MILJOENENNOTA 1989
Leden van de Staten-Generaal.
Meer dan ooit is dit jaar gebleken
dat de Europese Gemeenschap j
vastbesloten is om binnen afzien-
bare tijd de onderlinge grenzen af
te schaffen. Onze economie zal
daarmee nieuwe kansen krijgen.
Of we die zullen benutten, hangt
grotendeels af van onszelf.
Een goed opgeleide en gemoti
veerde beroepsbevolking en een
moderne uitrusting van onze be
drijven zullen onmisbaar blijken.
Daarvoor is in de afgelopen jaren al
een stevige grondslag gelegd. Door
de kostenmatiging, die de sociale
partners samen met de overheid
hebben betracht, is er veel tot
stand gebracht. Al is de werkloos
heid nog te hoog. de economie is
weer gaan groeien, en daarmee is
ook het fundament voor onze col
lectieve voorzieningen versterkt.
De werkgelegenheid is weer gaan
stijgen.
Vergeleken met het dieptepunt
van vier jaar geleden hebben van
daag de dag ten minste driehon
derdvijftig duizend meer mannen
en vrouwen een baan. De investe
ringen, die de groeikracht van de
bedrijven bevorderen, liggen liefst
een derde hoger dan enkele jaren
geleden. Er zijn de afgelopen jaren
offers gebracht, maar er is ook veel
bereikt.
Daarom wil de regering het be
leid van kostenmatiging volgend
jaar voortzetten en dit de sociale
partners ook mogelijk maken.
Daartoe wordt een belangrijk deel
van de weer stijgende belastingop
brengsten aangewend om het alge
mene btw-tarief te verlagen met
anderhalf procent, en voedings- en
geneesmiddelen over te brengen
naar het lage tarief. Zo kan de lich
te prijsstijging, die nu vanuit het
buitenland op ons afkomt, vermin
derd worden.
Sociale premies
Daarnaast kunnen de sociale
premies omlaag; immers, door de
stijgende werkgelegenheid bren- j
gen nu meer mensen te zamen het
benodigde bedrag op voor uitke
ringen. De regering verwacht dat i
de dalende belastingtarieven en so
ciale premies ervoor kunnen zor
gen dat het matigingsbeleid met
behoud van koopkracht, voortge
zet kan worden. Tegelijk wordt
stap voor stap het financieringste
kort de nieuwe schulden die de
overheid jaar op jaar maakt te
ruggedrongen. Intussen drukt de
rentelast van de in het verleden ge-
maakte schulden zwaar op de be
groting.
'Sociale premies
kunnen omlaag'
Al met al kan negentien negen
entachtig een voorspoedig jaar
worden met stijgende werkgele
genheid, ondersteund door het ma
tigingsbeleid, waarvoor niet meer
die ingrijpende saneringen en of
fers nodig zijn die in de eerste helft
van de jaren tachtig onvermijdelijk
waren. Gelet op deze ontwikkeling
mogen wij het volgend jaar met een
zeker vertrouwen tegemoet zien.
Tdch is er geen .aanleiding voor
tevredenheid. De werkloosheid
dreigt immers, zonder extra in
spanningen. op een te hoog niveau
te blijven steken. Het vraagstuk
van de werkloosheid is zeker niet
alleen een probleem van aantallen,
dat afdoende met cijfermatige
taakstellingen bestreden zou kun
nen worden. Van elke drie werklo
zen die bij de arbeidsbureaus zijn
ingeschreven, is er één niet volle
dig of niet direct beschikbaar voor
arbeid.
Bovendien is gebleken dat velen
die wél beschikbaar zijn. niet ge
schikt zijn voor banen die worden
aangeboden, omdat zij geen toerei
kende opleiding, of een gebrek aan
ervaring hebben. Zo dreigt de ver
warrende situatie dat bij het her
stel van de economie zich meer
mensen melden op de arbeids
markt, omdat er groeiende kansen
op een baan zijn, terwijl tegelijker
tijd de werkloosheid op een onaan
vaardbaar hoog niveau blijft. Dit
vraagt een vernieuwing van het ar
beidsmarktbeleid.
