Muskusrat laat zich
moeilijk bestrijden
Vrees voor neerstorten Sovjet-satelliet
Pelsdiertje plaatst wetenschap nog voor raadsels
Kans op radio-actieve besmetting bij verbranding reactor
Stoppen met roken
dank zij cursus
aan de universiteit
Bisschop in Zuidafrika pleit weer voor boycot verkiezingen
PAGINA 2
MAANDAG 26 SEPTEMBER 19|,
ARNHEM Wetenschappelijk onderzoek naar de bestrijdingsmogelijkheden van de muskus
rat heeft tijd nodig. Over het gedrag en de biologie van de muskusrat is namelijk nog steeds bit
ter weinig bekend. "De mensen verwachten altijd zo snel resultaten van een onderzoek. Hope
lijk leren we het dier in de komende jaren nog iets beter kennen. Maar een revolutionaire tech
niek voor het bestrijden van de muskusrat zit er op korte termijn zeker niet in".
Drs. Adrie Verkaik ze is sinds
een jaar verbonden aan het Rijks
instituut voor Natuurbeheer (RIN)
aan de rand van Arnhem bestu
deert nu al vier jaar de muskusrat.
Twee opgezette exemplaren van
deze woelmuisachtige soort prij
ken op de metalen kast in haar ka
mer. Echt tevreden over de beide
opgezette muskusratten is ze niet.
De een is volgens haar veel te bol
gemaakt, terwijl ze de preparateur
er tevens van verdenkt de ander te
hebben uitgerekt. Maar. geeft ze
vergöeilijkend toe: "Zo spreken ze
natuurlijk wel meer tot de verbeel
ding".
Verkaik wil graag met indianen
verhalen over de muskusrat afre
kenen. Want als 'boze tongen' be
weren dat een ellenlange muskus
rat ergens in een stadsgracht is ge
signaleerd, zijn ze bij Verkaik aan
het verkeerde adres. Het lichaam
van een muskusrat is gemiddeld
zo'n 30 centimeter lang en de staart
25 centimeter, terwijl een heel
groot exemplaar hooguit ruim zes
tig centimeter meet, vertelt Ver
kaik op een toon van 'dit zijn de fei
ten'. En om er nog een paar te noe
men: Het gewicht van een muskus
rat schommelt tussen de 1 en 1.5 ki
lo. Voedsel: soms maïs en graan
maar vooral gras en waterplanten
zoals riet.
Dijken
De voornaamste reden voor het
bestrijden van de muskusrat is be
kend. Door het graven van gangen
en holen in dijken en oevers, met
verzakkingen tot gevolg, tast het
dier de waterhuishouding en ste
vigheid van de waterkeringen aan.
Begrijpelijk dat deze activiteiten in
ons land niet op prijs worden ge
steld. Vandaar ook dat de muskus
rat al jaren met fuiken en klemmen
door de ongeveer 350 bestrijders
wordt achtervolgd.
De muskusrat, vertelt Verkaik. is
nog maar betrekkelijk kort in Ne
derland. Begin deze eeuw nam een
Oostenrijkse graaf van een jacht-
reis een paar van deze pelsdiertjes
mee, die in Noord-Amerika hun
populariteit te danken hebben aan
hun glanzende zijdezachte vacht.
De graaf zette de vijf exemplaren
uit op zijn landgoed. Tien jaar later
schatte men het aantal diertjes in
een straal van honderd kilometer
om zijn domein op zo'n tien mil
joen.
