Beieren rouwt om dood
Vader des vaderlands'
Een fel omstreden leenw is uitgebruld
Reportage
Vrijstaat' vergaf Strauss altijd zijn fouten
Wereldraadfonds bestrijding racisme keert 1.3 miljoen uit
PAGINA J
DII
DINSDAG 4 OKTOBER 19;
MUNCHEN (GPD) "Duitsland heeft een groot staats
man verloren. Beieren zijn vader des vaderlands". De
Beierse minister van financiën en plaatsvervanger van
Franz Josef Strauss. Max Streibl. maandagavond in de re
geringscentrale in München.
De krant 'Abentzeitung' gaat dins
dagmorgen nog een stapje verder.
Het commentaar begint als volgt:
"De titaan is dood. De onbreekba
re, volbloed politicus, machtmens,
Beierse koning Franz Josef
Strauss. Een man vol eigenschap
pen, een Beiers oer-type qua for
maat en aard, massaal en doorzet
tend. Een man die graag at, dronk
en leefde, die kennissen mee liet le
ven en weinig vrienden had. Een
man die echter die door zijn gezin
werd verafgood. Zijn dood maakt
ons bewust dat we de sterfelijkheid
van deze man niet wilden zien. Dat
hij, die onvermoeibaar op jacht
scheen naar nieuwe doelen, tijdens
de jacht door de dood werd inge
haald. schokt".
door
Hans Hoogendijk
In speciale radio- en tv-uitzen-
dingen werden zijn daden bezon
gen. Er werd gesproken over de
Hercules van de politiek, maar ook
over zijn sociale rol als vader des
vaderlands. Huilende huisvrou
wen, gepensioneerden, jongeren
en prominenten kwamen aan het
woord.
De 70-jarige Hildegard Lotter:
"Het is verschrikkelijk dat we hem
hebben verloren", de 20-jarige
Hans Mayer: "Ik was niet voor de
CSU. wel voor hem. Hij heeft
waanzinnig veel gedaan voor de
jeugd", de tv-directeur Everding:
"Strauss kon alle rollen perfect
spelen. Hij was karakterspeler voor
alle karakters, alleen met een bijrol
nam hij nooit genoegen".
Geschokt
De vrijstaat Beieren is geschokt
door de onverwachte dood van de
73-jarige volbloed politicus die
vanaf 1.946 het gezicht van deze ei
genzinnige deelstaat bepaalde.
Beieren, eens het agrarische ar
menhuis van de Bondsrepubliek,
ontwikkelde zich mede dankzij
Strauss tot een vooraanstaand in
dustriecentrum. En dat vergeten
de inwoners niet.
Terwijl buiten de grenzen van de
deelstaat in de condoleances bij al
le lof voor het politieke engage
ment van Strauss ook diens min
der plezierige eigenschappen niet
werden verzwegen, heeft Beieren
hem altijd al zijn fouten vergeven.
Strauss was Beieren en Beieren
was Strauss. In de grote steden als
Munchen en Neurenberg gaat het
dagelijkse leven ogenschijnlijk ge
woon verder.
De énige uiterlijke tekens dat er
iets aan de hand is, zijn de vlaggen
die halfstok hangen, het feit dat de
kranten over de toonbank vliegen
en dat de vele specials op radio en
televisie zeer aandachtig worden
gevolgd. Op de pleinen en in de
straten lopen de mensen met be
drukte gezichten rond.
In de dorpen is de verslagenheid
veel groter. Ondanks zijn pogingen
een imago als intellectueel op te
bouwen, zag de plattelandsbevol
king Strauss als een van de hunne.
In de stamkroegen hangt een
rouwlint om zijn portret, de gezich
ten zijn bedrukt: ze zijn hun leids
man kwijt, hun pleitbezorger in
Bonn, de man die niet alleen een
maat bier met hun dronk, maar ook
letterlijk hun taal sprak.
Jachtpartij
Voor de Beierse minister-presi
dent leek het een gewoon weekein
de te worden. Een aantal korte be
zoeken aan jubilerende industrië
len en daarna een ontspannen
jachtpartij bij zijn vriend, de Beier
se miljardair Johannes Vorst von
Thurn und Taxis. Hij liet zich per
helikopter naar het landgoed bij
Regensburg brengen. Na een kort
gesprek met de gastheer trok
Strauss zijn jachtkostuum aan. Ja
gen was na vliegen zijn grootste
hobby. Per busje werd hij naar de
verzamelplaats gebracht.
