Latijns-Ameiika blijft worstelen met inflatie Lundia presenteert zich als interieurspecialist I WONEN Patiënt vertelt computer meer klachten dan aan arts TERUG NAAR HUIS Britse regering uit op IRA-gelden Versieren met veel stof en draperieën Waterval WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1988 PAGINA 1 BINNENLAND BUITENLAND ECONOMIE ROTTERDAM (ANP) - Patiënten vertrouwen bij het eerste onder zoek de computer meer klachten toe dan de arts. Onderzoeker Quaak van de afdeling medische informatica van de Erasmusuni- versiteit in Rotterdam heeft dat vastgesteld bij een onderzoek in een polikliniek voor interne ge neeskunde. Patiënten konden daarbij eerst vragen van de compu ter over hun klachten beantwoor den. Daarna volgde de gewone pro cedure: gesprek met de arts, onder zoek enzovoorts. Uit het proefschrift „Anamnese met behulp van een computer" waarop Quaak vandaag in Rotter dam promoveert blijkt dat de pa tiënten de computer tweemaal zo veel klachten vertelden als aan de arts. Met de gegevens uit de com puter konden de artsen achteraf 20 Bodensee ontsnapt aan milieuramp ALTERHEIN/ZURICH (AP) - Het grootste drinkwaterreservoir van Europa, de Bodensee in Zwitser land, is maandag na een treinonge luk aan een milieuramp ontsnapt. Dit heeft de Milieudienst in het Zwitsterse kanton Sankt Gallen gisteren bekend gemaakt. De trein die door een gebroken wielas omsloeg vervoerde bijna 300.000 liter kerosine. Een groot deel van de brandstof verbrandde of verdampte, een onbekende hoe veelheid werd door de aarde opge zogen en de rest vloeide via een ka naal naar de Oude Rijn die uitein delijk uitkomt in de Bodensee. Zo'n 400 reddingswerkers lukte het maandag uiteindelijk om de kerosine op te zuigen voordat het in de Bodensee terechtkwam. Meteen na het ongeluk werd het internationale Rijnalarm in wer king gesteld, een waarschuwings systeem dat ieder land waar de Rijn doorheen vloeit meteen waar schuwt als er een dergelijk ongeval plaats heeft. Volgens Urs Widmer, afdelingschef van de Milieudienst in Sankt Gallen, functioneerde het alarm uitstekend. procent meer diagnoses stellen dan met de gegevens uit het medisch dossier. Aan het onderzoek hebben 99 pa tiënten meegedaan. Van hen vond 92 procent het beantwoorden van de vragen van de computer nuttig. Zeventig patiënten meenden dat ze al hun klachten of de meeste ervan aan de computer kwijt konden. Uit hun reacties bleek dat ze het leuk vonden (ook mensen die helemaal geen ervaring hadden met compu ters) en dat ze zich vaak meer ont spannen voelden dan bij een arts van wie ze aannemen dat hij niet veel tijd heeft. Tijd om na te den ken werd dan ook vaak als positief punt genoemd. Gemiddeld zaten de patiënten 66 minuten aan de computer voor het beantwoorden van 222 vragen. Ou dere mensen deden er iets langer over. Het werken met de computer werd door 84 procent als gemakke lijk en interessant ervaren en een kwart vond de vragenlijst van de computer te lang of vervelend. Van de artsen vond 54 procent de gegevens in het medisch dossier duidelijker dan die uit de compu ter, terwijl 28 procent het omge keerde zei. Diagnoses op basis van het computerverslag bleken wel vaker overeen te stemmen met de uiteindelijke diagnose (33 procent) dan diagnoses op basis van het me disch dossier (22 procent). De uit eindelijke diagnose is de diagnose die na verder onderzoek wordt ver meld in de brief aan de huisarts. Quaak tekent hierbij aan dat overi gens ook tussen de internisten on derling de overeenkomst in dia gnoses voor dezelfde patiënten laag was: 32 procent. Het is niet de bedoeling dat de computer het gesprek met de arts gaat vervangen. Het gebruik van de computer moet volgens Quaak worden gezien als een ondersteu ning van dat