'Ik wil geen Top 40-hits schrijven Teil met rotte vis voor Michaël Zeeman Jeugdwerk Cézanne in Musée d'Orsay PODIÜMBLIK Robert Palmer over 'democratie' binnen de popgroep: Uitgever boek Miller vervolgd? Palmer in echo ten onder DINSDAG 4 OKTOBER 1988 KUNST PAGINA 21 'Maximalen' nemen wraak op poëzierecensent DELFT De dertigjarige poë ziecriticus Michaël Zeeman uit Leeuwarden, die vrijdagavond als dichter optrad tijdens een jonge dichtersavond in het Flora theater te Delft, is daar van het podium gejaagd door de dich tersgroep 'De Maximalen'. Zee man was nog maar net met het voorlezen uit eigen werk begon nen, of een viertal militant uitge doste mannen sprong op het po dium en keerde een emmer vis boven zijn hoofd om. Zij namen daarmee, zoals zij dat noemden, 'gepast wraak' op Zeeman, die in een recensie in de Leeuwarder Courant van 8 juli de poëzie van de Maximalen had gekwalifi ceerd als een 'teil vol rotte vis', daarmee een van hun eigen ge dichten citerend. De verbouwe reerde Zeeman pakte ogenblik kelijk zijn biezen, "op dergelijk geweld heb ik geen antwoord, het bewijst alleen mijn gelijk, dat hun poëzie zelf niets voorstelt." Tot de Maximalen behoren on der anderen de uit Sneek afkom stige Koos Dalstra, die zich be dient van het pseudoniem Dal star, Arthur Lava, Bart Brey en Renè Huigen. De groep presen teerde zich als nieuwe richting in de Nederlandse poëzie, zoals de Vijftigers dat vlak na de oorlog deden. Volgens Zeeman stelde de poëziekritiek zich tot nu toe terughoudend op, "doodsbe nauwd de Bertus Aafjes van de Jaren Tachtig te worden." Aafjes had destijds in Elsevier geen goed woord over voor de Vijfti gers, wier wérk hij afdeed als bla bla en geschreeuw. Achteraf bleek de beweging grote invloed te hebben op de poëzie van een hele generatie. "Die vrees is natuurlijk geheel onterecht, zoals nu weer is bewe zen," aldus Michael Zeeman. Hij betitelde de Maximalen als een "jonge jongetjesbéweging": "Ze schreeuwen hun kleine keeltjes schor tegen de dichters die zo veel met de stilstand in de weer zouden zijn. Maar zij schrijven de een na de ander pamflettistische gedichten over het dichten. Stampvoetend om aandacht schreeuwen zij dat zij hardlopers zijn en geen trappelaars. Maar zo staan zij genageld aan hun hin kelspel, dat als "een teil vol rotte vis/over hen heen klettert"... Rot te vis, uit stilstaand water; wat we horen is het gebeng van de teil die op de tegels valt". De dichteres Petra Kotman was solidair met de dichter en verliet met hem de zaal. Zij is door Zeeman prompt uitgeno digd voor een poëzieavond in Rotterdam, waar hij medewer- ker Letteren is bij de Rotterdam se Kunststichting. "Ik heb daar dit seizoen een serie bijeenkom sten georganiseerd over de poë ziekritiek. Dat wordt mijn ant woord op de Maximalen", aldus Zeeman. Hij is ook nog steeds voorzitter van de Stichting Litte raire Activiteiten Leeuwarden. Deze heeft zaterdagavond in de Blauwe Stoep weer haar eerste poëzieavond van het seizoen. Gast is Simon Vinkenoog, die op 7 oktober 1967 tijdens een dich- tersfestival in Leeuwarden neer ging op het podium van De Har monie na een vuistslag van Ge rard Reve. De avond in Delft - er stonden na Zeeman nog acht dichters op het programma - is gewoon door gegaan, nadat een zaalwacht Koos Dalstra had gesommeerd de vis - "die trouwens vrij vers rook" - op te ruimen. Zo, mensen, even de alcohol uit de snórharen schudden en op naar het theater. Wat krijgen wij daar de komende week. Laten we voor de verandering eens beginnen met ons onvolprezen LAK-thea- ter. Op woensdag 5 en donderdag 6 oktober komt daar Beppie Blankert met haar danspro- gramma 'Melodie', waarin ze in gaat op het verschijnsel 'herinne ring'. Ook dit keer laat