De afwezigen
zijn nu al
bijnavergeten
Al zeven jaar
in het nieuws
Olympische Spelen in Seoul de meest complete die ooit werden gehouden
TDK
Eerste botsing
tussen VS en
Sovjetunie
na twaalf jaar
PAGINA 23
Natuurlijk zegt Park Seh-jik dat er de komende twee weken in Zuidkorea
geschiedenis wordt geschreven. Misschien is dat ook wel zo, al hoopt de
voorzitter van SLOOC, het organisatiecomité van de 24ste Spelen, dat dat tot
de sport beperkt blijft.
Eén record heeft Seoul al: 160 landen hebben sporters gestuurd, 161 werden
er verwacht. Madagascar bleef op het laatste moment weg, niemand zal er
om rouwen. Want deze Spelen zijn de meest complete die ooit werden
gehouden, en de eerste confrontatie tussen Oost en West sinds 1976. De
Cubaanse bokser en Ethiopische marathonloper die er niet zijn, waren ai voor
de eerste startschoten vergeten.
Seoul '88, twaalf jaar nadat bij de Afrikaanse boycot van Montreal velen het
einde van de olympische beweging voorspelden. Opmerkingen die in 1980 en
1984 opnieuw konden worden gemaakt. Toch is er nu wéér meer geld in het
evenement gestoken, komen opnieuw tienduizenden sporters, officials,
verslaggevers en toeristen naar een olympische hoofdstad en is er nog meer
bewaking nodig.
Het vuur van 'De Spelen van de 24ste Olympiade' werd vannacht ontstoken.
Op deze pagina een terugblik op de recente geschiedenis, de (politiek)
moeizame aanloop naar Seoul '88 en een vooruitblik op de botsing tussen
bijna 13.900 sporters uit de hele wereld.
door Edwin Winkels
Edwin Moses kan er nog altijd nijdig
om worden, zijn teleurstelling is na
acht jaar nauwelijks weggeëbd. De
atleet had in Seoul voor de vierde
achtereenvolgende keer olympisch
goud op zijn 400 meter horden kun
nen pakken. Als in 1980 in Moskou
niet ene Volker Beek het al jaren
door 'King Moses' beheerste num
mer had gewonnen. Want de koning
zelf mocht niet in de Russische
hoofdstad verschijnen, had zijn pre
sident Jimmy Carter gezegd.
Het antwoord van de Sovjet-partijtop
vier jaar later deed Sergej Boebka pijn.
De wereldkampioen van 1983, 'de man
van zes meter' met de polsstok, zag thuis
voor de televisie de Fransman Pierre
Quinon in Los Angeles het olympische
erepodium bestijgen. Dat was niet veel
lager dan zijn winnende sprong, 5.75 me
ter.
En zo staan de uitslagenlijsten van de
laatste twee Olympische Spelen vol met
kampioenen die dat niet hadden mogen
worden met alle respect voor de ver
richte (trainings)arbeid. Derde en laatste
voorbeeld: de hockeyvrouwen uit Zim
babwe. Nooit meer wat van gehoord,
sinds ze in de finale in 1980 Tsjechoslo-
wakije versloegen. Daartegenover staat
de lijst van sporters die een voor het op
rapen liggende gouden plak door politie
ke beslissingen niet mochten ophalen.
Vergelijking
De ene sport werd door het wegblijven
van hele westerse en oosterse blokken
iets meer aangetast dan de andere, maar
de algemene cijfers zeggen genoeg. Het
vergelijkingsmateriaal is voorhanden.
Montreal '76. Ook al niet smetteloos,
door het wegblijven van het Afrikaanse
continent, maar behalve op enkele loop-
nummers van de atletiek, had die daad
sportief gezien niet zoveel invloed op de
globale lijst van prestaties.
De laatste botsing tussen de VS en de
Sovjetunie, de twee machtigste landen,
ook in de sport, vond in Montreal plaats.
De Verenigde Staten pakten er, dicht bij
huis, 94 medailles, waarvan 34 gouden.
