afval die in 1987 is verzameld, bij invoe ring van een chemokar aanzienlijk zal toenemen. Hond bijt schapen LEIDEN In polderpark Crones- tein is gisteren een aantal schapen door een hond gebeten. Het is al herhaaldelijk voorgevallen dat in het park schapen worden gebeten. Een dierenarts heeft de hond laten braken en zo vastgesteld dat het dier de schapen inderdaad had ge beten. De bazin van de hond, een vrouw uit Oegstgeest, en de eige naar van de schapen hebben daar op een schaderegeling getroffen. LEIDEN - Koningin Beatrix ontving gistermiddag in de Pieterskerk het jubileumboek ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het Christelijk Instituut voor Doven Effatha uit handen van Ilse Jobse. Zij is vertegenwoor digster van de leerlingenraad van de school van Effatha. De koningin woonde gisteren ook het symposium bij over onder meer de historische ontwikkelingen binnen de zorg aan gehandicapten. (foto anp» LEIDEN - De oorzaak van het in storten van het dak van de Gamma bouwmarkt blijkt een onjuiste uit voering van de dakconstructie te zijn, zo heeft een onderzoek van bouw- en woningtoezicht uitgewe zen. In het stalen dak heeft waar schijnlijk een holte gezeten waarin regenwater bleef liggen. Door het gewicht van het water werd de hol te steeds groter, waardoor ook het gewicht van het regenwater weer groter werd. Bouw- en woningtoezicht heeft nog altijd geen toestemming gege ven voor de heropening van het be drijf. Eerst moeten maatregelen worden genomen om het dak extra te ondersteunen. De verwachting is dat die werkzaamheden vandaag of morgen gereed zijn. Gamma kan dan woensdag of donderdag de zaak weer voor het publiek open stellen. Het dak van het gebouw aan de Hallenweg begaf het zondagmid dag voor de tweede keer binnen twee maanden. Volgens ambtenaar Rasser van bouw- en woningtoe zicht is het nog te vroeg om de schuldvraag bij aannemer Korswa- gen te leggen die het gebouw heeft neergezet. De aannemer had overi gens voor het dak een speciale con structeur in de arm genomen. Tegenwoordig worden daken steeds lichter geconstrueerd/In het geval van Gamma is het dak van staal gemaakt en dat levert volgens Rasser in principe een slappe con structie op. De berekeningen klop pen theoretisch wel en voldoen aan de wettelijke normen. "De uitvoe ring van lichte dakconstructies houdt echter geen gelijke tred met de ontwikkeling op dat gebied", meent Rasser. De lichtere constructies baren Rasser wel zorgen. "De veiligheid komt door de lichtere constructies in gevaar. Ik vind het persoonlijk een griezelige ontwikkeling. Ze kunnen de mooiste en lichtste da ken bedenken, maar als aannemers het niet kunnen maken, houdt het op", zo zegt Rasser. De aannemer is overigens wel juridisch aansprake lijk voor het instorten van het dak. LEIDEN De één wilde, moe van een feestje, snel naar huis, de ander had een afspraak; veel mensen moesten zich gisteren voor de kantonrechter verant woorden voor gejakker over rijksweg A4 en ze hadden er alle maal wel een andere reden voor gehad om snelheden van 150,160 kilometer per uur te hanteren. Maar er was maar één zo'n ver dachte die berouw toonde, diep berouw zelfs. door Simone van Driel De man was vorig jaar met zijn auto met een snelheid van tussen de 150 en 165 kilometer per uur over de A4 gereden en had bo vendien te dicht op de auto voor hem gezeten. Hij bekende de overtredingen in alle toonaar den: "Ik ben mij te buiten gegaan aan agressief gedrag. Ik heb me diep geschaamd. Op dit moment schaam ik me ook weer". Wat had hem ertoe gebracht de auto zo op zijn staart te trappen, wilde de rechter weten. De ver dachte begon zijn verklaring met de mededeling dat 1987 voor hem een aaneenschakeling van narigheid, zowel zakelijk als pri vé, was geweest, wat een grote druk op hem had gelegd. Op de dag van de overtreding zou hij naar een beurs in Amsterdam gaan teneinde orders te vergaren voor het bedrijf waarvan hij me defirmant was. Aangezien 1987 een rampjaar was, zal het geen verbazing wekken dat hij zich op die belangrijke dag versliep. Op de beurs stond bovendien een computer van zijn bedrijf, onver zekerd, "dus ik ben in mijn kle ren geschoten en in de auto ge stapt. Ik dacht: niet nog meer el lende", verklaarde de man zijn grote haast om op de beurs te ko- De ervaring die daarop met de politie volgde had wel gewerkt als een koude douche, vertelde de spijtoptant: "Na die toestand ben ik uit de bv gestapt, heb mijn aandelen voor een symbolisch bedrag verkocht en werk nu in loondienst. Ik heb