Blankert de dans niet alles zeggen maar gebruikt ze als complement lite raire teksten van K. Schippers. En met deze voorstelling heb ben we het dan gehad in het LAK. Op donderdagavond in de schouwburg: 'De wasserette en het biljart', een tweeluik van Marsha Norman, de schrijfster van het succesvolle 'Nacht, moe der'. De toeschouwerziet hier twee stukken waarin twee vrou wen met een totaal verschillende achtergrond toenadering vinden tot elkaar. Op vrijdagavond 7 oktober brengt het theater aan Oude Vest 'Het Schommelpaard* van Hugo Claus. Vijf acteurs van de 'Com pagnie van de XXe Eeuw' spelen vijf mannen die zich bevinden in een bordeel, waar ze door een ter roristische aanslag min of meer gevangen komen te zitten. Dan gaat het gisten en borrelen en worden ze allen verliefd op een prostituee die 'Het Schommel- paard' wordt genoemd. Zaterdagavond in de Schouw burg: 'De Maestro'. Hans Rotman en Javier Lopez Pinon brengen twee kameropera's met als onder werp de componisten Mozart en Salieri. Elke voorstelling zal wor den begeleid door een kameror kest met daarin 23 musici. Dat was het voor deze week. Graag wil ik alvast uw aandacht vestigen op een zeer apart pro gramma over de dichter Achter berg, dat op dinsdag 11 oktober in de schouwburg te zien is. Het is een toneekstuk van Manuel van Loggem over het leven van deze dichter van Europees formaat. Zien! Robert Palmer: 'Het geheim van mijn jeugdige uiterlijk? Ik draag altijd mijn eigen bagage en bedrijf zoveel mogelijk sex'. (foto gpd> LONDEN (AP) - De Britse uitgever van het boek 'Opus Pistorum' van Henri Miller wordt mogelijk vervolgd wegens schending van de openbare eerbaarheid. Dit heeft de hoofdofficier van justitie in Londen gisteren be kendgemaakt. De hoofdofficier zei dat hij mogelijk tot vervolging zal overgaan omdat er klachten zijn binnengekomen over de gedetailleerde sexuele beschrij vingen in het boek dat in 1983, driejaar na de dood van Miller, verscheen. Een van de groepen die een klacht heeft ingediend is de Christelijke Ak- tiegroep voor Ontwikkeling en Onderwijs, een protestantse liefdadig heidsorganisatie die het gezinsleven hoog in het vaandel draagt, aldus de hoofdofficier van justitie. De uitgever van 'Opus Pistorum', W.H. Allen, zei dat er in de afgelopen vier jaar al meër dan 60.000 exemplaren over de toonbank zijn gegaan. De meest recente succesvolle vervolging van een literair boek was in de jaren zestig toen 'Last exit to Brooklyn' van Hubert Selby Jr. verboden werd. Het boek bevatte uitgebreide homosexuele beschrijvingen. MONTREUX - Zijn lunch was zojuist 'lovely' en zijn siga ret wordt thans gekoesterd als een kwetsbaar kleinood. Ro bert Palmer houdt dus nog steeds zijn imago van playboy- popstar hoog. Eerder onbe wust, dan met opzet, naar eigen zeggen. "Want ik ben niet uit op dat soort publieke aan dacht. Ik weet echt niet wat ik er me aan moet. Het liefst zou ik, als ik niet optreed, onzicht baar mijn gang willen gaan. Soms denk ik wel eens dat ik dat als zanger allang doe. Een hoop mensen kennen wel mijn hits, maar brengen die maar zelden direct met mijn persoon in verband," bekent de Britse veteraan, onder de zon van Montreux, op slechts een paar minuten rijden van zijn huidi ge uitvalsbasis. door Louis Du Moulin Niettemin is Robert Palmer in het kader van zijn Europese toer- nee, die gisteravond begon in het Haagse Congresgebouw als ar tiest wel degelijk een soort luxe- dier. Zowel in zijn muzikale uitin gen, die vrijwel altijd stijlvol zijn als in zijn actieradius, die gaande weg de jaren tachtig is verminderd. Toeren behoort bepaald niet tot de favoriete bezigheden van de voormalige zanger van Vinegar Joe, die al sinds 1974 als solist ope reert. Vandaar zijn snelle