gesprek, waardoor de patiënt gerichter kan worden on derzocht. BLACKPOOL (AP) De Britse regering heeft giste ren wetsvoorstellen gepresenteerd om greep te krijgen op de financiering van in haar ogen terroristische orga nisaties. zoals het verboden Ierse Republikeinse Leger IRA. De politie krijgt nieuwe volmachten en het bank geheim wordt beperkt. In politiekringen is het plan po sitief ontvangen, maar er werd ook direct kritiek geuit, omdat burgerlijke vrijheden erdoor in het gedrang kunnen komen. Minister van binnenlandse zaken Douglas Hurd maakte op een politiecongres in Blackpool bekend dat het plan voorziet in het verbieden van het omgaan met geld van terroristen en het bevriezen of confisqueren van dat geld. Het bankgeheim zal worden beperkt, zo dat banken verdachte transacties bij de politie kunnen melden. Een rechtbank zou het recht krijgen geld van veroor deelden in beslag te nemen, tenzij de veroordeelde kan bewijzen dat het geld niet voor terrorisme bestemd is. Hurd erkende dat een democratie 'lang en diep moet nadenken' voor een dergelijke maatregel kan worden genomen, "maar onze conclusie is dat de politie en de rechters niet langer zonder de noodzakelijke bevoegd heden mogen zitten om de brandstoftoevoer af te snij den van de moordmachines". De wet is voornamelijk gericht tegen het IRA, maar zou ook kunnen worden gebruikt tegen een andere or ganisatie die in de ogen van de regering terroristisch is. Sarah Spencer, secretaris van de Nationale Raad van Burgerlijke Vrijheden NCCL, maakte bezwaar tegen het omkeren van de bewijslast bij het in beslag i van geld. In het verleden pleegden de guerrillastrijders het IRA overvallen en bedreven zij afpersing om geld te komen, maar de laatste tijd gebruikt het de ploitatie van onder meer restaurants en hotels om schijnbaar legale wijze aan geld te komen i wapens kan kopen. DHAKA - Enkele families in het door overstromingen getroffen Bangladesh pakken hun spullen bij elkaar om hun huizen, die ze in ver band met de vloedgolven moesten verlaten, weer op te zoeken. De ramp heeft tot nu toe aan zeker 2000 mensen het leven gekost. Miljoenen zijn dakloos geworden. KINDERPORNO - De bij de En gels-Nederlandse kinderporno- zaak betrokken verdachten uit Utrecht en uit Huizen zijn vanmid dag bij de Utrechtse rechtbank voorgeleid voor verlenging van het voorarrest. Volgens de Utrechtse officier van justitie mr. R. Behling is de zaak zo 'omvangrijk' dat ge vangenhouding van het tweetal dringend is gewenst. De verdach ten worden onder meer beschul digd van het plegen van ontucht, uitlokking daarvan en koppelarij. SANTIAGO (IPS) - Terwijl West- Europa er redelijk in is geslaagd de inflatie onder controle te krijgen, worstelt Latijns-Amerika verder Meer dan honderd procent geld ontwaarding op jaarbasis is op het zuidelijke continent eerder regel dan uitzondering. Prijsbevriezin gen, loonstops en andere geboden blijken op de lange duur nauwe lijks van invloed. Regeringen staan machteloos. Vooral de laatste twee jaar gaat het bergafwaarts. Terwijl de cijfers van vorig jaar reeds tot diepe treu righeid stemmen, transformeren de voorspellingen voor dit jaar ie dere opgewekte bestuurder in een doemdenker. Het Amerikaanse on derzoeksbureau Merril Lynch voorziet voor 1988 voor Peru, Ar gentinië en Brazilië een hyperinfla tie van respectievelijk 480, 440 en 710" procent. En dan te bedenken dat de twee laatste landen de groot ste economieën van het continent zijn. In het zondag uitgekomen jaar verslag van de Interamerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) wordt de inflatie ook gekenschetst als een van de grote problemen in Latijns- Amerika. De bank legt verband met de druk van de schuldenlast. Aflossing en rente, meestal