In 1941 werd bij Eindhoven de
eerste muskusrat in ons land ge
vangen. Vorig jaar werden er
289.116 gedood. Verkaik: "Elk
vrouwtje heeft elk jaar zeker drie
worpen met telkens gemiddeld zes
jongen. Je begrijpt dus wel dat de
bestrijders heel wat muskusratten
moeten vangen willen ze het totale
aantal, om daar maar eens mee te
beginnen, gelijk houden aan het
jaar daarvoor
Lokmiddel
Het onderzoek van Verkaik heeft
een doelmatiger bestrijding als uit
eindelijke doel. Maar zover is het
nog lang niet. In de jaren zeventig
was alle hoop gericht op de spoedi
ge ohtdekking van een geur waar
op deze pelsdieren af zouden ko
men. Dat lokmiddel is echter tot op
de dag van vandaag nog niet ge
vonden. Geen wonder, meent Ver
kaik. "Er werd onderzoek gedaan
naar geurstoffen, terwijl op dat mo
ment nog nauwelijks iets bekend
was over het dier. En dan blijft het
vinden van een lokmiddel natuur
lijk het zoeken van een speld in een
hooiberg".
Wetenschappelijk onderzoek
naar het gedrag en de biologie van
het dier was daarom geboden. De
Landbouwuniversiteit Wagenin-
gen (LUW), waarbij Verkaik toen
werkzaam was, stortte zich hier sa
men met TNO op. Onder leiding
van hoogleraar dr. Piet Wiepkema
van de LUW voerde Verkaik expe
rimenten uit. die de kennis over de
muskusrat in een aantal opzichten
hebben vergroot. Zo kan nu wor
den aangeraden vangmiddelen
met lokaas niet te snel te verplaat
sen om de dieren de tijd te geven
niet alleen deze te ontdekken maar
vooral ook om eraai
Het vervolgonderzoek van vier
jaar, waarmee Verkaik vorig jaar
begon, is erop gericht meer inzicht
te krijgen in de verspreiding en
verplaatsing van muskusratten in
de loop van het jaar en de invloed
van de populatiedichtheid hierop.
Verbonden aan het RIN heeft Ver
kaik nu de beschikking over radio
apparatuur, waarmee ze de mus
kusratten in het onderzoekgebied
bij Lelystad kan volgen.
Zendertje
Bij diverse gemerkte pelsdiertjes
is namelijk een zendertje geinplan-
teerd. Het uitwendig aanbrengen
van een zendertje, bijvoorbeeld
aan een halsband, bleek niet moge
lijk wegens de gestroomlijnde
dien kan een halsband ontstekin
gen veroorzaken of knaagt het dier
zender en bandje aan splinters.
Nu al kan worden vastgesteld
dat de proefdieren, vooral 's nachts
actief, zich over het algemeen niet
verder dan een paar kilometer van
hun vangplaats hebben verwij
derd. Opvallend was verder dat
acht van de tien 'gezenderde' mus
kusratten meer dan een hol in ge
bruik hadden.
Verkaik zet het opgezette exem
plaar van de muskusrat voor de fo
tograaf op haar bureau en aait de
Zo'n 350 'rattenvangers' i
vacht. Ze geeft toe het "altijd al leu
ke dieren" te hebben gevonden:
"Gedragsonderzoek bij zoogdieren
trekt me aan, en zeker ook bij mus
kusratten. Ze passen zich overal zo
verbazend goed aan. op het platte
land en in de stad, in zoet en brak
water. Dat variabele gedrag door
hun grote aanpassingsvermogen
houdt me gewoon bezig".
De resultaten van haar onder
zoek worden gebruikt voor de uit
roeiing van het dier. Voelt ze zich
daardoor niet bezwaard? Verkaik
reageert koel: "Ze worden toch be
streden. Dus waarom dan niet zo
goed mogelijk?"
