Nog dit jaar
korting op
studieschuld
Eindelijk ministerspost
voor Frits Bolkenstein
Zonder bananeschïüen haalt coalitie 1990
NISSAN SUNNY
Verdeling geld OV-kaart
studenten nog probleem
'Zieke soldaat twee
maal arts geweigerd'
klant van de week
ZOETERMEER (ANP) Minister Deetman (onderwijs)
biedt afgestudeerden nog dit jaar een korting als zij bereid
zijn hun studieschulden versneld af te lossen. De bewinds
man hoopt daarmee 263 miljoen gulden binnen te halen. In
de onderwijsbegroting liet hij weten in 1989 nog eens 522,5
miljoen gulden aan studieschulden versneld te zullen in
nen. Het ministerie van onderwijs heeft dit gisteren mee
gedeeld.
Afgestudeerden die al een deel
hebben afgelost komen het eerst in
aanmerking voor het versneld af
lossen van de studieschuld. Dit
jaar zijn dat de mensen die een vijf
de of meer van de oorspronkelijke
studieschuld hebben afgelost. Zij
krijgen in de eerste helft van okto
ber het kortingsaanbod en een ac
ceptgiro toegestuurd. Het kor
tingsaanbod geldt alleen voor het
aflossen van studieschulden (ren
teloze voorschotten) uit het oude
beursstelsel en niet de schulden
opgebouwd na 1 oktober 1986 in
het kader van de wet op de studiefi
nanciering.
De korting die Deetman biedt is
vier procent per jaar van de reste
rende looptijd plus vier procent ex
tra. Het percentage wordt ingehou
den op de resterende schuld per 1
januari 1989. Volgens het ministe
rie van onderwijs kunnen dit jaar
175.000 afgestudeerden van het
aanbod gebruik maken. Volgend
jaar geldt een soortgelijk aanbod
voor 300.000 afgestudeerden die
minder dan een vijfde van de stu
dieschuld hebben afgelost.
DEN HAAG De 55-jarige Frits
Bolkestein wordt eindelijk minis
ter. Al veel langer heeft hij zijn zin
nen op dit 'hoge ambt' gezet, maar
telkens greep hij om welke oorzaak
dan ook net naast het 'pluche'. Hij
mag nu het departement van de
fensie gaan leiden; niet zijn eerste
voorkeur, maar bepaald niet te min
voor dëze invloedrijke WD'er.
door
Henri Kruithof
Bolkestein heeft ontegenzegge
lijk grote kwaliteiten voor deze
post. De filosoof en jurist heeft veel
internationale ervaring in het be
drijfsleven en door zijn lidmaat
schap van de Atlantische Commis
sie zijn ook defensievraagstukken
hem niet vreemd.
Toch werd hij bij de laatste kabi
netsformatie in 1986 door WD-
fractievoorzitter Joris Voorhoeve
gepasseerd voor het ministerschap
van defensie ten faveure van de in
middels afgetreden Van Eekelen.
Misschien dat zijn rol in de coup te
gen de voormalig politiek leider
van de WD, Ed Nijpels, daar niet
vreemd aan was.
In de vroege zomer van 1986 (de
WD had net een enorme verkie
zingsnederlaag geleden) begon de
stoel van Ed Nijpels te wankelen.
Velen in de partij verweten deze
'jonge hond' de oorzaak te zijn van
de vele affaires die de WD al ge
ruime teisterden. Vooral conflict
management was niet het sterkste
punt van Nijpels. Onder leiding
van Frits Bolkestein werd het af
treden van Nijpels geëist. Al
meteen na de verkiezingen in mei
1986 werden in de fractievergade
ring de eerste tekenen van rebellie
duidelijk.
Bolkestein had dan ook nog eni
ge appeltjes te schillen met de jon
ge liberale leider. Bolkestein vond
dat hij de meest geschikte kandi
daat was om de overleden minister
van binnenlandse zaken, Koos
Rietkerk, op te volgen. Nijpels
koos voor die post echter de andere
vice-fractievoorzitter, Rudolf de
Korte.