Werkervaring
Er is meer gerichte aandacht no
dig voor scholing en het kunnen
opdoen van werkervaring. Ar
beidsbemiddeling van langdurig
werklozen vraagt veel tijd en aan
dacht: de eerste ervaringen met de
zogenaamde her-oriënteringsge-
sprekken duiden hierop. De rege
ring wil zich met sociale partners
en gemeenten verstaan om de in
tensivering van het beleid nader in
houd te geven.
In de ontwerp-begroting voor
het volgend jaar is hiervoor een ex
tra ruimte geschapen van tweehon
derdvijfentwintig miljoen gulden
oplopend tot zeshonderdvijftig
miljoen, in negentien negentig.
Met het beschikbaar stellen van de
ze bedragen gaat de regering be
wust veel verder dan in het regeer
akkoord in negentien zesentachtig
Een tweede terrein waar de rege
ring voorstelt een stap verder te
gaan dan het financiële kader van
het regeerakkoord, betreft investe
ringen in de infrastructuur van ons
land. Door de succesvolle econo
mische groei worden deze moge
lijk gemaakt, maar tevens zijn zij
voor behoud van die groei een on
misbare voorwaarde.' Met de dag
tekent zich de noodzaak scherper
af om in ons dichtbevolkte land
meer te doen aan verbetering van
auto-, spoor- en vaarwegen. Niet al
leen de eenwording van de Europe
se markt maar ook de sterkere
groei van onze bevolking vraagt
daarom.
Meer overheidsinvesteringen
vergen een goede voorbereiding.
Dat geldt zowel voor de uitvoering
van het uitgebreide bereikbaar
heidsplan voor de randstad als
voor de investeringen in verkeer en
vervoer in het gehele land. Voorge
steld wordt hiervoor vanaf negen
tien negentig per jaar vierhonderd
miljoen gulden meer te bestem-
Investeringen
Te zamen met de bestuurlijke en
financiële inspanning van provin
cies en gemeenten en van de parti
culiere sector zal dit tot een aan
zienlijk hoger niveau van investe
ringen kunnen leiden. Bij de uit
voering hiervan zullen ook de
noodzakelijke regulering van de
mobiliteit en het ontzien van het
milieu aandacht krijgen.
'Werkloosheid is
nog veel te hoog'
Langs deze wegen zal dus het
antwoord gegeven worden op de
noodzaak om te komen tot een
goed gemotiveerde en gekwalifi
ceerde beroepsbevolking enerzijds
en een goed niveau van investerin
gen en »nfrastructuur anderzijds.
Nu er door het herstel weer enige
mogelijkheid is financieel vérder te
gaan dan bij het regeerakkoord
was voorzien, wil de regering be
wust meer investeren in mens en
land.
Waarom nu juist extra middelen
besteed aan arbeidsvoorziening en
infrastructuur? Om ons goed voor
te bereiden op de eenwording van
Europa, en omdat zo meer mensen
aan de slag komen en de middelen
worden verdiend om andere over
heidstaken en welzijnsvoorzienin
gen voor de toekomst veilig te stel
len. Om dezelfde reden is er een
structurele, vernieuwende aanpak
op verschillende terreinen nodig.
Bij de indiening van de begro
ting voor negentien achtentachtig
werd reeds gewag gemaakt van het
voornemen per 1 januari negentien
negentig te komen tot vereenvou
diging en verlichting van de loon-
en inkomstenbelasting. De voorbe
reiding van deze plannen vordert
goed.
Gezondheidszorg
Op 1 januari negentien negenent
achtig zal een eerste belangrijke
stap gezet kunnen worden in de
richting van een noodzakelijke ver
nieuwing van struciuur en finan
ciering van de gezondheidszorg.
De maatregelen beogen de kwali
teit hiervan te waarborgen, de kos
ten te beheersen en een betere soli
dariteit tot stand te brengen tussen
zieken en gezonden, jongeren en
ouderen, werknemers en zelfstan
digen. Om te beginnen zullen enke
le belangrijke voorzieningen, méér
dan nu via de Algemene Wet Bij
zondere Ziektekosten worden gefi
nancierd. Parallel daaraan zal de
inkomensafhankelijke premie
voor de ziekenfondsverzekering
voor een deel worden omgezet in
een vast bedrag per persoon. De ge
volgen hiervan voor de koopkracht
van gezinnen met kinderen zullen
worden opgevangen met een ver
hoging van de kinderbijslag.