In een heleboel landen is grote on
gerustheid ontstaan rond het bin
nenkort in de dampkring verbran
den van een Russische satelliet van
de Kosmos-1900 serie. Die onge
rustheid betreft niet zozeer de
vrees dat iemand door gloeiende
brokstukken zou worden geraakt
(een kans die gerust op nagenoeg
nul mag worden geschat) maar veel
eerder het feit dat de satelliet is
i een kleine kernreac
tor.
door
Ben Apeldoorn
Als de satelliet door zijn snelheid
(ongeveer tien kilometer per secon
de) en de daardoor veroorzaakte
immense wrijving van de lucht in
de bovenste lagen van onze damp
kring in gloeiende stukken en
brokken uit elkaar valt zal, zo ver
moedt men, de radioactieve kern
van de reactor bloot komen te lig
gen. De kernreactor van de Kos
mos-1900 bevat maar liefst 50 kilo
gram verrijkt Uranium. Het radio
actieve materiaal zou zich tijdens
de verbranding van de satelliet in
de dampkring kunnen verspreiden
en het risico is dan levensgroot dat
een groot gebied op aarde ermee
zal worden besmet.
Iets dergelijks is al eerder ge
beurd; het bekendste voorval vond
plaats in 1978 toen de van een ura-
nium-kernreactor voorziene Kos-
mos-954 boven Canada veronge
lukte en een uitgestrekt gebied
rond het 'Great Slave'-meer ernstig
met radioactief materiaal werd be
smet.
De satelliet die nu op het punt
staat door de dampkring te worden
'ingevangen' is een zogeheten ver
kenningssatelliet uit de schier ein
deloze reeks Kosmos-satellieten
waarvan de Russen de eerste expe
rimentele lanceringen al in de pe
riode tussen 1962 en 1965 startten.
Topaz
De Russen voeren er 'verken
ningsvluchten' mee uit (een mooi
woord dat ook door de Verenigde
Staten wordt gebruikt als er spio
nage in het spel is); het patroon is
steeds ongeveer hetzelfde: de satel
lieten, elk gemiddeld enige tonnen
zwaar en enkele meters groot, blij
ven gemiddeld twee weken in de
ruimte en vallen vervolgens in en
kele onderdelen uit elkaar. Eén on
derdeel is voorzien van een hitte
schild en bevat een capsule met
daarin de belichte film(s). Dat on
derdeel wordt netjes geborgen; de
rest verbrandt in de dampkring...
Naast deze betrekkelijk 'kortle
vende' satellieten zijn er ook die
enige maanden tot een half jaar in
een baan om de aarde blijven. Hun
taak is waarschijnlijk van meteoro
logische of anderszins weten
schappelijke aard; ze draaien door
gaans ook in een hogere baan om
de aarde dan de meeste van hun
soortgenoten. De lanceringen van
Kosmos-satellieten gaat tot op de
dag van vandaag nog onverdroten
voort: op 1, 8, 23 en 30 augustus
werden bijvoorbeeld respectieve
lijk de Kosmos-1961, -1962, -1965,
en -1966 gelanceerd.
In het geval van de Kosmos-1900,
die al in december 1987 werd gelan
ceerd en zijn leven in de komende
dagen langs een vurig spoor in on
ze dampkring zal beëindigen, is
sprake van een verkenningssatel
liet voor het onafgebroken volgen
van maritiem verkeer, dus bewe
gingen van vaartuigen op en in zeë-
Stroom
Daarvoor gebruikt de kunst
maan een radardetector en dat ap
paraat heeft veel stroom nodig
waarvoor zonnepanelen niet ge
noeg vermogen leveren; een rela
tief kleine kernreactor kan dat wel.
De Kosmos-1900 heeft er één aan
boord van het merk Topaz: gedu
rende een aantal maanden is de 50
kilogram verrijkte uranium die de
Topaz-reactor bevat voldoende
voor een vermogen van 10.000
Watt.
Het probleem met deze satelliet
is dat het radiocontact ermee al se
dert april van dit jaar niet meer mo
gelijk is. En het tweede probleem is
dat de satelliet de afgelopen maan
den een steeds lagere baan om de
aarde is gaan doorlopen en zich nu
zo ongeveer in de buitenste delen
van onze dampkring moet bevin
den waar de luchtwrijving steeds
meer invloed begint uit te oefenen
op de baansnelheid van het gevaar
te.