ook nooit meer zo hard gereden". De officier liet zich niet van de wijs brengen door het feit dat de verdachte zo van zijn eigen ge drag was geschrokken. "Mikken, een soort sjoelen", noemde hij het te weinig afstand houden. "Dit is heel bedenkelijk rijge drag". Hij eiste voor beide over tredingen boetes van 350 en 300 gulden, die de rechter ook opleg de. Waar anderen bij dergelijke bedragen 'zowat door het lint gaan, kon deze verdachte zich daar heel goed in vinden: "Ik ver wachtte heel zwaar gestraft te worden". Bouwplaats Kentekenplaat niet goed zicht baar en geen geldig kentekenbe wijs deel III, dat had er geman keerd aan de auto van de man die gewapend met een envelop met papieren voor het hekje stond. Veel bewijsjes kon hij de rechter overleggen, maar nou net niet het goede. Maar wat deed het er eigenlijk toe. De auto was aange troffen op de Bloemenschans in Voorhout en dat was een bouw plaats, zei de man. "De auto werd alleen daar gebruikt, iemand ver voerde er over het terrein zijn meetinstrumenten in. De auto kwam nooit op de openbare weg, die bleef daar steeds", verklaar de hij stelliger. "Heeft u er dan een verklaring voor dat hij op de openbare weg is aangetroffen?", vroeg de rech ter. Nee, de man wist het niet. "Misschien is de Bloemenschans op een gegeven moment tot openbare weg verklaard", was het enige wat hij kon bedenken. De officier eiste boetes van 75 en 130 gulden en dat vond de man tamelijk hoge bedragen. "Ik had dat geldige deel III denk ik ook wel in mijn bezit", zei hij. Maar bij zich had hij het niet. De rechter vonniste conform de eis. "U kunt niet duidelijk maken waarom u destijds niet gewoon de boete heeft betaald. Dat van die bouwplaats heeft u destijds tegenover de politie niet als argu ment genoemd". Pech Ja, beaamde de verdachte, hij had vorig jaar inderdaad met zijn auto op de Aalmarkt gestaan zonder geld in de parkeermeter te doen. Maar daar was een spe ciale reden voor, vertelde hij: "Ik stond daar met pech, de auto zou worden opgehaald en ik kon toch moeilijk steeds geld in de meter stoppen. Ik heb een briefje op de meter en op de auto gedaan met de mededeling 'Deze auto wordt weggehaald'. Hoe lang hij er heeft gestaan? Een halve dag. Hij is dezelfde dag weggesleept. Direct naar de sloop, er deugde niet zo veel meer van". Nee, de rekening van de sloper had hij niet bij zich. De man zou over deze zaak drie maanden later telefonisch door de politie zijn gehoord, maar dat klopte niet, beweerde hij. "Ik woon allang niet meer thuis. Het kan hooguit mijn broer zijn geweest die met de po litie heeft gesproken". De boete van 35 gulden die de officier eiste ging hem veel te ver. "Dit kost me al geld, ik heb een vrije dag moeten nemen en ik kom bovendien uit Vlissin- gen". De rechter verklaarde hem wel schuldig maar legde geen straf op. LEIDEN •- Wethouder Van der Molen (ruimtelijke ordening, milieu en verkeer) staat terughou dend tegenover de plannen van projectontwikkelaar Erica voor de Beestenmarkt. Efica wil daar een ondergrondse parkeergarage bou wen en als tegemoetkoming in de kosten de parkeerterreinen op de Kaas- en Garenmarkt ter beschik king krijgen. Directeur F. Swaak van Erica wil die parkeerterreinen exploiteren en gedeeltelijk bebou wen. Daarbij gaat Swaak ervan uit dat het parkeren in de stad de ge meente momenteel verlies ople vert. Mevrouw Van der Molen staat wel positief tegenover d£ bouw van een ondergrondse parkeergarage. Net als haar voorganger Peters vindt zij dat de gemeente geld in zo'n accommodatie zou kunnen in vesteren. Van der Molen denkt echter dat de gemeente zelf heel goed in staat is om woningbouw plannen voor de Kaas- en Garen- markt te ontwikkelen. "Bovendien zijn de parkeerterreinen die de heer Swaak wil exploiteren, juist niet verliesgevend. De gemeente lijdt verlies op de parkeerplaatsen die verspreid door de stad liggen". Realisering van die bouwplan nen zou het benodigde geld kun nen opbrengen voor de aanleg van een ondergrondse parkeergarage. Bovendien zouden er volgens de wethouder andere activiteiten dan parkeren in de ondergrondse par keergarage kunnen plaatshebben. Die zouden extra geld in het laatje brengen. Van der Molen doelt daar mee op een mogelijke vestiging van de Koets-o-theek, die nu over last veroorzaakt in en rond de Kruisstraat. Wanneer de plannen voor parke ren onder de Beestenmarkt door gaan, vindt Van der Molen het niet verstandig om ook nog boven de grond te parkeren. "Er moet dan meteen van de gelegenheid ge bruik worden gemaakt, om