Kokkel, ondergewaardeerd en nu ook nog bedreigd Suriname koopt voedsel aan in Brazilië Aardappels poffen ETEN EN DRINKEN- Klontje anderhalve eeuw oud VN wil onderzoek in Iraq gaan uitvoeren WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1988 PAGINA 19 De kurk niet is alleen het sluitstuk van de fles maar ook van de reke ning. Het treurig gevolg is dat de kurk prompt tot kruim vergaat en dat er vaak niets anders opzit dan de kurk door de hals van de fles te drukken. Gelukkig is hier iets tegen te doen met een kurketrekker die zonder spiraal werkt. Een alternatief sys teem hanteert het merk Monopole. Daarbij duw je tussen flessehals en kitrk twee metalen stripjes, waar de kurk dan tussen wordt geklemd. Het verwijderen van de barrière tot de wijnconsumptie is dan nog een fluitje van een cent. Deze kurke trekker wordt geïmporteerd door Expim in Hapert en kost in de winkel 24,50. Suiker gebruiken we nog maar een paar eeuwen. In de 15de eeuw ma ken we voor het eerst kennis met suiker uit riet. Tot dantoe zoette men zijn spijzen met honing. Het duurde echter tot het eind van de 18de eeuw eer men de zoetstof ging winnen uit het ingekookte sap van bieten. Hoewel suiker een matige voe dingswaarde heeft, is het een brok energie. Suiker wordt snel in het bloed opgenomen en sportlieden pakken dus wel eens een klontje voor zij een bepaalde prestatie moeten leveren. Het klontje suiker is overigens nog niet zo oud. Toen suiker nog in taps toelopende ke gels van 26 centimeter hoogte en aan de voet een diameter van 12 centimeter bij de kruidenier werd verkocht, sloeg men met een spe ciale hamer klontjes van dit 'sui kerbrood'. In 1&40 bedacht de Oos tenrijker Rad dat men de natte sui kermassa in staven kon persen, waarna er klontjes van konden worden geknipt. Óok in andere lan- In Yerseke kunnen de Zeeuwen nog wel lachen. Vooral om de Hollanders die thuis komen van een Spaanse vakantie en stapels ingeblikte kokkels ingeslagen hebben. Kokkels, een van de typisch Spaanse lekkernijen, die ze daar hebben leren eten. In Nederland bijna niet te koop en dus wordt het uit Spanje meegenomen. Goede kans dat die kokkels dus uit de Waddenzee of de Oosterschelde komen. In de conservenfabriek van Roem van Yerseke worden ze dan in de Spaanse blikjes verpakt en geëxporteerd naar Spanje. door Huub Klompenhouwer Toch valt er steeds minder te la chen. De kokkelvisserij zit in een verdomhoekje. Niet eens omdat Nederland nu niet bepaald een kokkeletend landje is. Wel omdat de natuurbescherming in de Oos- den probeerde men klontjes te ma ken. Precies honderd jaar geleden be dacht de Belg Adant een nieuwe methode, die snel navolging vond in de buurlanden. Hij goot de voch tige suiker in een matrijs, die daar na in een persmachine en vervol gens in een droogoven werd gezet. Daarna werden er klontjes uit ge knipt. Momenteel maakt 's lands groot ste klontjesmaker, de Suiker Unie in Dinteloord, dertig tot veertig doosjes per minuut. Het proces, dat daar al dertig jaar draait, is vol ledig geautomatiseerd. Echt popu lair is het klontje in ons land nog niet. Per hoofd van de bevolking consumeren we anderhalve kilo in de vorm van deze handzame sui kerbrokjes. Slechts een op de drie gezinnen schaft ze aan, terwijl bij de Belgen en de Fransen de klont jes zo zijn ingeburgerd, dat sommi ge recepten de te gebruiken hoe veelheden in het aantal blokjes aangeven. terschelde grote bezwaren tegen de kokkel visserij heeft. Vorig jaar nog is er sprake geweest van een flinke overbevissing. Er zijn teveel kok kelvissers en dat werd nog eens een graadje erger, omdat het minis terie vorig jaar nog vergunning gaf voor nog eens twee nieuwe kokkel- vissersschepen. Bovendien wordt van overheidswege