Kosten gezondheidszorg
blijken niet te beteugelen
EG beschermt consument bij elektronisch betalen
Meer 'onzichtbare' belastingen
I YER/j/JSTEREND
Bouwproject levert Zwolle
anti-criminaliteitsprijs op
CONSUMENT
Bij ©lekfrisch frituren (te) vaak slappe en vette friet
69r
DINSDAG 27 SEPTEMBER 1988
PAGINA 11
-DE GROENTEMAN-
Kool op zijn Koreaans
Nu Korea door de Olympische
Spelen zo volop in de belangstel
ling staat, willen we het ook eens
hebben over een Koreaans ge
recht en v/el in het bijzonder de
heetgekruide. met vlees of vis ge
vulde koolrolletjes. De koolsoort
die daarvoor het meeste wordt
gebruikt is er een die ook bij ons
op grote schaal wordt geteeld:
Chinese kool. Vooral kinderen
zijn gek op de zachte, ietwat zoe
tige smaak van deze bladgroente.
Iets dat, gezien de grote hoeveel
heden kalk, eiwitten en vitamine
C, bezorgde moeders goed uit
komt. De groente zelf heeft een
langwerpige losbladige krop, en
lijkt feitelijk totaal niet op kool.
Uiteraard behoren de bladeren
er fris uit te zien en moeten z">
stevig aanvoelen. Van een mooi
exemplaar hoeft namelijk bijna
niets weggegooid te worden.
Hoewel Chinese kool een typisch
zomerprodukt is, is ze het hele
jaar verkrijgbaar. Alleen in fe
bruari is de aanvoer wat schaars.
De groente biedt een grote keuze
aan bereidings- en combinatie
mogelijkheden. Rauw als salade,
alleen of met andere soorten
iS&t
-;f<~r>
rauwkost. Gekookt met hamlap
jes en een kaassausje. Gestoofd
met doorregen spekstukjes en
een uitje. Of gebakken door de
rijst heen.
Bewaren en schoonmaken is
geen punt. Chinese kool blijft in
een open plastic zak in de koel
kast ongeveer een week knappe
rig. Overigens hoeft een krop na
tuurlijk niet in éen keer op. Een
halve - in de lengte doorgesne
den - kool kan, mits het snijvlak
goed wordt afgedekt, zeker vijf
dagen mee. Reken in elk geval op
zo'n 300 gram per persoon wan
neer de kool gekookt, gebakken
of gestoofd wordt gegeten. Voor
een salade is 100 gram echter vol
doende. Schoonmaken gebeurt
door de eventueel minder mooie
buitenbladeren te verwijderen,
goed te wassen, laten uitlekken,
en afhankelijk van de bereiding,
in kleine of grote repen snijden.
Voor de 'rolletjes op z'n Ko
reaans' is de bereiding als volgt:
maak een niet te kleine kool
schoon en pluk de bladeren van
de stronk. Leg ze absoluut niet
langer dan 1 minuut - ze vergaan
heel snel - in ruim kokend zout
water tot ze zacht zijn en laat ze
vervolgens goed uitlekken. Snijd
50 gram doorregen spek in kleine
stukjes en bak deze uit. Snijd een
prei en vier rode pepertjes onder
tussen in ringen, bak dit samen
met 300 gram rundergehakt en
het spek tot een kruimelig ge
heel.
Strooi er wat djinten (gemalen
komijn) overheen. Voeg iets zout
en peper toe en leg op ieder kool
blad wat van dit mengsel. Rol de
blaadjes op, vouw de buitenkan
ten naar binnen en leg de rolle
tjes naast elkaar in een beboter
de vuurvaste schotel. Giet er zo'n
twee deciliter kippebouillon bij
en laat ze in de oven of een hoge
vlam in ongeveer 15 minuten
gaar worden, dien de rolletjes op
met- saffraanrijst, of zomaar bij
de borrel.
De banken houden maatregelen ter bescherming van de positie van de
consument bij elektronisch betalen buiten de deur. De DG heeft echter
hierin ingegrepen. <f0to pr>
De Europese Commissie heeft de
banken in de EG-landen een jaar
de tijd gegeven om het eens te wor
den over regels die de gebruikers
van betaalkaarten beter moeten be
schermen. Doen de banken (en de
kredietkaart-organisaties) dat niet,
dan zal de Europese Commissie
dwingende maatregelen ter be
scherming van de belangen van de
consumenten opleggen.
Dat dreigement staat in een noti
tie die de Commissie onlangs in
Brussel publiceerde. Volgens de
Commissie is het onaanvaardbaar
dat in de diverse EG-landen ver
schillende wetten en reglementen
bestaan voor het elektronisch beta
len, terwijl die praktijk juist steeds
internationaler vormen aanneemt.
