Duitsers geschokt door dood Strauss Chilenen bang dat Pinochet nederlaag wil voorkomen Kohl breekt zijn staatsbezoek af Amerikaanse kiezersliga staakt sponsoring tv-debat Ruimteveer na geslaagde tocht terug op aarde Militaire machthebbers in Burma breken grote staking Proces tegen neo-fascisten en mafiosi in Florence VS willen meer weten over lot van negen Amerikanen DINSDAG 4 OKTOBER 1988 BUITENLAND PAGINA 5 MÜNCHEN (GPD/ANP) In Westduitsland is geschokt gereageerd op de dood van de 73- jarige Beierse minister-president Franz Josef Strauss. Strauss overleed gisteren om kwart voor twaalf aan de gevolgen van een hartaanval, waardoor hij zaterdag bij een jachtpartij in de buurt van Regensburg werd getroffen. Meer dan 40 uur vochten de medici tevergeefs voor zijn leven. De minister-president kwam niet meer bij bewustzijn. WASHINGTON - De sponsor van het tweede tv-debat tussen de pre sidentskandidaten George Bush en Michael Dukakis, dat op 13 of 14 oktober in Los Angeles moet wor den gehouden, heeft zich gisteren volkomen onverwachts terugge trokken. door Henk Dam Het debat zou worden georgani seerd en gesponsord door de in vloedrijke Liga van Vrouwelijke Kiezers. Maar dat wil de Liga nu niet meer uit protest tegen de ma nier waarop de kandidaten eisen dat het debat gehouden wordt. Even dreigde gisteren het debat helemaal niet te zullen doorgaan, maar de kampen van Bush en Du kakis vonden elkaar snel in een for mule waarbij de organisatie die het eerste tv-debat voor haar rekening nam, de Commission on Presiden tial Debates, nu ook het tweede ge stalte zal geven. De voorzitter van de Liga, Nancy Neuman, zei gisteren in een toe lichting dat haar organisatie wei gert om een door de campagnesta ven van Bush en Dukakis opge steld document te tekenen, waarin tot in de details staat hoe het debat moet plaatsvinden. Voor heel Westduitsland is natio nale rouw afgekondigd. Het li chaam van de overleden politicus is opgebaard in de kapel van het ziekenhuis in Regensburg. Van avond worden zijn stoffelijke res ten naar München vervoerd. Bondskanselier Kohl heeft zijn staatsbezoek aan Zuidoost-Azië af gebroken. Hij wordt donderdag verwacht in de hoofdstad Bonn. Vrijdag vindt in München de staatsbegrafenis plaats. Zaterdag wordt Strauss in besloten kring bij gezet in het familiegraf in Rott am Inn. In alle reacties uit binnen- en buitenland weerspiegelen zich de tegenstrijdige gevoelens die Strauss opriep. Kanselier Kohl, zeer vaak het mikpunt van Strauss' bijtende aanvallen, noemde hem een van de grootste scheppende persoonlijkheden van de Duitse politiek. De kanselier was zicht baar bewogen toen hij in de Austra lische hoofdstad Canberra ver klaarde dat Strauss net als velen van zijn tijdgenoten was gevormd door de oorlog en hoorde tot de ge neratie die had gezworen "nooit meer alles en alles voor de vrij heid". Deze overtuiging was allesbepa lend voor zijn politiek handelen, zei Kohl. President Von Weizsac- ker roemde Strauss' inzet voor de Saudiarabië tekent verdrag aan banden leggen kernwapens NEW YORK (AP) - Saudiarabië heeft gisteren tot groot genoegen van de Verenigde Staten het non- proliferatieverdrag getekend, dat de produktie en verspreiding van kernwapens aan banden legt. De VS hadden eerder hun bezorgd heid uitgesproken over de aan schaf door Riyad van Chinese zij derupsraketten, die uitgerust kun nen worden met een atoomkop en krachtig genoeg zijn om Israëlisch grondgebied te bereiken. De Saudische zijderupsraketten baarden de Amerikaanse en Israë lische regering grote zorgen, on danks de verzekering van Riyad dat de raketten niet waren uitge rust met een nucleaire lading. Chi na had de CSS2-raketten nog niet eerder geëxporteerd, en heeft het eigen arsenaal aan zijderupsraket ten