Van Thurn und Taxis gaf maan
dagmiddag een verklaring uit over
wat er daarna gebeurde. Strauss
stapte uit. wankelde en zei: "Stop,
de vlucht was een beetje inspan
nend". Het waren zijn laatste woor
den. De 73-jarigezakte in elkaar Er
was geen polsslag meer vast te stel
len. Hartmassage en mond-op-
mond-beademing haalden niet
veel meer uit. In het regionale zie
kenhuis van Regensburg vochten
de artsen, ondanks ingevlogen ex
perts en speciale apparatuur, een
verloren strijd. Maar in diverse
kranten werden gisteren al vraag
tekens gezet bij de behandeling.
Hadden de medici hem nog kun
nen redden? Waarom werd hij naar
het regionale ziekenhuis van de Or
de van de Barmhartigen Broeders
vervoerd? Zijn er verkeerde dia
gnoses gesteld? Vragen die zeker
nog voor verhitte discussies zullen
zorgen. Een expert in München
wees op de tragische ironie dat
Strauss mogelijk het slachtoffer is
geworden van zijn beroemdheid.
Als de 73-jarige namelijk een gewo
ne patient was geweest, had men
mogelijk van de riskante maagope
ratie afgezien. De druk om te han
delen was minder groot geweest.
Voor de Beierse politieke top
gold maandagmorgen nog het de
vies: business as usual. De CSU-
ministers in het kabinet-Kohl, ver
sterkt met fractieleider Theo Wai-
gel en de partijtop, waren in Mün
chen bijeen voor hun gebruikelijke
overleg over de koers van de partij.
Sinds Strauss zich niet meer in
Bonn vertoonde, liet hij tot grote
ergernis van kanselier Helmut Ko
hl zijn getrouwen naar München
komen.
Maandag vergaderden ze zonder
de man die 40 jaar het gezicht van
de Beierse christen-democraten
bepaalde. Ze hoorden het nieuws
van zijn dood in zijn bureau. Minis
ter van ontwikkelingssamenwer
king Hans Klein: "We zullen verder
gaan in de geest van Franz Josef
Strauss".
Maar hoe het verder moet, weet
eigenlijk niemand. Een leven zon
der Strauss kunnen de meesten
zich hier niet voorstellen. Natuur
lijk wordt er al druk gespeculeerd
over de politieke erfenis. Het deel
staatparlement zal een opvolger
moeten kiezen. Vrij algemeen
wordt aangenomen dat de trouwe
Strauss-volgeling en huidige mi
nister van economische zaken Ge-
org Tandler tot de deelstaatverkie
zingen van 1990 minister-president
zal zijn, terwijl de machtige CSU-
fractieleider in Bonn, Theo Waigel,
volgende maand op het partijcon
gres tot voorzitter zou kunnen wor
den gekozen,
Waigel moet dan ook tot de rege-
ring-Kohl toetreden. Bekend is dat
kanselier Helmut Kohl dit zeer zou
toejuichen. Kohl heeft zich er altijd
mateloos aan geërgerd dat Strauss
vanuit zijn Beierse bastion het ge
beuren in Bonn indirect mede be
paalde.
Maar nog steeds is niet bekend of
Franz Josef Strauss een politiek
Frans Josef Strauss overleed
deelstaat Beieren bepaald.
testament heeft achtergelaten,
waarin bijvoorbeeld de zeer popu
listische houwdegen Peter Gau-
weiler als erfgenaam wordt be
noemd. Gauweiler, nu staatssecre
taris van binnenlandse zaken, geldt
als een van de kroonprinsen. Hij
maakte onder meer naam door zijn
keiharde houding inzake Aids.
Gauweiler was ook e
de t
ste die na de fatale hartaanval za
terdag al in Regensburg arriveerde.
De komende dagen zullen duide
lijk moeten maken wie de beste pa
pieren heeft in de strijd om de erfe
nis. Maar nu al staat vast dat de vrij
staat Beieren geen leider van het
kaliber Franz Josef Strauss zal krij
gen. Dit stuk Beiers natuurgeweld,
met al zijn positieve en negatieve
karaktereigenschappen, is niet te
vervangen en daarom rouwi
Beieren.
