Prijzenregen
theatergala
P0DIUMBLIK
Lekkere frisse barok
Hugo Claus repeteert
in Leidse Schouwburg
Kubota zoekt het tijdloze
DINSDAG 20 SEPTEMBER 1988
KUNST
PAGINA 29
Sinatra, Davis
Junior en Minelli
op tournee
TEMPE (AP) - Voor een menigte
van 14.000 mensen zijn Frank Sina
tra. Liza Minelli, en Sammy Davis
Junior zondagavond in een basket
balstadion van de universiteit van
Arizona begonnen aan een geza
menlijke tournee. Het is de eerste
keer sinds 28 jaar dat de drie arties
ten samen optreden.
Oorspronkelijk had het eerste
concert moeten plaatsvinden in
Houston in de staat Texas, maar dit
is afgelast in verband met de or
kaan Gilbert. Het concert begon
met een afzonderlijk optreden van
ieder van de drie van een half uur,
gevolgd door een gezamenlijk op
treden van ongeveer 20 minuten.
Het spektakel werd afgesloten met
een gezamenlijk gezongen versie
van 'New York, New York'.
Scène uit 'Sophisticated Ladies', een dansmusical van het New York
Harlem Opera Ensembledat vrijdagavond optreedt in de Leidse
Schouwburg. (foto Roland Smulders)
Schouwburg
Dé theatergebeurtenis van de
ze week is ongetwijfeld het optre
den van The New York Harlem
Opera Ensemble. Vrijdagavond
komt dit gezelschap met de dans
musical 'Sophisticated Ladies'
naar de Leidse Schouwburg. Het
is een produktie die door de New
Yorkse kunstcritici met veel lo
vende woorden is ontvangen.
Centraal in dit stuk staat het le
ven en werk van Duke Ellington,
de jazz-musicus die de wereld
verrijkte met prachtige nummers
als 'Mood Indigo' en 'Solitude'.
Verder in de Leidse Schouw
burg deze week twee stukken,
waarmee in het afgelopen thea
terseizoen reeds triomfen zijn ge
vierd. Op woensdag 21 en don
derdag 22 september staan Do
nald Jones en Johnny Kraay-
kamp op de planken met 'De Fan
tast'. Kraaykamp kreeg voor zijn
spel in dit stuk onlangs de Johan
Kaartprijs. Terecht. Wie 'De Fan
tast' vorig seizoen niet heeft ge
zien, moet zich alsnog onverwijld
naar de schouwburg reppen.
Wie niet alleen geamuseerd of
ontroerd wil worden maar ook
nog wat kennis wil opdoen, moet
zaterdagavond naar 'Memoires'
van John Murrell. Het stuk gaat
over de laatste dagen van de ver
maarde actrice Sarah Bern
hardt, dagen die zij in kommer
volle omstandigheden door
bracht op het landgoed Les Pou-
lains. De rol wordt vertolkt door
Henny Orri. Willem Nijholt speelt
Bernhardts secretaris. Twee na-
men die garant staan voor een
boeiende voorstelling.
Vorig seizoen brachten Ina van
Faassen, Erik Brey en Frans
Mulder, tesamen vormend de
groep 'Purper', in de Leidse
Schouwburg een try-out van hun
programma 'Dit Verhaal'. Op
maandag 26 september is daar
nu de première van dit stuk,
waarin het gaat om een tweeling,
die eikaars antipode zijn. Ina
van Faasseyi speelt de rol van de
'alwetende', begrijpende vrouw.
'Van Zwarte Woud tot Zwarte
Zee' -zo luidt de titel van de voor
stelling die op dnisdag 27 sep
tember in de Leidse Schouwburg
wordt gegeven door het Folkloris
tisch Danstheater. De loop van de
Donau is de leidraad geweest
voor het nieuwe programma van
dit gezelschap. Dansen uit Roe
menië, Bulgarije, Tsjecho-Slowa-
kije staan op het programma.
Nou, ik zou zo zeggen, genieten
LAK-theater
Twee interessante voorstellin
gen in het LAK-theater. Op
woensdag 21 en donderdag 22
september speelt Independance
'Man is man' van Brecht. Drie
soldaten zijn bij eewverboden ac
tie een kameraad kwijtgeraakt.