uitgerust met atoomkoppen, zo zeiden Amerikaanse functionaris sen die anoniem wilden blijven. De Saudische minister van bui tenlandse zaken, prins Saud al-Fai- sal, presenteerde de documenten die bij de ondertekening van het verdrag hoorden in aanwezigheid van de Amerkaanse minister van buitenlandse zaken, Shultz, bij de Verenigde Naties in New York. In het verdrag is vastgesteld dat de VS een van de landen is dat derge lijke documenten in ontvangst mag nemen. Ondertekenaars van het verdrag gaan akkoord met in spectie door medewerkers van het in Wenen gevestigde International Atoomenergie Agentschap. Buitenland kort Sovjetunie De Sovjetminister van binnen landse zaken, Vlasov, is gisteren gekozen tot premier van de Russi sche Federatieve Republiek (RSFSR). Vlasov is de opvolger van Vorotnikov, die op zijn beurt werd gekozen tot president van de republiek. Hoewel deze functie voornamelijk een ceremonieel ka rakter heeft, blijft Vorotnikov wel lid van het Politburo. Sultan De voormalige Indonesische vice-president en de laatste sultan van Yo^akarta, Hamengkubuw- ono IX, is zondag in een ziekenhuis in Washington aan een hartaanval overleden. De sultan (62) was de laatste bestuurder van koninklijke bloede die overgebleven waS uit het feodale Indonesië. Met hem sterft het sultanaat in Indonesië uit. Colombia Aanhoudende regenval heeft voor een nieuwe natuurramp in Colombia gezorgd. Een halve berg helling in het plaatsje Fredonia, zo'n 30 kilometer ten zuiden van de noordelijke stad Medellin, stortte zich op krotwoningen. Daarbij kwamen 50 Nagorno In de Armeense enclave Nagor no Karabach (Sovjetunie) hebben militairen de plaats ingenomen van stakende Armeniërs. Volgens een Tass-bericht van liggen industriële bedrijven in Nagorno Karabach stil. Het openbaar vervoer en het goederentransport liggen even eens plat, met uitzondering van en kele taxi-diensten. De militairen zijn ingezet om levensmiddelen, naar de hoofdstad Stepanakert en omliggende gebieden te brengen. vrijheid, zijn moed en zijn daden drang. SPD-voorzitter Vogel uitte zijn respect voor het engagement van de Beier, maar onderstreepte dat Strauss voor de sociaal-democra ten tientallen jaren een ongemak kelijke politieke tegenstander was. Voor de liberalen prees minister van buitenlandse zaken Genscher de overleden politicus als een man met een brede visie. Juist Gen scher was vaak ongegeneerd hard aangevallen vanuit München. Maar deze scheldkanonnades werkten vrijwel altijd contra-produktief: Strauss verloor er aanzien door, terwijl Genscher uitgroeide tot de populairste politicus van het land. De Groenen verklaarden dat met Strauss een van de bizarste politici is verdwenen. Zijn naam staat voor koude oorlog, wapenwedloop en kernenergie maar wij betreuren zijn heengaan als mens, aldus de Groenen. Uit het buitenland stroomden condoleanceboodschappen bin nen. Een van de eerste telegram men kwam van de Amerikaanse president Reagan die zijn medege voel uitsprak. Het Sovjet-Russi sche persbureau Tass verwees niet alleen naar de fel anti-communisti sche houding van Strauss, maar vermeldde ook diens inzet voor een dialoog tussen Bonn en Mos kou. Ook de Oostduitse staats- en partijleider Honnecker prees de blijvende bijdrage die hij had gele verd aan de verbetering van de re laties tussen de DDR en Westduits land. Ook Nederland gaf een reactie op het overlijden van Strauss. "Wij voelen mee met de zeer velen in de Bondsrepubliek die het overlijden van Franz Josef Strauss als een groot verlies voor de Westduitse nationale politiek beschouwen", aldus minister Van den Broek van buitenlandse zaken gisteren tegen over NCRV's Hier en Nu. Volgens de bewindsman was Strauss een man met hele diepe overtuigingen die daarbij de politieke