afvallig heid drie jaar geleden inzake The Power Station, de raphitgevoelige gelegenheidsformatie met onder anderen Duran Duran-bassist An dy Taylor Ook in het aansluitende succes van zijn negende album 'Riptide' (met de wereldhit 'Addicted To Lo ve') zag Robert Palmer geen aanlei ding om weer uitgebreid op pad te gaan. Zijn nieuwe podiumhonger is dan ook in eerste instantie kunst matig opgewekt: voor zijn jongste album 'Heavy Nova' ging de inmid dels 39-jarige zanger onverwacht in zee met een nieuwe maatschappij, EMI, en die lucratieve overeen komst schiep verplichtingen. Geld is voor Robert Palmer niet de voornaamste drijfveer geweest om na 'een half leven' Island te ver laten. "Chris Blackwell, de eige naar die me als twintigjarige pum mel (met Vinegar Joe) een contract gaf, begon destijds met Island, om dat hij helemaal gek was van mu ziek. De platen die hij uit Amerika importeerde laadde hij op Jamaica zelf in- en uit in zijn bestelbusje. Die bezetenheid heeft hij nu nog, maar dan op het gebied van film. Muziek interesseert hem tegen woordig veel minder. Daarom leek het mij verstandiger om eens er gens anders te gaan kijken. Ik zit nu bij een firma, waar wel alles om de muziek draait". Verwarring Robert Palmer gelooft niet dat hij via de veel grotere kracht en macht van EMI een nog breder pu bliek zal kunnen bereiken. "Mijn muziek is te gevarieerd om het gros van de mensen aan me te kunnen binden. Wil je dat de massa je blijft volgen, dan moet je een herkenba re stijl ontwikkelen. Ik doe dat niet, dus raakt men bij mij al gauw in verwarring en haakt af. Het is ook niet mijn bedoeling om top-veer- tig-hits te schrijven. Van die maal stroom blijf ik liever verwijderd, omdat ik niet hou van de voorge bakken emoties, die erbij wordt opgeroepen. Voorzover ik het kan beoordelen ga ik dan ook puur in stinctief te werk. Inspiratie put ik uit wat ik van mensen hoor, niet uit de trends, waar de media'toevallig zo vol van zijn," zegt de op Malta opgegroeide zanger, die behalve om zijn roestige stemgeluid ver maard is om zijn eigen mengvor men van rhythm blues, soul, funk, reggae en rock. Onbekende collega's uit het zui den van de Verenigde Staten en naamloze sessiemuzikanten kun nen hem meer vertellen dan de hit parades, die in de loop der jaren het muzikale aanbod steeds meer zijn gaan bepalen. "Weet je wat ik het mooiste van Amerika vond toen ik daar voor het eerst kwam? Dat was datje maar even aan de knop van je radio hoefde te draaien om allerlei verschillende soorten muziek. Nu kan je alle stations afwerken en je hoort overal hetzelfde". Vrijwel alles is tegenwoordig toegespitst op snelle en gemakke lijke consumptie, meent Robert Palmer. "Beginnende bands krij gen niet eens meer de tijd om slecht te zijn, voordat ze eventueel goed kunnen worden. Sta je even met je vrienden in een garage in Ar kansas iets uit te proberen, stopt er ineens een vrachtwagen van MTV, die komt filmen. Opnemen maar en uitzenden, dat is showbusiness anno eind jaren tachtig. De nieuwe generatie krijgt amper nog de gele genheid om zich eerst te verdiepen in wat ze nou precies wil. Ze wordt vastgepind op een stijl, van andere muziek hoeft ze geen kennis meer te nemen. Natuurlijk zijn er best uitzonderingen, maar die komen toch niet echt aan de bak. Of wilde je zeggen dat een groep als Scritti Politti het zo geweldig heeft ge daan?" Leerproces Robert Palmer ('Het geheim van mijn jeugdige uiterlijk? Ik draag al tijd mijn eigen bagage en bedrijf zoveel mogelijk sex') kent in feite slechts een grote, permanente uit daging: het schrijven van steeds betere liedjes. "Na in totaal zo'n twaalf elpees zijn er nog altijd maar een paar songs, waar ik trots op kan zijn. Die zijn dan mijn