De technologie staat toe dat de
EG-burgers straks met een betaal
kaart in de hele Gemeenschap kun
nen betalen en geld opnemen.
Maar dan mogen de consumenten
uit het ene land niet in een ongun
stiger positie komen te verkeren
dan die in een ander EG-land, al
dus de Commissie. Gelijke voor
waarden en regels kunnen daaren
tegen juist het internationaal beta
len bevorderen.
De Commissie doet in de notitie
enkele aanbevelingen voor maatre
gelen. De commissie wil dat de
banken verantwoordelijkheid ne
men voor beschadigde kaarten en
24 uur per dag bereikbaar worden
voor klanten die hun kaarten door
verlies of diefstal kwijtraken. De
voorwaarden waaronder de passen
en creditcards worden uitgegeven
moeten volgens de commissie een
voudig worden uiteengezet en in
de taal van het land van uitgifte zijn
gesteld.
Ook moeten de financiële instel
lingen de verantwoordelijkheid op
zich nemen voor het slecht functio
neren van hun kaarten of kaartau-
tomaten. Nu moet de consument
nog vaak de schade dragen als er
iets is fout gegaan met zijn kaart.
De bank moet schriftelijk kunnen
aantonen hoe en waar de kaart is
gebruikt. Hetzelfde geldt voor een
benzinemaatschappij of een auto
verhuurbedrijf.
Ook wil de Commissie dat elke
kaartorganisatie de clienten 24 uur
per etmaal in de gelegenheid stelt
het verlies van zijn kaart te melden.
De geldautomaten moeten verder
bij het uit te betalen bedrag infor
matie voegen aan de hand waarvan
de gebruiker gemakkelijk eventue
le fouten kan opsporen, vindt de
De aansprakelijkheid van de
kaarthouder zou volgens de Com
missie nooit meer dan 350 gulden
mogen bedragen. De kaarthouder
zou ook alleen aansprakelijk mo
gen zijn voor de handelingen die
met zijn kaart worden verricht tus
sen het moment dat hij de kaart
heeft verloren en het moment
waarop het verlies of de diefstal
wordt gemeld.
De Europese banken hebben
zich tegen een richtlijn uitgespro
ken, omdat die snelle technologi
sche vernieuwingen in deze sector
zou afremmen. Bovendien zijn ze
bang dat overdreven bescherming
van de consument onvoorzichtig
heid met betaalkaarten in de hand
werkt.
De commissie zei dat de instruc
ties vooral waren bedoeld voor
banken die gebruik maken van
geldautomaten, maar ook voor wa
renhuizen, gasbedrijven en andere
bedrijven die creditcards uitgeven.
De woordvoerder stelde verder dat
de commissie rekening had gehou
den met de voorkeur van het 'fi
nanciële milieu' om zelf voor de be
scherming van de consument zorg
te dragen. Hij kon niet zeggen of de
banken hebben toegezegd dat zij
zich aan de aanbeveling zullen
houden.
Denemarken is tot nu toe het eni
ge EG-land met een aparte wet die
het gebruik van creditcards en
bankpassen regelt. De andere lan
den passen bestaande contractwet-
ten toe, maar deze zijn onderling zo
verschillend, aldus de commissie,
dat een algemene maatregel op Eu
ropees niveau onontbeerlijk is.
Een modaal gezin met een netto-in-
komen van 2000 gulden en twee
kinderen betaalt per maand onge
veer 22 procent van dit inkomen
(437 gulden) aan 'verborgen' belas
tingen. 'Netto' inkomen krijgt men
dus niet schoon in het handje: echt
netto betekent nog eens eenvijfde
minder. Dit wordt becijferd in het
jongste nummer van het FNV-ma-
gazine, op basis van een onderzoek
van Konsumenten Kontakt (KK).
Dat men btw betaalt zal niet
nieuw zijn, maar er zijn allerlei
soorten accijnzen die onzichtbaar
een aanslag doen op het netto-in
komen. Elk glas spa of jus d'orange
levert de schatkist een paar centen
frisdrankaccijns op. Een lollie be
staat deels uit suiker. Ook hiervan
likt de staat mee in de vorm van
suikeraccijns. Van de gasrekening
is bijna driekwart belasting: een
kuub gas kost namelijk ongeveer
In een op de drie elektrische frituurpannen valt
weinig eer te behalen aan de patat: de friet
komt er niet mooi bruin en krokant uit, maar
slap en vet. Bovendien zijn heel wat pannen
onhandig in het gebruik. Dat blijkt uit een on
derzoek van de stichting Vergelijkend Waren
onderzoek (VWO).
