Vredesmacht VN krijgt Nobelprijs Perestrojka gaat beslissend weekeinde tegemoet GOEmBEKEKEN? Indirect eerbetoon aan Perez de Cuellar Israël zal arbitrage-besluit over Taba strikt naleven Amerika weer terug in de ruimte met de Discovery Spanje en de VS bereiken akkoord over militaire bases Mitterrand: conferentie vernietiging C-wapens VRIJDAG 30 SEPTEMBER 1988 PAGINA 5 TEL AVIV Israël heeft laten we ten dat het zich strikt zal houden aan de uitspraak van een interna tionale arbitragecommissie over de toekomst van Taba. De vijf juristen uit Zwitserland, Frankrijk, Zwe den, Egypte en Israël hebben giste ren bepaald dat Taba, een vierkan te kilometer grondgebied ten zuid westen van Eilat aan de Golf van Aqaba, moet worden overgedragen aan Egypte. mW y J mW overeenstemming met haar op dracht, niet uitgelaten over het pre- cieze verloop van de grens. Die OSLO (AP/Rtr) - Ret Noorse Nobelcomité heeft gisteren de VN-vredeskorpsen in de hele moeten de twee betrokken landen wereld uitgeroepen tot winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede van 1988. In zijn toelich- in onderling ove ting zei het comité dat de bijna 10.000 man die in verschillende delen van de wereld dienst in eeneersterea! doen voor de Verenigde Naties de landenorganisatie zo'n vertrouwen hebben bezorgd dat dat de uitspraak deze een steeds grotere rol kan spelen in wereldzaken. door Ad Bloemendaal VN-secretaris Javier Perez de Cuellar toonde zich verheugd over de toekenning. "Door de vredes prijs vandaag toe te kennen aan de vredeskorpsen van de Verenigde Naties erkent het Nobelcomite dat het streven naar vrede een univer sele onderneming is die alle landen en volkeren van de wereld omvat". De VN-secretaris zei dat de re cente successen van de VN "noch onverwacht, noch gelukkig toeval" waren, maar "de hard-bevochten resultaten van jarenlange vasthou dendheid en toewijding, beli chaamd in de activiteiten van de vredeskorpsen". "De prijs is een eerbewijs aan het idealisme van allen die deze orga nisatie hebben gediend, en in het bijzonder aan de moed en opoffe ringsgezindheid van degenen die hebben bijgedragen, en dat nog steeds doen, aan onze inspannin gen om de vrede te handhaven", verklaarde Perez de Cuellar tegen over de afgevaardigden naar de 43ste algemene vergadering van de Verenigde Naties in New York. Het comité heeft met name de "blauwe baretten" van de VN ge prezen die in het Midden-Oosten, Cyprus en in de conflicten tussen Kurden willen naar Nederland emigreren DEN HAAG (GPD) - Kurdische vluchtelingen die in Turkije ver blijven, zijn welkom in Nederland. Staatssecretaris Korte-Van Hemel van Justitie heeft vanmorgen ge zegd dat als het Hoge Commissari aat voor de Vluchtelingen om toe lating verzoekt, Nederland een "ruimhartig beleid zal voeren". De Turkse regering had eerder meegedeeld, dat door haar een ver zoek was gedaan om opneming van Kurdische vluchtelingen in diver se landen, waaronder Nederland. Het ministerie van justitie deelde mee, dat een Turks verzoek nog niet was ontvangen, maar dat het normaal is, dat verzoeken om toela ting van vluchtelingen worden ge daan door het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen. India en Pakistan hebben gezorgd dat wapenstilstanden konden wor den omgezet in vredesakkoorden. serie schendingen. De woordvoer der van het Sovjet-ministerie van buitenlandse zaken, Gerasimov, verklaarde gisteren dat de VN-Mis- sie van Goede Diensten in Afgha nistan en Pakistan "haar taak niet daten zijn gestationeerd, toonden naar behoren" uitvoert. Zij heeft, VN-functionarissen zich opgeto gen over de prijs. "Elke bijval en er kenning van de waardevolle rol van de VN helpt de organisatie bij het handhaven van de vrede en als wereldforum voor vrede", ver klaarde VN-woordvoerder Tony French in Jeruzalem. "De VN-troe- pen hebben lange tijd onder