De legpuzzel van 'koning' Reagan
Van een vrouw die het kabinet in 'moest'
OEttEN
Een monument van woede
voor een monumentaal dier
Koloniale les, maar
zonder samenhang
FORMATIEF
Als Nederlanders, of als Europea
nen, verkeren wij in de comforta
bele positie dat het wereldnieuws
ons via kranten, weekbladen, radio
en televisie bereikt. Door tal van
actualiteitenrubrieken is het beter
dan ooit mogelijk een beeld van al
lerlei landen te krijgen, zelfs zon
der er ooit heen te gaan.
Zo hebben Nederlanders ook
een bepaald beeld van de Verenig
de Staten gekregen. Niet alleen de
nieuwsuitzendingen op de televi
sie en de krante-artikelen hebben
daaraan bijgedragen, maar ook te
levisieseries zoals Miami Vice, Dal
las en de Bill Cosby Show geven
ons een kijkje in de Amerikaanse
huiskamer.
Enkele jaren geleden lanceerde
de Nederlandse televisie 24 uur
'Amerika' in de huiskamer, com
pleet met commercials, de wat 'los'
aandoende journaals (waar zoge
naamde anchormen de kijkdicht
heid bepalen) en door Amerikanen
veel bekeken series en shows. De
gene die met ogen op stokjes de
laatste uren trachtte vol te maken,
zou op die manier een beeld krij
gen van het alledaagse leven in de
States.
Frans Verhagen, correspondent
in Washington voor onder andere
Het Financieele Dagblad, Her
vormd Nederland en de VARA
zegt echter in zijn boek 'Amerika
als Legpuzzel' dat het Amerika niet
bestaat. Volgens Verhagen is Ame
rika een puzzel die je op verschil
lende manieren in elkaar kan zet
ten. "Hoe je dat ook doet, je houdt
altijd stukjes over: de delen zijn
meer dan het geheel. Tegelijkertijd
ontlenen de verschillende deleh
hun belang aan dat geheel", aldus
de schrijver.
Alle facetten van het hedendaag
se Amerika komen in Verhagens
boek aan bod. Zo ook de politiek.
Als Europeanen vergeten wij nog
wel eens dat de Verenigde Staten
geen parlementair, maar een presi
dentieel systeem hebben. Een
complexe democratie waarbij de
drie machten (rechterlijke, wetge
vende en uitvoerende macht) met
elkaar moeten samenwerken.
In de Verenigde Staten is de pre
sident staatshoofd, -regeringsleider
èn topadministrateur - de manager
van de federale overheid. Met de
presidentswisseling verdwijnen
zo'n vierduizend politieke posten.
Eén van Lincolns ministers zei dan
ook: "Eens in de vier jaar kiezen de
Amerikanen een koning". Het
woord koning lijkt inderdaad juist
gekozen. Het hele gebeuren rond
de Amerikaanse presidentsverkie
zingen komt op ons in elk geval
over als een circusvertoning.
Zuiderling
Verhagen begint zijn boek overi
gens met een reis door het zuiden.
Hij staat stil bij de oorlog tussen
het geïndustrialiseerde Noorden
en het agrarische en slavenhouden-
de Zuiden. Ook komen de karak
tertrekken van de typische Zuider
ling aan bod.
"Anders dan andere Amerika
nen Spreken Zuiderlingen altijd
keurig met twee woorden: Yes
Ma'm, No Sir. De blanken in het
Zuiden zijn vooral van Anglo-Sak-
sische afkomst. De immigratiegol
ven die de rest Vc
rantie dwongen
geest, gingen aan het Zuiden
bij. Zuiderlingen ontwikkelden
nieten van wat ze hebben bereikt.
"Ze moeten steeds verder, steeds
in beweging blijven".
Over Hoe zij hun neuroses ver-#
het land tot tole- werken, zegt Verhagen: "Woody
open Allen en zijn Newyorkse mede
neurotici zoeken de divan van hun
psychiater op, de plattelander
en protestants. Het verlies van de status en materieel welzijn. En alle-
Burgeroorlog sloeg een geweldige maal laten ze zich bij de hand i
deuk in deze superieure houding".