Als dat inderdaad zo is dan is het
eerder een kwestie van uren dan
van dagen voor de satelliet een de
finitieve duik in de dampkring zal
maken. Gezien de baan van de Kos
mos en de draaiing van de aarde
om haar as (onder de satelliet door
bestrijkt de kunstmaan na ver
loop van een groot aantal omwen
telingen de gehele aardbol tussen
de 65-ste breedtegraden, dus zowel
ten noorden als ten zuiden van de
Evenaar.
Ergens tussen die breedtegraden
zal hij dus terecht komen. Neder
land (ongeveer liggend op de 52-ste
graad noorderbreedte) ligt ook in
dat gebied en er is een, zij het mi
nieme, kans dat er een restant bin
nen onze landsgrenzen neerkomt.
Crisisteam
Ondanks die minieme kans wil
men hier te lande niet voor verras
singen komen te staan en hebben
vertegenwoordigers van zeven mi
nisteries in Den Haag inderhaast
een crisisteam ingesteld. De taken
van dat team spitsen zich toe op de
gecoördineerde opsporing en be
strijding van radioactieve besmet
ting maar gezegd moet nogmaals
worden dat de kans dat dat in ons
land gebeurt ongeveer vergelijk
baar is met de kans voor iemand
om een grote prijs in de Staatslote
rij te winnen.
Pas wanneer de satelliet daad
werkelijk begint te verbranden,
kan men voorspellen waar op het
aardoppervlak eventuele restanten
precies zullen neerkomen en dan
nóg zal dat een strook over onze
aardbol zijn met een lengte van eni
ge duizenden kilometers. De tijds-
marge die men vanaf het moment
van de eerste verbrandingsver
schijnselen tot het neerkomen van
de eerste brokken heeft, bedraagt
echter niet meer dan enige tiental
len minuten.
ROTTERDAM (GPD) - Niks
geen pilletjes, spelden in het oor
of hypnose-trucs. Mensen die
willen stoppen met roken, kun
nen zich binnenkort weten
schappelijk laten begeleiden
door de Erasmus Universiteit.
De afdeling medische psycholo
gie organiseert in het kader
van een onderzoek een cursus
'stoppen met roken', in eerste in
stantie gericht op hartpatiënten,
maar eveneens toegankelijk voor
'gewone' rokers. In tien bijeen
komsten wordt 'stoppers' de
steun geboden die zo onontbeer
lijk is om definitief van het roken
af te komen.
"Roken is iets dat mensen
zichzelf hebben aangeleerd. Als
ze willen stoppen, zullen ze dat
weer moeten afleren", zegt kli-
nisch-psychologe Andrea van
Zutphen van de Erasmus Uni
versiteit, die de cursus verzorgt.
Met geld van de Nederlandse
Hartstichting doet zij onderzoek
naar de invloed van het karakter
en van de omgeving van de hart
patiënt op de gemotiveerdheid
om te stoppen met roken. Tevens
bekijkt ze de manieren die bij
een stoppoging gebruikt moeten
worden om een zo goed mogelijk
resultaat te bereiken, ook op lan
gere termijn.
Psychisch
Van de drie jaren die het on
derzoek gaat duren, is de eerste
helft besteed aan interviews met
zowel 'geslaagde' als 'mislukte'
stoppers. Gegevens uit dit voor
werk dienen voor de nieuw opge
zette cursus, waarin tien groep
jes van twaalf rokers een stoppo
ging wagen. Ieder groepje be
staat voor de helft uit'hartpatien-
ten die van het roken afwillen.
Dat sigaretten en shag een re
gelrechte aanval vormen op de
gezondheid, is algemeen be
kend. Van de negenduizend
mensen die vorig jaar aan long
kanker overleden, bleek bijvoor
beeld negentig percent verslaafd
aan nicotine. Toch zijn deze cij
fers voor rokers geen aanleiding
de tabak definitief terzijde te
schuiven. Dat komt, zo leert het
onderzoek van Van Zutphen,
doordat de meeste rokers in de
eerste plaats psychisch en niet li
chamelijk verslaafd zijn. Mensen
die stoppen, zijn in de regel na
een week al van hun lichamelijke
'afkickverschijnselen verlost.