De Sovjets deden het iets beter: 125
stuks in totaal, waarvan 47 van het meest
aansprekende blik.
Vier jaar later in Moskou veroverden
de Russen liefst 195 medailles (80x
goud). Oostduitsland deed ook aardig
mee met 125 stuks. Goud, zilver en brons
verzachtten het leed van de boycot, inge
geven door de Russische inval in Afgha
nistan. De afwezigen waren snel verge
ten.
Nog duidelijker was dat het geval in
Los Angeles (1984). Onder de Californi-
sche zon was het feest puur Amerikaans
en waren medailles zo ongeveer een ex
clusief recht voor het gastland. Boos om
de boycot van de wraak? De cameramen
sen en regisseurs kwamen ogen en appa
ratuur tekort om alle wuivende Stars en
Stripes na weer een zegetocht te laten
zien. Op de podia verschenen in twee we
ken 174 Amerikanen, van wie er 83 een
gouden medaille konden ophalen.
Schrikken
Voor een reëler beeld van de werkelij
ke verhoudingen moet de wereld op de
afzonderlijke wereldkampioenschappen
per sport afgaan. En bij atletiek en zwem
men. de twee belangrijkste evenementen
van de Spelen, is dat voor de Amerika
nen de afgelopen jaren even schrikken
geweest. Het wereldkampioenschap
zwemmen in Madrid (1986) werd be
heerst door de DDR, VS-coach Richard
Quick keek met grote bezorgdheid toe.
Die bezorgdheid zal nog wel groter zijn
geworden zijn toen Europese zwemmers
een jaar later op het intieme EK in Straats
burg razendsnel door het water vlogen.
Op de atletiekbaan in het Coliseum
van Los Angeles mochten Valerie Bris-
co-Hooks en de haren na zeven van de ze
ventien nummers bij de vrouwen voor
het krijsende publiek een ererondje lo
pen. Vorig jaar op het WK in Rome, kon
den ze dat slechts drie keer doen.
De Amerikanen die voor de tv-kijkers
in eigen land op 'prime time' kunnen en
moeten presteren, hopen natuurlijk op
een wat aangenamer verloop van de Spe
len. Een slagje hebben ze net gewonnen:
de Verenigde Staten zijn met een olym
pische ploeg van 808 personen in Seoul.
De Sovjets zijn nümmer twee met 784
sporters en begeleiders.
Wel wat anders dan de Nederlandse
Antillen, met twee sporters en één of
ficial. Een van de vele landjes die voor
het noodzakelijke decor zorgen. Het
'deelnemen is belangrijker dan winnen'
werd ook vorig jaar bij het wereldkam
pioenschap atletiek in praktijk gebracht.
Tientallen sprinters en sprintsters liepen
tijden op het niveau van de Nederlandse
clubcompetitie.
Maar die tweede editie van de WK atle
tiek bewees wel het bestaansrecht van
zo'n aparte titelstrijd. Het eerste probeer
sel. in 1983 in Helsinki, deed een Olym
piade van boycots vergeten, zo groots
was het evenement. Vier jaar later was de
belangstelling in Rome nog groter.
Prachtige sport, meer interesse van pu
bliek, tv en de broodnodige sponsors.
Het is een van de belangrijkste argu
menten tegen de Spelen. Waarom de za
ken zo gigantisch, met 23 sporten tege
lijk, aanpakken op een politiek zo gevoe
lig evenement, terwijl een afzonderlijk
WK vaak veel minder kwetsbaar is? Nu
heeft het IOC nog het geluk dat bij atle
tiek. zwemmen en turnen vrijwel alle
toppers de olympische eer te verlokke
lijk vinden om thuis te blijven en dank zij
hun (soms slechts zogenaamde) ama-
teurstatus mogen komen. Veel andere
sporten zijn het slachtoffer van de half
wassen amateurregels en zijn dus min
der aantrekkelijk.
Zo ïs-ie wel leuk. de individuele olym
pische wegwedstrijd op de fiets, maar
voor de meeste deelnemers volgende
week is een medaille toch slechts een
aardig opstapje naar een profbestaan. De
cols in de Tour de France of het circuit
bij Tong-il Ro, de keus voor zowel wiel
renner als publiek is niet zo moeilijk, of
je moet een hekel aan bergen hebben.