De stichting bakte patat in 29 elektrische
frituurpannen: 8 kleinere en 21 giotere model
len. In prijs varieerden ze van negentig tot
tweehonderd gulden. Uitgangspunt was dat el
ke pan een portie van honderd gram friet per li
ter olie of vet zou moeten aankunnen. Dat
bleek bij een derde van de pannen te veel ge
vraagd. In een grote pan duurde het ongeveer
een half uur, in een kleinere al snel een uur
voor de patat bruin en knappend was.
De VWO waarschuwt verder de argeloze con
sument dat hij of zij zich geen 'reukloze'
frituurpannen in de handen moet laten druk
ken. Frituren zonder geur bestaat niet, hoog
stens valt bij de ene pan meer te ruiken dan bij
de andere. Hoe goed de filters ook werken, re
gelmatig zal het deksel van de pan eraf moeten,
tenzij er een kijkvenster in zit. De patatbakker
kan zelf de overlast beperken door geen oud
vet te gebruiken.
Slechts twee pannen voldeden aan alle eisen
in het gebruik. Aan de andere mankeerde van
alles: de handgrepen waren lastig aan te vatten
of de buitenkant werd erg heet, gebruiksaan
wijzingen bleken soms verwarrend en ook was
de elektrische veiligheid van enkele pannen
niet helemaal in orde. De resultaten van het on
derzoek worden ook gepubliceerd in de Consu
mentengids.
13 cent, terwijl het gasbedrijf 46
cent in rekening brengt. Daarvan is
30 cent belasting en btw.
Veel stoken, drinken, roken en
autorijden jaagt de afdracht van
'onzichtbare' belastingen aan de
staat flink op. Van een auto van
10.000 gulden is 32 procent belas
ting. Van een pakje sigaretten
vangt de staat 74 procent van de
prijs. De benzineprijs bestaat voor
62 procent uit belasting en jenever
levert de overheid 77 cent per gul
den op.
Via de PTT krijgt het rijk ook
veel geld binnen. Van de PTT-
winst ging in 1987 21 procent naar
de staat, in totoaal twee miljard
gulden. Volgens KK zouden de ta
rieven van post en telefoon dus on
geveer eenvijfde omlaag kunnen.
FNV-magazine beschrijft dat de
verkapte, indirecte en kostprijsver-
hogende belastingen een vette
kluif vormen voor het ministerie
van financiën. In 1980 maakten zij
42,6 procent uit van de totale belas
tingopbrengst. In 1987 was het aan
deel gegroeid tot 48,3 procent, ruim
50 miljard gulden.
Per hoofd van de bevolking be
taalde de Nederlander in 1980 2769
gulden aan kostprijsverhogende
belastingen, in 1987 3657 gulden.
Terwijl de koopkracht in die tijd
voor werknemers in het bedrijfsle
ven met 9 procent daalde, die van
ambtenaren met 16 procent en van
de uitkeringen tussen de 11 en 13
procent.
KK signaleert daarbij dat de
prijsindexcijfers die het Centraal
Bureau voor de Statistiek geregeld
publiceert geen rekening houden
met gemeentelijke tarieven en be
lastingen. Hondenbelasting, reini
gingsrechten, onroerend-goedbe-
lasting en andere plaatselijke hef
fingen stegen van 1980 tot 1988 bij
elkaar met 63 procent, per Neder
lander van 193 naar 306 gulden per
samenstelling
Raymond Peil
BINNENLAND BUITENLAND ECONOMIE
DEN HAAG (GPD) - Staatssecretaris Dees (volksgezondheid) moet over de periode 1988-
1990 nog 1.275 miljard bezuinigen. Nu staat echter al vast dat een deel van de voorgeno
men maatregelen niet op tijd tot stand komen. Bovendien is er over 1987 een tegenvaller
van 110 miljoen gulden, die nog moet worden opgevangen.
Dit blijkt uit het Financieel over
zicht gezondheidszorg (FOG) dat
de bewindsman gisteren heeft ge
presenteerd. In een toelichting
noemde Dees kostenbeheersing
noodzakelijk om de gezondheids
zorg betaalbaar en toegankelijk te
houden. Bovendien moet er door
kostenbeheersing geld vrijkomen
voor nieuwe prioriteiten.
Het betreft hier kostenbeheer
sing op drie terreinen: geneesmid
delen, specialisten en ziekenhui
zen. Dees gaf toe dat op deze drie
gebieden nog definitieve besluiten
nodig zijn. Over de periode 1988-
1990 staan voor de sector genees
middelen bezuinigingen van 535
miljoen gulden geboekt, voor spe
cialisten 234 miljoen gulden en
voor ziekenhuizen 505 miljoen gul
den.