realiteit niet uit het oog verloor. Van den Broek had nog niet besloten naar de begrafenis van Strauss te gaan. RANGOON (GPD) - De militaire machthebbers in Burma lijken de langdurige nationale staking, de eerste in 26 jaar, te hebben gebro ken. Tienduizenden ambtenaren en fabrieksarbeiders gingen giste ren weer aan het werk, na het ul timatum van de regering dat zij zouden worden ontslagen als zij begin oktober niet weer aan de slag gaan. Een oppositieleider riep de mensen, die het werk hebben her vat, op tot lijdzaam verzet. Westerse diplomaten geloven, r de landing op de luchtmachtbasis Edwards. Zo'r i succesvolle missie op aarde terugkeerde. WASHINGTON (GPD) - Naar schatting 400.000 mensen hebben gisteren met eigen ogen gezien hoe het ruimteveer Discovery, na een vier-daagse tocht door de ruimte, weer veilig is geland op de lucht machtbasis Edwards in Californië. Applaus en gejuich klonken toen de shuttle gisterochtend om 9.37 uur plaatselijke tijd - precies op het geplande tijdstip - met z'n wielen het verharde zand van de landings baan raakte. Functionarissen van de Amerikaanse ruimtevaartorga nisatie NASA waren gisteren opge togen over de vlucht van de Disco very die - op een klein probleem met de koeling na - geheel volgens het boekje is verlopen. De top-man van de NASA, Fletcher, sprak van 'een feestdag voor iedereen'. Truly, de NASA- functionaris die de eindverant woordelijkheid voor het shuttle- programma draagt, sprak van een "absoluut fantastisch succes". Maar Truly zei niet te vinden dat het succes van de Discovery het eind van de kater is die de ramp met de Challenger opleverde. Nadat de shuttle was geland, moest de vijf-koppige bemanning nog bijna een uur aan boord blij ven. Daar hielden de astronauten zich bezig met een reeks afsluiten de taken. Buiten werd inmiddels onderzocht of zich rond de shuttle gassen bevonden die de astronau ten mogelijk schade zouden kun nen berokkenen. Ook werd een eerste vluchtige inspectie gehouden naar eventuele schade aan de - sinds de ramp met de shuttle op vele punten gewijzig de - shuttle. Dat onderzoek leverde niet meer op dan wat krasjes aan isolerende tegels aan de shuttle. De vlucht van de Discovery kon eigenlijk vanaf donderdag al niet meer stuk. Niet alleen slaagde de lancering, maar bovendien werd met succes een communicatiesa telliet in een baan om de aarde ge bracht, en dat was de voornaamste missie van de Discovery. Het suc ces van de Discovery betekent, dat de NASA nu weer met wat meer vertrouwen de toekomst tegemoet mag zien. Een probleem blijft, dat er te weinig geld is om de meer am bitieuze programma's uit te voe- dat het jaren zal duren voordat Burma's economie zich zal hebben hersteld. De meer dan 1.000 staats fabrieken, die maanden lang stil hebben gelegen, zijn leeggeplun derd. Er zijn geen machine-onder delen noch grondstoffen om de fa brieken te laten draaien. Burma was al voordat de volks onrust uitbrak gedompeld in een economische crisis. Het behoort tot een van de tien armste landen ir« de wereld. Het jaarlijkse inkomen per hoofd is maar 264 US-dollar, ROME (GPD) In de Italiaanse stad Florence begint vandaag het proces tegen acht neo-fascisten en top-mafiosi, die schuldig zouden zijn aan de bloedige bomaanslag op de sneltrein Napels-Miliaan 3,5 jaar geleden. De avond vóór Kerst ontplofte er in 1984 een bom in de intercity-trein n^ar Milaan, precies op het moment dat de trein door de langste tunnel van Italië reed, ih de buurt van Florence. Er vielen 15 doden en meer dan 250 gewonden. De van de daders mislukte om bij de ontploffingen alle inzittenden van de trein te doden. Rond de zogeheten 'bunker- rechtszaal' in Florence, waar het proces wordt gehouden, zijn uitge breide veiligheidsmaatregelen ge nomen. De