Q
Q
'Ik maak films omdat ik van filmmaken houd'
Een ongecontroleerde reeks van grappen
Veel effecten, weinig wol
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1988
PAGINA 9
BIOSCOPEN
In afwachting van Eddie Murphy's
laatste en in eigen land zeer succes
volle komedie 'Coming to America'
(waarin hij binnen de perken van
betamelijkheid schijnt te blijven)
draait deze week 'Raw' in Leiden,
een registratie van een live optre
den.
Alleen het begin van 'Raw' is
filmisch. De cijfervolgorde 1968
verschijnt in beeld en we zien beel
den van een keurig familiefeestje,
waarbij op de achtergrond 'Ain't
too proud to beg' van The Tempta
tions weerklinkt. Ter verhoging
van de feestvreugde mogen alle
kinderen een nummertje opvoe
ren. De een doet een dans, de twee
de zingt een lied en de derde vertelt
een schuine mop. De ouders van
het laatste kind buigen beschaamd
het hoofd, maar een goedgemutste
oom moet er hartelijk om lachen.
"Dat kind heeft talent", roept hij.
Twintig jaar later wordt dezelfde
jongen in een sjieke auto voor de
deur van een theater afgezet. Hij
begeeft zich, omringd door lijf
wachten, naar het podium: Eddie
Murphy. Het is het begin van bijna
anderhalf uur keiharde grappen,
imitaties en beledigingen. In Euro
pa kennen wij Eddie Murphy ei
genlijk alleen als filmacteur, maar
in de Verenigde Staten is hij even
zeer bekend als stand up comedian
in de orde van Lenny Bruce en Ri
chard Pryor.
Hij doet een onopgesmukte
show met een barkruk als enig de
cor, en alleen woord en mimiek als
wapens. De microfoon doet daar
naast nog dienst als symbool voor
dick, en dat is, samen met pussy,
het meest voorkomende woord in
de show.
Vooral als hij een langdurige ver
handeling houdt over de manier
waarop mannen en vrouwen met
elkaar omgaan. Vrouwen zijn
wraakzuchtig en mannen zijn te in
schikkelijk. Maar als de vrouwen
tijdens het liefdesspel (Murphy
kiest hier natuurlijk het woord
fuck) intens kreunen weet een man
dat hij haar kan bedriegen. Dan
kan ze niet meer buiten hem. En
wie Eddie hierop durft tegen te
spreken, is een huichelaar.
Zo gaat het een hele tijd door, en
als u het mij vraagt, zo gaat het iets
te lang door. Murphy is een prach
tige komediant en zijn imitaties
van Michael Jackson, Bill Cosby
en Italiaanse macho's mogen ge
zien en vooral gehoord worden.
Maar het punt van verzadiging is
in 'Raw' snel bereikt. Misschien
omdat zo'n show als filmregistratie
toch altijd iets van zijn zeggings
kracht verliest. Misschien omdat
het Nederlandse publiek wel wat
beledigingen gewend is. Freek de
Jonge en Youp van 't Hek sparen
de minderheden immers net zo
min als Eddie Murphy. Daardoor is
het schokkende eraf en blijft een
ongecontroleerde reeks van grap
pen over. Soms leuk, soms niet. De
recensent schudt in dergelijk ge
vallen een standaardzin uit de
mouw: voor de liefhebber.
BART JUNGMANN
'Poltergeist III'; regie: Gary Sherman; hoofd
rollen: Heather O'Rourke, Nancy Allen en
Tom Skerritt; theater: Luxor, Leiden
In 1949 liet Jean Cocteau de dichr-
ter Orpheus door een spiegel stap
pen om zijn geliefde Eurydice in de
onderwereld te zoeken. Bijna veer
tigjaar later fungeren spiegels voor
de zoveelste maal als de grens tus
sen deze en gene zijde.
'Poltergeist III' vormt verder in
alle opzichten het tegendeel van
Cocteau's meesterwerk: waar eens
poëzie, fantasie en gevoel was, is
nu slechts hol geweld van beeld en
geluid.
Het is natuurlijk niet eerlijk deze
twee films naast elkaar te zetten,
maar bij het zien van zoveel duur
geproduceerde geestdodende on
zin, verlang je weer naar de een
voud van een werkelijk geestrijke
kunstenaar.
De drie achter de titel op zich is
al een aanduiding voor een weinig
geïnspireerd produkt, maar het uit
melken van een succesformule
hoeft toch niet per definitie alleen
'meer van hetzelfde' te betekenen.