De coup tegen Nijpels slaagde.
Nijpels liet tijdens de beroemde
nachtelijke fractievergadering in
juni (later bekend geworden als de
'nacht van de lange messen') weten
dat hij noch het vice-premierschap
noch het fractieleiderschap ambi
eerde. Nijpels wilde gewoon minis
ter worden, wat uiteindelijk ook
gebeurde.
Bij de kabinetsformatie, die in
middels door de nieuwe fractie
voorzitter Joris Voorhoeve werd
geleid, werd Bolkestein opnieuw
geen minister. Zijn voorkeur gold
het departement van economische
zaken, waar hij al staatssecretaris
was geweest. Die post was inmid
dels vergeven aan De Korte. Ver
volgens zette Bolkestein zijn zin
nen op defensie, maar ook die post
ging aan zijn neus voorbij.
Ook voor de vervanging van Van
Eekelen was Bolkestein niet de
eerste keus van Voorhoeve. Al di
rect na het vertrek van Van Eeke
len polste Voorhoeve de Neder
landse vertegenwoordiger bij de
NAVO in Brussel, De Hoop Schef-
fer. Deze is echter bijna aan zijn
pensioen toe en voelde er weinig
voor zijn laatste actieve jaren te slij
ten in het kabinet. Uit arren moede
moest de liberale leider omzien
naar iemand anders en dat werd
Bolkestein.
In april van dit jaar baarde Bol
kestein opzien door te verklaren
dat bewindslieden sneller moeten
opstappen indien er kritiek op hun
functioneren wordt geuit vanuit
het parlement. Deze oude stelregel
van politieke zuiverheid diende
volgens de liberaal nieuw leven te
worden ingeblazen.
Deze 'Bolkestein-doctrine' heeft
hem geen windeieren gelegd. Door
de nieuwe houding van de WD
ten opzichte van het kabinet,
moest Van Eekelen, die toch al niet
goed meer lag bij de zijn partij, het
veld ruimen. Het gaat te ver om
Bolkestein ervan te beschuldigen
dat hij het verhaal van politieke
zuiverheid heeft bedacht om een
plaatsje in het kabinet te verove
ren, maar het kwam hem wel goed
uit.
Gistermiddag liep Bolkestein
glunderend en in zijn beste pak ge
stoken over het Binnenhof naar de
Kamer; een bos bloemen in de
rechter- en zijn koffertje in de lin
kerhand. Voor de laatste keer. Van
af maandag zal hij plaats kunnen
nemen in de regeringslimousine.
Dan wordt hij voorgereden voor de
deur van de Tweede Kamer.
UTRECHT (ANP) - De busbedrij- stellingen. Onderzoek
ven in Nederland zijn er nog niet dige omvang en aard
uit hoe het geld moet worden ver
deeld dat ze van het ministerie van
onderwijs en wetenschappen krij
gen voor de openbaar vervoerkaart
voor studenten. Een probleem
daarbij is dat moeilijk valt te voor
spellen hoeveel studenten ook
daadwerkelijk gebruik zullen gaan
maken van de OV-kaart en dus ook
hoe hoog de extra kosten per be
drijf zullen zijn.
Voor de OV-kaart voor 520.000
studenten, die op 1 september 1989
ingaat, is per jaar 380 miljoen gul
den beschikbaar. De Nederlandse
Spoorwegen krijgen 55 procent
van dit bedrag, de busbedrijven 45
procent. Het 'busgeld' moet wor
den verdeeld tussen 16 streekver-
voerondernemingen, 9 gemeenten
met een eigen vervoerbedrijf en 41
gemeenten met eigen stadsver
voer.