Vervolgens gaat Verhagen in op
de vraag wat de mensen bindt in
dat immens grote land met zijn
veelsoortige bevolking. Volgens
hem houden Amerikanen zich vast
aan geloof, vaderlandsliefde en de
president. "Mensen komen bij el
kaar en doen iets samen: een kerk
oprichten, een kandidaat steunen,
demonstreren tegen apartheid of
abortus of het park opruimen. Van
daar dat een goed communiceren
de leider zo belangrijk is".
Hoewel de Verenigde Staten in
de wereldpolitiek een supermo
gendheid zijn, blijkt de Amerikaan
onzeker over zijn eigen waarden en
normen, meent Verhagen. "Soms
lijken Amerikanen niet in staat
hun eigen waarden te bepalen - ze
wachten tot een autoriteit hun ver
telt wat de juiste zienswijze is".
Maar volgens Verhagen hebben
Amerikanen ook altijd zelfkritiek,
zijn ze niet gauw tevreden (vandaar
dat Amerikaanse toeristen veelal in
het buitenland als veeleisend en
lastig overkomen), kunnen zich
haast niet ontspannen en niet ge-
Kanttekeningen
Behalve een beeld van de Ameri
kanen presenteert Verhagen in zijn
boek ook een bonte verzameling
aan wetenswaardigheden voor wie
de Verenigde Staten beter wil leren
kennen. Pas tegen het einde lijkt
de auteur nog wat kritische kantte
keningen kwijt te moeten in de
hoofdstukken over de huidige poli
tiek en natuurlijk over Reagan.
Toegegeven, Reagan is een van
de weinige Amerikaanse presiden
ten die de journalisten bijna dage
lijks 'humoristisch voer' voorscho
telde. Maar onder zijn bewind wa
ren de blunders niet van de lucht.
Wat Frans Verhagen de Ameri
kaanse journalisten aanrekent is
hun weinig kritische houding in de
eerste regeringsperiode van de ex-
acteur. Reagan deed het geweldig
bij de Amerikanen, omdat hij goed
gebekt was en de sussende vader
was die de kindertjes tevreden
deed inslapen.
De Amerikanen slikten zijn toe
gankelijke speeches als zoete koek
en journalisten trokken onvol
doende zijn uitspraken na. De
meesten zijn nu echter tot het besef
gekomen dat Reagan een mooipra
ter was en hunkeren naar een presi
dent die jong, open, eerlijk, intelli
gent en competent is. "Hij hoeft
geen specialist te zijn, maar ie
mand die heeft nagedacht over de
grote issues. Hij hoeft niet media
geniek te zijn, maar het helpt als hij
een goede babbel heeft; niet de ver
kooptechniek van Reagan maar de
capaciteit om complexe onderwer
pen terug te brengen tot hun essen
tiële en die aan het publiek voor te
leggen", zo vat Frans Verhagen de
Amerikaanse verlapgens samen.
MARJOLIJN IN 'T HOUT
Columbus mag in 1492 Amerika
dan niet 'ontdekt' hebben, feit is
wel dat vanaf het eind van de vijf
tiende eeuw de Europeanen over
de wereld uitzwermden naar ande
re delen van de wereld en er hun
taal, godsdienst, ideëen en gebrui
ken introduceerden.
Dat had verstrekkende gevol
gen, zowel voor de Europeanen als
voor de rest van de wereld. Het
bracht het paard in Amerika en de
aardappel in Europa. Het beteken
de gedwongen verhuizing van mil
joenen Afrikanen naar de Nieuwe
Wereld en het vrijwel verdwijnen
van de autochtone bevolking in
Australië en Nieuw-Zeeland.
Kwestbare handelsposten en
verspreide vestigingen van kolo
nisten groeiden uit tot reusachtige
overzeese rijken. Dit proces,
meestal aangeduid als de Europese
expansie, vormt het thema van het
boek 'Indië verloren, rampspoed
geboren' van H. L. Wesseling,
hoogleraar algemene geschiedenis
aan de Leidse universiteit. Eerder
dit jaar publiceerde hij al een boek
over Frankrijk.