de vangst sinds kort beperkt tot slechts 33 dagen per jaar. Kokhaan De officiële benaming van de kokkel is kokhaan. het is een zoge heten eetbare hartschelp. De kok kel leeft in een zanderige zeebo dem, waar het getij speelt. Ook in wat minder ziltig water voelt de kokkel zich thuis. De schelp kan tot zo'n vijf centimeter groeien. Het aantal ringen op de schelp geeft de leeftijd aan. De meeste kokkels worden gevangen als ze tussen de twee en drie jaar oud zijn. De kokkels worden gevangen in het zand op de bodem van de Wad denzee of Oosterschelde. In het buitenland gebeurt het nog wel eens primitief met een soort riek die door de rulle bodem gehaald wordt. In Zeeland en op de Wad den vissen de schepen met moder ne technieken. Het zand wordt on- In tegenstelling tot in onze buur landen is het klontje in nederland niet populair. (Foto gpd) Ook in vorm en gewicht verschilt het Hollandse klontje van het bui tenlandse. Het zuiden heeft harde re en ruwere klonten. In Frankrijk en België zijn ze vaak grauwbruin van kleur. Bovendien kennen de Fransen nog een klontje beter gezegd een klont van elf gram, waarmee ze in hun cognac roeren. Onze klontjes wegen vier gram. der water opgespoten, waarna een riekachtige vork over de bodem schraapt en de kokkels opvangt. Alles wat kleiner is dan de middel maat kokkel, blijft achter. Een verklaring voor de geringe populariteit van de kokkel in eigen land zou het zanderige karakter van de schelp kunnen zijn. Het ver wateren van kokkels is iets lastiger dan dat van mosselen. Zeker vroe ger wilde er nog wel eens wat zand in de schelp achterblijven. De hui dige verwateririgstechnieken zijn echter sterk verbeterd. Oosterschelde De vangst in de Oosterschelde wordt bedreigd door natuur- en milieubeschermingsorganisaties. Volgend jaar wordt de Oosterschel de beschermd natuurgebied. Het ziet er naar uit dat de kokkelvisse rij dan verboden zal worden. Hoe wel de kokkelvissers nog goede hoop hebben op een andere beslis sing, staat de politieke barometer toch bepaald ongunstig. Spreek de kokkelvissers en ze begrijpen het best. "Er is inder daad het afgelopen jaar enorm overbevist. Teveel vissers, die in betrekkelijk korte tijd toch voor een jaar hun geld moeten verdie nen. Dan krijg je problemen. Maar ja, in plaats dat de overheid paal en perk aan de vlootcapaciteit stelt, geven ze zelfs nieuwe vergunnin gen uit. Dan vraag je om moeilijk heden. Ik schat dat we nu met 35 schepen zijn. En als ik eerlijk ben, dan zeg ik dat er hooguit voor 25 schepen een boterham te verdie nen is", aldus een kokkelvisser in de haven van Yerseke. Huub Lacor is directeur van de Roem van Yerseke. Een van de gro tere kokkelverwerkende bedrij ven, met een eigen vloot in Zeeland en bij Harlingen. Als eigenaar van een kokkel vloot in Yerseke kent hij de materie als geen ander. Hoofdschuddend zag ook hij de vissersvloot uitbreiden. Om van wege het overbevissen de kokkel visserij in de Oosterschelde te gaan verbieden, gaat hem te ver. "Op het land is de boer de beste natuurbe schermer, zeker als die boer een open oor heeft voor de argumenten van de natuurbescherming. Die rol hebben wij op het water. Kijk, als wij op het water de boel verknal len, hebben we onszelf te pakken. Maar voor het milieu zal dat nau welijks gevolgen hebben. Elke keer als wij met die schepen over de bodem gaan, worden alleen de grotere kokkels gevangen. Of wij nu wel of niet vissen, de zeehond jes zullen er echt niet sneller door terugkeren. Ik denk dat als wij de kokkelvisserij zouden staken dat dan die kokkels naar verloop van tijd op de bodem van de Ooster schelde zullen afsterven. Wat er dan gebeurt met die biomassa lijkt me ook niet bevorderlijk voor het milieu". Vergunningen