Of neem het voetbal. De interesse in
bijvoorbeeld Nederland voor het olympi
sche festijn is maar moeilijk op gang ge
komen en zal waarschijnlijk ook pas echt
losbarsten zodra er ergens een medaille
wordt gewonnen. Want veel hoofden zijn
nog oranje gekleurd na de voetbalsuc
cessen. Wie zal nou straks kunnen meele
ven met het olympisch voetbaltoernooi?
Een Nederlands elftal is niet van de partij
en als dat wel het geval zou zijn zou de
ploeg slechts een slap aftreksel van de
ware kracht zijn.
Miljonairs
Tennissers, tot slot. Ze mogen voor het
eerst op de Spelen verschijnen. Miljo
nairs in het olympisch dorp. er is al veel
over gediscussieerd. De Amerikaanse
Open is net achter de rug, Wibledon hield
zelfs midden in een drukke sportzomer
mensen dagenlang aan de buis gekluis
terd. Steffi Graf is allang blij met haar
Grand Slam, en vermoeid van de jacht
daarop. En zij moeten zich straks opti
maal motiveren om in plaats van enkele
tonnen aan dollars een plakje goud te
verdienen? Vele toppers beginnen al niet
eens aan het karwei, verwend als ze zijn.
Verder is er de enkeling die niet mocht
komen, die zich niet kwalificeerde, of die
in Cuba, Nicaragua of Ethiopië woont.
Belayneh Densimo, politie-agent uit Ad
dis Abeba, rende in april in Rotterdam
naar een wereldrecord op de marathon
maar moet de jacht op de olympische ti
tel aan anderen overlaten. Javier Soto-
mayor, 's werelds hoogste springer, is
Cubaan en dus afwezig. Bokser Felix
Savon, een landgenoot, kan Arnold Van-
derlijde niet voor de vierde keer de hoek
in slaan.
Die namen zullen wel voor de laatste
keer zijn genoemd. De komende zestien
dagen eisen de aanwezigen de aandacht
op. De marathon, het hoogspringen en
het boksen, je kunt de titels die ermee te
verdienen zijn straks nauwelijks gedeva
lueerd noemen, de resterende deelne
mers blijven sterk genoeg.
Bijna 14.000 sporters op een hoop. Ste
vige Oostduitse zwemsters naast een
piepkleine Venezolaanse worstelaar be
zig met een videospelletje in het dorp. Of
Edwin Moses naast Sergej Boebka in de
eetzaal. Dat is aan de olympische borden
lang niet het geval geweest.
De Amerikaanse hordenloper
Edwin Moses (boven) en de Rus-
sisiche polstokhoogspringer Ser
gej Boebka (onder) kunnen straks
naast elkaar gaan zitten in de eet
zaal in het olympische dorp. Dat
is aan de olympische borden lang
niet meer het geval geweest.
Half elf was het vanochtend in Zuid
korea. Afrika en Europa moesten
nog wakker worden, Noord- en
Zuidamerika waren zelfs nog met de
vrijdag bezig. In Seoul barstten de
'Spelen van de 24ste Olympiade los'.
Completer dan ooit. maar niet zonder
een bewogen voorgeschiedenis. Er wa
ren maanden dat Seoul, en vrijwel auto
matisch hoofdstad Pyongyang van
Noordkorea, dagelijks in het nieuws wa
ren. De afgelopen zeven jaar op een rij.
Jaren van weer een boycotdreiging voor
al.
30 SEPTEMBER 1981. Het Internatio
naal Olympisch Comité (IOC) is in Ba-
den-Baden bijeen, voor een van haar ses
sies. Door een indrukwekkénde laatste
presentatie van de plannen en de hoop
van IOC-leden op een spoedige vrede
tussen Noord- en Zuidkorea krijgt Seoul
met 52 stemmen tegen 27 de voorkeur
boven het Japanse Nagoya: Zuidkorea
mag de Olympische Zomerpelen van
1988 gaan organiseren.