'Poltergeist III' neemt niet eens de
moeite iets toe te voegen aan het re
pertoire van horror-effecten.
Carol Anne wordt dit keer door
de bekende geesten lastig gevallen
in een futuristische wolkenkrab
ber. De oom en tante bij wie zij lo
geert mogen het nu met de hulp
van een psychiater en de magische
krachten van Tangina opnemen te
gen onwillige liften, bevroren au
to's, elektrische schichten en grijp
grage lijkehandjes.
Het enige winstpunt van deze
film is het optreden van acteur
Tom Skerritt. Dat is al. Wanneer
komen die naar de kassa luisteren
de producenten toch eens tot het
inzicht dat effecten alleen niets
waard zijn? Juist, wanneer ieder
een deze film links laat liggen.
LEONARD ENGEL
Regisseur Roman Polanski stelt zichzelf geen vragen over het waarom
Volgende week gaat 'Fran
tic', zijn nieuwste film in
première, en daarom was re
gisseur Roman Polanski
een paar dagen in Neder
land. Polanski's opzienba
rende privéleven heeft de
aandacht voor zijn werk
vaak overschaduwd, maar
in onderstaand interview
vormen zijn films het ge
spreksonderwerp. "Het
meest bevredigend is het
monteren omdat alles dan
plotseling tot leven komt".
door
Ingrid
van Frankenhuyzen
AMSTERDAM - 'Zo lang ik mij
kan herinneren, is de scheidings
lijn tussen fantasie en werkelijk
heid voor mij altijd hopeloos vaag
geweest. Ik heb daardoor meer ver
driet, conflicten, rampen en teleur
stellingen gehad dan de gemiddel
de mens. Maar er zijn ook deuren
voor me geopend, die anders geslo
ten zouden zijn gebleven'.
Aldus filmregisseur. Roman Po
lanski in zijn in 1984 verschenen
autobiografie. Polahski is een man
die zo mogelijk nog beroemder is
geworden door zijn turbulente pri
véleven dan door zijn films. De my
thes rond zijn persoon hebben te
vaak de aandacht voor zijn werk
overschaduwd.
Ter informatie maar wat feitelij
ke gegevens uit zijn leven. Als
joods en Pools jongetje van zeven
(hij wordt geboren in 1933), komt
Polanski terecht in het beruchte
getto van Warschau. In tegenstel
ling tot zijn ouders ontkomt hij aan
deportatie naar Auschwitz. Hij
wordt bij arme boeren op het land
ondergebracht.
Na de oorlog is Polanski aanvan
kelijk het type van twaalf ambach
ten en dertien ongelukken. Uitein
delijk belandt hij op de beroemde
filmacademie in Lodz. Hij ont
vlucht daarna het door hem gehate
communistische systeem om zich
in Parijs en later Londen en Los
Angeles te vestigen.
Hij maakt naam als regisseur en
in 1968 trouwt hij met actrice
Sharon Tate. Een jaar later wordt
zij. acht maanden zwanger, thuis
met enkele vrienden vermoord
door leden van de Charles Manson-
bende. In 1976 wordt Polanski voor
vooronderzoek in hechtenis geno
men op beschuldiging van ver
krachting van een dertienjarig
meisje. Polanski heeft dat zelf al
tijd ontkend. Gevolg is wel dat hij,
om verdere gevangenisstraf te ont
lopen, Amerika verlaat en zich
weer in Parijs vestigt. Daar woont
hij sinds enkele jaren samen met
de hoofdrolspeelster in zijn nieuwe
film: Emanuelle Seigner.
De films van Polanski lopen qua
genre behoorlijk uiteen, maar twee
thema's keren in zijn werk steeds
terug: de geïsoleerde mens in con
flict met zijn vijandige omgeving
en de maatschappij gezien als een
doolhof. Sex en geweld liggen in
zijn films vrijwel altijd in eikaars
verlengde.
Twee van zijn vroege films staar,
duidelijk onder invloed van het ab
Roman Polanski: Als ie besluit een boek of een toneelstuk te bewerken, vind ik dat je absoluut trouw
surdisme, een stroming die eindja
ren vijftig de theaterwereld uit
haar slaap deed opschrikken: 'Mes
in het water' uit 1962 en 'C.ul de
Sac' uit 1965.
Van horror is Polanski eveneens
gecharmeerd en twee klassiekers
in dit genre staan op zijn naam:
'Rosemary 's Baby' en 'Le Locatai-
re' uit respectievelijk 1968 en 1976.
Met 'Chinatown' vond hij de weg
naar het grote publiek.