De wrevel bij de kokkelvissers is er vooral over het overheidsbeleid. Wel een uitbreiding van het aantal vergunningen, maar tegelijk ook de drastische beperking van het aantal dagen dat er gevist mag wor den. Nu nog maar 33 dagen per jaar. "Voor ons. bedrijf, als een van de grotere verwerkende bedrijven betekent het dat we vooral in auto matisering en snellere verwer kingsmethoden hebben moeten in vesteren. We zullen nu immers in een veel kortere tijd toch een hope lijk net zo grote aanvoer moeten kunnen verwerken". Zijn trots is een nieuw kokkelverwerkend schip dat de kokkels al op de Wad den kan verwateren, koken en koe len. Dat bespaart een snel trans port over het land van de kokkels naar Yerseke om daar in de fabriek te worden verwerkt. Lacor wijst er op dat de kokkel- visserij alleen al voor de export een geschatte omzet van 50 tot 70 mil joen gulden heeft. Vooral in Zee land geconcentreerd biedt die vis serij inclusief toeleveringsbedrij ven al snel voor zo'n twee tot drie duizend mensen werkgelegenheid. "Het gaat in de kokkelvisserij dus niet om folklore, maar om een vol wassen bedrijfstak. Dat realiseert men zich niet altijd". Lekker De zorgen rond de kokkelvangst zouden bijna het genoegen van het eten van de kokkels doen verble ken. En dat terwijl de kokkel toch een lekkernij is. Lacor: "Zeker 99 procent is voor de export. Toch is er een heel sterke kentering in de afzet in eigen land. Ook al gaat het nu nog vooral naar restaurants, er wordt toch in toenemende mate in Nederland kokkels gegeten. Vooral de diepgevroren kokkels. Via de vishandel en op de markt zijn die tegenwoordig wel verkrijg baar". En vers? Huub Lacor: "Ik zou adviseren om er de vishandelaar naar te vragen. Er is niet altijd een aanvoer van verse kokkels". Kokkels zijn te eten als mosse len; vers zijn ze heerlijk om rauw uit de schelp te eten. Maar de mees te kokkels worden gekookt gege ten op pizza's, in vissoepen of in een paella. Ook in een salade voor af doet de kokkel het goed. Theo Nolet van het Alliance-restaurant Het Reymerswaal in Yerseke, kookt de verse kokkels kort in hun eigen vocht dat in de schelp zit. Een glas witte wijn kan er eventu eel nog bijgegoten worden. Verras send is om de kokkels zo kort te ko ken dat juist de schelp opengaat. Bovenkant van de schelp erafhalen en de kokkel dan in de schelp met een beetje kruidenboter eventjes onder de al gloeiende grill plaat- Als voorafje kunnen kokkels ge presenteerd worden die na het ko ken een dag in een vinaigrette gele gen hebben. Tenslotte kunnen de kort gekookte kokkels ook gebak ken worden in wat boter, een scheutje room en een scheutje Bokma. Wat snippertjes bieslook en peterselie tot slot. Met de komst van de centrale ver warming is het poffen als vorm van etenbereiden een beetje ongebrui kelijk geraakt. Dat is jammer, want gepofte kastanjes of aardap- pelen zijn heerlijk. In de zomer maanden kunnen we voor een aan tal vaji die gerechten uitwijken naar de barbecue maar 's winters wordt hetwanneer je geen open haard hebt, een stuk moeilijker. Gelukkig zijn er andere metho den. Een daarvan is het zogeheten aardappelduiveltje, een neefje van de bekende Römer Topf. Het is een ronde terracotta pot met dito dek sel. U vult het met aardappelen in de schil, zet hem op het gas. keer het geheel halverwege de bereidings tijd een keer om en u heeft heerlijke knapperig gepofte aardappels. Bij het duiveltje, dat te koop is bij het Habitat, krijgt u ook een paar re cepten (onder meer voor een venkel gerecht). De prijs voor dit curieuze pannetje, waarmee u inderdaad verduveld aardige dingen kunt doen, is 29 gulden. (Foto gpd> YOGHURTBOEKJE - Yoghurt is een zuivelkprodukt met veel moge lijkheden. Sauzen