Bij een stoppoging lijkt de psy
chische last echter zwaarder te
dragen. Mensen klagen over geïr
riteerdheid, prikkelbaarheid en
een ontevreden gevoel. "Roken
is niet alleen een sigaret opste
ken", verduidelijkt Van Zut
phen. "Het is voor veel mensen
een bezigheid die geregeld terug
komt. Als dat ineens wegvalt,
geeft dat problemen. Vooral in
het begin valt er een gat dat moet
worden opgevuld. Juist bij die
opvulling kunnen de stoppers
worden geholpen".
Bijvoorbeeld door het thuis
front. Het scheelt voor stoppers
nogal of de huisgenoten lustig
doorgaan met roken dan wel uit- li
gebreide steun verlenen aan de
poging het roken op te geven, r
"Met z'n allen stoppen met roken I
is gemakkelijker dan in je eentje. 1
Je stimuleert elkaar en je wordt
minder snel in de verleiding ge
bracht er toch maar eentje op te
steken", weet Van Zutphen.
Vandaar dat in de cursus veel f
aandacht wordt besteed aan de
rol van de 'supporter'. Iedere
stopper wordt aangeraden een i
vertrouweling te betrekken bij
de poging. Deze 'supporter'
wordt voor de eerste bijeen
komst uitgenodigd, zodat hij of
zij weet heeft van de gedragsver
andering bij de stopper, en steun
"kan verlenen tijdens moeilijke
momenten. De vertrouweling
wordt onder meer geleerd goed
te reageren als de stopper 'per
ongeluk' toch een keer een siga
ret opsteekt. Van Zutphen:
"Zo'n goede reactie is heel be
langrijk. Het heeft geen zin om
negatief te doen als iemand eens
faalt. Belangrijker is het om na
een mislukking een positieve sti
mulans te geven. Van verwijten
kan iemand ontmoedigd raken,
en vervolgens weer aan het ro
ken slaan. Dat roken is immers
een diep ingesleten en aange
leerd levenspatroon".
Om dat patroon weer af te le
ren, is het belangrijk dat de roker
zich bewust wordt van zijn of
haar precieze rookgedrag.
Gedachteloos
Onderzoekster Van Zutphen:
"Als de cursisten weer weten
waarom ze roken, en niet ge
dachteloos of uit gewoonte een
sigaret opsteken, kan je kijken
wat je aan die redenen kunt
doen. Op de cursus wisselen de
stoppers ervaringen en tips uit.
Iedere cursist kan dan zelf bekij
ken wat het beste bij hem past.
De een gaat wellicht nieuwe acti
viteiten ondernemen of de eet-
en drinkgewoonten veranderen;
de ander zal proberen zich sterk
te maken tegen het roken in het
denken en in de dagelijkse plan
ning. Uiteindelijk zal het stop
proces moeten leiden tot een
nieuw, evenwichtig dagelijks le
ven, waarin het denken aan ro
ken geen rol meer speelt en waar
in "trucs en maniertjes overbodig
zijn geworden".
De cursus is in de eerste plaats
bedoeld voor hartpatiënten. Ook
andere rokers zijn echter wel
kom op de Erasmus Universiteit.
Belangstellenden kunnen zich
melden bij de afdeling medische
psychologie van de Erasmus
Universiteit Rotterdam, tel: 010-
4087812.
Vooral de 'psychische' verslaving maakt het r
pen met roken.
JOHANNESBURG (ANP) -
Wij blijven doorgaan met het
verwerpen van apartheidin de
vorm van de aanstaande ge
meenteraadsverkiezingen of wel
ke vorm dan ook. We doen niet
mee aan apartheid, we zullen er
alles aan doen om apartheid te
vernietigen." Met deze woorden
herhaalde de anglicaanse bis
schop van Johannesburg, Dun
can Buchanan, de kerkelijke op
roep tot boycot van de gemeente
raadsverkiezingen die op 26 ok
tober in Zuidafrika worden ge
houden.