omgeving is afgezet met pantserwagens, politiepa trouilles en wegblokkades. De au toriteiten vrezen namelijk nieuwe aanslagen. "Het explosieve aan dit proces is, dat de beschuldigden een combi natie zijn van neo-fascisten en ma fiosi van het hoogste kaliber", schreef het Italiaanse dagblad II Messagero gisteren. "Deze combi natie heeft zich nooit eerder samen in één rechtszaal vertoond". Het soort bomaanslagen, zoals op de sneltrein Napels-Milaan was in Italië tot dan toe altijd het werk geweest van neo-fascisten. Het zijn aanslagen waarbij 'zomaar' wille keurige mensen worden omge bracht door een bom die wordt achtergelaten in een drukke trein, op een marktplein, of op een vol station. Het doel van dit soort aan slagen is dat de mensen in paniek raken, zich bedreigd voelen, en massaal om een 'sterke man' gaan roepen. In Italië zijn in de afgelopen twintig jaar vijf van dat soort bom aanslagen gepleegd. In totaal vie len er meer dan 130 doden. Het kenmerk van deze aanslagen was bovendien, dat de daders elke keer weer bleken te worden gedekt door machtsgroepen binnen de Italiaan se overheid. "Alles staat erin", aldus me vrouw Neuman. "Er staat in wat de tv-camera's mogen filmen en wie de vragen mag stellen. Er staat in dat alleen hun supporters in de zaal mogen zitten, en dat journalisten alleen op de achterste twee rijen mogen, echt de kleinste details". "De campagnes van Dukakis en Bush hebben onderling alles bedis seld. Er werd ons verteld dat wij al leen maar mochten tekenen, en dat er over niets onderhandeld kon worden. Nou, dat doen we niet", al dus mevrouw Neuman. De voorzitter van de Liga van Vrouwelijke Kiezers zei niet de naam van haar organisatie te willen verbinden aan 'een schertsverto ning'. "Wij zijn niet van plan mee te doen aan het bedonderen van de Amerikaanse kiezers", zo zei ze. De kampen van Bush en Duka kis bestreden gisteren de beschul digingen van mevrouw Neuman. Zij wezen er onder meer op dat het eerste tv-debat, dat onder precies dezelfde voorwaarden werd gehou den. algemeen als een succes wordt beschouwd. De gebeurtenissen van gisteren hebben overigens geen invloed op het debat tussen de twee beoogde vice-presidenten, Bentsen en Quayle. Dat debat het enige dat tussen de twee mannen wordt ge houden vindt volgens plan mor gen in Omaha plaats. Jihad laat gijzelaar vrij in Bayrut DAMASCUS/WASHINGTON (GPD/AP) De Indische gijzelaar Mithileshwar Singh, die na ruim 20 maanden gevangenschap gisteren in Bayrut werd vrijgelaten, is even na middernacht aangekomen in Damascus. De 60-jarige Singh, een lector aan de Amerikaanse Univer siteit in Bayrut met een permanen te verblijfsvergunning voor de Ver enigde Staten, werd meteen na zijn vrijlating naar de Syrische hoofd stad gebracht. Nadat hij was ondergebracht in een gastenverblijf van de regering, werd Singh, die aan suikerziekte lijdt, onderzocht door twee artsen. Singh voerde ook een telefoonge sprek met de Amerikaanse ambas sadeur Djeijian, aan wie hij waar schijnlijk vanochtend zou worden overgedragen. Singh werd gisteravond om 20.05 uur vrijgelaten tegenover het hoofdkantoor van de UNRWA, de VN-organisatie die zich inzet voor Palestijnse vluchtelingen. Singh werd bij het gebouw van de UNR WA opgevangen door officieren van de Syrische inlichtingendienst en geheim agenten in burger. Intussen maakte de Amerikaan se regering bekend dat zij over over geen enkele aanwijzing beschikt dat de vrijlating van de uit India af komstige Singh zal leiden tot de vrijlating van ook maar één van de negen Amerikanen die in Libanon gegijzeld worden gehouden. Dat is gisteren gezegd door een woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken. Andere Amerikaanse functionarissen zei den dat er ook geen sprake is van gesprekkeh