Ook dit nieuwe werk is een ver
zameling van al eerder gepubli
ceerde studies en essays. Het be
handelt zeer verschillende aspec
ten van de Europese expansie, als
de koloniale oorlogen, de opdeling
van Afrika door de Europese mo
gendheden en het imperialisme
van Nederland, en dat is dan ook
'Breaching' noemen de deskundi
gen het. "Vaak komt het lichaam
helemaal boven water en een oog
getuige vertelde dat hij de onder
gaande zon onder de walvis door
kon zien". Het moet een indruk
wekkend gezicht zijn om een wal
vis even boven het water te zien
Maar er is meer dat indruk wekt:
het feit dat walvissen over afstan
den van vijf kilometer met elkaar
kunnen communiceren bijvoor
beeld. Dan hun zang, die onaards
mooi is, "liederen die van dag tot
dag verschillen, van jaar tot jaar".
Wie kennis neemt van deze fei
ten vraagt zich af waar de mens het
recht vandaan haalde om een zo
bloedige jacht op de walvis te be
ginnen. Wij die nog niet eens be
stonden toen er al walvissen rond-
Mét hersens die van
meet af aan een stuk groter dan de
onze zijn geweest.
Een enorme woede moet de En
gelse dichter Heathcote Williams
zijn bevangen toen hij zich ging
verdiepen in walvissen. Anders
laa"t het zich niet verklaren dat hij
jarenlang niets anders heeft ge
daan dan het verzamelen van feiten
over d^ze diersoort. Het resultaat
ligt sinds enige tijd in de boekhan
del: Het rijk van de walvis.
Het boek bestaat uit twee delen:
een lang gedicht van Williams en
een bloemlezing van wetenschap
pelijke teksten 'over de aard van de
walvis'. Al voor publicatie is er in
Engeland veel aandacht aan het
boek besteed. Zo zond de BBC een
documentaire uit over Het rijk van
de walvis en lieten verschillende
prominente literatoren, zoals hof-
Nieuwe uitgaven
Literatuur
'Zeven sloten', heet de nieuwe verha
lenbundel van Kees van Kooten. Een
aantal verhalen is eerder gepubliceerd
in tijdschriften. In deze bundel legt de
schrijver tevens verantwoording af van
de wijze waarop hij de 15.000 gulden
heeft besteed die hij vorig jaar kreeg in
het kader van de Publieksprijs. Uitgeve
rij Bezige Bij.
'Fontana' van Ben Borgart verhaalt
over 'Cuzzi'-Bemardo die op zoek gaat Diversen
naar zijn Italiaanse voorouders. Humor
(Bernardo kent geen Italiaans) en ont
roering worden ons op de achterflap be
loofd. Uitgeverij Bezige Bij.
'De organisatie' van Mare Windsant
thriller van de Vlaamse schrijver Aster
Berkhof. De Franse inspecteur Markus
trekt ten strijde tegen een opiumbende
in Hong Kong. Uitgeverij Hadewych.
'Kinderspel' van Katherine V. Forrest
verhaalt over Kate Delafield, recher
cheur van de Los Angeles politie die
wordt belast met een moordonderzoek
met één kwestbare kroongetuige. Uitge
verij Furie, f24,50.
op de moderne bureaucratie
'met zijn ovalen vergadertafels,
flipovers, strategieën en zwijnslederen
agenda's'. Uitgeverij Bezige Bij.
'Kus mijn schoenen' luidt de titel van
een verzameling verhalen van schoenfe
tisjist Jan de Rooy. Zijn passie voor
schoenen heeft hem van jongs af aan in
vreemde situaties doen belanden. In dit
boek enkele voorbeelden daarvan. Uit
geverij De Prom, 24,50.
'Als dauw op alsembladeren', het le
vensverhaal van een Japanse vrouw uit
de elfde eeuw', vertaald en toegelicht
door Frits Vos. Het boek geeft een beeld
van het dagelijks leven in Japan van de
11e eeuw, in het bijzonder van de gods
dienst. Ook bevat het een aantal gedich
ten. Uitgeverij Meulenhoff, f36,50.
Splendid Hotel' van de Franse
schrijfster Mane Redonnet verhaalt
over een vervallen hotel en zijn handvol
bewoners: anonieme reizigers, spoor
wegmensen en twee zusters. Uitgeverij
Van Gennep, f 29,50.