zeer zware omstandigheden voor de vrede moeten zwoegen". Voorzitter Egil Aarvik van het Comité bevestigde dat de Amneri- kaanse president Reagan en de Sovjet-partijleider Gorbatsjov seri euze gegadigden waren geweest voor de vredesprijs. Hij wilde niet uitweiden, maar gaf aan dat de aan staande verkiezingen in de VS mo gelijk een factor wanen geweest in het besluit de prijs niet aan de lei ders van de twee grootmachten toe te kennen. "Alles wordt in aanmer king genomen", zei Aarvik. De beslissing van het Nobelco mité wordt beschouwd als een in direct eerbetoon aan Perez de Cuellar, die dit jaar opmerkelijke successen heeft geboekt bij zijn be middeling in de Golfoorlog, de kwestie Afghanistan en de onder handelingen tussen Zuidafrika en Angola. Overigens leverde de Sovjetunie scherpe kritiek op de VN-waarne- mers in Afghanistan. Volgens Mos kou kwijten deze waarnemers zich slecht van hun taak en wordt het vredesakkoord bedreigd door een onderling overleg vaststellen. Premier Shamir zei gisteravond eerste reactie niet te geloven de commissie aantasting betekent van de Ak koorden van Camp David. Hij zei ook dat hij "niemand de schuld geeft", maar dat het een vergissing was de toekomst van Taba in han den te leggen van een arbitrage- In Israëlische regeringskringen heerst de verwachting dat Egypte geen haast zal maken met de voor bereidingen voor de overdracht zo lang er in Israël een verkiezings campagne gaande is, tenzij de rege ring in Jeruzalem op aandrang van de Likud alsnog een claim legt op het hotel en het vakantiedorp in Taba. Maar gezien de reactie van Sha mir is het de vraag of diens partij zo ver zal gaan. Likud-minister zon der portefeuille, Modai. zei gisteren dat minister van buitenlandse za ken, Peres (Arbeiderspartij), inder tijd enorme druk op de kabinetsle den heeft uitgeoefend om in te stemmen met arbitrage. Modai was de enige minister die tegen stemde. Anderen, zei hij. hadden zijn voor beeld kunnen volgen. De onderhandelingen tussen Egypte en Israël zullen zich nu con centreren op de toekomst van het Aviya-Sonesta Hotel en het belen dende vakantiedorp van de on langs overleden bohemien Rafi Nelson, de enige bebouwing in Ta ba. De Egyptische wet bepaalt dat CAPE CANAVERAL (GPD/AP) - Het Amerikaanse ruimteveer Discovery is gisteren, meer dan 2,5 jaar na de ramp met de Challenger, met succes in een baan om de aarde gebracht. De lancering van de Discovery was voor de Amerikaan se ruimtevaartorganisatie NASA meer dan alleen het in de ruimte brengen van een shuttle. Het bete kende ook een nieuw begin voor Amerika's ruimtevaartprogram- Even na half twaalf gisteroch tend Amerikaanse tijd steeg de Van de ruim 50.000 Kurden die Discovery op van lanceerplatform uit Iraq wegens vervolging door 39B van het Kennedy Ruimtevaart- het leger naar Turkije zijn ge- centrum in Cape Canaveral, Flori- vlucht, hebben 1216 te kennen ge- da. Maar de enorme spanning 879 hun voorkeur voor Nederland uitgesproken, 110 voor Australië, 93 voor Canada. 60 voor Syrië; 41 voor Engeland, 22 voor Westduits- land en 11 voor Zweden. Buitenland kort Ruimtestation De VS ondertekenden gisteren met elf bondgenoten, waaronder Nederland, een overeenkomst voor de bouw van een ruimtestation, dat permanent moet worden bemand. Het station moet dienen als een uit valsbasis voor de verkenning-van het heelal door de mens en kost 46 miljard gulden. Bangladesh Bangladesh wil een Nationale Raad voor Rampenpreventie in het leven roepen, die door president Ershad persoonlijk zal worden ge leid. De Raad zal vooral de coördi natie van preventieprojecten en hulpoperaties tot taak hebben. Ook de oppositie zal in de raad zitting hebben. Groot-Brittannië De nieuwe Britse partij Sociaal en Liberale Democraten (SLD) heeft felle kritiek geleverd op 'heb zucht' en de 'wreedheid van geest' van premier