Buchanan deed dit tijdens een
gebedsbijeenkomst in de angli
caanse kathedraal in Johannes
burg op de 'Dag van gebed en
vasten'. De bijeenkomst werd ge
houden tegen de achtergrond van
het besluit van de Zuiaafrikaan-
se regering om een grote anti-
apartheidsconferentie te verbie
den. Deze conferentie, die dit
weekeinde in Kaapstad had moe
ten plaats vinden, zou worden
bijgewoond door ongeveer 700 af
gevaardigden van 73 anti-apart
heidsorganisaties.
De gebedsbijeenkomst in Jo
hannesburg was bedoeld als een
steun in de rug voor de Zuidafri-
kaanse Raad van Kerken
(SACC), die steeds openlijker in
conflict komt met de Zuidafri-
kaanse regering. De dienst werd
bezocht door 900 personen, onder
wie de secretaris-generaal van
de SACC. dr. Frank Chikane, en
de anglicaanse aartsbisschop
Desmond Tutu, die al eerder op
riepen de verkiezingen te boycot
ten. Onder de bepalingen van de
noodtoestand is een dergelijke
oproep strafbaar.
Tijdens de gebedsdienst werd
ook gebeden voor de Zuidafri-
kaanse president en zijn minis
ters. Op het zelfde moment
partrouilleerden leger en politie
bij de kantoren van de SACC in
Kaapstad.
Eerste vrouw
De episcopaalse anglicaan
sekerk in de Verenigde Staten
heeft voor het eerst een vrouwelij
ke bisschop gekozen. De 58-jarige
Barbara Harris uit Philadel
phia is de eerste vrouw die in de
wereldwijde anglicaanse ge
meenschap de bisschopswijding
ontvangt.
Harris werd zaterdag door 276
van de 500 afgevaardigden tot
bisschop van Boston gekozen; de
andere afgevaardigden stemden
op een mannelijke 'tegenkandi
daat'. De nieuwe bisschop werkt
sinds 1980 als pastor in de
Episcopaalse kerk.
De verkiezing van Harris is
een logisch gevolg van een be
sluit, deze zomer, op de angli
caanse Lambeth-conferentie in
het Engelse Canterbury. Deze
conferentie sprak zich in meer
derheid uit voor de wijding van
vrouwen tot bisschop.
De RK Kerk wil daar nog al
tijd niet van weten. In een apos
tolische brief die pas vrijdag
openbaar gemaakt had moeten
worden, maar waarvan al een in
het Spaans circuleert, schrijft de
paus nogmaals dat vrouwen in
de RK geen priester kunnen wor
den, omdat Christus alleen man
nen als apostel uitkoos. "Hij deed
dat geheel vrij en souverein. En
hij deed dat met dezelfde vrijheid
ais waarmee hij tegen de ge
woonte en traditie van zijn tijd
in met zijn gedrag uiting gaf aan
de waardigheid en de roeping
van de vrouw". De brief van de
paus beslaat 125 bladzijden en
bevat honderden citaten uit de
bijbel. De paus prijs Maria aan
ais model voor vrouwem, betuigt
eer aan de vrouwelijke heiligen
en verheerlijkt de maagdelijk
heid als een deugd die in onze tijd
nog veel waarde heeft.
Vredeswerk DDR
De kerken in de DDR doen
uitspraken over politieke kwes
ties zonder dat ze aanspraak op
politieke macht kunnen maken.
Zij doen dit alleen op basis van
het geloof. Dat is de achilleshiel
van het kerkelijk vredeswerk in
de DDR: de staat kan het gemak
kelijk afdoen als idealistische
speculaties die buiten de politie
ke werkelijkheid staan.