Volgens voorzitter drs. G. Worm
van de ESO, de organisatie van
streekvervoerders, is een juiste
verdeling van groot belang aange
zien alle bedrijven op grond van de
Wet Personenvervoer een grote ei
gen verantwoordelijkheid hebben
gekregen en zelf voor evëntuele te
korten moeten opdraaien. Vereve
ning, het overhevelen van over
schotten bij bepaalde bedrijven
naar ondernemingen met tekorten,
is niet meer mogelijk.
Toch moeten er het komend jaar
nieuwe bussen worden besteld en
roosters worden aangepast. Vol
gens Worm zijn sommige directies
bezorgd over de financiële conse
quenties. Die kunnen per bedrijf
sterk uiteenlopen, afhankelijk
de aanwezigheid van onderwijsin-
ar de hui-
de reizi-
gersstromen moet het mogelijk
maken in ieder geval na invoering
van de OV-kaart vast te stellen wel
ke wijzigingen er zijn opgetreden.
De verdeelsleutel kan namelijk zo
nodig na een jaar worden herzien.
Het totale bedrag voor het bus
vervoer dat in het landelijke con
tract met de minister is overeenge
komen is volgens de ESO-voorzit-
ter wel voldoende. Het gaat nu om
de verdeling in en tussen steden en
in en tussen regio's. Daarover is
veel onderling overleg en overleg
met het ministerie gaande. Als mo
gelijke oplossing van het probleem
van de niet goed voorspelbare toe
komstige 'reizigersstromen' noem
de Worm het werken met voor
schotten en een definitieve afreke
ning achteraf.
DEN HAAG Het omstreden Prins Bernhardviaduct in de Haagse binnenstad wordt na ruim veertien jaar
gekissebis eindelijk gesloopt. Gistermiddag bracht wethouder Duivesteijn rechts) met een druk op de knop de eer
ste lading explosieven tot ontploffing. De bouwkosten van het viaduct bedroegen indertijd 35 miljoen. De sloop
gaat 1,3 miljoen kosten.
Sinds de voorbereidingen in de jaren zestig was een groot aantal gemeenteleden tegen de bouw van het viaduct.
Nog in 1973 werd het verkeersplan, waarvan het viaduct onderdeel vormt,.in een rapport afgeraden omdat zo'n
kolossale ingreep niet meer in die tijd zou passen.
Het verkeersplan is nooit in zijn geheel gerealiseerd. De dwarswegen die de weg over het viaduct via het Spui
moesten doortrekken naar de stad, zijn nooit aangelegd. Hierdoor heeft het viaduct nooit de funktie vervuld,
waarvoor het was gebouwd. Wethouder Duivesteijn (PvdA) wil met de sloop van het viaduct een aanzet geven tot
het autovrij maken van een groot deel van de binnenstad. (foto gpd>
ADVERTENTIE
Binnenland kort
Oudste man
Jean Michaël Reyskens uit
Dordrecht heeft vandaan de leef
tijd van 110 jaar, 4 maanden en 13
dagen bereikt. Deze ouderdom is
nog nimmer door een man in Ne
derland gehaald. Het record stond
op naam van Geert Adriaan Boom
gaard. Deze Groninger leefde van
21 september 1788 tot 3 februari
1899. Dit zegt gemeente-ambtenaar
Fred van Dam uit Barneveld die
gegevens van 100-jarigen en ouder
bijhoudt.
Krakers
Procureur-generaal mr. Boer
winkel heeft gisteren voor het ge
rechtshof in Arnhem negen maan
den cel geëist tegen de acht Nij
meegse krakers die in januari 1987
betrokken waren bij de onlusten
rond de ontruiming van het Nij
meegse kraakpand de Mariënburg.
Daarbij werd voor 3,6 miljoen scha
de aangericht. Volgens de procu
reur-generaal kon het bewezen
worden dat de acht deel uitmaak
ten van een criminele vereniging.
Fraude
De rijksrecherche heeft, naar gis
termiddag pas'bekend is gemaakt,
maandag een 23-jarige Haarlemse
politieman aangehouden op ver
denking van frauduleuze handelin
gen. De man, die een jaar geleden
bij het korps in dienst kwam,
wordt volgens persofficier mr. Th,
Bot ervan verdacht iemand enkele
tienduizenden guldens afhandig te
hebben gemaakt.