Thatcher en opgeroe pen de Labour-partij te vervangen als belangrijkste oppositiepartij. Piper Alpha Een ontploffing in de hoofd-gas- compressor op het Britse boorei land Piper Alpha is waarschijnlijk de oorzaak van het ongeluk op 6 ju li, dat aan 167 mensen het leven kostte. Dat blijkt uit een voorlopig rapport van Britse deskundigen, dat gisteren in Aberdeen werd ge presenteerd. Haïti Duizenden Haïtianen hebben een vreedzame mars gehouden in de hoofdstad Port-au-Prince om steun te betuigen aan de jonge offi cieren die de militaire leider Namphy onlangs afzetten. De mars begon bij de kerk St. Jean Bosco van de progressieve priester Aristi- de, die op 12 september werd aan gevallen door vermeende leden van de Tontons Macoutes, waarbij zeker 12 mensen om het leven kwa men en 70 verwondingen opliepen. ton, Texas, week pas toen twee r nuten later volgens plan de twee stuw-raketten werden afgestoten. Het waren deze stuw-raketten die begin 1986 niet goed functioneer den, en uiteindelijk, 73 seconden na de lancering, voor de vernieti ging van de Challenger zorgden. Toen dat moment voor de Disco very eenmaal gepasseerd was en de shuttle veilig op weg was naar z'n 250 kilometer boven de aarde gele gen baan, was voor de NASA-func- tionarissen het moment aangebro ken om elkaar uitbundig te felicite ren. Ondanks dat had het niet zo veel gescheeld, of de Discovery was gis teren niet vertrokken. De lancering liep 98 minuten vertraging op, vooral als gevolg van zorgen over wind in de hogere luchtlagen. Die wind kwam uit een andere richting dan was verwacht, en was boven dien minder sterk dan gedacht. De Discovery blijft tot maandag ochtend in de ruimte. In die tijd zal een 100 miljoen dollar kostende communicatie-satelliet in een baan om de aarde worden gebracht, die bij komende shuttle-vluchten de contacten tussen ruimteveer en aarde moet onderhouden. De gedachten van velen bij de NASA en bij de 250.000 mensen die met eigen ogen naar de lancering kwamen kijken, gingen gisteren onvermijdelijk veelvuldig uit naar de Challenger. Een aantal familie leden van de zeven astronauten die destijds om het leven kwamen, wa ren gisteren als eregasten aanwezig bij de lancering. De vrouw van de commandant van de Challenger, June Scobee, zei gisteren, nadat was gebleken dat met de Discovery alles goed was gegaan: "De Challenger is een symbool, zoals de stervende phoe nix een symbool is dat uit een tra gedie iets goeds kan groeien". Intusen gaf Moskou uitgerekend op de dag van de lancering van de Discovery weten de eerste foto's vrij van haar toestel voor pendel- vluchten naar de> ruimte. De foto's werden op het net van het officiële persbureau Tass gezet op het het zelfde tijdstip dat het Amerikaans ruimteveer volgens plan zou wor den gelanceerd. Aan deze gebeur tenis besteedden de Sovjetmedia geen prominente aandacht. De fo to's van de Russische ruimteveer vertoonden een sterke gelijkenis met die van de Amerikanen. De Sovjetunie verwacht het toestel nog dit jaar in de ruimte te bren gen. MADRID (GPD) Spanje en de VS hebben na maanden van harde onderhandelingen uiteindelijk een akkoord bereikt over het gebruik door de VS van vier militaire bases en talloze militaire steunpunten op Spaans grondgebied. De Spaanse minister van buitenlandse zaken, Ordonez, en zijn Amerikaanse ambtgenoot, Shultz, werden het woensdagavond laat eens over de definitieve tekst van het verdrag waarin wordt bepaald de VS de ko- Het nieuwe verdrag, dat in zijn eerste versie dateert uit 1953, zal naar alle waarschijnlijkheid al vol gende maand worden onderte kend. Volgens de Spaanse pers is de totstandkoming vooral te dan ken aan Spaanse inschikkelijk heid. De Spaanse regering had in de loop van de onderhandelingen hardnekkig vastgehouden aan de eis, dat kernwapens onder geen be ding Spanje zouden mogen bin