te beta len aan buitenlandse schuldeisers, maken dat steeds meer goederen aan de binnenlandse markt wor den onttrokken. De import wordt immers aan banden gelegd om de viezen te sparen en tegelijkertijd gaat de export omhoog om meer te verdienen. Maar dat laatste gebeurt vaak ten koste van de consumen ten in eigen land. Kleurrijker De analyse van de IDB gaat op voor bijna alle Latijnsamerikaanse staten. Maar wie de nationale eco nomieën op de keper beschouwt, krijgt een kleurrijker beeld. Er zijn tientallen factoren die de handels stromen beïnvloeden en waardoor ook duidelijk wordt hoe moeilijk het is inflatie met een economise h plan onder controle te brengen. Ni caragua. waar de oorlog allesbepa lend is, geldt als a-typisch met een huizenhoge inflatie. Venezuela raakte twee jaar gele den in de problemen toen de olie- opbrengst terugliep en daardoor ook de belastinginkomsten, het geen op haar beurt niet zonder ge volgen bleef voor de deviezenreser ve. De regering schafte daarop een preferent iele wisselkoers voor be drijven en particulieren af. Dat bleef niet zonder gevolgen voor de prijzen. Vorig jaar boekte Venezuela een recordinflatie, die dit jaar getemd leek. Maar sinds juli ligt de situatie weer anders. De schuldenlast trekt een zware wissel op de reserves ter wijl de belastinginkomsten deze zomer bleken tegen te vallen. De sombere vooruitzichten vertalen zich in slinkend vertrouwen van Venezolaanse ondernemers in de bolivar en meer speculatie. Op de geldmarkt leidt dit tot waardever mindering van de eigen munt en uiteindelijk tot prijsstijgingen om dat de invoer duurder wordt. Spe culatie kan zich ook uiten in ham steren. De zo gecreeërde schaarste kan eveneens prijsstijging in de hand werken. Verwachting Voor de psychologie is een niet onbelangrijke bijrol weggelegd in het samenspel van factoren. In Brazilië is dit mechanisme ook dui delijk waarneembaar. De algeme ne verwachting is dat de lonen bin nenkort stijgen. Ondernemers en fabrikanten anticiperen daarop reeds door nu al de prijzen te ver hogen. Een te verwachten prijsbe vriezing bleek in het verleden een soortgelijk effect te sorteren. Ove rigens spelen in Brazilië ook ande re factoren een rol: het grote over heidstekort en het overschot op de handelsbalans, dat mede tot stand kon komen door verminderd aan bod op de eigen markt. Liberalisering van de economie, vaak voorgeschreven als onderdeel van een aanpassingsprogramma van het Internationaal Monetair Fonds, werkt inflatoir. In Guate mala liet de regering dit jaar de prij zen vrij. Voorts werd de nationale, munt, de quetzal, gedevalueerd met acht procent en gingen de be lastingen omhoog. Deze combina tie van maatregelen miste zijn uit werking op de inflatie niet. Deze bedroeg vorig jaar 13 procent en in de eerste zes maanden van dit jaar al tien procent. Het bijdrukken van meer geld heeft een desastreus effect op 's lands economie. In Peru deed de regering dat teneinde de salarisver hogingen te kunnen financieren. In buurland Ecuador greep de rege ring naar dit paardemiddel om het tekort op de begroting te dichten. De Ecuadoraanse sucre verloor bo vendien voortdurend in waarde te genover de Amerikaanse dollar. Andere landen kiezen voor belas tingverhoging, hetgeen vaak ook prijsstijging bevordert. Droogte In Bolivia, dat drie jaar geleden het trieste wereldrecord op zijn naam bracht met een inflatie van meer dan 8.000 procent op jaarba sis, boekte de regering opmerkelij ke resultaten. De inflatie, vorig jaar ruim tien procent, loopt echter weer op. Redenen? De droogte, die voor tegenvallende oogsten zor gen. En buurland Peru voerde min der olie uit naar Bolivia, waardoor de brandstofprijzen stegen. De energieprijs sleept andere prijzen in zijn