Overval
De rechtbank in Haarlem heeft
gisteren een 31-jarige en een 26-ja-
rige Amsterdammer veroordeeld
tot gevangenisstraffen van ieder
twee jaar voor hun aandeel in een
overval op het NS-loket in Zand-
voort. De twee pleegden in februari
samen met een derde Amsterdam
mer een roofoverval op de loket
medewerker van het station in de
badplaats. De buit van de overval
bedroeg bijna 13.000 gulden.
Verdachte niet
zomaar vrij bij
procedurefouten
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet
wil de praktijk een halt toe roepen
waarin verdachten van strafbare
feiten niet alsnog kunnen worden
opgepakt wanneer deze in eerste
instantie wegens procedurefouten
moest worden vrijgelaten. De mi-
nisterrraad is gisteren akkoord ge
gaan met dit voorstel van minister
Korthals Altes 'van justitie.
Volgens de minister komt het nu
te vaak voor dat ook van zware mis
daden verdachte mensen door bij
voorbeeld fouten in de dagvaar
ding uit voorlopige hechtenis moe
ten worden vrijgelaten. Nu staat de
wet de officier van justitie niet toe
later alsnog voorlopige hechtenis
te vorderen. Korthals Altes stelt
voor de rechter de bevoegdheid te
geven op vordering van de officier
binnen twee weken na het verstrij
ken van van de geldigheid van het
bevel tot voorlopige hechtenis we
derom gevangenneming te beve-
UTRECHT (ANP) - De 24-jarige
dienstplichtige soldaat uit de Fre-
derik Hendrik-kazerne in Venlo
die donderdag in een ziekenhuis is
opgenomen met mogelijke symp
tomen van nekkramp is de nacht
ervoor tot twee keer een arts gewei
gerd. Dat zegt de dienstplichtigen-
bond WDM. Het ministerie van
defensie heeft inmiddels aange
kondigd onmiddellijk een onder
zoek in te stellen "op grond van de
ze zeer ernstige beschuldiging", al
dus een woordvoerder gisteren.
Volgens WDM-voorzitter R.
Verkerke, die donderdag zelf naar
de kazerne is afgereisd en daar on
der meer heeft gepraat met kamer
genoten van de soldaat, was de
man in de nacht van woensdag op
donderdag 'hartstikke ziek'. Twee
keer had de soldaat aan de onderof
ficier van dienst gevraagd om een
dokter, maar beide keren had de
onderofficier hem terug naar bed
gestuurd, aldus Verkerke.
De soldaat is opgenomen op de
intensive care-afdeling van het zie
kenhuis. Gisterochtend was zijn
toestand bevredigend, aldus een
woordvoerder van Defensie. Of de
dienstplichtige inderdaad is geveld
door nekkramp, blijkt over enkele
dagen als de testresultaten bekend
zijn. Het is voor Verkerke volstrekt
onbegrijpelijk waarom niet is ge
luisterd naar de zieke soldaat.
"Juist bij bacteriële infecties is
snel optreden heel belangrijk. Ie
mand op zo'n moment en gezien de
huidige ontwikkelingen rond nek
kramp een dokter weigeren is dan
van de gekken", aldus Verkerke.
De WDM vindt dat het ministe
rie van defensie ernstig tekort
schiet in de medische zorg
dienstplichtigen. De WDM-i
zitter houdt defensie verantwoor
delijk voor de zorg voor dienst
plichtigen. Zij moeten dan ook al
tijd een arts kunnen raadplegen
"Bij de pantserinfanterie liggen
de jongens drie weken in een sme
rig tentje en mogen ze eens in de
week douchen. Een walhalla voor
bacillen", aldus Verkerke. Boven
dien zou het regelmatig voorko
men dat dienstplichtigen ondanks
tegenwerpingen van de arts toch
van de commandant mee moeten
doen aan militaire activiteiten.