een goed plein te maken op de Beesten markt. Die omgeving ontwikkelt zich de laatste jaren juist als het uit gaanscentrum van Leiden". Directeur Swaak van Erica denkt dat het voor een goede ex ploitatie juist noodzakelijk is om ook boven de grond te kunnen par keren. "Wanneer die mogelijkheid wegvalt, telt de garage geen 270, maar 180 parkeerplaatsen. Dat be tekent dat de garage minder op brengt, terwijl de hoeveelheid per soneel die moet worden aange steld, hetzelfde blijft". Dat er onder de Beestenmarkt een parkeergarage komt, staat ove rigens nog lang niet vast. De ge meente onderzoekt op het ogen blik een aantal mogelijke lokaties. De gemeente kan dan planologisch rekening houden met de bouw van een parkeergarage op de uitgeko- Geen kabelsignaal LEIDEN Bewoners van de Vo- gelbuurt en Raadsherenbuurt heb ben gisteravond van 20.30 tot 23.00 uur geen kabelsignaal ontvangen. Door onbekende oorzaak viel de elektriciteitsspanning op de kasten van de signaalversterking uit. Technici van het Energiebedrijf Rijnland hebben het euvel verhol pen. Kunstnotitie ai te halen op Stadhuis LEIDEN De kunstnotitie van de Stichting KunstenaarsBelangen Leiden (SKBL) is verkrijgbaar bij de informatiebalie van het stad huis. In de notitie doet de SKBL voorstellen voor oprichting van een Centrum voor beeldende Kunst in Leiden. De balie is op werkdagen geopend van 8.30 tot 16.45; op koopavond van 17.30 tot 21.00 uur. zen plaats. Daarna wordt eerst het functioneren van de Sanders- en Driessengarage geëvalueerd. Bei de parkeergarages leveren nog geen winst op. De exploitanten, Noorlander Beheer en Erica, den ken dat het een paar jaar duurt voordat de garages rendabel zijn. Wethouder Van der Molen meent overigens dat de exploitant van de Sanders-garage te weinig bekend heid heeft gegeven aan het bestaan van de garage. "Er zijn nog altijd mensen die niet weten van de aan wezigheid van die garage. Boven dien zou ik als exploitant die gara ge eens behoorlijk in de verf zetten en misschien een paar parkeer plaatsen opofferen om de bochten in de garage wat te verruimen". Leiden denkt Broek- en Simontjespolder te bebouwen LEIDEN - De gemeente onder zoekt of het mogelijk is de Broek en Simontjespolder met huizen vol te bouwen. De plannen hiervoor verkeren nog in een pril stadium. Volgens de eerste schattingen zou den er zo'n 750 woningen gereali seerd kunnen worden. Het bebou wen van de polder gebeurt niet eer der dan in 1994. De Broek- en Simontjespolder ligt ten westen van de Merenwijk. De grond is eigendom van de ge meente Leiden, maar de polder maakt deel uit van Oegstgeest. Het volbouwen van de polder leek aan vankelijk een financieel onhaalba re zaak omdat voor de ontsluiting van de toekomstige wijk een tun nel onder het spoor moet worden aangelegd. Dat leek de gemeente te kostbaar. Nu de NS heeft aangekondigd over een aantal jaren een station aan de westzijde van de Merenwijk te willen bouwen, denkt de ge meente de tunnel tesamen met het station te kunnen realiseren. Dat zou de kosten aanmerkelijk kun nen drukken. Het bebouwen van de polder is niet alleen interessant omdat het aantal woningen wordt uitgebreid. Het is ook bedoeld om de geïsoleer de ligging van het woonwagencen trum 'Trekvaartplein' op te heffen. De gemeente wil het centrum in verkleinde vorm (40 standplaatsen) handhaven maar heeft hiervoor de medewerking van het rijk nodig. Gevreesd wordt dat de staatssecre taris zal oordelen dat het centrum te afgelegen ligt en moet worden opgeheven. Bebouwing van de naastgelegen polder kan dit be zwaar wegnemen. Leiden moet nog met het ge meentebestuur van Oegstgeest over de plannen overleggen. Lei den wil de woningen ten goede la ten komen aan Leidse wóningzoe- kenden. De verwachting is dat het volbouwen van de polder bij de provincie niet op bezwaren stuit. Woonwagens Momenteel wordt ook onder zocht of het mogelijk is op de grond die op het Trekvaartplein vrijkomt wanneer een deel van de bewoners naar twee kleine centra in de stad verhuizen, te bebouwen. Deze wo ningen zijn dan bedoeld voor de woonwagenbewoners. De gedach te hierachter is dat de bewoners van het Trekvaartplein niet zozeer gesteld zijn op het wonen in een woonwagen alswel het samen op één centrum wonen. Volgens wethouder De la Mar zijn hiermee elders in het land goe de ervaringen opgedaan. De la Mar heeft het idee al eens op het Trek vaartplein laten vallen. Volgens zijn zeggen werd er toen niet nega tief on eereaeeerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 13