kielzog mee, zoals die van openbaar vervoer of van bepaalde artikelen waarbij het produktie- proces veel brandstof vraagt. De natuur speelt veel van de kwetsbare economieën in de Derde Wereld parten. Een droogte, een watersnoodramp, aanhoudende re gen of een aardbeving (zoals in Ecuador of Mexico) tékent zich bij na onvermijdelijk af in lagere ex portinkomsten, waarop de ketting van reacties volgt. Het omgekeerde is ook waar- hogere exportinkom sten stabiliseren de economie en remmen de inflatie af. Dat is dit jaar duidelijk te zien aan Hondur as, waar belangrijke exportpro- dukten als bananen, koffie en gar nalen een betere prijs noteren. Bo vendien wisten Hondurese boeren dit jaar een hogere opbrengst van hun land te halen. Hoe kan inflatie actief worden bestreden? Zowel beperking van de vraag als stimuleren van de vraag bleek in de praktijk geen op lossing. De Peruaanse regering koos voor de laatste oplossing, toen president Alan Garcia in 1985 aan de macht kwam. Stimuleren van de vraag betekent in de eerste plaats lonen verhogen. Maar de binnenlandse markt kon de grotere vraag helemaal niet aan. Er ont stond schaarste aan consumptie goederen en de zwarte markt be leefde gouden tijden. Koelkast Iets soortgelijks deed zich voor in Brazilië waar tijdens de eerste versie van het economische Plan Cruzado een strenge prijscontrole werd uitgevoerd. Winkeliers rap porteerden gigantische omzetstij gingen, maar na enkele maanden was er nauwelijks meer een koel kast te krijgen. Beperking van de vraag, bijvoor beeld door het bevriezen van de lo nen en vrijlaten van de prijzen, leidt vaak wel tot minder vraag naar goederen. Mensen worden simpelgezegd armer, maar het blijkt niet van doorslaggevend be lang voor de inflatie Er zijn drie landen waar dit jaar vermoedelijk de inflatie daalt ten opzichte van vorig jaar. Dat zijn Chili en de olie-exporteurs Mexico en Venezuela. wikkeld door de Zweed Lund- quist. Deze verkocht zijn bedrijf in 1949 aan de Nederlandse meu belfabrikant Van Oosten. In de loop der jaren groeide Lun dia uit tot een groot internationaal concern met vestigingen in Duits land, Zwitserland en Belgie. Bin nenkort wordt waarschijnlijk ook in Engeland een bedrijf geopend. Kwaliteit Het idee van Lundia - zelf meu bels samenstellen aan de hand van onderdelen (stellingen, wanden en planken) in alle mogelijke variaties - is door veel andere firma's inmid dels overgenomen. Met wisselend succes, want wat kwaliteit betreft wordt het Lundia-systeem eigen lijk alleen geëvenaard door het We- DeKasysteem/Haaghuishof). Lundia is niet goedkoop. Voor een eenvoudig kastje van twee staanders en enkele planken moet al gauw zo'n 150 gulden worden neergelegd. Begin augustus kreeg de woon groep van Lundia een zware klap te verwerken. Een groot deel van het kantorencomplex in het centrum van Varsseveld brandde uit. De brand kwam op een zeer on gelukkig moment. Lundia stond namelijk aan de vooravond van de presentatie van een nieuwe woon- lijn. "Aan dat project is ongeveer driejaar gewerkt", aldus Frank van Rijk, die een half jaar geleden als manager voor de woongroep werd aangetrokken. "Gelukkig was vlak voor de brand het grootste deel van het expositiemateriaal naar een an dere vestiging overgebracht. Som mige objecten hebben we nog even snel moeten overmaken" Woonlijn In haar nieuwe catalogus laat Lundia zien hoe het bedrijf zich na drukkelijker op de markt wil pre senteren als interieurspecialist. Al lereerst wordt het kleurenscala van het hout uitgebreid. Naast onge- lakt, gelakt en wit hout is nu ook terra-bruin en zijde-zwart verkrijg baar, volgens Lundia de nieuwe modetinten. Ook heeft de fabriek ingespeeld op de behoefte van de consument aan kant en klare voorbeelden van