De Abentzeitung schrijft dins
dag: "Franz Josef Strauss was een
man die het mogelijk maakte dat
de minister-president van Beieren
in Washington en Moskou werd
ontvangen alsof er naast Bonn een
tweede staatsmacht München was
Een man zoals hij zal nooit meer op
de Beierse troon zetelen".
BONN "De gevaarlijkste
levende politicus", "Het
dreunende niets", "De enige
man die orde op zaken kan
stellen", "Eentje die vijf
minuten te vroeg op de knop
drukt", "Een tweede Hitier".
door
Hans Hoogendijk
Franz Josef Strauss de 'keur
vorst uit Beieren', op 73-jarige leef
tijd gestorven aan de gevolgen van
een hartaanval, heeft bijna een hal
ve eeuw zijn politieke stempel ge
drukt op de Bondsrepubliek Duits
land. Alleen de naam Strauss was
al voldoende om het land in twee
kwampen te verdelen. Een tussen
weg was er niet. Geliefd, gehaat,
miskend, gerespecteerd, machts
belust, papieren tijger, euro-natio
nalist, supertacticus, straaljagerpi
loot. ellebogengenie. humanist,
kanseliersdoder
Boeken en artikelen over Beierse
minister-president vullen hele kas
ten. Ze zijn even rijk geschakeerd
als de man zelf. Vaak halve waarhe
den en verhalen over verhalen. Aan
de ene kant wordt hij afgeschilderd
als een typische vertegenwoordi
ger van de "slechte Duitser met
oorlogsverleden", hoewel slechts
is aangetoond dat hij lid is geweest
van de nationaal-socialistische stu-
dentenbond. Hij was een goed ka
tholiek en heeft in de oorlog als
braaf, onopvallend soldaat zijn
plicht voor het vaderland gedaan.
Over één punt hebben voor- en
tegenstanders nooit gestreden na
melijk dat Strauss in 1915 als zoon
van een traditioneel ingestelde, ka
tholieke slager en een wat liberale
re moeder werd geboren in Mün
chen. Maar dat is dan ook het enige
onomstreden feit uit zijn leven.
Strauss in karakteristiek jagerstenue: Wij Duitsers hebben wel de oor
log verloren, maar niet iegelijk ons verstand (foto epa)
Al heel jong spreidde hij een
enorme leergierigheid ten toon. Al
tijd de beste van de klas, een kei
harde Streber. Vol trots verwees
Strauss ook tientallen jaren later
nog naar het feit dat hij het beste
eindexamen van heel Beieren had
gedaan. De gymnasiumtijd liet ook
diepe sporen na. De jongen uit het
burgelijke middenstandsmilieu
moest opboksen tegen de rijkeluis
zoontjes.
Strauss wilde tot de intellectue
len behoren. Hij doorspekte vooral
op iets oudere leeftijd zijn toespra
ken altijd met Latijnse uitdrukkin
gen, maar zijn aanhang kwam niet
uit intellectuele kringen. Toen
Franz Josef Strauss in 1949 voor de
Beierse CSU in de eerste Bonds
dag kwam, werd hij gekozen door
de middenstand, de kleine boeren,
de boswachters en de jachtopzie
ners. De vlot pratende jonge
Strauss was de man, die hen weel
een gevoel van eigenwaarde gaf.
"Wij Duitsers hebben wel de oor
log verloren, maar niet tegelijk ons
verstand".
In Bonn werkte de raspoliticus
zich zonder scrupules snel naar bo
ven. Hij werd de eerste minister
voor kernenergie, maar hij had zijn
zinnen op defensie gezet en kwam
daar ook in 1956. De herbewape
ning werd door deze ex-artillerieof
ficier in razende vaart doorge
voerd. Strauss kocht de Starfigh-
ter, een veel te gecompliceerd
vliegtuig voor de prille luchtmacht
en de toestellen stortten dan ook
bij bosjes neer.
Strauss kocht duizenden tanks.
Hij bouwde de Bundeswehr op tot
de sterkste conventionele strijd
macht in West-Europa. Als het aan
hem had gelegen had het land in
die tijd ook al eigen atoombommen
gekregen, hij pleitte daar zo vurig
en ongenegeerd voor, dat een SPD-
politicus uitriep: "Wie zo praat,
schiet ook". Maar zover zou het
niet komen.
Laveloos
1962 werd een rampjaar voor de
man die zo snel zo hoog was geste
gen. Hij toonde emotionele zwakte.