De (sport)wereld reageert sceptisch.
Na boycots in Montreal '76, Moskou '80
en de dan al dreigende in Los Angeles '84
lijken de waardige en naïeve IOC-leden
blind voor de omstreden politieke status
van Zuidkorea. officieel nog altijd in oor
log (met wapenstilstand) met de commu
nistische noorderburen en zonder diplo
matieke betrekkingen met de meeste so
cialistische staten.
17 DECEMBER 1984. Het Olympisch
comité van Noordkorea klimt in de pen.
Het is boos, schrijft het aan het IOC,
want waarom moet het verdorven, kapi
talistische maar ook dictatoriale buur
land zo nodig alleen de Spelen organise
ren? Het evenement is er voor het Ko
reaanse volk. en dat woont aan beide zij
den van de 38ste breedtegraad, de stren
ge grens tussen noord en zuid.
JANUARI 1985. Het IOC-bestuur
heeft de eerste informele contacten met
Noordkoreaanse vertegenwoordigers.
Die benadrukken hun wens. of beter: eis,
de Spelen samen te organiseren. Zo niet.
dreigen ze, dan zouden de communisti
sche bondgenoten net als in 1984 wel
eens van het evenement kunnen wegblij-
6 JUNI 1985. IOC-voorzitter Sama
ranch zegt dat hij er zeker van is, dat de
Sovjetunie aan de Spelen van '88 zal
deelnemen. Een Amerikaanse krant
meldt dat diezelfde week de Noordko-
reanen op een socialistisch congres van
sportofficials in Praag op hun vingers
zijn getikt door die 'bondgenoten'. Wel
krijgt het IOC groen licht van Zuidkorea
om met de buren te overleggen over een
eventuele betrokkenheid bij de Spelen.
8/9 JANUARI 1986. Lausanne, waar
het IOC zetelt in het Chateau de Vidy,
lijkt twee dagen lang op het beruchte Ko
reaanse grensdorp Panmunjon: plaats
van onderhandelingen tussen de twee
kemphanen. Onderwerp niet het teke
nen van de vrede, maar een sportief be
gin in die richting: samen de Spelen van
'88 organiseren, ook al resteren er nog
slechts twee en een halfjaar tot de ope
ningsceremonie.
5 FEBRUARI 1986. Fidel Castro, Cu
ba's politieke monument, zegt voor het
eerst hardop dat zijn land niet op de Spe
len zal verschijnen als er niet een eerli jke
verdeling in de organisatie komt tussen
beide Korea's. Een maand later gaat hij
op bezoek in Pyongyang, waar dictator
Kim II Sung garandeert (of slechts
hoopt?), dat de Sovjetunie en het Oost
blok hetzelfde denken als Cuba.
11/12 JUNI 1986. Juan Antonio Sama
ranch is in Lausanne voor de tweede
maal leider bij de onderhandelingen. Hij
biedt Noordkorea vier sporten aan: tafel
tennis, boogschieten, een voetbalpoule
en de 100 km wielertijörit. Twee weken
later komt de reactie. 'Belachelijk', zeg
gen de noorderlingen. Ze eisten altijd de
helft van de 23 sporten voor zich op.
maar willen nu wel genoegen nemen met
acht takken van sport.
20 SEPTEMBER 1986. De Aziatische
Spelen beginnen, als generale repetitie
voor het echt grote werk over twee jaar.
Enkele communistische landen, waaron
der natuurlijk Noordkorea. zijn afwezig.
In de week voor het evenement ontploft
op de luchthaven Kimpo van Seoul een
bom: vijf doden. 32 gewonden. Tijdens
de Aziatische Spelen vinden de eerste
bloedige rellen plaats tussen politie en
tegenhangers van het bewind van Chun
Doo-Whan.
JUNI 1987. Zuidkorea 'ontploft'.