Wasbeer in Doesburg
DOESBURG (ANP) - Een inwo
ner van Doesburg heeft gisteren in
een kippenhok achter zijn huis
(binnen de bebouwde kom) een 80
centimeter lange grijze wasbeer
aangetroffen. Het dier dat een paar
kippen had doodgebeten, is gevan
gen door een plaatselijke mede
werker van de dierenbescherming.
Wasberen komen van oorsprong
uit Amerika. In de Bondsrepubliek
Duitsland worden zij gefokt op
bontfarms. Volgens een woord
voerder van het ministerie van
landbouw en visserij zouden ook in
Duitsland gelegerde Amerikaanse
militairen het beest als huisdier
houden. Ontsnapte en aan het eind
van de diensttijd vrijgelaten exem
plaren hebben bij onze oosterbu
ren een verwilderde populatie ge
vormd die zich ook naar Oost-Ne
derland verbreidt.
ADVERTENTIE
Vieter Koljjh
Scholier
TerPi&r
"Geileen c£n profcw'onde,
kapper; die wait uat'ie uil.
Qnir\a bxL?"
ook open op
ntoondogen
koop^Eüt
leiden: breeslraat 45 lel 071123851
oegstgeest: wilhelmmapark 1 lel 071 174270
alphen a/d rijn: raadhuisstraat 156 lel 01720-73848
DEN HAAG Vermoeid blikt
Bert de Vries naar het plafond van
zijn werkkamer. Het is vrijdagmid
dag, en aan het Binnenhof heerst
de stilte na de storm. De voorzitter
van de CDA-fractie in de Tweede
Kamer bezweert "dat regering en
parlement zich moeten inspannen
om op een constructieve manier
met elkaar om te gaan". De coalitie
haalt 1990, verwacht De Vries,
maar de vraag blijft hangen wie
zich daarvoor het meest moet in
spannen. Zuchtend: "Wij alle
maal".
door
Bart Jochems en
Peter de Vries
Verbaasd, onaangenaam verrast
zelfs was Bert de Vries donderdag
avond toen zijn CDA-premier
Ruud Lubbers in het zoveelste ka
merdebat over de paspoortaffaire
het machtswoord sprak. Lubbers
dreigde met een kabinetscrisis
wanneer er niet snel een eind
kwam aan de prestigestrijd rond
het rapport van de enquêtecom
missie. De premier had na de val
van Van Eekelen en Van der Lin
den geen zin aan te zien, hoe een
volgende bewindsman werd be
schadigd.
"Onnodig en overbodig" vond
De Vries het dreigement van de
premier. "Als ik de kranten lees, zie
ik dat de indruk is ontstaan dat de
regeringsfracties door de pomp
moesten. Daar was geen sprake
van. CDA noch WD zijn door het
machtswoord van Lubbers van
Krachtmeting
De CDA'er bestrijdt dat Lub
bers' opereren de zoveelste fase
vormde in een al langer woedende
machtsstrijd tussen regering en co
alitiepartijen. Tot eerdere kracht
metingen kwam het tijdens de ka
merdebatten over de bezuinigin
gen rond Pasen: "Toen bestond er
een fors verschil van mening over
het beleid tussen met name het
CDA en het kabinet. Dat hebben
we op een vrij goede manier weten
te overbruggen".
"Maar dit was geen machtsstrijd.
Eerder een signaal, een hartekreet
van de minister-president. Gelei
delijk aan begint het aanzien van
het kabinet te lijden onder de reeks
van incidenten. Dat Lubbers daar
tegenop kwam, kan ik op zich bil
lijken. Je kunt je wel afvragen of
het uitspreken van het machts
woord een ideale verpakking was
voor het luchten van die bezorgd
heid".
Bert de Vries kan wel enig begrip
opbrengen voor de zorgen van de
premier. Per slot van rekening
heeft de ministersploeg - nu al zes
jaar aan het roer - te maken met
'een reeks van incidenten en daar
door beschadigde bewindslieden.