inziens nog niet perfect, maar beginnen er op te lijken. En omdat ze bijna allemaal tot het recentere repertoire beho ren geven ze mij het gevoel dat ik zo langzamerhand de kunst onder de knie heb," aldus Gentleman Ro bert, die toch reeds in de jaren ze ventig met klassiekers als 'Best Of Both Worlds', 'Bad Case Of Loving You' en 'Can We Still Be Friends' op de proppen kwam. "Schrijven is net als zingen voor mij een leerproces. Zou ik net zo veel talent hebben als Barbra Strei sand, dan zou je ongetwijfeld meer van me hebben gehoord. Helaas, ik ben geen natuurtalent. Het is bij mij allemaal een kwestie van met vallen en opstaan stapje voor stap je beter worden. En dat het zo is, daar ben ik best blij om. Op deze manier zal dit vak voor mij altijd in teressant blijven." Democratie Gegeven deze eigen visie ziet Ro bert Palmer zich niet zo graag als een pure entertainer geafficheerd. "De benaming entertainer is han dig om in je paspoort te hebben staan. Vooral voor douanbeamb- ten, die weten dan wie ze voor zich hebben. Zelf zal ik me echter nooit zo noemen. Wat ik met mijn pu bliek doe is communiceren en dat gaat net even verder. Bij entertain ment denk ik meteen aan rook bommen en theatrale effecten. Dergelijke hulpmiddelen heb ik nooit gebruikt, die staan voor een hele andere benadering. Ik doe het wel met een mooi pak, dat is ge noeg. Als dat dan meteen een ima ge oplevert, mij best". Van het een album durende tus sendoortje met The Power Station is Robert Palmer in zoverre lette- lijk wijzer geworden dat hij op nieuw heeft besloten om in de toe komst geen nieuwe samenwer kingsverbanden aan te gaan. "Groepen betekenen automatisch een vorm van democratie. Ook al ben jij de componist, iedereen zal toch telkens proberen om zijn stempel op jouw nummers te druk ken. Met als gevolg datje oorspron kelijke idee verwatert. Vaak net zo lang totdat er niets substantieels meer van over blijft. Nee, die tijd heb ik nou wel gehad. Onder eigen vlag werken, dat gaat zoveel beter. Ik leg aan de be geleiders die ik inhuur gewoon uit wat ik met een liedje bedoel en dat ik het daarom in die bepaalde sfeer gespeeld wil hebben. Geen enkel probleem, want echt goeie muzi kanten doen daar niet moeilijk over. Die vinden het juist heel spannend om er binnen de aange geven grenzen iets moois van te maken". 'Klootjesperiode' alleen interessant voor kenners PARIJS - Paul Cézanne zou de ijver van de - voor niets meer terug deinzende - musemdirecteuren hebben vervloekt, als hij in het Mu sée d'Orsay het zestigtal van zijn al lereerste probeersels bij elkaar had gezien, zoals die er ter lering van het publiek tot 1 januari zijn opge hangen. De expositie 'Cézannes jeugdjaren: 1859 - 1872' was niet al leen al eerder in Londen te zien, maar ze gaat na Parijs ook nog naar de 'National Gallery of Art' in Was hington. Is al deze drukte dit jeugd werk waard? door Rudolf Bakker Cézanne zelf noemde hetgeen hij in die eerste jaren maakte zijn 'klootjesperiode'. Wat niet weg neemt dat de experts op basis van dit 'klootjeswerk' toch weer een ADVERTENTIE KUNST- EN ANTIEKBEURS 2 ROTTERDAM LAURENSKERK t/m 9 oktober van die aantrekkelijke catalogi (Frs. 200,-) wisten samen te stel len, waarin van alles en nog wat overhoop is gehaald. De directie van het nog betrek kelijk nieuwe Musée d'Orsay her innert er aan dat de expositie rond de zijn weg zoekende Cézanne de tweede is die in de (voortreffelijke) zalen voor wisselende tentoonstel lingen gehouden wordt, terwijl die over de Parijse leeijaren van van Gogh de eerste was. Hoewel Vincent in Parijs enorm veel nieuwe inzichten opdeed, lag zijn 'klootjesperiode' eerder in zijn Brabantse jaren, die hij zelf aan duidde als zijn 'groene-zeeptijd'. De