Dat zei G. Planen Fnedrich.
voormalig hoofd van de studieaf
deling van de Bond van Evange
lische Kerken in de DDR, in Drie-
•bergen tijdens een studiedag
over Oost-Europa, die is georga
niseerd door mensen uit PvdA,
CDA, IKV en Pax Christi. Pla
nen Friedrich. die nu bij de Lu
therse Wereldfederatie in Genève
werkt, sprak over de houding
van de DDR-kerken tegenover het
conciliaire proces van gerechtig
heid, vrede en behoud van de
schepping.
Omdat de DDR-staat elke vorm
van politieke organisatie (buiten
de bestaande partijenverhin
dert. oefenen de kerken aantrek
kingskracht op niet-ch risten en
uit. Zulke mensen kunnen daar
hun kritiek op de staat en hun al
ternatieve opvattingen uiten. De
staat heeft de Evangelische Kerk
een aantal keren opgeroepen
meer onderscheid te maken tus
sen kerkleden en niet-christenen
en te voorkomen dat de kerk door
de oppositie wordt misbruikt. De
kerk heeft daarop als een crisis
manager gereageerd. Zij identi
ficeerde zich niet met de opvat
tingen van de leden van de kerke
lijke groepen, maar gaf ook niet
toe aan de druk van de staat om
deze groepen op te heffen.
Op het gebied van vrede en vei
ligheid bestaat verregaande
overeenstemming tussen kerk en
staat, aldus Planen Friedrich.
Maar over de herstructurering
van de DDR-samenleving en de
vrije uitwisseling van meningen
bestaan grote verschillen. Dat
kan de reden zijn waarom de
Oostduitse kerken op het gebied
van de gerechtigheid en het be
houd van de schepping nog maar
weinig constructieve ideeën naar
voren hebben gebracht.
Het feit dat de kerk in de DDR
gezien haar politieke machteloos
heid nauwelijks kan voldoen aan
de verwachtingen en behoeften
van de mensen in kerkelijke groe
pen, heeft haar tot grote zorgvul
digheid gemaand. De huidige
voorzitter van de Bond van
Evangelische Kerken, bisschop
Werner Letch, heeft dat onder
woorden gebracht met zijn uit
spraak dat de kerk er voor alle
mensen is, maar niet voor alles.
BEROEP1NGSBERICHTEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Amersfoort: W. Ar
keraat s te Giessendam/Neder-
Hardinxveld:
Beroepen te Dordrecht: T. A.
Eijsinga te Zwammerdam
Beroepen te Haarlem met be
paalde opdracht (toezegging, als
geestelijk verzorger voor de dia
conale tehuizen): mevr. J. A. Ver
kerk te Amsterdam (part-time);
Bedankt voor Delft: J. K. Vlas
blom te Ommen.
Gereformeerde Kerken vrijge
maakt
Beroepen te Harderwijk (wijk
Noord): G. Zomer te Vlissingen;
Beroepen te Harderwijk (wijk
Zuid): J. M. Batteau, laatstelijk
zendeling-hoogleraar te Zuid-
Korea wonende te Bunschoten
Beroepen te Schildwolde: T. Dij-
kema te Zutphen.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken
Beroepen te Harderwijk-Zeewol-
de tweede predikantsplaats): H
E. Sterk te Ulrum in combinatie
met Lutjegast;
Bedankt voor Assen: H. C. Mijn-
ders te Zwijndrecht;
Bedankt voor Goes: J. van Amstel
te Ede.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Beekbergen: J. de
Pater te Krabbendijke;
Aangenomen naar Slikkerveer:
M. Golverdingen te Utrecht;
Bedankt voor Capelle aan den
IJssel: G. Mouw te Genemuiden.
Doopsgezinde Broederschap
Beroepen te Twente-Oost: mevr.
W. de Jong, lerares godsdienst te
Leeuwarden die dit beroep heeft
aangenomen.