De eerste keer tijdens de Cubaanse
rakettencrisis in oktober van dat
jaar. De Bondsrepubliek hamster
de met het oog op een mogelijke
oorlog, de aandelen kelderden, het
kabinet kwam in crisiszitting bij
een. In die kritische nacht ging de
minister van defensie en opperbe
velhebber van de strijdkrachten
zich te buiten aan de alcohol.
In de vroege ochtenduren werd
hij laveloos gevonden in een bosje.
Strauss klaagde de journalist die
dit verhaal publiceerde niet aan.
"Tegen ratten en strontvliegen
voer ik geen processen", liet hij we
ten. Kenners beschouwden dit als
een bevestiging van het verhaal.
Veel ernstiger was zijn ruzie met
het weekblad Der Spiegel dat uit
geheime stukken over de zwakke
plekken in de nieuwe strijdmacht,
had geciteerd. Landverraad, brul
de Strauss en met rugdekking van
kanselier Konrad Adenauer liet hij
de verantwoordelijke journalisten
arresteren. Strauss had in zijn woe
de zijn hand overspeeld. Het kostte
hem zijn ministersbaan.
De ambitieuze Beier maakte een
hele diepe val, maar hij vocht zich
weer naar boven. In Beieren bouw
de hij de CSU om tot zijn persoon
lijke stoottroepen. Zonder de CSU
liep niets meer in Bonn. Strauss'
politieke invloed was veel groter
dan de omvang van zijn CSU recht
vaardigde. En zijn politieke opvat
tingen waren in feite heel simpel,
de tegenpartij is de schuld en die
tegenpartij is in eigenlijk iedereen
die het niet met Strauss eens is. En
dat kan gelden voor communisten,
voor socialisten, maar ook voor de
eigen christen-democraten. Kanse
lier Helmut Kohl kan er een droe
vig lied van zingen. Jaar in jaar uit
viel Strauss iedereen aan, tot het
moment kwam dat de CDU en
CSU in 1980 tegen hem zeiden:
"Nu mag je het zelf doen. Je wordt
onze kanselierskandidaat".
En daar stond de man, die jaren
tevoren nog had geroepen: "Ik
hoop dat het Duitse volk nooit zo
wanhopig wordt, dat het gelooft
mij als kanselier te moeten kie-
Scheldkannonades
Strauss trad aan tegen de zitten
de kanselier Helmut Schmidt. Het
was een bikkèlharde verkiezings
strijd, waarin Strauss eigenlijk
geen moment ook maar een schijn
van kans had.
Vanaf dat moment was het voor
hem duidelijk dat hij nooit bonds
kanselier zou worden. Strauss leg
de zich er bij neer. "Het kan mij
niet schelen wie er onder mij kan
selier wordt", was zijn nieuwe, niet
door enige bescheidenheid gesier
de. motto. In 1978 liet hij zich tot
minister-president van Beieren
kiezen. Met heel veel geld uit de
staatskas bouwde hij de Vrijstaat
om tot zijn 'eigen' rijk, van waaruit
hij Bonn bestookte. En Strauss
ging veel meer reizen. De blauw
witte Beierse vlag wapperde overal
in de wereld. Dictators van links
tot rechts werden bezocht of kwa
men naar Munchen en iedreen
kreeg lesje buitenlandse politiek
van de Beierse wereldburger.
Zijn nieuwe grote tegenstander
was de liberale minister van bui
tenlandse zaken, Hans Dietrich Ge-
nscher. De tijd van de daverende
toespraken was voorbij. Weliswaar
wist hij zich nog met enige regel
maat op te schroeven tot grote en
soms grove scheldkannonades,
maar het 'heilige vuur was wat ge
doofd en de felle ogen gingen min
der priemend rond. Hij leek zich
wel te voelen in de rol van elder sta
tesman.
Nog een keer probeerde hij een
come-back in Bonn. Dat was toen
Kohl door de overstap van de libe
ralen in 1982 aan de macht kwam.
Strauss wilde buitenlandse zaken,
maar kreeg Genscher niet van zijn
stoel. Hij kon elk ministerie krijgen
behalve buitenlandse zaken. En
dus bleef hij in Beieren om vandaar
uit Helmut Kohl en Genscher het
leven zuur te maken.
Klap
De Beierse leeuw brulde nog wel
af en toe, maar het geluid werd
steeds minder angstaanjagend.