nenkomen. Ook het transport over Spaans grondgebied of opslag was voor de onderhandelaars een taboe waar onder geen beding aan te tor nen viel. Vooral het 'binnenvoeren van kernwapens' vormde de kern van de discussie tussen Spanje en de VS. De Spaanse regering verschqol zich steevast achter het NAVO-re- ferendum dat enkele jaren geleden in het land werd gehouden, waarin dat verbod als een essentieel ele ment was opgevoerd om binnen de NAVO te blijven. Maar in de defini tieve tekst van het militaire ver drag zullen de scherpe kantjes bij na volledig van dat verbod zijn af geslepen. De Spaanse regering be houdt zich het recht voor om toe stemming te geven voor het bin nenvoeren van kernwapens op Amerikaanse oorlogsschepen die Spaanse havens aandoen. onroerend goed in het land voor tenminste 51 procent Egyptisch ei gendom moet zijn. De verwachting is dat Israël zal proberen tenminste de bedrijfsvoering van het hotel en het vakantiedorp in Israëlische handen te houden. Theoretisch kunnen de gebou wen ook na de definitieve grensbe paling op Israëlisch grondgebied blijven staan. De arbitragecommis sie heeft op verzoek van Egypte en aan de hand van historische en juri dische documenten alleen een uit spraak gedaan over de positie van vijf grensmarkeringspunten. De grenslijn daartussen zullen de twee landen zelf moeten bepalen en dat betekent, alweer in theorie, dat Is raël een smalle strook direct aan zee zou kunnen houden als Egypte zou instemmen met meer grondge bied landinwaarts. De Eyptische consul in Eilat. Achmed el-Massiri, liet weten dat alle buitenlanders, dus ook Israëli sche toeristen, in de toekomst Taba alleen mogen betreden in het bezit van een paspoort met visum. In een eerder stadium, toen er nog sprake was van een schikking, was Egypte bereid tot een speciale soepele re geling voor Israëlische toeristen, zei de consul. "Maar omdat Israël toen niet meewerkte, zullen we nu onverkort vasthouden aan het be sluit van de arbitragecommissie". Egypte's minister van staat van buitenlandse zaken. Ghali, liet zich gisteravond in wat verzoenlijker termen uit toen hij verklaarde dat de uitspraak van de arbitragecom missie niet moet worden gezien als een overwinning voor Egypte of een nederlaag voor Israël. Het be sluit laat zien, zei hij, dat conflicten tussen landen op een geciviliseer de manier kunnen worden opge lost. De kwestie Taba is negen jaar lang een steen des aanstoots ge weest in de Israelisch-Egyptische betrekkingen. In 1979, toen werd bepaald dat Israel de Sinai aan Egypte zou teruggeven in ruil voor vrede, kon geen overeenstemming worden bereikt over de toekomst van Taba. Ook in 1982, toen de Si- naï daadwerkelijk werd overgedra gen, was er nog geen akkoord. Pas in 1986 werden de twee landen het eens over arbitrage. Leden van de Unifil-troepen in Libanon laten de champagne spuiten nadat zij te horen hebben gekregen dat de VN-vredesmacht de Nobelprijs voor de Vrede krijgt. (foto and NEW YORK (AP) - De Franse pre sident Mitterrand heeft gezegd dat binnen drie maanden in Parijs een conferentie kan worden gehouden over een krachtiger beleid tegen het gebruik van chemische wa pens. Mitterrand, op bezoek in de Ver enigde Staten, zei gisteravond op een persconferentie dat een ver scherping van het door 110 landen ondertekend verdrag tegen C-wa pens één van de onderwerpen was die hij met zijn Amerikaanse colle ga Reagan op het Witte Huis had besproken. Reagan had hem ge vraagd de C-wapenconferentie in Parijs te organiseren. Voor zijn ontmoeting met presi dent Reagan, gistermiddag, sprak Mitterrand de 43ste Algemene Ver gadering van de Verenigde Naties toe. Hij drong daar aan op verdere ontwapening en op een verbod op chemische wapens. In zijn VN-toespraak riep de Franse president op omstandighe den te creëren "die het onmogelijk zouden maken voor welke staat