wat met een aanbouwsysteem mo gelijk is. In de 19 woonwinkels van Lundia staan voorbeelden opge bouwd, aangevuld met allerlei arti kelen om een interieur aan te kle den. Bankjes, stoelen, tafels, maar ook lampen, keramiek en dekbed hoezen. Het leukste idee uit de nieuwe catalogus is 'Lundia-Aksent': wie creatief en fantasievol is kan zelf meubelen ontwerpen en die door Lundia laten maken. Basis vormt Niet iedereen voelt zich echt geluk kig in een strak, sober en licht inte rieur. Het mist knusheid en gebor genheid. Het gevolg is een nieuwe versiermanie. Draperieën, ruches, volants en weelderige gordijnpar tijen in levendige kleuren en opval lende dessins, beginnen langzaam maar zeker de huizen te veroveren. Niet alleen de woonkamer, maar vooral ook de slaapkamer, waar met royale, gedrapeerde lappen stof een sfeer van weelderige knus heid wordt geschapen. Meedoen aan een dergelijke trend is niet voor iedereen wegge legd. Maar ook met een bescheiden budget kun je wel een aantal ver- sieraccenten aanbrengen. Overgordijnen die opgenomen worden met een mooi koord, een koperen embrasse of een brede reep gordijnstof, worden meestal niet gesloten, dan is het effect weg. Ze hoeven dus ook niet over de he le breedte van wand en raampartij dicht te kunnen. Maak ze gewoon wat smaller, zolang het opgenomen gordijn maar een beetje royale plooien houdt, anders ziet het er zo zielig uit. Omdat de gordijnen alleen voor de aankleding aan weerskanten van de ramen dienen, moet iets an ders worden verzonnen voor het af sluiten van de vensters. Een rolgor dijn is een mogelijkheid. Iets chi- cer zijn plissé gordijnen. Helemaal in stijl bij de draperieën zijn vouw- gordijnen, die met een beetje han digheid zelf van soepele - liefst doorschijnende - stof te maken zijn. Kies voor een kleur of een des sin passend bij de overgordijnen. 'Zelf maken' Het zelf maken van overgordij nen is met die drapeermode niet moeilijk. Neem de stof een halve tot een meter langer dan de hoogte van de kamer (als de gordijnen ten minste tot het plafond reiken). Zoom de onderkant om en schik het uiteinde van de stof gewoon losjes op de vloer. Dat is op het ogenblik de trend. Makkelijk voor wat minder bedreven naaisters. Je tobt nooit met een ongelijk han gende zoom. Opgenomen gordijnen doen het goed aan een (koperen of houten) gordijnroede met ringen. Links en rechts van het raam een roede waaraan de stof in vrij diepe, non chalante plooien wordt opgehan gen. Wie snel klaar wil zijn en een apart effect wil creëren kan een lap afgewerkte stof ook gewoon een paar maal om een roede slaan en beide uiteinden tot op de vloer la ten hangen. Kies dan liefst een stof die zowel aan de voor- als achterzij de gezien mag worden. Drapeer nog meer. Gebruik gor dijnstof om in ruimvallende plooi en als kleed over een tafel te leg gen. Is de tafel rond, knip dan ook het kleed rond. Kost wel wat stof maar het effect is er naar. Hier over heen een (korter) rond kanten, sa tijnen of katoenen kleed. Of maak een ruime strook aan het onder kleed dat - net als de gordijnen - op de grond valt. Weer een ander idee. Over het ronde onderkleed een korter recht hoekig kleed in een bijpassende kleur of harmoniërend dessin. In de vier hoeken gewoon met de hand een knoop leggen. Het idee van de op het hoofd geknoopte zak doek. Door in plaats van bloemdessins in lieflijke kleuren te kiezen voor stoffen in grijs, antraciet, zwart, wit, gecombineerd met geometri sche of high tech dessins en effen wanden, kan een modern interieur ook heel goed met draperieën wor den aangekleed. Soms zijn op de markt voor een prikje grote partijen restanten te koop. Ook in gordijnstoffen. Als u niet de stoffen van morgen gisteren al in huis wilde hebben, kun je soms