'Frantic', zijn nieuwste film, is
een regelrechte thriller. Een Ame
rikaans cardioloog, Richard Wal
ker (Harrison Ford), komt met zijn
vrouw naar Parijs voor een con
gres. In het hotel neemt hij een
douche waarna zij spoorloos ver
dwenen is. Al snel blijkt dat haar
verdwijning te maken heeft met de
verwisseling van twee identieke
koffers.
Tijdens zijn speurtocht ontmoet
hij Michelle, een koerierster. Zon
der dat zij precies wist wat ze
smokkelde, zijn Walker en zij nu in
het bezit van een kryton, een elek
tronisch ontstekingsmechanisme
voor nucleaire wapens. Allerlei
louche figuren en geheime dien
sten belagen het duo dat daardoor
in spannende maar ook grappige
en ontroerende situaties verwik
keld raakt.
uitgangspunt voor rijs",
hij of zij niet terugkomt.
En komt hij wel terug? Op welk
moment moet je je echt zorgen
gaan maken en iets gaan onderne
men? Richard Walker, een heel
herkenbaar en gewoon iemand en
beslist geen held, overkomt zoiets.
Zijn vrouw verdwijnt spoorloos.
Hij is in Parijs en spreekt geen
woord Frans. Maar in het bureau
cratische Parijs is hij wel op hulp
van anderen aangewezen".
"Ongeveer drie maanden. Echt
hard gewerkt. Elk uur, elk week
end. Het vervelende van het schrij
ven van een script is, en daarom
haat ik het ook zo, dat je er nooit
mee ophoudt. Niet alleen achter je
typemachine ben je er mee bezig,
maar ook als je onder de douche
staat en zelfs als je slaapt, laat het je
niet los".
- Vroeger schreef u uw scenario's
terwijl u aan het skiën was (de gro
te hobby van Polanski).
"Dat kan nu niet meer omdat Ge
rard (Gerard Brach, de vaste mede
schrijver van Polanski) zijn flat zo
wat niet meer uitkomt. Het schrij-
i gebeurt dus in zijn huis in Pa-
"De grondgedachte van de film
is een obsessie die we bijna alle
maal wel kennen: een geliefde gaat
de deur uit om bijvoorbeeld een
pakje sigaretten te kopen en hij of
zij komt niet meer terug. Je vraagt
jezelf af wat er gebeurd kan zijn en
(Zucht). "Dat is zo moeilijk te
zeggen. Ik houd me niet zo met die
vraag bezig. Wanneer de tijd daar
is, weet ik dat ik een film wil ma
ken. Ik maak films omdat ik van
filmmaken houd en altijd gehou
den heb. Maar waarom? Ik vraag
mezelf ook nooit af waarom ik iets
eet, waarom ik fiets, ski of acteer.
Het waarom interesseert me niet".
"Op het ogenblik zit ik in zo'n op
windende en tegelijkertijd frustre
rende periode waarin ik een beslis
sing moet nemen wat ik nu ga
doen. Het is zoiets als in een restau
rant de menukaart lezen: je weet
dat je trek hebt in vis, maar welke
weet je niet. Misschien heb je de
laatste dagen wel genoeg vis gehad
en heb je trek in een stuk vlees. Het
enige dat ik weet is dat ik nu even
geen film met een gecompliceerde
en wetmatige structuur als die van
'Frantic' wil maken. Meer iets
waarin ik me kan concentreren op
artistieke problemen. Maar willen
is het grootste probleem. Het be
langrijkste is dromen en verlan
gens te hebben".
- Wordt het dromen in de loop der
jaren minder?
"Nee, dat hangt af van de perio
de. Natuurlijk is het zo dat hoe
meer je bereikt des te minder je
droomt. Je verlangens worden ten
slotte tastbare objecten. Maar zo
lang je dromen blijven liggen op
het vlak van je verbeelding blijf je
iets willen. Het moment dat je ge
lukkig maakt, is het moment dat
die verbeelding werkelijkheid
wordt. Daarna is het over en begint
het opnieuw".
- Filmmaken is voornamelijk or
ganisatie- en regelwerk. U heeft
daar een hekel aan. Op welke mo
menten tijdens het maken van een
film heeft u het gevoel: hier doe ik
het voor?
(Denkt diep na). "Het meest be
vredigend is het monteren, omdat
je dan het eerste resultaat van je
werk ziet en alles plotseling tot le
ven komt. Natuurlijk zijn er meer
prettige momenten tijdens dat pro
ces. Het ergens naar toe werken is
altijd het leukst. Maar na het mixen
is het voor mij wel voorbij, then I
am through with it".