dan ook om chemische wapens te gebruiken om conflicten in bin nen- en buitenland op te lossen". Hij stelde voor dat de VN een grote re rol in het bestrijden van de C-wa pens zouden gaan spelen. Frankrijk is bereid tot een "em bargo op alle leveringen van pro- dukten, technologie en in het alge meen wapens aan elk land dat het C-wapensverdrag schendt", zei Mitterrand. De wereld zou "niet al leen het gebruik, maar cok de fa bricage van chemische wapens moeten verbieden". De Canadese premier Brian Mulroney waar schuwde in zijn toespraak tot de Algemene Vergadering van de VN voor een wereldwijde milieuramp en de VN opgeroepen daartegen actie te ondernemen. Politie Brazilië schiet kaper dood RIO DE JANEIRO (AP) - Aan de kaping van het verkeersvliegtuig in Brazilië is vanochtend een einde gekomen. De politie heeft de ka per, een gestoorde man, doodge schoten toen hij in een ander vlieg tuig wilde stappen. De passagiers van het gekaapte toestel zijn voor zover bekend verder ongedeerd ge bleven. Tijdens de kaping zijn vol gens autoriteiten op de luchthaven van Rio de co-piloot en één passa gier gedood. Het toestel, een Boeing 737 van de Braziliaanse maatschappij VASP, werd gekaapt toen het met 98 passagiers op weg was van Porto Velho in het Amazone-gebied naar Rio de Janeiro. Na een tussenlan ding in Belo Horizonte zette het plotseling koers naar de hoofdstad Brasilia. De kaper had gezegd dat hij in de hoofdstad met president Sarney wilde praten over het eco nomisch beleid, waarmee hij on eens was. ADVERTENTIE Bekijk dit weekend ons buurmanneke 'ns van dichtbij. Want zaterdag en zondag zijn er in België weer de Trein-Tram-Bus- dagen. Dan reis je voor weinig Francs door 't hele land. Kaart jes zijn te koop op de grotere NS-stations. WAAR ZOUDEN WE ZIJN ZONDER DE TREIN? DEN HAAG - De Sovjetunie gaat een paar spannende dagen tege moet. Vandaag komt het Centraal Comité in spoedberaad bijeen om over ingrijpende hervormingen in het politieke bestel te praten. Voor morgen staat een buitengewone vergadering van de Opperste Sov jet, het Sovjetparlement, op het programma. Het ziet er naar uit dat deze twee bijeenkomsten beslis send worden voor het lot van de 'perestrojka', het hervormingspro gramma waarmee Sovjetleider Gorbatsjov zijn land in beweging probeert te krijgen. door Bert Lanting/ANP Wat er precies op het programma staat, is niet bekend. Wel is duide lijk dat Gorbatsjov het* Centraal Comité en de Opperste Sovjet bij een heeft geroepen, omdat hij haast wil zetten achter de perestro jka. Op de bijzondere partijconfe rentie in juni kreeg Gorbatsjov het groene licht voor een reeks ingrij pende hervormingen in het politie ke en economische systeem. Hoe belangrijk de bijeenkom sten zijn, wordt duidelijk uit het feit dat het voor de eerste keer in elf jaar is dat de Opperste Sovjet in een buitengewone vergadering bij eenkomt. De laatste buitengewone vergadering van het Sovjetparle ment was op 7 oktober 1977, toen de Opperste Sovjet de grondwet goedkeurde die tot op heden van kracht is. Officieel heet het dat het plenum van het ongeveer 300 leden tellen de Centraal Comité al lang op het programma stond, maar dat alleen nog geen datum was vastgesteld. Maar dat er iets meer aan de hand is, blijkt uit het feit dat de aankon diging van de partijbijeenkomst zo onverwacht kwam dat een hele rij leden van de partijtop inderhaast uit het buitenland moest worden teruggeroepen. Zo brak de minister van buiten landse zaken, Sjevardnadze, zijn bezoek aan de VS af en keerde zijn collega van defensie, Jazov, ver vroegd terug uit India. De stafchef van de Sovjet-strijdkrachten, maarschalk Achromejev, die op be zoek was in Stockholm, moest voortijdig afscheid nemen van zijn Zweedse gastheren. Het lijkt erop dat Gorbatsjov het Centraal Comité en de Opperste Sovjet heeft bijeengeroepen bij