bijvoorbeeld worden er veel minder machtig ddor, je kunt er een heerlijk fris soort ijs mee te maken, en een yo- ghurttaart steekt die bekende kwarkpunt naar de kroon. Het Nederlands Zuivelbureau komt nu met een een boekje met yoghurtrecepten: 'Verrassen met yoghurt', dat 5,95 kost. Schoonmaakmiddel kunststof servies 'Kampeerdersleed' zo zou je het rustig kunnen noemen. Al dat leuke, fris se kunststof serviesgoed heeft aan het eind van het seizoen een bruine aanslag alsof je de hele vakantie van dat roestwater uit een pomp hebt ge bruikt. Die aanslag ziet er niet alleen onsmakelijk uit maar hij is ook haast nietje verwijderen. Sommigen trekken ten einde raad zelfs met een kus sentje staalwol ten strijde. Coppia uit in Lochem, heeft een beter alternatief: een speciaal schoon maakmiddel voor kunststof servies. Een scheutje in een bak met warm water, een tijdje laten inwerken en schoon is het servies. Per fles (met kin- derveilige sluiting) kost de cleaner 4,95 gulden. BINNENLAND BUITENLAND ECONOMIE PARAMA RIBO (ANP) - De Surinaamse overheid heeft op dracht gegeven voedsel te importeren uit Brazilië om de periode tot de aankomst van de bestellingen uit Nederland te overbruggen. Brazilië heeft Suriname onlangs een nieuw krediet toegezegd. Volgens de Surinaamse premier Arron kan de regering de voedselvoorziening tot het einde van het jaar garanderen. De bevolking van Suriname heeft meteen levensmiddelen nodig, al dus de voorzitter van- het Suri naamse parlement, J. Lachmon. Lachmon is momenteel in Neder land en reist zaterdag door naar So fia voor een vergadering van de In terparlementaire Unie (IPU). Vol gens Lachmon staan in Suriname nog steeds lange rijen voor de win kels en laat de voedselvoorziening ernstig te wensen over. Dit on danks de belofte van de begin dit jaar aangetreden burgerregering dat daar snel een einde aan zou ko- Het gebrek aan voedsel komt omdat de regering er aanvankelijk van uitging dat Suriname de Ne derlandse regering kon aanspre ken op het geld dat tijdens het mili taire bewind was uitgegeven om een aantal ontwikkelingsprojecten te laten doordraaien, verklaart Lachmon. Het gaat om een bedrag van 250 miljoen gulden. Nederland heeft echter laten weten dat het niet aansprakelijk is voor uitgaven die Suriname heeft gedaan in de tijd dat de ontwikkelingsrelatie was opgeschort (december 1982 - mei 1988). De Nederlandse minister voor ontwikkelingssamenwerking Buk man en de Surinaamse premier Ar ron kwamen in juli overeen dat Ne derland dit jaar nog 78 miljoen be schikbaar stelt. Dat is het bedrag dat nog over is op de Nederlandse begroting voor ontwikkelingshulp aan Suriname. Daarvan zou 60 mil joen worden besteed om Suriname direct uit de nood te helpen, de overbruggingshulp. Aanvankelijk was overeengeko men dat daarbij de prioriteit zou liggen op goederen voor de indus trie en brandstof. Suriname is daar echter van teruggekomen en wil nu voedselhulp. Volgens Lachmon gaat het er nu om welk deel van het geld wordt uitgetrokken voor voedsel en me dicijnen en welk deel voor onder delen. "Dat is op het ogenblik het enige verschil tussen de standpun ten van Suriname en Nederland". Over de veiligheid van de ge doogden, de sinds 1986 naar Neder land gevluchte Surinamers die nu naar hun land moeten terugkeren, zei Lachmon dat er geen opvangbe leid van de Surinaamse overheid is. "Deze mensen zijn zelf weggegaan, zij zijn niet geëvacueerd. Als zij te rugkeren moeten zij zelf voorberei dingen treffen en zorgen voor op vang, bijvoorbeeld bij familie". Over de terugkeer van vluchte lingen die uit Oost-Suriname naar Frans-Guyana zijn getrokken, zei Lachmon dat Suriname met grote problemen kampt. Hij ontkende echter dat de situatie in