Om de straf van hun meerderen
te ontlopen nemen ze voor hem
een 'stand-in', een havenarbeider
die het spel wel wil meespelen. We
zien hoe deze man, die geen vlieg
kwaad doet, zich ontwikkelt tot
een vechtmachine. Paul Binnerts
regiseert dit stuk van Brecht,
waarin cynisme en humor om de
voorrang strijden.
Op vrijdag en zaterdagavond
is Angelika Oei in het LAK-thea
ter met 'Regendansen'. De titel
van dit stuk, waarin wordt ge
danst en geacteerd, heeft te ma
ken met de regen die Oei en haar
collega's vanuit hun repetitie
ruimte dag aan dag naar bene
den zagen kletteren. Die regen
gaf iets tijdloos, iets eeuwigs aan
die dagen. Daarover gaat het in
deze laatste produktie van Oei.
Concert door het Leids Barok Ensemble
met werken van Geminiani. Purcell. Han
del en J.S. Bach. Solistische medewerking
verleenden Theo Goedhart en Jan Piet
Knijff: klavecimbel. Gehoord op 19 septem
ber in het Groene Kerkje.
OEGSTGEEST - Alweer een
nieuw strijkensemble in Leiden
en wel één, dat ernaar streeft ba
rokmuziek tot klinken te bren
gen op dezelfde wijze als in de
periode waarin het gecompo
neerd werd (zo'n slordige 250
jaar geleden). Ik vind dat ze daar
in zijn geslaagd. Sinds de orkes
ten vanaf ca. 1800 in omvang toe
namen, was de komst van één
centrale 'directie' noodzakelijk.
Waar één scepter zwaait, moeten
de anderen gehoorzamen. Zo
speelde bijvoorbeeld het Leiden
Sinfonietta (dat afgelopen zon
dag zijn première beleefde) volg
zaam en de aanwijzingen van de
dirigent afwachtend. In de barok
echter vervulden de klavecinist
en de aanvoerder van de violen
de rol van eersten onder de gelij
ken. Zó was het ook bij het Leids
Barok Ensemble. Onder wat
luidruchtig geschraap van hun
stoelen namen de dertien strij
kers hun plaats zó in, dat ze allen
oogcontact hadden met de con
certmeester. Hun spel was vol
initiatief en levenslust. De aan
dacht voor het samenspel en
voor de bewegingen van de aan
voerder maakte, dat er eendrach
tig werd gespeeld. Nooit was het
afwachtend, eerder wedijverend
concerteren) in de juiste zin
van het woord.
Deze gevorderde amateurs
spelen weliswaar op moderne in
strumenten, maar passen daarop
barokke speeltechnieken toe,
zoals het anders vasthouden van
de strijkstok, waardoor de toon
lichter wordt en minder 'vet'.
Ook de speelstijl weerspiegelde
de barokke idealen: helderheid,
goede articulatie en doorzichtig
heid.
Toehoorders die in de toe
komst willen gaan luisteren zul
len zich geen moment vervelen
bij dit ensemble. Zoals ze gister
avond speelden, gaven ze elk van
de stukken een zeer eigen sfeer
mee. Het door Goedhart en
Knijff elegant gespeelde concert
voor twee klavecimbels in c van
Bach had een beetje te lijden aan
inzakken van de spanning, maar
voor de rest was het een avondje
vol lekkere frisse barok.
MONICA SCHIKS
'Het Schommelpaard', een toneelstuk
over de liefdesdood
LEIDEN - 'Het Schommelpaard'.
Zo heet het nieuwste toneelstuk
van Hugo Claus. Hij schreef het
voor de toneelgroep 'De Com
pagnie van de XXe Eeuw'. Hoewel
het stuk binnenkort in Amsterdam
in première gaat, koos de schrijver
voor de repetitie ervan de Leidse
Schouwburg. Waarom? Claus:
"Omdat ik gewoon het mooiste wil.
En de Leidse Schouwburg is mooi,
gaaf'.
Een kort gesprek met een kun
stenaar die mét het klimmen der ja
ren steeds produktiever lijkt te
worden.
door
Cees van Hoore
'Heb je een sigaret? Ik rook niet
meer'. Met deze woorden laat
schrijver Hugo Claus de zaaldeur
achter zich dicht waaien. Tegen
zijn gewoonte in, laat hij zijn werk
als regisseur even in de steek om
een paar Ollanders te woord te
staan. Waar gaat zijn toneelstuk
'Het Schommelpaard' over?