- Er worden steeds vaker boeken
verfilmd en in het theater is er een
trend om toneelstukken zer vrij te
bewerken. Want vindt u van trouw
of ontrouw aan de oorspronkelijke
schrijver?
Ik vind absoluut dat je trouw
moet zijn. Als je besluit een boek of
toneelstuk te bewerken, heb je be
paalde redenen waarom je dat
boek zoals het is, zo mooi vindt. Je
moet die redenen gebruiken. Tur
ning the original upside down, dat
zou ik nooit doen. Ik heb tot nu toe
drie boeken verfilmd en ik ben al
tijd zo trouw mogelijk geweest. Je
moet trouw zijn aan de geest van
het boek en aan het verhaal".
"Ik herinner me dat ik als kind
gek was op een aantal romans die
ik wilde verfilmen als ik later regis
seur zou worden. Ik beloofde me
zelf plechtig die boeken trouw te
zullen zijn omdat ik altijd zo vrese
lijk teleurgesteld was als ik 'mijn'
boek door anderen verfilmd zag.
Mijn lievelingspersonages kwa
men ineens niet meer in de film
voor of er waren nieuwe bij geko
men die ik helemaal niet wilde.
Voor mij was het een heel ander
verhaal geworden".
(OP)NIEUW
'Poltergeist 3' - Luxor, Leiden
'Raw' - Lido, Leiden
'Hot Bubblegum op vrijersvoeten' -
Israëlische film over pubers die de
liefde ontdekken. Euro, Alphen
'Broadcast News' - sentimenteel-ko-
mische indrukken van de dagelijkse
praktijk bij een Amerikaans nieuws
programma. Euro, Alphen
Round Midnight' - saxofonist Dexter
Gordon zwalkt melancholisch door
het artistieke Parijs van de jaren vijf
tig, Greenway, Voorschoten
'Between Lovers' - Rex. Leiden
'De troetelbeertjes' - City, Katwijk
'My little pony' - Greenway, Voor
schoten
BLIJVERS
'Deadly Pursuit' - Sidney Poitier en
Tom Berenger maken jacht op gewe
tenloze boef. Voorspelbaar en toch
spannend, Lido, Leiden
'De ondraaglijke lichtheid van het be
staan' - stijlvolle en elegante ver
filming van roman van Milan Kunde-
ra, Lido, Leiden
'Rambo III' - John Rambo neemt het
op tegen het Russisch leger in Afgha
nistan, City, Katwijk en Euro, Alphen
'The last emperor' - Oscar-winnend
epos over laatste keizer van China,
Trianon. Leiden en Greenway. Voor
schoten
'Salsa' - Latijnsamerikaans dansspek-
takel in de orde van 'Dirtv Dancing'.
Lido, Leiden
'Crocodile Dundee 2' - argeloos na
tuurmens raakt opnieuw in de clinch
met Newyorkse gangsters, Lido. Lei
den en Euro. Alphen
'Honneponnetje' - naïef meisje laat
erotische fantasieën van oudere he
ren overkoken. City. Katwijk
Three men and a baby' - succesvolle
komedie van Franse makelij ging nog
eens door de gehaktmolen van Holly
wood en het resultaat is best aardig.
Greenway, Voorschoten
'Jungle Book' - Walt Disney-film vol
komische avonturen van het jongetje
Mowgli - Lido, Leiden
'De Reddertjes' - Greenway, Voor
schoten
DEN HAAG
'Colors' - Asta (463500). 16 jr.
'Three men and a baby' - Asta. al.
'Salsa', Asta, al.
'Milagro Beanfield War' - Babylon
(471656). al.
'Powaqqatsi' - Babylon, al.
'De ondraaglijke lichtheid van het be
staan' Babylon, al.
'Rambo III' - Cineac (630637), 12 jr.
'Poltergeist 3' - Cineac, 16 jr.
'Bright lights, big city' - Cineac, al.
16 jr.
love' - Metropole (456756),
The Last Emperor' - Metropole. al.
"Crocodile Dundee 2' - Metropole. al.
Appointment with death' - Metropo
le, al.
'Deadly Pursuit' - Metropole. 12 jr
'Cry Freedom' - Odeon (462400), al.
"De mafiakoning' - Odeon. 16 jr
'Action Jackson' - Odeon. 16 jr
Police Academy 5' - Odeon. al.
'De naam van de roos' - Studio
656402). 16 jr.
'Sign of the times' - Studio, a).
'Oci Ciornie' - Studio, 16 jr.
AMSTERDAM
'Powaqqatsi' - Alfa (278806). al.