'Nadenken over Christa T.' is een van
de beroemdste romans van de Duitse
schrijfster Christa Wolf. Herinneringen
aan een overleden vriendin, waarbij
authentieke dagboekfragmenten en
brieven de tekst afwisselen. Uitgeverij
Van Gennep, ƒ34,50.
'Bolivar en Curacao', een historische
novelle van John de Pool over het ver
blijf van de Zuidamerikaanse 'bevrijder'
Simon Bolivar op Curacao in 1812. De
oorspronkelijke Spaanse tekst staat
naast de Nederlandse vertaling met een
uitgebreide inleiding en vele illustraties.
De novelle is geschreven in 1935 in Pa
nama en destijds gepubliceerd in een
Venezolaans weekblad. Uitgeverij Wal
burgpers.
Poëzie
'Verzamelde gedichten', J. Slauerhoff.
Voor het eerst sinds jaren weer een ge
bonden editie van de verzamelde ge
dichten van deze dichter-scheepsarts in
eén band. Uitgeverij Nijgh en Van Dit-
mar, f 49,50.
Jeugdboeken
'De bezeten dunschiller', van Henk van
Kerkwijk, door de uitgever aangeprezen
als horror-story voor kinderen vanaf 10
jaar. Uitgeverij Leopold, f 24,50.
Bij uitgeverij Bruna zijn vier prenten
boekjes verschenen voor peuters met de
bekende tekeningen van Dick Bruna:
'Opa en Oma Pluis', 'Nijijtje gaat loge
ren', 'Stoeprandstop!'en 'Boek zonder
woorden 3'. Prijs per boekje f7,50.
Thrillers
'Groot nieuws bijbel'. Door de uitgever
aangeprezen als een bijbel in zakfor
maat met een vertaling in omgangstaal.
Uitgegeven door het Nederlands Bijbel
Genootschap, prijs f45,-
'Aanvallen, met Oranje op weg naar de
WK-titel'. Van striptekenaar Hans Bus
man. Uitgeverij Novella, prijs f 10.-
periode 1898-1948. Veel illustraties, nog
meer tekst, door Han Plas, Klaas van
Dijk, Bram Verhoog en Joop Visser. Uit-
geverij De Bataafsche Leeuw, prijs f
'De grenzen van de tijd'. De Amerikaan
se socioloog Jeremy Rifkin plaatst kriti
sche kanttekeningen bij de wijze waar
op de (opgejaagde) mens omgaat met
tijd. Rifkin maakte vorige week in Ne
derland een toernee langs universitei
ten, waar hij waarschuwde tegen onver
antwoord gemanipuleeynet behulp van
biotechnologie. Uitgeverij Balans, prijs
f34.50.
'Leren studeren' Een doe-het-zelf gids
van Roos Hermans en Johan Zonneberg
met tips orr. stuaeermethoden te verbe
teren. Uitgeverij Het Spectrum, prijs
f9.90.
Goede bedoelingen zijn niet voldoende'.
Een bundel met artikelen over de be
stuurbaarheid van de samenleving. Uit
gegeven door het Nederlands Gesprek
'De Das m Nederland' is de titel van
een uitgave van de Vereniging Das en
Boom. Het bock is geschreven door J.J.
Dirkmaat en beschrijft de lotgevallen
van de Nederlandse das, ook wel de eer
ste burchtheer van de Lage Landen ge
noemd. Uitgeverij Stubeg. Prijs f32,50.
'De droomfabriek', Gerdin Linthorst,
filmrecensente en redactrice van De
Filmskrant, biedt een kijkje achter de
schermen van de speelfilm Ook mede
werkers aan films als Ciske de Rat. Een
Maand Later. De Aanslag en Amster-
damned komen aan het woord. Uitgeve
rij Het Wereldvenster, prijs f39,90.
'Het project Saljoet', De Nederlanders
Bert Dubbelaar en Jaap Terweij be
schrijven de eerste stap van de Sovjetu
nie naar een permanent ruimtestation.
Veel details over de Russische ruimte
vaartgeschiedenis. vrij ruim geïllu
streerd. Uitgeverij In de Knipscheer,
prijs f34,50.
'Hé mam, m'n billen laten een boertje'.