toenmalige tentoonstelling 'Van Gogh in Brabant' in het Noordbrabants Museum in Den Bosch bewees wat museologen en kunsthistorici daar op hun beurt met 'groene zeep' wisten aan te vangen. Langs de Seinekade staan nu, anders dan voor 'van Gogh' en op gevrolijkt door potsenmakers en fluitspelers, geen rijen wachtenden voor 'Cézanne'. Terwijl diens vroegste jeugdwerk in het Musée d'Orsay voor het eerst bijeen is ge bracht, is deze periode toch in de eerste plaats voor kenners interes sant. Meestal worden deze leerja ren Cézanne's 'barokke' periode genoemd, terwijl ze in hun primi tieve wildheid, en ondanks hun technische onhandigheid, eerder de weg schijnen te wijzen naar het expressionisme. Weerzinwekkend Paul Cézanne werd in 1839 als zoon van een hoedenhandelaar die later bankier werd, in Aix-en- Provence geboren. In Aix wonen de mooiste meisjes van Frankrijk, die er iedere dag weer op de Cours Mirabeau onder de hoge platanen te bewonderen zijn. Aix is ook de stad met het mooiste licht van Frankrijk en de met mos bedekte fonteinen spuiten er lauw water. Van al deze vreugden is in het jeugdwerk van de zich met levens vragen afmartelende Paul niets te rug te vinden. Cézannes middelba- re-schooljaren worden bovenal be paald door zijn innige vriendschap met de (latere) schrijver Emile Zo- la. Zijn artistieke ervaring beperkt zich tot de tweederangsverzame ling schilderijen in het Museum Granet en tot de veelal duistere kunstwerken in Aix' beroemde kerken. Wie nu, zonder te hoeven wach ten, de zijzalen van het Musée d'Orsay binnengaat staat er dan ook oog in oog met duistere voor stellingen van niet zelden macabe re en wild-erotische strekking, waarin de angsten en fantasmen van Cézanne en zijn sombere le vensopvatting van toen zonder de omweg van aangeleerde academi sche trucs tot uitdrukking komen. Zo hangt er onder andere het weer zinwekkende portret van de schil der Achille Emperaire, dat doet denken aan het werk van de Duitse expressionist Max Beckmann (1884 - 1950). De verschrikkelijke Achille is normalerwijs te zien in de bovenza len van het Musée d'Orsay, temid den der impressionisten en hij valt daar opvallend uit de toon. Het por tret van Achille ten voeten uit toont aan dat Cézanne, hoewel hij alge meen tot de impressionisten wordt gerekend, ver buiten de grenzen van het werk en streven der im pressionisten trad. En wat een lange weg Cézanne nog had te gaan blijkt ook uit een eerder expressionistischs aan doend landschap op de expositie, dat 'Fabriek bij de Mont Cengle' tot titel kreeg. In zo'n Provencaals landschap zou niemand zijn twee de huis willen bouwen: een slonzi ge fabriek puft er dikke rookwol ken uit een scheve schoorsteen. John Rewald, de grootste levende Cézanne-expert die bovendien ie dere uithoek in de Provence uit zijn hoofd kent, heeft uitgelegd dat er nimmer een dergelijke vieze fa briek in de buurt van de Mont Cengle te vinden is geweest. Het doek moet dan ook de in de studio, als een fantasie waarin ook de na tuur binnen Czannes toen nog ne gatieve levensbeeld betrokken werd, zijn ontstaan. Meesterschap Heel wat bezoekers aan de ten toonstelling over de jeugdjaren van Cézanne zullen teleurgesteld weer vertrekken, omdat ze er tevergeefs zoeken naar datgene waarom de meester van Aix beroemd werd: namelijk de manier waarop hij het Zuidfranse landschap in zijn rustig makende ritme van kleuren en vlakken, zoals zijn geliefde Mont Sainte Victoire, in. 