geweldige koopjes bemachti gen. En als de prijs aantrekkelijk is, kijk dan niet op een paar meter. Want draperen vergt nu eenmaal heel veel stof. Een voorbeeld van wat met Lundia-Aksent mogelijk is: een standaardkastje met eromheen een ombouw van hout inclusief spiegel. Dit voorbeeld is sterk geïnspireerd op de jaren vijftig, maar een geheel andere stijl is ook mogelijk. De klant kan zijn eigen ontwerp maken. (pr-fotoi een onderdeel van het Lundia-sys teem, bijvoorbeeld een kastje. Van dat kastje kan een uniek dressoir worden gemaakt in elke vorm of kleur die de koper wil. De voor beelden die Lundia laat zien zijn sterk geïnspireerd op de jaren vijf tig met zijn specifieke geometri sche vormen. Iets voor liefhebbers, niet bepaald goedkoop, wèl exclu sief. Concurrentie Lundia is niet bevreesd voor een concurrentieslag met Ikea of Habi tat. "Laat ik het maar duidelijk zeg gen: wie iets voor de korte termijn wil kopen, kan het beste naar Ikea of Habitat gaan. Die zaken zijn veel goedkoper. Maar wil je iets duur zaams, dan moet je bij ons zijn. Je betaalt meer, maar je krijgt ook een beduidend betere kwaliteit", aldus manager Van Rijk. Hij vindt het moeilijk om de doelgroep van Lundia te omschrij ven. "Vroeger vond je onze klanten voornamelijk in de zachte sector. U weet wel, de jongens met de geite wollen sokken. Die aanduiding gaat niet meer op. De groep is veel breder geworden". Toch houdt Lundia de activitei ten van Ikea en Habitat nauwgezet in de gaten. Zo realiseert de woon groep zich terdege, dat de consu ment meer wil dan een fraai meu belstuk. "Men vraagt tegenwoor dig ook om een bijpassende lamp, een leuk schaaltje en ga maar zo door. Wil je in deze branche mee draaien, dan zul je je moeten rich ten op de gehele interieurverzor ging". De wooncatalogus is verkrijg baar in elke Lundia-winkel of kan worden aangevraagd bij Lundia- Wonen, Postbus 27, 7050 AA Vars seveld, tel. 08352- 57878. De dichtstbijzijnde Lundia-winkels in deze regio zijn in Den Haag (Grote Marktstraat) of Haarlem (Oude Groenmarkt). De 'Golden Gate'-kranen hebben een brede platte uitloop, waardoor het effect van een waterval wordt bereikt. Ze zijn voorzien van een tweeknopsbediening. in dezelfde elegante en moderne vormgeving als de kraan zelf. Ook in technisch opzicht helemaal bij de tijd: de ke ramische ventielen in het kraan- huis blijven, zonder slijtage, vele jaren moeiteloos bedienbaar. Om een totale en evenwichtige inrichting van de badkamer te krij gen, heeft de fabrikant in de Gol- den-Gate-serie ook diverse andere accessoires opgenomen, uitge voerd in dezelfde stijl. Alle produk- ten zijn vervaardigd van messing en naar keuze in kleurcombinaties zoals titaan/goud, zwartchroom- /goud en zilvernikkel/goud ver krijgbaar. Importeur van dit moois is Velbert Agenturen in Huisseri, tel. 085-259024. De Nederlandse interieuronderneming Lundia heeft besloten het roer om te gooien. Om in 1992 het hoofd boven water te kunnen houden als de Europese grenzen vervallen, gaat het bedrijf zich nadrukkelijker op de markt presenteren. "De meeste mensen denken dat we ons alleen bezighouden met woon- interieur voor particulieren. Maar dat is een vergissing. Slechts twin tig procent van onze omzet komt uit die branche", legt Cees Kreu- gel, hoofd publiciteit, uit. "We zijn vooral sterk op het gebied van de inrichting van ziekenhuizen, kan toren en winkels. Maar ook voor magazijnstellingen en archiefin ventarissen kan men bij ons te recht". Lundia is bekend geworden door haar aanbouwsysteem. De ver schillende elementen zijn zo ge construeerd, dat het meubel altijd 'ugbréngen1 St°f9eb^iK V00ral in de moet de knueheidte- onSeriefen" Hefsystetm weïd önt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 11