De - volgens de uitgever - leukste uit
spraken van kinderen verzameld. Uitge
verij Novella, prijs f 12,90.
de Consumenten-
dichter Ted Hughes en toneel
schrijver Harold Pinter, weten dat
Williams 'een briljante prestatie'
had geleverd.
Briljant zou ik het boek van Wil
liams niet willen noemen. Briljant
is een dooddoener. Bovendien valt
op het gedicht best iets aan te mer
ken. Het is misschien teveel een
opsomming van wetenswaardighe
den. Hoewel ik daaraan direct
moet toevoegen dat dat opsommen
wel het gewenste effect heeft: je
raakt in de ban van het onderwerp.
Verontwaardiging
Belangrijker is dat Williams ge
lukkig geen luciferhouten poëzie
over de walvis schrijft, zoals de Ne
derlandse vertaler Ter Balkt, die
het boek samen met zijn vrouw
kundig vertaalde, het uitdrukte.
Williams schrijft monumentaal
over een monumentaal dier. En
zonder het thema te misbruiken
voor literaire effecten. Ted Hughes
heeft gelijk als hij dat schrijft.
Ik begeef me nu op glad ijs, maar
ik denk dat Williams een oprecht
boek heeft geschreven. Hij is een
gedreven dichter en zijn veront
waardiging, onderkoeld gebracht,
is authentiek. Ik denk dat je Het
rijk van de walvis nog het best kunt
typeren als het verslag van een
machteloze woede. En die machte
loosheid maakt zich ook meester
van de lezer, dat wil zeggen: van el
ke lezer die niet geheel verstoken is
van gevoel.
Ik vroeg me vooral tijdens het le
zen van het wetenschappelijke ge
deelte van het boek telkens af: hoe
komt de mens zo wreed? Was het
niet beter geweest als we tot in
lengte van dagen van tak tot tak
waren blijven slingeren?
Neem Ari Onassis. Zijn naam be
hoeft eigenlijk geen toelichting.
Schatrijke Ari was voor zijn vrien
den het toonbeeld van beschaving.
In werkelijkheid was hij een ploert
De dode walvis als trofee. Hoe komt de
die just for fun enorme slachtingen
onder walvissen aanrichtte, terwijl
hij en de zijnen aan de reling ston
den, glas champagne in de hand.
Geen groter kick voor Ari dan een
oceaan die langzaam rood kleurde.
Intussen weten we meer dan de
eerste walvisvaarders. Bijvoor
beeld dat we uiteindelijk ons eigen
voortbestaan op het spel zetten
wanneer we doorgaan met het uit
moorden van de walvissen. De
noodzaak om deze dieren af te
slachten bestaat ook al lang niet
meer, zoals blijkt uit een rapport
van The Society Against the Viola
tion of the Environment. Zelfs niet
op de Faroer eilanden waar de be
volking van oudsher op grienden
jaagt. Ook aldaar zijn de super
markten volgestapeld met een rui
me sortering voedsel.
Toch is er nog geen algemeen
verbod. Zelfs een evenwichtige
walvisvangst zal nooit mogelijk
zijn volgens Jeremy Cherfas, die in
Het rijk van de walvis wordt aange
haald, want: "geld op de bank
groeit nu eenmaal sneller, dan wal
vissen in het water".
Bot cynisme. Dat ook vertegen
woordigers van de walvis-industrie
aan de dag legden in een gesprek
met de voormalig gouverneur van
Alaska die zich inzet voor walvis
sen. Alle gebruikelijke argumen
ten waren besproken toen een van
de heren zei dat er walvistraan no
dig is voor het ruimtevaartpro
gramma. Zonder aarzelen vroeg de
gouverneur vervolgens wat ze van
plan waren te gaan gebruiken als
de walvis is uitgestorven. Het ant
woord: "Ik denk dat wij dan naar
een vervangingsmiddel zullen
moeten zoeken".
Moordneigingen krijg je van zo'n
antwoord, zoals je ook - als dat mo
gelijk was - het geweer zou willen
richten op Svend Foyn die aan het
eind van de vorige eeuw de har
poen perfectioneerde door een
bom in de kop te monteren en daar
mee de laatste honderd jaar walvis
vangst inluidde. In die twee korte
zinnen die hij op een kerstavond in
zijn dagboek noteerde ligt de tra
giek van de menselijke soort beslo
ten: "Ik dank U, o Heer! Alle eer
komt u toe".