Oost-Suri name in een impasse is geraakt. De vluchtelingen hebben herhaalde lijk te kennen gegeven niet te zul len terugkeren zolang het Nationa le Leger het gebied daar beheerst. DEN HAAG (GPD) - Per jaar raken drie miljoen Nederlan ders op de een of andere manier gewond. Dat aantal ligt veel ho ger dan tot dusver werd aange nomen, zegt de stichting Kon- sument en Veiligheid na een groot, landelijk onderzoek. In de sport moeten jaarlijks ruim 1 miljoen blessures medisch worden behandeld, tweemaal zoveel dan werd gedacht. In het verkeer raken per jaar 250.000 mensen gewond, vier keer zo veel dan de huidige officiële cij fers. In en om het huis gebeu ren nog steeds de meeste onge lukken: in totaal 1,4 miljoen per jaar, een lichte daling ten op zichte van eerdere onderzoe ken. Opzienbarend is volgens woordvoerder W. Rogmans van Konsument en Veiligheid dat vooral de sportletsels duidelijk toenemen. De meeste blessures vallen bij veldvoetbal, zaalvoet bal, volleybal, trimmen en veld- hockey. Zo'n drie miljoen mensen raken jaarlijks gewond De ongevallen in en rond het huis met kinderen geven een kleine daling te zien. „Dank zij maatregelen die de afgelopen jaren genomen zijn, nemen de ongevallen met kinderen met zo'n 5 procent af. En dat is een belangrijk resultaat, want dat betekent dat preventie werkt". De Universiteit van Limburg verrichtte in opdracht van het ministerie van WVC een onder zoek naar blessures die bij sportbeoefening (van amateur tot topsport) worden opgelo pen. „Belangrijkste conclusie daaruit is dat het aantal me disch behandelde blessures ruim boven het miljoen uit-, komt. Dat is bijna twee keer zo veel dan tot nu toe werd aange nomen", aldus onderzoeker W. van Galen. Volgens sportarts J. Backx van het Nationaal Instituut voor de Sportgezondheidszorg is de belangrijkste oorzaak van de blessures dat veel mensen ongeorganiseerd sporten. „Dat betekent dat ze aan hun eigen lot worden overgelaten, meestal niet goed geinfor- meerd zijn, niet het juiste mate riaal gebruiken en meestal geen warming-up doen". Volgens universiteitsmede werker Van Galen lopen men sen die lid zijn van een vereni ging juist meer blessures op. „Uit ons onderzoek blijkt dat mensen die lid zijn van een ver eniging vaak wat meer presta tiegericht zijn. Niet-georgani- seerde sporters luisteren mis schien wat meer naar hun li chaam en zeggen dan eerder: dit is genoeg, ik stop ermee". Gorbatsjov praat op straat met inwoners van Krasnojarsk. MOSKOU (AP) - Sovjetleider Gor batsjov werd gisteren in Siberië voor de tweede achtereenvolgende dag door burgers bestookt met klachten over de huisvesting en voedseltekorten. Daarop trok hij van leer tegen de plaatselijke func tionarissen. "Waar ik was, op straat of in een fabriek of hier, de mensen varen tegen je uit. En ik geloof dat ze gelijk hebben." Gorbatsjovs opmerkingen wa ren opgenomen in een tv-reportage van een uur over zijn bezoek aan Krasnojarsk. Over het bezoek werd uitgebreider bericht dan meestal het geval is bij Gorbatsjov, kenne- Sovjetburgers beklagen zich bij Gorbatsjov lijk om het belang van zijn bood schap te onderstrepen. KGB-chef Tsjebrikov, die tevens lid is van het Politburo, sprak in Vladivostok met arbeiders over de huisvesting en andere problemen in het dagelijks leven. Het optre den van Gorbatsjov en Tsjebrikov leek bedoeld om te laten zien dat het Kremlin bezorgd is over de slechte levènsomstandigheden. De.verbetering van de omstan digheden voor de gemiddelde Sov jet-burger is een belangrijk thema voor Gorbatsjov, die er ook een hoofdzaak van heeft gemaakt in zijn hervormingsbeleid. Gor batsjov heeft verklaard dat hij niet tevreden is met de vorderingen die tot nog toe zijn geboekt. Het Polit