wijze van verrassingsaanval op de tegenstanders van zijn hervor mingsbeleid. Binnen de partijlei ding bestaat grote verdeeldheid over het tempo en de omvang van de hervormingen, zoals dit voor jaar al bleek toen de 'Sovjetskaja Rossija' een artikel publiceerde waarin Gorbatsjovs beleid fel werd gehekeld. Het stuk was onderte kend door een Leningradse docen te, maar waarnemers herkenden er de hand in van Ligatsjov, de twee de man in de partij hiërarchie. Volgens Ligatsjov en zijn mede standers loopt Gorbatsjov veel te hard van stapel met zijn hervor mingen en gaat vooral de 'glas nost', de openheid in de pers, veel te ver. Daardoor wordt het gezag van de partij ondergraven en ver liest Moskou volgens hen de greep op het land. Als bewijs daarvan wij zen zij op de problemen in Armenië en in'de Baltische landen, waar de plaatselijke partijleiding allang niet meer is opgewassen tegen de druk van de nationalisten. De toenemende onvrede onder de bevolking over het uitblijven van de beloofde zegenrijke effec ten van de perestrojka heeft onge twijfeld een belangrijke rol ge speeld bij het besluit van Gor batsjov de partijtop bijeen te roe pen. Gorbatsjov wijt de slechte economische toestand steevast aan de tegenwerking die zijn hervor mingen ondervinden van de bu reaucraten. Op een diner voor de Oostduitse partijleider, Honecker, die ironisch genoeg bepaald geen fan van de pe restrojka kan worden genoemd, liet Gorbatsjov gisteren nog eens weten dat hij radicale hervormin gen wil en geen voorzichtige stap- voor-stap aanpak. Gorbatsjov wil de rol die de par tij in het politieke bestel speelt in grijpend veranderen. Het is de be doeling dat de partij een groot deel van haar taken afstaat aan de 'sov jets', de bestuursraden die nu niet veel meer zijn dan de trouwe uit voerders van de bevelen van de partij. Volgens Gorbatsjov moet de partij zich alleen met het bepalen van de 'strategie' bezighouden, maar het dagelijkse beleid overla ten aan de staatsorganen. Verder moet het partij-apparaat, dat is uit gegroeid tot een reusachtig, log le ger van miljoenen ambtenaren, drastisch worden afgeslankt. Naar verluidt zal in de republie ken en op lager niveau bijna een derde van het partij-apparaat moe ten verdwijnen in de afslankings operatie. Verder wil men de helft van de 22 departementen van het Centraal Comité, die vrijwel het zelfde werk doen als de gewone mi nisteries, opdoeken. De departe menten die op de nominatie staan het eerst te verdwijnen, zijn de af delingen voor de zware industrie en de landbouw. In plaats van de Opperste Sovjet moet er volgens het politieke her vormingsplan een 'Congres van Volksafgevaardigden' met 2.250 le den komen, dat bij geheime verkie zingen gekozen wordt. Het Con gres moet uit zijn midden een ge stroomlijnde Opperste Sovjet kie zen. Dit lichaam, dat 300 a 400 le den gaat tellen, moet een echt par lement worden met een echte con trolerende functie. Verder zou het Congres van Volksafgevaardigden een president met uitgebreide be voegdheden moeten kiezen, maar dit voorstel is uiterst omstreden. Voor de belangrijkste hervor mingsvoorstellen heeft Gorbatsjov in juni al de zegen gekregen van de bijzondere partijconfereritie, ter wijl hij een maand later ook het Centraal Comité achter zijn pro gramma wist te krijgen. Niettemin ziet het ernaar uit dat de zitting van het Centraal Comité gaat uitlopen op een krachtmeting met de be houdende vleugel. Merkwaardig is overigens dat Ligatsjov, de voor naamste woordvoerder van de con servatieven, al een paar weken niet in het openbaar is verschenen, het geen tot geruchten heeft geleid dat hij zijn positie is kwijtgeraakt. Een andere theorie wil dat Gorbatsjov de vakantie van zijn rivaal heeft aangegrepen om snel zijn hervor mingsprogramma door te druk ken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5