WIM BRANDS
Heathcote Williams: Het rijk van de
walvis; vertaling H.H. ter Balkt en
W.W. Gorselink; uitgeverij De Harmo-
meteen mijn belangrijkste bezwaar
tegen dit boek. Want waarom nou
juist die onderwerpen zijn gekozen
en wat hun onderlinge samenhang
is, wordt absoluut niet duidelijk
gemaakt. Bovendien zijn de bijdra
gen zeer verschillend van niveau,
variërend van anekdotische 'ver
haaltjes' (Een kolonie voor de
paus) tot theoretisch-wetenschap-
pelijke discussies met vakgenoten
(Bestond er een Nederlands impe
rialisme). Gevolg is dat een groot
deel van de artikelen nogal in de
lucht blijft hangen.
Het meest interessant zijn wat
mij betreft dan ook die verhalen
die wél duidelijk één thema heb
ben, namelijk dat van de gevolgen
van Europese expansie voor Euro
pa zelf en voor de landen waar de
Europeanen hun aanwezigheid
hebben laten gelden. In de jaren
zestig had men een duidelijk ant
woord op die vraag: de basis voor
enerzijds de onderontwikkeling
van de Derde Wereld en anderzijds
de ontwikkeling van het westen is
gelegd in de periode van de Eu
ropese overheersing. Armoede en
rijkdom zijn, kortom, twee zijden
van dezelfde medaille.
Wesseling laat zien dat het alle
maal zo eenvoudig niet is. De wei
nige landen bij voorbeeld waar Eu
ropa zich niet mee heeft bemoeid -
Ethiopië, Afghanistan, Nepal en
Bhutan - zijn zonder uitzondering
de meest onderontwikkelde lan
den van de wereld. Daarentegen is
het meest gekoloniseerde gebied,
Amerika, hedentendage een welva
rend en ontwikkeld continent.
Wesselings conclusie: De schuld
van de een aan de armoede van de
ander is even moeilijk vast te stel
len als de verantwoordelijkheid
voor ejgen welvaart en succes.
Tot slot nog dit: al lezende kwam
bij mij de vraag op voor wie dit
boek nou eigenlijk bedoeld is.
Voor een breed publiek kan het
niet zijn, want daarvoor is het, zoals
gezegd, te onsamenhangend en
vereist het bovendien te veel voor
kennis. Vakgenoten hadden het
ook zonder deze bundel wel gered,
want de in dit boek gebundelde ar
tikelen zijn vrij makkelijk toegan
kelijk. De conclusie dat 'Indië ver
loren, rampspoed geboren' in feite
net zo goed ongeschreven had kun
nen blijven, gaat misschien wat
ver. Maar op zijn minst had een wat
stevigere inleiding de indruk kun
nen wegnemen dat hier op een wel
erg makkelijke manier een boek in
elkaar is 'gedraaid'.
NICOLE LUCAS
Ze is klein, nog geen anderhalve de PvdA) mocht dan wel de capaci-
meter en dan ook nog een vrouw, teiten hebben, maar zo'n klein
Nee, de socialist Hilda Verwey- vrouwtje kon toch geen minister
Jonker (o.a. Eerste-Kamerlid voor worden, vonden de
meenden dat zulke hoge posted
slechts voor hen waren weggelegd.
Later, toen het 'modern' werd
vrouwen op dergelijke posten te
benoemen, is ze zelfs gevraagd. Of
liever: het is haar 'meegedeeld', per
telegram.
De tachtigjarige Hilda Verwey
schrijft in haar bij de Arbeiders
pers verschenen memoires onder
de titel 'Er moet een vrouw in' on
der andere over haar 'benoeming'
in het noodparlement in november
1945. "Ik zit in Den Haag tegenover
Koos Vorrink, adviseur van Scher-
merhorn. Ik vertel mijn bezwaren
en zeg met nadruk dat ik enig voor
afgaand overleg op prijs zou heb
ben gesteld. Maar hij zegt alleen
maar: 'Er moet een vrouw in'. Ik
krijg de indruk dat het hem niet
kan schelen of ik vaak afwezig zou
zijn. Ik vermoed ook dat er andere
vrouwen gevraagd zijn en bedankt
hebben. Koos Vorrink en ik liggen
elkaar bovendien niet.