buro heeft verklaard dat er meer nieuwe huizen moeten worden ge bouwd, opdat ieder gezin in het jaar 2.000 een eigen woning heeft. NEW YORK (AP) - Secretaris-ge neraal Perez de Cuellar van de Ver enigde Naties heeft Iraq gevraagd een onderzoeksteam van de VN toe te laten, om uit te zoeken of Iraq in derdaad gifgas heeft gebruikt om de opstand van de Kurden te on derdrukken. De Amerikaanse regering zegt ervan overtuigd te zijn dat Iraq chemische wapens heeft gebruikt, op basis van onderzoek dat Ameri kaanse experts in Turkije hebben gedaan onder Kurdische vluchte lingen. Namens tien regeringen heeft Perez de Cuellar het verzoek overgebracht aan de Iraakse zaak gelastigde Ali Mahmoud Sumaida. De betrokken landen zijn behalve de VS, Japan, Groot-Brittannië, Italië, de Bondsrepubliek, Noor wegen, Zweden, Denemarken, Fin land en IJsland. Iraq ontkent gifgas te hebben ge bruikt tegen de Kurden, maar heeft wel toegegeven eerder tijdens de Golfoorlog dergelijke gassen te hebben gebruikt. Het vredesoverleg tussen Iran en Iraq over de Golfoorlog zal op 22 september in New York worden voortgezet. Beide partijen hebben gisteren ingestemd met een uitno diging daartoe van Perez de Cuel lar. Iran lijkt evenwel meer ingeno men met de verhuizing van het overleg naar New York dan Iraq, dat later een speciale verklaring bet licht liet zien waarin een voor behoud doorklinkt. De uitnodiging om de besprekin gen naar New York te verplaatsen werd overgebracht door de specia le vertegenwoordiger van de secre taris-generaal, de Zweedse diplo maat Jan Eliasson. Er was gisteren sprake van een korte hervatting van het directe overleg in Genève tussen de Iraanse minister van bui tenlandse zaken Velayati en zijn Iraakse ambtgenoot Aziz. Dit over leg werd al na 20 minuten beëin digd. Eliasson zei op een persconfe rentiedat het de bedoeling is dat de besprekingen later, na New York, in Genève worden voortgezet. Hij gaf uiting aan zijn tevredenheid en die van de VN-chef over de voort zetting van het vredesproces. „Wij hebben vandaag in onze bespre kingen een mate van samenwer king geconstateerd die voor de toe komst het beste belooft." Hij voeg de hieraan toe dat beide partijen hun best lijken te doen om het vre desproces gaande te houden. Eliasson merkte op dat beide partijen het bestand schijnen te respecteren dat op 20 augustus na acht jaar van oorlogvoering van kracht werd. VN-waarnemers die langs de voormalige frontlinies zijn gestationeerd, maakten melding van een rustige situatie, aldus de VN-functionaris. Schietende man verschanst zich uur in kantoor ROTTERDAM (ANP) Een 20-jari- ge man uit Rotterdam heeft zich in de afgelopen nacht gedurende een uur met een geweer verschanst in het kantoor van het Riagg aan de Mathenesserlaan. Hij verschafte zich toegang door een paar ruiten te vernielen en schoot later ver schillende keren op gealarmeerde politie-auto's. Niemand raakte door de kogels gewond, aldus een woordvoerder van de Rotterdamse politie. De man is uiteindelijk aan gehouden. De man was duidelijk geestelijk in de war, aldus de politie-woord- voerder. Om geen enkel risico te nemen werd hët speciale arresta tieteam ingeschakeld om de man te overmeesteren. De Rotterdammer liet zich uiteindelijk door een op roep uit een megafoon overreden zijn geweer naar buiten te gooien. Bij zijn arrestatie bleek hij ook nog in het bezit te zijn van een mes. ZEIST - Prinses Juliana in de activiteitenruimte van de dagopvang voor visueel gehandicapten de Finsprong in Zeist. De dagopvang in dit Algemeen Centrum voor Blinde en Slechtziende Ouderen werd gisteren of ficieel door de prinses geopend. (foto ANP) DAGOPVANG VOOR OUDEREN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 19