In de ontwerp-nota 'Volkshuis
vesting in de jaren negentig' is, met
het oog op een goede en betaalbare
volkshuisvesting, een nieuwe visie
gegeven op de verdeling van taken
en verantwoordelijkheden op dit
belangrijke beleidsterrein. In de
vierde Nota over de Ruimtelijke
Ordening zijn onlangs de hoofdlij
nen uitgezet van een verdere ruim
telijke ontwikkeling, nodig om ons
land leefbaar te houden.
Het land is de afgelopen jaren
schoner geworden. Dat geldt met
name lucht en water. Maar er is nog
veel te doen. De komende jaren
worden de financiële inspannin
gen van de rijksoverheid verhoogd.
Daarnaast stelt de verbeterde con
currentiepositie het bedrijfsleven
in staat de aanscherping van de
milieunormen te dragen. Aldus
wordt een deel van de economi
sche ruimte besteed aan de realise
ring van het milieubeleid.
Ozonlaag
Het Nationaal Milieu Beleids
plan zal het beleidskader vormen
voor de langere termijn. Ook op in
ternationaal terrein is actie drin
gend nodig; in het bijzonder gege
ven de problematiek van de ozon
laag. de opwarming van de atmos
feer en de verzuring.
Vrijere internationale handel
blijft van vitaal belang. De regering
zet zich daarvoor in in het kader
van de GATT-besprekingen. De
beoogde Europese markt moet een
open karakter hebben, ook voor de
landen van de Derde Wereld. Het
meer marktgerichte landbouwbe
leid van de Europese Gemeen
schap begint vruchten af te wer
pen; de regering bijft de inspannin
gen steunen om te komen tot bete
re internationale verhoudingen bij
de produktie van en handel in land-
bouwprodukten. Deze ontwikke
lingen geven mede aanleiding tot
het uitbrengen van een structuur
nota voor de Nederlandse land
bouw.
Europa is van en voor de bur
gers. De regering wil de komende
jaren extra middelen uittrekken
om - naarmate de besluitvorming
in de Gemeenschap vordert - voor
lichting te geven over de interne
markt. De draagwijdte van de Eu
ropese eenwording onderstreept
de betekenis van de Europese ver
kiezingen van juni volgend jaar.
Veel landen in de Derde Wereld
zijn geplaatst voor grote proble
men door de sterke bevolkings
groei. de zware schuldenlast en de
groeiende milieuproblemen. Eco
nomische aanpassingen, verster-
'Zware misdaad
is zorgwekkend'
king van bestuurlijke capaciteit en
een actief bevolkingsbeleid zijn
dringend noodzakelijk. Naast de
eigen verantwoordelijkheid van
die landen zelf, kan een ruimharti
ge, effectieve, gecoördineerde on
dersteuning van buiten niet wor
den gemist. Nederland blijft daarin
zijn aandeel leveren.
Schuldenproblematiek
De regering zal zich op een zo
breed mogelijk front blijven inzet
ten voor oplossingen van de schul
denproblematiek. In samenhang
hiermee zullen de belemmeringen
voor ontwikkelingslanden op han
delsgebied moeten worden ver
minderd.
De regering hoopt dat voor de
problemen in het binnenland van
Suriname een vreedzame oplos
sing zal worden gevonden. Daar
mee zou de weg vrij zijn voor be
stendiging van de relaties en een
goed voorbereide versterking van
de samenwerking met dit land,
waar de democratische ontwikke
lingen weer hoop geven.
De ontwikkelingssamenwerking
ten gunste van de Nederlandse An
tillen zal in toenemende mate wor
den gericht op het stimuleren van
de economische bedrijvigheid op
deze eilanden. De resultaten van
het herstelbeleid van Aruba stem
men tot voldoening.
Het is bemoedigend dat de ver
beterde Oost-West-betrekkingen
meer ruimte doen ontstaan voor
vrede-bevorderende taken van de
Verenigde Naties, waaraan de rege
ring wil blijven bijdragen. Zo krijgt
vrede nieuwe kansen en worden
regionale conflicten tot een oplos
sing gebracht. De wapens maken
plaats voor onderhandelingen.
De ratificatie eerder dit jaar van
het verdrag tussen de Verenigde
Staten en de Sovjetunie over nu
cleaire wapens voor middellange
afstand is allerwegen verwelkomd.