Bij de geneesmiddelen staat in
het FOG voor dit jaar een bezuini
ging van 170 miljoen gulden door
de invoering van het ij kpr ij zensys
teem: een systeem waarbij voor
vergoedingen van medicijnen vas
te prijzen zijn bepaald, waarbij het
grootste gedeelte op rekening van
de patiënt zelf komt.
Maar dit prijzensysteem is er nog
steeds niet. De Tweede Kamer er
tegen en de betrokken organisaties
in de gezondheidszorg hebben bo
vendien een alternatief op tafel ge
legd. Toch houdt Dees vast aan zijn
systeem. Het deel van de bezuini
gingen dat dit jaar niet gehaald
wordt, wil hij naar 1989 overboe
ken.
Specialisten
Voor de specialisten heeft Dees
voor dit jaar een bezuiniging van 90
miljoen gulden geboekt. Die moet
worden opgebracht door een verla
ging van het norminkomen en van
de vergoeding door praktijkkos-
ten. Over beide zaken is er een con
flict tussen het kabinet en de spe
cialistenvereniging LSV. Oud-Phi-
lipstopman Dekker bemiddelt
daarbij. De staatssecretaris sloot
gisteren niet uit dat op basis van
die bemiddeling er wijziging in de
getallen komt. De 90 miljoen gul
den is nu geboekt op basis van
voorlopige kabinetsbesluiten uit
1987 en een uitspraak van de Ka
mer, aldus Dees.
Aangezien de bezuinigingsplan
nen niet zo vlot verlopen als ge
dacht, heeft volksgezondheid al 45
miljoen gulden moeten inleveren
uit de middelen die beschikbaar
waren voor nieuwe prioriteiten, al
dus Dees. Voor 1989 is daardoor
nog maar 100 miljoen gulden over.
Dat geld zal worden besteed aan:
topvoorzieningen in ziekenhuizen
(25 miljoen), patientenbeleid (3,6
miljoen), gehandicaptenzorg (17,4
miljoen), verpleegtehuizen (10 mil
joen), gezinsverzorging (5,6 mil
joen), preventiebeleid (24,1 mil
joen) en diverse projecten gezond
heidszorg (14,3 miljoen).
Dees legde een uitdrukkelijk
verband tussen het halen ven de
benodigde bezuinigingen en het in
vesteren van geld in nieuwe zaken
in de gezondheidszorg. „Halen we
de ombuigingen niet, dan komen
de beleidsintensivering in gevaar",
zo zei hij.
Deel oppositie
Burma doet mee
aan verkiezingen
RANGOON (AFP) - Het Natio
naal Verenigd Democratisch Front
(NUDF), een van de oppositiebe
wegingen in Burma, zal meedoen
aan de door het militaire bewind
uitgeschreven algemene verkiezin
gen. Radicale Burmaanse studen
ten daarentegen hebben aangekon
digd hun gewapende strijd tegen
de machthebbers voort te zetten.
De NUDF is zaterdag officieel
opgericht en heeft zich gisteren in
het kiesregister laten inschrijven.
Daarmee heeft deze oppositiebe
weging volgens waarnemers een
belangrijke concessie gedaan aan
de militairen, die op 18 september
de macht
Hooggesloten suède
schoen met half
hoge beklede hak.
Keuze uit 4 model
len, in de kleuren
zwart, marine
bruin of donker
groen. 36 t/m
41. Nu voor de
verbijsterende
BIJ DE BIJENKORF BEN JE BETER AF
DEN HAAG (ANP) - De Hein
Roethofprijs voor het beste initia
tief ter bestrijding van kleine cri
minaliteit gaat dit jaar naar het
bouwproject randgroepjongeren
in Zwolle. Voorzitter Hoefnagels
van de commissie preventieprijs
reikte de prijs van 10.000 gulden
gisteren uit in Den Haag.
De jury nomineerde uit 44 inzen
dingen vijf projecten. De vier niet
bekroonde waren Emmen (preven
tie op scholen door vandalismeles-
sen), Geldermalsen (activiteiten
om vernielingen tijdens oud en
nieuw te voorkomen), Groenlo
(disco-bussen om overlast op aan-
en afvoerroutes naar disco's in te
perken) en Arnhem (buurtpreven
tie door burenhulp).