Claus: "Het thema in dit stuk is
kort gezegd 'de liefdesdood'. In
'Het Schommelpaard' ontmoeten
Eros en Thanatos elkaar, een klas
siek gegeven dus, een allegorie. U
kent Casa Rosso in Amsterdam, u
weet wel, dat bordeel dat destijds
in vlammen is opgegaan. Nou in
zo'n soort bordeel speelt mijn
nieuwste stuk, maar dan nog een
graad of tien sjieker. Zeer luxueus
allemaal. Badkuipen met vergulde
vogelpoten en champagne uit
pumps. In die omgeving vertoeven
vijf mannen, vier directeuren en
een advocaat. Ze zijn allen dodelijk
verliefd op één vrouw, een zeer vo
luptueuze dame, een hondertach-
tigponder. De spanning tussen die
mannen is zeer geladen, het knet
tert van de erotiek. Maar het aardi
ge is - en dat had ik eigenlijk ge
heim willen houden - het aardige is,
dat je die vrouw niet te zien krijgt.
Of ze lijkt op de Rubensiaanse
vrouw op het affiche voor deze
voorstelling? Nee, niet echt. Ze is
daar maar een flauwe afschadu
wing van. De mysterieuze vrouw
die ik in mijn hoofd heb, is in de
werkelijkheid misschien wel niet
te vinden. En ja, waarom het nu
juist zo'n dikke vrouw moet zijn?
Ik denk dat dat mijn half-Arabi-
sche afkomst is".
In het theaterboekje van de Leid
se Schouwburg wordt vermeld dat
Claus zijn stuk op het lijf heeft ge
schreven van de vijf acteurs die het
spelen, te weten: Jules Hamel,
Jéróme Reehuis, Paul Gieske,
Ramses Shaffy en Hidde Maas. Is
dat zo?
Claus: "Ja, in zekere zin wel. Ik
had dat wel zo'n beetje in mijn
hoofd zitten. Vooral met Jéróme
Reehuis heb ik grote affiniteit. Ik
hou van zijn exuberante, harstoch-
telijke spel. Ik vind het als regis
seur een uitdaging om hem te tem
men". En met een wat vermoeide
trek op het gezicht: "En dat lukt
aardig,ja".
Claus lijkt met het klimmen der
jaren steeds produktiever te wor
den. Schilderen en schrijven, hij
doet het in een moordend tempo.
Claus: "Ach, dat valt wel mee. Ik
werk vaak in opdracht en dan móet
iets wel af. Als ik ga freewheelen
doe ik niets meer".
De schrijver heeft de Leidse
Schouwburg uitgekozen als repeti
tieruimte omdat hij gewoon 'het
mooiste wil'. De akoestiek is er per
fect, iets dat de verstaanbaarheid
van de acteurs ten goede komt.
Claus: "Ik vind dat een eerste ver
eiste, ja. Acteurs die niet verstaan
baar zijn, neem ik niet. Schandalig
hoe dat de laatste tijd gebeurt.
Maar dat heeft alles te maken met
veronachtzaming van de taal in het
algemeen. We hebben er duizend
jaar over gedaan om een taal te ont
wikkelen en wat je nu ziet is dat ze
die zo vlug mogelijk naar de sode-
mieterij helpen. De tekst is niet
meer belangrijk. In toneel!!"
Claus wijst op de mysterieuze,
vrij ingewikkelde thematiek van
'Het Schommelpaard'. Een 'mak
kelijk' toneelschrijver is hij be
paald niet. Hoe denkt hij over het
begrip eenvoud? Claus: "Ik hou
niet van het eenvoudige. Ik streef
geen eenvoud na in mijn werk.
Doodgewoon omdat het leven niet
eenvoudig is? Is uw leven dan zo
eenvoudig? Nou dan".
Als we afschjeid nemen, zegt
Claus tegen de fotograaf: "Zorg
maar dat ik er op kom als een ro
mantische dichter. U weet wel, met
zo'n uitgemergelde, getourmen
teerde kop".