Een geweldige klap kreeg Strauss
te verwerken toen enkele jaren ge
leden zjjn vrouw omkwam bij een
verkeersongeluk. Hij is er nooit he
lemaal bovenop gekomen, on
danks het feit dat hij zijn dochter
Monika de plaats van eerste 'lands
vrouwe' liet innemen. Met Franz
Josef Strauss heeft de Bondsrepu
bliek een van zijn meest markante
politici verloren. Een man die
vocht zonder bandages. Maar wel
een die de klappen die hij kreeg, ac
cepteerde.
Het speciale fonds van het Pro
gramma ter bestrijding van racis
me (PCR) van de Wereldraad van
Kerken heeft dit jaar 1,3 miljoen
gulden aan giften toegekend. De
helft van dit bedrag is bestemd
voor vier organisaties die in
Zuidafrika en Namibië het blan
ke minderheids-bewind bestrij
den.
De Namibische bevrijdingsbe
weging SWAPO ontvangt
315.000 gulden uit het speciale
Wereldraadfonds, het African
National Congress (ANC)
220.000, het Pan African Con
gress bijna 100.000 en het South
African Congress of Trade
Unions (SACTU) ruim 40.000. In
totaal krijgen 59 organisaties
overal in de wereld een bijdrage
uit het anti-racisme fonds.
Het doei van de organisaties
die worden gesubsidieerd mag
niet in strijd zijn met de algeme
ne doelstellingen van de Wereld
raad van Kerken. De subsidies
mogen slechts worden aange
wend voor humanitaire activitei
ten. De Wereldraad oefent geen
controle uit op de bestemming
van de giften.
•Viereneenhalf jaar na het om
streden besluit tegen de plaat
sing van kruisraketten in Neder
land-heeft de gereformeerde sy
node alsnog erkend dat de argu
mentatie achter dit besluit on
juist is geweest. De synode wil de
argumenten dan ook niet i
voor haar rekening nemen.
De gereformeerde synode
maande 7 maart 1984 de regering
af te zien van de plaatsing van
kruisraketten in Nederland. De
Gereformeerde Kerken waren
daarmee de eerste kerk die zich
ondubbelzinnig tegen de kruis
raketten verklaarden. Als rede
nen daarvoor noemde de synode
onder meer dat „alle vertrouwen
op en dreigen met wapens die
massale vernietiging van de be
volking bewerken, in strijd zijn
met een leven in de navolging
van Christus, die niet tot het ein
de heeft vernietigd, maar tót het
einde heeft liefgehad". Meer dan
30Ó plaatselijke kerken bleken
grote bezwaren tegen de uit
spraak te hebben.
In 1986 besprak de synode de
ze afwijzende reacties. Zij be
sloot de uitspraak van 1984 niet
te herzien, maar erkende wel dat
de formulering van het besluit,
en dan vooral he* gebruik van
bijbelteksten, minder juist was
geweest.
De synode discussieerde giste
ren over reacties van zes kerkera
den op het besluit van twee jaar
geleden. Zo liet de kerkeraad van
Rotterdam-Charlois weten dat
hij het aanwijzen van fouten niet
kon rijmen met het afwijzen van
verzoeken om het besluit tegen
de plaatsing van kruisraketten in
te trekken. Daardoor lijkt het on
juist gebruik van de bijbel te
worden goedgepraat, aldus deze
kerkeraad. De synode gaf toe dat
het besluit van 1984 niet geno
men had mogen worden op de
wijze waarop dat is geschied. Zij
betreurde het dat het besluit van
1986 de indruk heeft gewekt dat
de uitspraak tegen de kruisraket
ten volledig in alle onderdelen is
gehandhaafd.
Het aantal christelijke orga
nisaties mag dan de afgelopen
decennia sterk zijn verminderd,
de gereformeerde synode houdt
vast aan het onderscheid van
Abraham Kuyper uit de vorige
eeuw tussen de kerk als instituut
en de kerk als organisme. Met
het eerste doelde Kuyper op de
kerk als religieuze instelling, met
het tweede had hij de christelijke
maatschappelijke organisaties
waarin gereformeerden hun
maatschappelijke betrokken
heid tonen, op het oog. Dat bleek
gisteren bij een bespreking in de
synode van een discussierapport
van de taakgroep Kerk en Wel-
zijn.