Dom antwoord
Zijn enige reactie blijft: 'Er moet
een vrouw in'. Hij zegt niet: 'Vrou
wen hebben een andere aanpak
dan wij'. Ook niet: 'We willen meer
vrouwen een kans geven zich poli
tiek te ontplooien' en zelfs niet: 'De
kiezeressen zouden het ons kwalijk
nemen als er geen vrouw in onze
fractie zat'. En al helemaal niet: 'We
willen juist jou'. Alleen maar dat
ene domme antwoord. Tenslotte
heb ik gezegd: 'Nou dan nemen jul
lie de werkster van het partijbe
stuur maar, dat is ook een vrouw'.
En daarmee ben ik teruggegaan
naar Eindhoven en heb per tele
gram bericht dat ik de benoeming
niet kon aanvaarden".
Hilda Verwey was de eerste
vrouw in de gemeenteraad van
Eindhoven, de eerste vrouw ook in
de Sociaal Economische Raad
(SER), de enige vrouw in een ze
ventien 'man' sterke delegatie uit
het pas bevrijde zuiden van Neder
land die door koningin Wilhelmina
naar Londen, waar onze regering in
ballingschap zetelde, is uitgeno
digd om verslag te doen van de pro
blemen in het nog grotendeels
door de Duitsers bezette land.
In de SER ontmoet ze ook weer
dat 'dédain', het niet helemaal seri
eus genomen worden. De gearri
veerde heren doen charmeurderig
in de 'ach mevrouwtje'-sfeer tegen
die eerste vrouw in hun midden,
met wie ze eigenlijk geen raad we
ten. "Ik mocht helpen bij het sa
menstellen van het menu voor de
nieuwjaarslunch van het dagelijks
bestuur".
Andere wijk
In haar pas verschenen boek
schrijft ze: "Ik vind dat er drie rede
nen kunnen zijn om in bepaalde ge
vallen te zorgen dat er één of meer
vrouwen de kans krijgen om mee
te spreken of te participeren. In de
eerste plaats omdat we vaak mo
gen verwachten dat vrouwen een
andere kijk op sommige proble-
hebben dan mannen: vaak
minder rationeel, maar ook minder
sentimenteel (dat wil natuurlijk
niet zeggen dat alle vrouwen an
ders reageren dan alle mannen,
maar de accenten liggen verschil
lend).
In de tweede plaats is het goed
dat vrouwen de kans krijgen hun
kwaliteiten te ontwikkelen en te
ontplooien en als ze belangstelling
hebben voor de publieke zaak
opent de politiek ruime mogelijk
heden daartoe. In de derde plaats
willen de Nederlandse vrouwen
zich inderdaad vertegenwoordigd
zien in gemeenteraden, in het par
lement, in publieke en private ad
viescolleges, kortom overal waar
beleid wordt voorbereid en beslis
singen worden genomen".
"Maar het is gevaarlijk om dan
te i
Er
wordt meer op haar gelet dan op
haar mannelijke collega's en ook
meer van haar geëist. Als ze niet
voldoet, krijgen bovendien haar
eventuele opvolgsters dat voor de
voeten geworpen. Kortom 'de juis
te vrouw op de juiste vraag' is een
belangrijke voorwaarde en ik had
Leefbaarder
Dat Hilda Verwey zo actief is ge
weest in de Vrouwenbond en het
Vrouwencontact heeft, zoals ze
schrijft, te maken met 'het grote te
kort aan vrouwen, dat bestond in
de jaren waarin ik volwassen ge
worden ben: aan competente en
beschikbare vrouwen met name,
die het aandurfden zich in een
mannenwereld te begeven'.
hater. Haten is haar trouwens
vreemd. Altijd heeft ze contact ge
zocht met mannen die vinden dat
vrouwen recht hebben op een ei
gen leven en eigen werk omdat de
maatschappij daar alleen maar
leefbaarder van wordt.
PIETER VAN DE VLIET