(Op vrijdag 7 oktober zal 'Het
Schommelpaard' te zien zijn in
de Leidse Schouwburg. Dit in het
kader van een Hugo Claus-cy
clus, die voor de rest bestaat uit
'Het Haar van de hond', 'Gilles!'
en 'Thuis')
Fototentoonstelling 'China' Volkenkunde
Kinderboekenweek
AMSTERDAM (ANP) - De Kinder
boekenweek van dit jaar, die pre
cies valt in de herfstvakantie (van
12 tot en met 22 oktober), zal aan
sluiten bij de manifestatie Neder-
land-Museumland. Het thema van
de' week is dan ook 'Duizend Din
gen Achter Deuren', kinderen, boe
ken, musea. Ook één van de twee
speciale uitgaven voor de Kinder
boekenweek heeft deze titel mee
gekregen.
Dit rijk geïllustreerde boekje
(oplage 99.500 exemplaren) is ge
schreven door Joke van Leeuwen
en zal tijdens de Kinderboeken
week voor 3,50 gulden in de boek
handel verkrijgbaar bij aankoop
van een kinderboek. In het boek zit
een gratis Jeugdmuseumkaart bij
gesloten. Er verschijnt ook nog een
boekje voor kleuters met veel teke
ningen en weinig tekst, dat ook al
kunst tot onderwerp heeft: „Kro
kodil en het meesterwerk)" van
Max Velthuijs. Dit werkje (oplage
64.500) is tijdens de Kinderboeken
week verkrijgbaar voor 1,95 gulden
bij aankoop van een kinderboek.
De kinderboekenweek wordt ge
opend op 12 oktober en gezien het
thema uiteraard in een museum:
het Scheepvaartmuseum in Am-
sterddam. Vanaf die datum zal er
overal in het land van alles te doen
zijn, waarbij men vooral wil probe
ren duidelijk te maken dat er ook
voor kinderen veel leuke en inte
ressante dingen in musea te zien
zijn. De bestuurslid dr. G van Wen-
gen van SMJ, vertelde op de pers
conferentie dat onderzoek heeft
uitgewezen dat 40 procent van de
Nederlanders nooit in een museum
komt.
Zoals sponsoring over de gehele
linie in de wereld van de kunsten
een rol speelt, zo ook bij de Kinder
boekenweek. CPNB heeft met de
PTT Post een driejarig contract af
gesloten voor financiële steun van
100.000 gulden per jaar voor de
Kinderboekenweek.
In zijn reisverhaal 'Barbaar in
China' geeft Adriaan van Dis on
verbloemd zijn ergernis weer
over de omgang met de Chinezen
en de tegenwerking die hij op
zijn toch langs de Zijderoute on
dervindt. Zijn Japanse reisge
noot Minoroo voelt de mensen
beter aan en kan met hen com-
munceren door Japanse karak
ters op zijn hand te schrijven.
Van Dis beschrijft de situatie als
volgt: "Er gaat maar één verhar
de weg naar Kashgar. De plaat
sen die de bus aandoet zijn voor
vreemdelingen niet 'open'. Al
leen een doortocht is sinds kort
toegestaan. Officiële instanties
moedigen de reis niet aan. De au
toriteiten zien niet graag vreem
delingen buiten de aangegeven
paden. Daarom sta ook ik voor
een kaartje in rij. De hand van
Minoroo heeft ons uiteindelijk
aan een plaats geholpen. Minor
oo kent de weg van de glimlach.
Hij toont begrip voor dingen die
wij maar slecht begrijpen...".
Evenals Minoroo heeft de Japan
se fotograaf Hiroji Kubota de
juiste wegen weten te vinden
waardoor alle poorten voor hem
opengingen. Deze vriendelijke
en bescheiden man krgeg van de
Chinese autoriteiten alle mede
werking om een unieke fotore
portage te maken over alle een
entwintig provincies.