tussen de VS en Iran over de gegijzelde Amerikanen. De woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken zei ver heugd te zijn over de vrijlating van Singh, die over een Indiaas pas poort beschikt maar in de Verenig de Staten woont. Een meer officië le reactie van het Witte Huis wordt vandaag verwacht. Andere functionarissen, die ano niem wensten te blijven, zeiden gisteren "enigszins teleurgesteld" te zijn. "We zouden blijer zijn ge weest als het om een Amerikaan was gegaan", aldus een van die functionarissen. De afgelopen weken zijn van ver schillende zijden hints gegeven, dat de Islamitische Jihad, de orga nisatie die januari vorig jaar behal ve Singh drie Amerikanen van de campus van de Amerikaanse Uni versiteit van Bayrut ontvoerde, een Amerikaan op vrije voeten zou stel len. Vorige week nog zei de Syrische minister al-Shara (buitenlandse za ken) in een gesprek met zijn Ameri kaanse collega Shultz stellig te ver wachten dat een van de Amerika nen zou worden vrijgelaten. De woordvoerder van Shultz gisteren: "kennelijk doelde de minister op Singh". Singh kan gebruik maken van de speciale voorzieningen die de VS in een militair ziekenhuis in Wies- baden hebben voor de opvang van gegijzelden. De Amerikanen zou den daarna graag met hem praten over het lot van de Amerikaanse gegijzelden. Vorige week schreef een Israëli sche krant dat de VS en Iran met el kaar in Genève in gesprek zijn. Amerika zou Iran wapens, econo mische hulp en de teruggave van miljarden dollars aan bevroren te goeden hebben beloofd in ruil voor de invrijheidstelling van de gijze laars in Libanon. Burma heeft een buitenlandse schuld van 4 miljard dollar en de buitenlandse deviezenreserves zijn uitgeput. Op buitenlandse hulp kan het militaire regiem voorlopig niet re kenen, zolang de democratie niet is hersteld. Amerika, Japan en West duitsland hebben hun economi sche hulp opgeschort. De jaarlijkse hulp van Bonn aan Rangoon be droeg 80 miljoen dollar, die van de VS 12 miljoen en van Japan 60 mil joen dollar. ADVERTENTIE Wat doet Beethoven op de nieuwe Eurocheque-pas? SANTIAGO Het broeit in Chili. Steeds meer mensen geloven dat generaal Augusto Pinochet kost wat het kost de voorspelde neder laag bij het morgen te houden volksreferendum wil voorkomen. Maar ook zijn eigen wapenbroe ders lijken op de loer te liggen. Tijdens de stembusslag moet worden besloten of de al 15 jaar aan de macht zijnde Pinochet tot 1997 mag blijven regeren of dat hij vol gend jaar vrije verkiezingen moet organiseren. Alle min of meer be trouwbare opinie-peilingen voor spellen een grote nederlaag voor de 72-jarige dictator. door Rob Sprenkels De stroom van geruchten dat Pi nochet daarom plannen heeft om het referendum op het allerlaatste moment af te lassen of tijdens het stemmentellen te anuleren, vond begin deze week een klankbord in Washington. De Chileense ambas sadeur werd op het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken ontboden en een woordvoerder van de regering-Reagan sprak gro te bezorgdheid uit. Bij wijze van antwoord verklaar de de Chileense ambassade in Was hington dat het bewind van gene raal Pinochet vastbesloten is om het resultaat van het referendum te respecteren. Alle geruchten zou den het resultaat zijn van de 'desin- formatie-campagne' van de buiten landse pers en de Chileense oppo sitie, zo heette het. Erg overtuigend klonk de ontkenning niet. Het begon allemaal anderhalve week geleden. Generaal Rodolfo Stange, de commandant van de 'Carabineros', de gemilitarizeerde politie, onthulde toen dat er een 'communistisch complot' tegen het volksreferendum zou bestaan. Stange beweerde dat de commu nisten specifieke plannen zouden hebben om chaos te zaaien tijdens de gang naar de stembus. Een paar