Hopelijk zal daarvan een impuls
blijven uitgaan naar andere terrei
nen van wapenbeheersing. Voor de
veiligheid van Europa is vooral van
belang dat het overwicht in con
ventionele wapens van het War
schaupact ongedaan wordt ge
maakt.
Defensie
Inspanningen op het terrein van
de wapenbeheersing en een toerei
kende defensie blijven de pijlers
waarop, in bondgenootschappelijk
verband, onze veiligheidspolitiek
berust. Om een goede bijdrage aan
de bondgenootschappelijke verde
diging te kunnen handhaven, zijn
in het nieuwe Defensieplan priori
teiten gesteld ten gunste van onze
inspanning voor de verdediging in
de Centrale Sector van West-Euro
pa. Op deze wijze kunnen ook in de
toekomst steeds verantwoorde
keuzen worden gemaakt.
Aan de onmisbare Europese-vei-
ligheidsdimensie zal de regering in
het verband van de West-Europese
Unie verder vorm trachten te ge-
'Regulering van
mobiliteit nodig'
De eenwording van Europa vergt
ook op het terrein van rechtshand
having en bestuur steeds meer aan
dacht. Voorkomen en bestraffen
van criminaliteit noodzaakt tot on
derlinge afstemming van activitei
ten en rechtsregels door de justitië
le en bestuurlijke autoriteiten in de
verschillende landen. Onvoldoen
de afstemming gaat ten koste van
een verantwoord sanctiebeleid.
Het is verheugend dat het beleid
tot bestrijding van de criminaliteit
resultaten begint af te werpen.
Hoewel het nog te vroeg is om vast
te stellen dat reeds een kentering
sprake is, geeft deze ontwikkeling
hoop. De omvang van de zware ge
organiseerde misdaad is evenwel
zorgwekkend. Om deze beter te be
strijden is een gecoördineerde bo
venlokale aanpak door de politie
en justitie nodig.
Het beroep op de medeverant
woordelijkheid van vele geledin
gen in de samenleving bij de terug
dringing van criminaliteit is niet
zonder gehoor gebleven. In de
voortgangsrapportage over de uit
voering van het beleidsplan 'Sa
menleving en criminaliteit' wordt
daarop ingegaan. Ook de opvattin
gen van de Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbeleid
over de rechtshandhaving zullen
daarin aan de orde komen.
Normbesef
De regering ziet in deze visie een
duidelijke ondersteuning van het
door haar gevoerde beleid; een be
leid dat is gericht op versterking
van het vertrouwen in het recht en
van het gevoel van veiligheid bij de
burger; een beleid dat ook is ge
richt op versterking van het norm
besef en de normhandhaving. De
regering streeft ernaar dat wetge
ving die een effectiever sanctiesys
teem bevat en de snelle inning van
boetes mogelijk maakt, het ko
mend jaar in werking treedt.
Begin negentien negenentachtig
zal het ontwerp voor een herzie
ning van de Wegenverkeerswet
worden ingediend. Het ontwerp
biedt onder meer de basis voor de
mogelijkheid alcoholgebruik in
het verkeer beter te bestrijden en
het ontduiken van de verzekerings-
en belastingplicht bij het autorij
den tegen te gaan. Dit alles stelt ho
ge eisen aan de politie. Er zal daar
om grote aandacht worden besteed
aan een zodanige herverdeling van
de sterkte dat de politiecapaciteit
beter aansluit bij de werkdruk.
Dezer dagen zal U een wetsvoor
stel tot herziening van de Vreem
delingenwet bereiken. Dit heeft tot
doel het toelatingsbeleid in het be
lang van de rechtszekerheid hech
ter in de wet te verankeren en een
doelmatiger uitvoering te verzeke-
Decentralisatie. deregulering en
privatisering - hoe moeilijk ook -
beginnen resultaten af te werken.
Lokale overheden krijgen meer ei
gen verantwoordelijkheid, en de
bemoeienis van de rijksoverheid
wordt teruggedrongen. Daarin pas
sen de voorstellen tot deregulering
en decentralisatie die gemeenten
en provincies zelf hebben inge
diend.
Meer in het algemeen werken de
bestuursakkoorden steeds beter
door in de praktijk van verhouding
tussen enerzijds het Rijk en ander
zijds de provincies en gemeenten.