Vanuit de universiteiten in de verschil
lende steden van het land worden molo-
tov-cocktails en een heleboel stenen en
leuzen in de richting van het ondemocra
tische bewind gegooid. De wereld houdt
al rekening met het niet doorgaan van
het evenement in een te roerig Zuidko-
16 JULI 1987. Een aantal Noordkorea-
nen is weer naar Zwitserland gevlogen.
Na een kort nachtje denken wijst NOC-
voorzitter Kim Yu Sun 'het allerlaatste
bod' van Samaranch af. Die heeft het
vrouwenvolleybal als extraatje op het
oorspronkelijke aanbod gedaan. Sama
ranch laat tot 17 september de deur open
voor eventuele bezoekjes.
17 SEPTEMBER 1987. Het IOC ver
stuurt voor het eerst zelf de uitnodigin
gen voor de Spelen naar de bij de olympi
sche beweging aangesloten landen. Nor
maal doet het organiserende land dat
zelf. maar Samaranch c.s. willen op deze
manier de nog altijd heersende boycol-
dreiging wegnemen, of in ieder geval
niet groter maken. Vóór 17 januari van
het volgende jaar moeten de 167 NOC's
hebben gereageerd.
9 NOVEMBER 1987. Boycotdreiging
uit een andere hoek. In Harare wordt de
jaarlijkse conferentie over de sportboy-
cot tegen Zuidafrika gehouden. De Afri
kaanse landen dreigen uit Seoul weg te
blijven als daar sporters verschijnen die
pas nog in het land van de apartheid zijn
geweest. In 1988 lijkt dat door de zaak
van atlete Zola Budd even te escaleren.
29 NOVEMBER 1987. Een vliegtuig
van Korean Airlines (KAL) verdwijnt bo
ven Birma, op weg van Dubayy naar
Bangkok. Honderdvijftien mensen
dood. De beschuldigende vinger wijst
uit Seoul naar Pyongyang. Dat kan de
olympische gesprekken verder wel ver
geten, zegt Seoul, als het complot Noord-
koreaans blijkt te zijn. Pas half januari,
na de inschrijvingstermijn voor de Spe
len, wordt een Noordkoreaanse agente
als dader van de (bom)aanslag ontmas
kerd.
16 DECEMBER 1987. De Zuidkorea-
nen krijgen hun eerste vrije verkiezingen
sinds 1971. De twee Kims, beiden in de
oppositie, liggen met elkaar overhoop en
generaal Roh Tae-Woo. in juni als presi
dent geïnstalleerd, mag na de stemuit
slag blijven zitten op zijn hoge post.
12 JANUARI 1988. Het persbureau
Tass meldt dat de Sovjetunie zich heeft
ingeschreven voor de Olympische Zo
merspelen van Seoul. De garantie uit Se
oul dat de veiligheid van sporters en offi
cials wordt gewaarborgd, is volgens
Moskou doorslaggevend geweest. De
Sovjetunie is het 151ste land dat zich
aanmeldt. Eerder hebben de DDR en
Hongarije dat als eerste Oostbloklanden
gedaan. Vijf dagen later, op de uiterlijke
inschrijftermijn, staan 161 landen op de
li jst voor Seoul. Noordkorea, Cuba, Nica
ragua. Ethiopië. Albanië en de Seychel
len komen niet.
25 JUNI 1988. Noordkorea meldt dat
Juan Antonio Samaranch niet welkom is
voor een laatste gesprek over de komen
de Spelen. De IOC-voorzitter heeft de
deur nog altijd niet op slot gedaan en
zegt zelfs te willen wachten tot het mo
ment dat het spektakel in Seoul daad
werkelijk losbarst.
5 SEPTEMBER 1988. De olympische
vlam wordt in het Griekse Olympia ont
stoken, de laatste etappe is ingezet.
Noord- en Zuidkorea blijven in het
nieuws, hebben het over vredesonder
handelingen. Zuidkoreaanse studenten
worden met geweld tegengehouden in
hun vredesmars richting demarcatielijn,
en Seoul is klaar voor datgene waardoor
de stad en het land de afgelopen jaren zo
veel in het nieuws is geweest.
»- y» v
Het olympische park in Seoid.