De China-expositie in het Mu
seum van Volkenkunde met
ruim honderd werken uit deze
serie (in totaal tweehonderddui
zend foto's) is niet alleen impo
nerend door het grote formaat of
de prachtige, heldere kleuren
van de getoonde stukken, maar
ook door het beeld dat Kubota
van het land geeft. Hij heeft zich
daarbij vooral laten leiden door
zijn fascinatie voor deze duizen
den jaren oude beschaving, de
diversiteit van mensen en cultu
ren en de uitgestrektheid van het
land, dit zonder al te sterk de na
druk te leggen op de verwarren
de tegenstelling tussen de sterke
traditie en het moderne leven in
China. Tegenover aloude gebrui
ken of middelen van vervoer,
zoals een vlot van geitehuiden,
staan grote industriële com
plexen en havensteden. Tijdloos
heid en traditie worden opgeroe
pen in schitterende landschap
pen, waarin de bergen de nauwe
verbondenheid tussen de natuur
en de Chinese schilderkunst
zichtbaar maken.
Kubota koos niet voor voor
spelbare oplossingen als het ging
om het kiezen van het seizoen of
het standpunt. De Gobi-woestijn
is bij Kubota een grijze, eindelo
ze vlakte in de winter in plaats#
van een droge, zinderende zand
woestijn. Tegen adviezen in ging
Kubota 's winters naar Tibet om
dat de bewoners er in zomer-
tenue (een mao-jasje) er minder
Tibetaans uitzien dan in de scha-
pevachtjassen die zij op een van
de subtiel belichte foto's dragen.
Het Potala-paleis van de Dalai
Lama, de geestelijk leider van de
Tibetanen, fotografeerde hij
De Anshan staalfabriek in Liaoning N.O.-Chinagefotografeerd
door Kubota. (f0to pr)
vanuit een militair kamp, terwijl
hij zich voor een weinig geijkt
plaatje van de Chinese Muur
even op verboden gebied waag
de.
In de technisch perfecte beel
den laat Kubota op onovertrof
fen wijze de bezoeker de sfeer
proeven van de vroege ochtend
in de straten van Xiamen of van
de beroemde bergen van Guilin
die geheimzinnig uit het land
oprijzen. Bij het weergeven van
de vele kanten van het land en de
gemêleerde samenleving verlaat
zijn gevoel voor schoonheid hem
nooit. Hoewel Kubota afstudeer
de als politicoloog voordat hij fo
tograaf werd, spreekt uit het
werk geen politieke stellingna-
me. Toch hebben de foto's voor
hem niet alleen esthetische bete
kenis. Omdat zijn land in het ver
leden veel strijd heeft gevoerd,
onder andere met China, hoopt
Kubota dat zijn fotowerk een
middel kan zijn om de contacten
met volkeren waarmee Japan in
oorlog is geweest te verstevigen.
Met deze rondreizende China -
tentoonstelling kreeg het Muse
um voor Volkenkunde geen kant
en klare presentatie in huis. Con
servator Van Dongen bereikte
een mooi resultaat door de foto's
thematisch te groeperen binnen
de verschillende gebieden. Deze
opstelling brengt een duidelijk
lijn aan in de serie, die bestaat uit
verschillende hoofdstukken
waarin het verhaal van de streek
of de leefomgeving en niet in de
laatste plaats het verhaal van de
mensen centraal staat. Een spe
ciaal door het museum samenge
stelde brochure dient als lei
draad bij de expositie. Kortom
een voorbeeldige presentatie van
het werk van Kubota dat een bij
zondere indruk naliet. En on
danks de ervaringen van Van Dis
in China zou ik graag het land dat
Kubota in zijn foto's zo prachtig
'schilderde' eens met eigen ogen
willen zien.
NANCY STOOP
AMSTERDAM (ANP) - Sigrid Koetse en Carol van Herwij
nen zijn onderscheiden met de belangrijkste Nederlandse
toneelprijzen voor het seizoen 1987/1988. respectievelijk de
Theo d'Or en Louis d'Or. De bekendmaking en uitreiking
van deze theaterprijzen vond gisteravond plaats op een
groot Theatergala in de Amsterdamse Stadsschouwburg.
Daar werden voor het eerst in de Nederlandse theaterge
schiedenis alle voornaamste theater- en podiumprijzen te
gelijk uitgereikt in een showprogramma dat was opgezet
naar het voorbeeld van de Oscar-uitreiking in Hollywood.
Manuscript
Kafka's 'Proces'
op veiling
LONDEN (AP) Het manuscript
van 'Der Prozess' van Franz Kafka,
een van de grote romans van de
twintigste eeuw, wordt op 17 no
vember in Londen geveild, zo heeft
het veilinghuis Sotheby's gisteren
1 bekendgemaakt.