In de reeks van te privatiseren
overheidsactiviteiten zal naar ver
wachting per 1 januari het grootste
project, de verzelfstandiging van
de PTT met haar honderd duizend
werknemers, worden gerealiseerd.
Persoonsgegevens
De overheid moet, om haar taken
gericht op dienstverlening aan de
burger goed te kunnen uitvoeren,
over de nodige gegevens kunnen
beschikken. Het toenemend aantal
aantal geautomatiseerde persoons
registraties bij overheid en bedrij
ven vervult menigeen met onzeker
heid en onrust. Daarom is het zo
belangrijk dat de Wet Persoonsre
gistraties tot stand komt.
Om een doelmatig en zorgvuldig
gebruik van persoonsgegevens vei
lig te stellen zal de regering in het
komende jaar de hoofdlijnen vast
stellen van een persoonsinforma-
tiebeleid voor de openbare sector.
Van de overheid mag worden ge
ëist dat zij de persoonlijke levenss
feer van de burger zoveel mogelijk
ontziet, maar ook moet van haar
worden verlang dat zij van de mo
derne informatie-technologie een
passend gebruik maakt bij de be
scherming van de samenleving en
bij de bestrijding van misdaad,
misbruik of ontduiking.
Op het terrein van de bejaarden
zorg hebben de provincies en grote
gemeenten te maken met de gevol
gen van de vergrijzing. Ten behoe
ve van de oplossing van knelpun
ten die zij bij dit beleid tegenko
men, wordt het budget voor de be
jaardenoorden met vijftig miljoen
gulden verhoogd.
Voor de versterking van de zorg
voor mensen met een handicap ko
men volgend jaar extra bedragen
ter beschikking, waarvan een be
langrijk deel ten goede zal komen
aan mensen met een geestelijke
handicap.
De samenleving stelt hoge eisen
aan het onderwijs. Scholen moeten
daarom goed toegerust en flexibel
kunnen opereren. Scholen moeten
zelfstandiger kunnen functione
ren, minder belast door gedetail
leerde regels en voorschriften. De
eerste stappen in deze richting zijn
gezet. Op deze weg zal weloverwo
gen en in goed overleg worden
voortgegaan. De Adviescommissie
voor de toetsing van wetgevings
projecten zal hierbij haar rol spe
len.
Onderwijs
Zo krijgt een praktische aanpak
van de deregulering van de onder-
wijsregelgeving voor de langere
termijn gesteld. Daarbij mag niet
uit het oog worden verloren dat de
rijksoverheid wezenlijke taken be
houdt op het gebied van onderwijs
en onderzoek, zoals haar opgedra
gen in de Grondwet. Zelfs bij de be
langrijke aanpassingen in de stu
diefinanciering. die versobering in
houden, is het, gegeven de op zich
zelf verheugende groei van deelna
me aan het onderwijs, nodig geble
ken de begroting vanaf negentien
negentig met een kleine driehon
derd miljoen gulden te verhogen.
'Dringend actie
tegen verzuring'
De regering zet zich ervoor in om
in het bijzonder de positie van min
derheden op de arbeidsmarkt en in
hét onderwijs te verbeteren. Voor
stellen daartoe zullen het komende
jaar worden besproken. Het aan
deel van leden van etnische-min-
derheidsgroepen in overheids
dienst zal worden vergroot. De be
vordering van de deelname aan het
arbeidsproces van gehandicapte
werknemers en het tegengaan van
de uitstroom wegens arbeidsonge
schiktheid houden prioriteit. Dit is
een plichg voor overheid en be
drijfsleven.
Leden van de Staten-Generaal,
Er is reden voor enig optimisme
gelet op de bereikte resultaten.
Toch zullen van U grote inspannin
gen worden gevergd, juist nu voor
de toekomst gestalte moet worden
gegeven aan een aantal structurele
en kwalitatieve maatregelen. Be
langrijke beleidskeuzen zullen in
gemeen overleg met U worden ge
daan; gemeen overleg dat behoort
te staan in het teken van de bevor
dering van rechtszekerheid en be
stuurlijke zorgvuldigheid, om zo
het vertrouwen van de burger in
het functioneren van wetgeving en
bestuur te versterken. Van harte
wens ik U toe dat Gods zegen op
Uw werk rust.