'Slopen konden we al....bouwen
nog niet' was het thema in Zwolle
en de jury had er de grootst moge
lijke bewondering voor omdat hier
in samenwerking tussen woning
bouwcorporatie, zaalvoetbalvere
niging, randgroepwerkster, ge
meente en vele anderen een omme
keer kwam. Een groep kansarme
jongeren berokkende alleen al aan
de woningen van de woningbouw
vereniging SAVO waar zij woon
den in de wijk Holtenbroek (snel-
en hoogbouw uit de jaren zestig)
voor zo'n 100.000 gulden per jaar
schade.
De woningbouwvereniging, een
zaalvoetvereniging en een rand
groepwerkster sloegen de handen
ineen. Er kwam een cursus auto
techniek, de jongens gingen zaal
voetballen - gesponsored door de
woningbouwvereniging. De scha
de aan de woningen liep na het eer
ste competitiejaar al tot de helft te
rug. De volgende stap was de reno
vatie van drie huizen. Daarna wer
den de jongeren ingeschakeld bij
de bouw van twee sporthallen en
betrokken bij de activiteiten die
daar, ook voor gehandicapten, ko-
Minister Korthals Altes van justi
tie wees tijdens de prijsuitreiking
op de successen van de bestuurlij
ke preventieprojecten, uitvloeisel
van het beleidsplan Samenleving
en criminaliteit. Hij vroeg aan
dacht, juist ook bij de aanpak van
lokale preventieprojecten, voor het
feit dat de veel voorkomende cri
minaliteit geen typisch randstede
lijk probleem is. Drie kwart van al
le geregistreerde misdrijven wordt
niet in de vier grote steden Amster
dam, Rotterdam, Den Haag en
Utrecht gepleegd.
Het criminaliteitscijfer per
100.000 inwoners was in '87 het
hoogst in Breda. De top tien van de
gemeenten met de hoogste crimi
naliteitscijfers ziet er als volgt uit
Breda, Amsterdam, Utrecht,
Nijmegen, Groningen, Lelystad,
Den Bosch, Arnhem, Deventer en
Hilversum. De sterkste stijging
was sinds 1980 in Breda, Gronin
gen, Deventer, Nijmegen en Arn
hem. In de randstad was de stijging
veel minder.
Professor Hoefnagels, hoogle
raar criminologie in Rotterdam,
constateerde dat er een stijgende
lijn zit in de preventieprojecten,
hët kenmerk van de jaren tachtig.
Bij Justitie en Binnenlandse Za
ken zijn nu honderden preventie
projecten bekend, waarvan er 213
worden gesubsidieerd.
Een uitzondering vormt voor
hem de vernielings- en geweldscri
minaliteit op en om het voetbal
veld. „De sectie Betaald Voetbal
van de KNVB bouwt nog steeds
haar wekelijkse schade-rijke feest
jes op kosten van de politie en de
belastingbetaler". Hoefnagels ziet
een opvallend gebrek aan inventi
viteit bij de beleidsmakers rond
het voetbalveld op enkele uitzon
deringen na. De jury is voor de ko
mende jaren benieuwd naar pro
jecten in deze richting, aldus Hoef
nagels.
De inschrijving komt op het mo
ment dat de militaire regering, on
der leiding van generaal Saw
Maung, de rust in bijna het gehele
land lijkt te herstellen. Het geweld
dadige optreden van de oproerpoli
tie tegen protesten, waaraan ook na
de militaire staatsgreep aanvanke
lijk geen einde kwam, heeft vol
gens diplomaten in totaal aan on
geveer 1000 mensen het leven ge
kost.
Nobelprijs
Geruchten gaan dat Reagan en
Gorbatsjov een goede kans maken
op de Nobelprijs voor de vrede
vanwege hun akkoord ter ontman
teling van de kernwapens voor de
middellange afstand. Het Noorse
Nobelcomitë heeft gezegd de win
naar van de Vredesprijs dit jaar te
moeten kiezen uit 97 kandidaten
(74 personen en 23 organisaties).
De winnaar wordt op 29 september
in Oslo bekengemaakt.
Zuidkorea
In Zuidkorea worden honden en
katten die bestemd zijn voor de
menselijke consumptie langzaam
opgehangen of levend gekookt.
Ondanks wereldwijde protesten te
gen het eten van honde- of katte-
vlees blijft de Koreaanse regering
zich hard opstellen. Slechts tot ok
tober (als de Olympische Spelen af
gelopen zijn) is het aanbieden van
dit vlees daar waar toeristen ko
men verboden. De vele duizenden,
handtekeningen, ook uit Neder
land, hebben president Roh Tae
Woo dus niet kunnen vermurwen.
M.C.T. v.d. Berg
Diamantlaan 112
Leiden