Sotheby's sprak van 'het belang
rijkste moderne literaire ma
nuscript dat ooit op een veiling is
aangeboden' en zei te verwachten
dat het een miljoen pond zou op
brengen (3,5 miljoen gulden), ruim
boven het huidige record - 1,2 mil
joen gulden - dat vorig jaar werd
neergeteld voor Kafka's correspon
dentie met zijn verloofde Félice
Bauer.
'Het Proces', dat Kafka in Duits
land heeft geschreven op blaadjes
die hij uit een notitieboek had ge
scheurd, werd in 1925, een jaar na
zijn dood, uitgegeven.
Kafka vertrouwde het ma
nuscript na voltooiing in 1920 toe
aan zijn vriend Max Brod, aan wie
hij de roman had voorgelezen. Na
dat Kafka op 41-jarige leeftijd aan
tuberculose was overleden liet
Brod het werk uitgeven, ondanks
Kafka's opdracht zijn papieren te
verbranden.
Het theatergala was georganiseerd
door de Vereniging van Schouw
burg- en Concertgebouwdirecties
(VSCD), die ook de toneelprijzen
beschikbaar stelt, in samenwer
king met Joop van den Ende Thea-
terprodukties. Het evenement
werd rechtstreeks uitgezonden in
het KRO-televisieprogramma
'Haal het doek maar op'.
Sigrid Koetse kreeg de onder
scheiding voor de beste vrouwelij
ke dragende rol in het toneelstuk
'Bakeliet'. Carol van Herwijnen
werd onderscheiden voor de beste
mannelijke dragende rol (Nicolas)
in 'Om het af te leren'.
De Colombina, voor de beste bij
dragende vrouwelijke rol, kreeg
Els Ingeborg Smits als Bea in
'Hitchcocks driesprong'. De Arlec-
cchino voor de beste mannelijke
dragende bijrol ging naar Theo
Pont voor zijn rol als Arthur in het
zelfde stuk.
De Prosceniumprijs, een aan-
moedingsprijs, werd toegekend
aan Willem Wagter en Sacha Bult
huis als Srulik en zijn pop in het
stuk 'Ghetto'.
Han Ebbelaar kreeg de Gouden
Nederlandse Theaterdansprijs
voor zijn rol in het ballet 'Het Zwa-
nenmeer'. De Zilveren Nederland
se Theaterdansprijs ging naar Ca
therine Allard voor haar vertolkin
gen in 'Arenal' en 'Bolero'.
Rudi van Dantzig werd be-
'Grand old man', acteur Gilus
Hermus, spreekt een dankwoord
uit na het ontvangen van de oeu-
vreprijs. Zijn dank ging vooral uit
naar zijn vrouw, 'zonder wier hulp
ik hier misschien wel nooit had ge
staan' (foto ANP)
kroond met de Nederlandse Cho-
reografieprijs voor de choreografie
van 'Het Zwanenmeer'.
De Hans Snoekprijs voor het
beste jeugdtheaterprogramma was
voor Theo Terra en Servaes Nelis-
sen voor hun programma 'Zwane-
dons'. Suver Nuver (Peer van de
Berg, Dette Glashouwer en Henk
Zwart) werd onderscheiden met de
Nederlandse Mimeprijs voor het
programma 'Suver Nuver'.
Naast deze bestaande prijzen
werden ook nog vier nieuwe prij
zen uitgereikt. De musical 'Cats'
werd onderscheiden met de Neder
landse Musicalprijs. De Neder
landse Cabaretprijs ging naar Fris
se Jongens voor hun programma
'Ons Lowietje heeft een engel ge
zien'. Voor de Ereprijs van de Ne
derlandse Muziekpodia, voor uit
zonderlijke verdiensten voor de
klassieke muziek in Nederland,
werd Elly van Ameling uitverko
ren. De Oeuvreprijs voor een kun
stenaar die in zijn carrière een gro
te bijdrage heeft geleverd aan de
podiumkunst, werd gewonnen
door Guus Hermus.
"Waarom zo'n dikke vrouw
sche afkomst is".
dit stuk? Ik denk dat dat mijn half-Arabi
(foto Henk Bouwman