De taakgroep wilde dat het on
derscheid van Kuyper niet meer
zou worden gehanteerd. De gere
formeerde kerken zouden zelf de
lacune moeten opvullen die door
het wegvallen van de christelijke
organisaties is ontstaan. Want
„de instandhouding van een di
recte relatie tussen christelijk ge
loof en maatschappelijke betrok
kenheid dient onverminderd als
een essentiele opdracht van de
Gereformeerde Kerken te wor
den beschouwd", aldus de taak
groep.
De synode ging echter mee
met de commissie die de bespre
king in de synode had voorbe
reid en meende dat het onder
scheid van Abraham Kuyper nog
„altijd actueel is". „Het verdwij
nen van christelijke organisaties
hoeft niet in te houden dat daar
mee de kerk als organisme op
houdt te functioneren. De gelovi
ge kan immers op zijn of haar ei
gen plaats maatschappelijke be
trokkenheid aan de dag leggen",
aldus de commissie.
Permanent De voorzitter
van de gereformeerde synode,
ds. E. Overeem, wil dat de syno
de permanent wordt. Hij denkt
daarbij aan het model van de her
vormde synode, waar volgens
een rooster elk jaar een vijfde
deel van de leden aftreedt.
Voorts wil Overeem versterking
van de rol van de particuliere
(provinciale) synodes.
Overeem bracht het standpunt
gisteren naar voren bij de ope
ning van de oktoberzitting van
de synode. Op dit moment is de
gereformeerde synode anderhalf
jaar actief. Daarna volgt een pe
riode van eén half jaar rust voor
dat een nieuwe synode aan de
slag gaat.
Overeem vreest dat de de-
putaatschappen (commissies
van deskundigen), waarvan de
leden een zittingstijd van acht
jaar kennen, in het huidige sys
teem een te groot stempel op het
beleid van de Gereformeerde
Kerken in Nederland krijgen en
dat de synode te weinig tegen
spel kan bieden. Bovendien
maakt het huidige systeem een
meerjarenplanning. bijvoor
beeld op het gebied van bezuini
ging in de kerken, onmogelijk.
'Schandaal'
De rooms-katholieke theo
loog Hans Küng vindt het een
'schandaal' dat het Vaticaan de
staat Israël nog steeds niet heeft
erkend. Bij de opening van de
joodse cultuurdagen in Freuden-
stadt in de Duitse Bondsrepu
bliek zei de Zwitserse theoloog
dat het Vaticaan sinds eeuwen
een 'centrum van antisemitisme'
is. Tot op de dag van vandaag
verbergt het Vaticaan zijn antise
mitisme, aldus Küng.
De theoloog, aan wie in 1979 de
katholieke leerbevoegdheid
werd ontnomen, leverde ook kri
tiek op het feit dat de rooms-ka
tholieke kerk in de Bondsrepu
bliek pas in 1980 met een verkla
ring kwam over de verhouding
tot de joden. Nog steeds ver
sluiert deze kerk haar schuld met
het oog op de jodenvervolgingen
in het Derde Rijk, aldus Küng.
Bisschoppen en andere geestelij
ken zijn volgens hem zonder
weerstand ingegaan op de natio
naal-socialistische agitatie.
Het wachten is nog steeds op
een schuldverklaring van de
Westduitse bisschoppenconfe
rentie, zo zei Kung. Hij wees in
dit verband op de evangelische
kerken in Duitsland, die al een
dergelijke verklaring hebben ge
geven.
BEROEPINGSBERICHTEN
Nederlandse Hervormde
Kerk
Beroepen te Barneveld: J.P.
Nap te Huizen. Beroepen te Oud-
Alblas: C.v.d. Scheur te Neder-
langbroek die bedankte voor
Dinteloord. Aangenomen naar
Aalten: W. H. Everts te Klooster
haar. Aangenomen naar Wapen
veld: A. Baas te Molenaarsgraaf.
Aangenomen naar Zeist: drs. M.
Barnard te Broek in Waterland
(parttime).
Nederlandse Gereformeerde
Kerken
Beroepen te Hardinxveld-
Giessendam: F. H. Blokhuis,
kandidaat te Schiedam, die dit
beroep heeft aangenomen. Be
roepbaarstelling: F. H. Blokhuis,
kandidaat te Schiedam.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Vlaardingen: J.
Kareis te Rijssen. Bedankt voor
Boskoop: P. Honkoop te Kam
pen. Bedankt voor Nieuw-Beij-
erland: A. Bac te Bodegraven.