Het aanzien van het kabinet begint
te lijden onder die opeenhoping
van incidenten. Het beleid loopt
goed, hoewel de werkloosheidscij
fers tegenvallen. Al het mooie
wordt overschaduwd door een
reeks affaires. En dan is het logisch
dat de premier zich afvraagt of hij
zo verder kan. In die zin versta ik
zijn hartekreet. Maar het machts
woord lost niets op'.
De Vries noch zijn WD-collega
Voorhoeve vermoedden donder
dagavond bij de hervatting van het
debat dat Lubbers het spel zo hard
zou spelen. "Hij heeft mij niet geïn
formeerd. Misschien wel omdat hij
wist dat ik deze lijn zou afraden".
Maar de voorzitter van de CDA-
fractie zegt daar verder niet zwaar
aan te tillen: "Anders had U opge
schreven dat het doorgestoken
kaart was, nu ging het om voorka
mertjes-politiek".
Eén les zouden regering en Ka
mer in elk geval moeten trekken:
het middel van de parlementaire
enquête slijt te snel wanneer elke
keer onmiddellijk de vraag wordt
opgeworpen welke politicus moet
aftreden. "Altijd komt die stereo
tiepe vraag naar boven: welke kop
zal nu weer eens rollen? Dat is geen
goede benadering; we moeten le
ren op een verantwoorde manier
met deze onderzoeken om te
gaan".
Het Nederlandse parlement ken
de tot voor kort geen 'onderzoeks
cultuur'. De vijf tot nu toe gehou
den onderzoeken hadden het ka
rakter van een steekproef, meent
De Vries. "Er zit een element van
willekeur in de keuze van het on
derwerp. Zoiets komt politiek bo
vendrijven. De bewindslieden heb
ben dat voor een groot deel zelf in
de hand gehad door lang te doen
alsof er niets mis ging. Bij de stu
diefinanciering ontkende Deet
man de problemen te lang. Bij het
paspoort stelde het kabinet zich
nogal krampachtig op".
"We moeten niet net doen alsof
de hele politiek, het hele openbaar
bestuur rot is. Die indruk zou met
al die enquêtes gemakkelijk kun
nen ontstaan. En dat is onjuist. De
kamer houdt als het ware het ver
grootglas bij een zere plek. De be
windslieden zouden best iets eer
der en iets ruimhartiger kunnen er
kennen dat er in die grote bureau
cratie dingen mis gaan. Dat is geen
diskwalificatie: De minister is poli
tiek aanspreekbaar, hoewel een an
der 's morgens de post onder zijn
ambtenaren verdeelt. Als bewinds
lieden daar nu eens wat minder
krampachtig op zouden reageren,
onstaat bij de Kamer minder snel
de neiging haar gelijk te halen. Het
aantal controverses en irritaties zal
dan verminderen".
Schade
Blijft de vraag of het tweede ka-
binet-Lubbers nog lang genoeg
leeft om dat mee te maken. Geïrri
teerd was de stemming tussen de
coalitiepartijen al geruime tijd; het
machtswoord van Lubbers voegt
er een dimensie aan toe. Maar de
schade van de 'onnodige actie' valt
volgens De Vries mee: "Het woord
'schade' vind ik niet van toepas
sing. De inzet is dat het kabinet de
rit tot 1990 uitzit, nee, uitdient. De
verhoudingen zijn niet ideaal. Maar
alle betrokkenen hebben de over
tuiging dat de coalitie moet wor
den voortgezet. Ook Lubbers was
niet op een breuk uit, daar ben ik
van overtuigd. Waar een wil is, is
een weg".
Op die weg kt nnen grote politie
ke obstakels en gevaarlijke bana-
neschillen liggen. De Vries: "Dat
klopt. We moeten goed naar het
pad kijken. Bananeschillen moe
ten we mijden".
Bert de Vries: We moeten oiis allemaal inspannen.