'cylinders en bollen' probeerde te vangen. In die rijpe jaren werkte Cézanne uitslui tend vanuit de natuur zelf en plant te hij zijn schildesrezel midden tus sen de tijm en de rosemarijn in de heuvels achter Aix-en-Provence. Zelfportret van Cé: Onder de jeugdperiode van Cé zanne wordt in het Musée d'Orsay in 1872 een streep gezet. De schil der gaat dan in Auvers-sur-Oise wonen, waar hij onder invloed staat van de grote impressionist Pissarro en er vriendschap sluit met de vreemde Dr. Gachet, die er in 1890 de vriend van van Gogh zal zijn in diens laatste levensmaan den vol turbulente scheppings drift. En het is in Auvers dat Czan- ne naar een meesterschap groeit dat hem tot een der grootste schil ders van de negentiende eeuw heeft gemaakt. (Het Musée d'Orsay is op maan- lag gesloten). Robert Palmer. Congresgebouw Den Haag. 3 oktober 1989. Vanavond in Gro ningen. DEN HAAG - Een half uur lang striemt het elektronisch ge weld als een donderbui neer in de Prins Willem Alexanderzaal. De funkmuziek van Robert Pal mer doet denken aan een vreemdsoortig natuurver schijnsel, dat ver afstaat van het luistergenot en het dansplezier dat zijn platen bieden. Dan is het opeens gedaan met de overdaad. In een getrou we kopie van 'Dreams to re member' van Otis Redding de blazers komen alleen helaas uit de synthesizers laat Pal mer horen dat hij ooit aan het eind van de jaren zestig als een Britse soulzanger begonnen is. Net zoals het geval is met Joe Cocker, Rod Stewart en Jess Roden. Robert Palmer is een curieu ze eenling. Nadat hij zijn solo carrière in 1974 startte, is hij on ophoudelijk op zoek geweest naar muzikale invloeden en trends die hij in zijn eigen mu ziek heeft kunnen verwerken. Via Little Feat, The Meters, Stuff, tal van Afriukaanse en Westindische stromingen en de elektropop van Gary Numan verrijkt hij zich gretig. Palmer 'jat' niet, maar 'leent'. De kennis van zaken die hij zich in de loop van zijn vijftien jarige solocarrière eigen heeft gemaakt, is indrukwekkend. Nigeriaanse juju-muziek, Zuid- afrikaanse kwela en mbaquan- ga, Braziliaanse bossa's worden op Palmers platen gecombi neerd met gierende gitaarsolo's die aan de heavy metal zijn ont leend of met eigentijdse com puter-percussie. En dat levert van tijd tot tijd nog aardige mu ziek op ook. Denk maar leuke hits al6 'Johnny and Mary', 'Ad dicted to Love' of het prachtige 'Looking for Clues'. Op zijn recente elpee, 'Heavy Bossa', leidt die aanpak tot een verwarrende mengeling van stijlen, liedjes en sounds. Het ene moment zingt Palmer een keihard, erotisch funknummer als 'Simply Irresistible', het an dere moment waagt hij zich aan een kopie van Peggy Lee's 'It could happen to you' of een ver taling van een bossa nova van Joao Gilberto. Op de plaat werkt het echter op een of an dere manier. Zolang elke stijl maar loep zuiver tot zijn recht komt, is er niets aan de hand. Maar in de kille atmosfeer van het Con gresgebouw gaan de ritmische verschuivingen verloren waar aan Palmers muziek zo rijk is. Daar komt zijn ietwat hese, buigzame stem amper boven de stevige begeleiding uit. Daar werken de akoestische omstan digheden geen moment mee als Palmer de moeilijke stembui gingen van 'I didn't mean to turn you on' over het voetlicht wil brengen. En is er geen mo ment sprake van de door het nachtclub-decor gesuggereer de warmte. Palmer wil zich graag presen teren als de ambassadeur van tal van muzikale genres waar geen enkel ander mens oog voor heeft. Goede wil is niet ge noeg, zelfs niet als je een zange res zoveel ruimte geeft als B.J. Nelson van Robert krijgt. Heel typerend is het dat hij de legen darische Braziliaanse percus sionist Dom Um Romao in zijn band heeft opgenomen. De fraaie, tinkelende en pompen de ritmes die deze zestiger speelt komen geen moment uit boven het groepsgeweld. JOHN OOMKES Scene uit 'Wasserette' van Marsha Norman. Links Wiwine- ke van Groningen, rechts Anita Menist. (foto Grietje Blanken)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 21