dagen later publiceer den de in handen van de regering zijnde kranten een communiqué dat werd toegeschreven aan het 'Frente Patriotico Manuel Rodri guez', de belangrijkste guerrilla-or ganisatie. Volgens dat bericht zou den de rebellen hun eerder afge kondigde bestand hebben inge trokken. Voor, tijdens en na het re ferendum gaan wij door met onze acties, zo stond er. De kranten lagen nog niet in de kiosk of anonieme woordvoerders van de organisatie belden verschil lende internationale nieuwsagent schappen op. Het bericht werd als 'vals' bestempeld. "Ons direkte doel is de val van Pinochet en daar om willen we het referendum be slist niet in de war sturen", zo leg den ze uit. En er werd gewaar schuwd dat er van regeringszijde een campagne was begonnen om De afgelopen weken werd in Chili regelmatig tegen het bewind van dic tator Pinochet gedemonstreerd. Op 1 oktober kwamen in de Chileense hoofdstad Santiago honderdduizenden mensen bijeen om de twijfelaars nog eens te overtuigen Nee tegen het referendum van morgen te stemmen. (foto AFP) de volksstemming te kunnen on dermijnen. Vorige week was het opnieuw raak. Plotseling verschenen er op straat exemplaren van 'El Siglo', het officiële blad van de verboden Communistische Partij. Daarin werd opgeroepen om tijdens de stembusslag voor gewapende pro vocaties te zorgen en om in elke wijk 'volksregeringen' in het leven te roepen. Woordvoerders van de partij lieten onmiddellijk weten dat het om 'een vervalsing' ging en schreven de auteursrechten op naam van de regering. Op basis van deze gebeurtenis sen waarschuwden verschillende oppositie-leiders ervoor dat Pino chet, in samenwerking met ultra rechtse groepen, een communis tisch complot in scène zou willen zetten. De dictator zou op die ma nier een excuus willen krijgen om zich aan het door hemzelf opgeleg de referendum te kunnen onttrek ken. Dergelijke veronderstellingen raakten dit weekeinde in een nieu we stroomversnelling, toen plotse ling Santiago en tal van andere ste den m het pikkedonker kwamen te zitten. Volgens de officiële versie waren er zeven elektriciteitsmas- ten opgeblazen. Maar volgens de oppositie waren die aanslagen het werk geweest van Pinochet's eigen politieke politie. "Dit is een groffe maskerade", al dus het commentaar van de socia listische leider Luciano Valle, "dit soort gebeurtenissen bewijst dat onze waarschuwingen op hun plaats zijn". Iedereen binnen de Chileense oppositie, van christendemocraat tot communist, is ervan overtuigd dat Pinochet op zoek is naar een 'auto-coup', een staatsgreep tegen zichzelf. Maar gehoopt wordt dat hij voor dergelijke plannen niet ge noeg steun zal vinden binnen het Chileense leger. Ricardo Lagos, de gematigde voorman van de Partij voor de De mocratie, beweert dat belangrijke sectoren binnen het leger niet be reid zijn om zich in de val van de 'verslagen' dictator te laten meesle pen. Toch blijft moeilijk zicht te krijgen op de werkelijke machts verhoudingen binnen de Chileense strijdkrachten. Volgens sommige geruchten zouden er binnen de militaire top onder Pinochet plannen bestaan om het referendum aan te grijpen om de 'generalisimo' te wippen. Vervolgens zou er dan een interim- regering moeten komen, bijvoor beeld onder leiding van de vroege re luchtmachtcommandant Gust avo Leigh. Op die manier zou het leger dan min of meer zijn handen in onschuld kunnen wassen. En ook zouden de militairen na het uit eindelijk onvermijdelijke herstel van de democratie toch een dikke vinger in de politieke pap kunnen houden. In Chili is op het ogenblik van al les mogelijk. Slechts één ding staat als een paal boven water. Morgen begint er sowieso een nieuw tijd perk, met of zonder Pinochet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5