'Bright lights, big city' - Alfa, 12 jr.
'Man in love' - Alfa, 16 jr.
'Moonstruck' - Alfa. al.
'The last emperor' - Alhambra
(233192), al.
'De ondraaglijke lichtheid van het be
staan' - Alhambra, al.
'Colors' - Bellevue Cinerama (234876),
16 jr.
'Police Academy 5' - Cinerama, al.
'Milagro Beanfield War' - Calypso
(234876). al.
'Raw' - Calypso. 16 jr.
'Beyond Therapv' - Cinecenter
(236615), al.
'A Clockwork Orange' - Cinecenter,
16 jr.
'Der Himmel über Berlin' - Cinecen
ter, 16 jr.
'Oei Ciornie' - Cinecenter. 16 jr.
'Deadly Pursuit' - Cinema Int., 12 jr.
'No Way Out' - Cinema Int., 12 jr.
'Poltergeist 3' - City (234579), 16 jr.
'Gooi mamma uit de trein' - City, al.
"Three men and a baby' - City, al
'Rambo III' - City, 12 jr.
'Action Jackson' - City. 16 jr.
•C'eravamo tanti amati' - Kriterion,
(231708), 16 jr
'Carmen' - Kriterion. 16 jr.
'Amanda bv night 2' - Parisien
(246540), 18 jr.
'Hot Lips' - Parisien. 18 jr.
'A month in the country' - The Mo
vies, 16 jr.
'Sammy and Rosie get laid' - The Mo
vies. 16 jr.
'Sign of the times' - Tuschinski
(262633). al.
'Appointment with death' - Tuschins
ki, al.
'Cry Freedom' - Tuschinski. al.
'Crocodile Dundee 2' - Tuschinski. al.
'Maurice' - Tuschinski. al.
'Deadly Pursuit' - Tuschinski, 12 jr.
'Rambo 3' - Tuschinski Cineac
(243639), 12 jr.
'Ironweed' - De Uitkijk (237460), 16 jr.
TELEVISIE
Na zijn successen, zowel artis
tiek als financieel, heeft Francis
Coppola een periode gehad
waarin hij de grenzen van de ci
nema verkende. Hoewel hij daar
in duidelijk refereerde aan suc
cesvolle jongerenfilms uit de ja
ren vijftig, sloegen die projecten
niet bij het grote publiek aan.
Maar nu al is te merken dat 'The
Outsiders' en 'Rumble Fish',
beide pakweg vijf jaar geleden
gemaakt, op weg zijn naar een
bijzondere status.
BBC 2 zendt de films morgen
avond achter elkaar uit. Elemen
ten van melodrama en de eerste
speelfilms van Fritz Lang heeft
hij samengevat in huilerige ver
haaltjes van gevoelige pubers die
overeind trachten te blijven in
een boze buitenwereld. Matt Dil
lon is daarvan de personificatie.
'The Outsiders' is te zien om
22.35 uur, 'Rumble Fish' om
00.05 uur.
Popidool Madonna kwam als
filmactrice het best uit de verf in
'Desperately seeking Susan'.
De rol van een ongecompliceer
de vrijbuitster was haar op het
lijf geschreven. Onder de regie
van Susan Seidelman reageert
Rosanna Arquette op een con
tactadvertentie die voor Madon
na is bedoeld. Dat is het begin
van een hele reeks persoonsver
wisselingen die heel komisch
werken (zondag, 20.40 uur, Bel-
gie 1).
In de NCRV-serie Dwarslig
gers (over mensen die zich door
niemand laten tegenhouden op
zoek naar recht) is dinsdag op
Nederland 1 'La Historia Offi
cial' te zien. Norma Alejandro
speelt de rol van een Argentijnse
lerares die zich onder het kolo
nelsregime overeind houdt door
de ogen te sluiten. Als een vrien
din haar vertelt van de martel
praktijken worden de ogen ge
opend (19.45 uur).
Tot dezelfde categorie behoort
eigenlijk On the waterfront'
van Elia Kazan, die dezelfde
avond op België 2 is te zien (20.50
uur). Hier is Brando de dwarslig
ger door in de havens van New
York in verzet te komen tegen de
macht van de vakbonden. Een
dag later keert Brando terug op
dezelfde zender in 'The Chase'.
Robert Redford speelt een krui
meldief die door allerlei omstan
digheden van veel erger wordt
verdacht en in zijn woonplaats
het slachtoffer is van massahys
terie. Sheriff Marlon Brando
moet het hoofd koel houden
(20.20 uur).
FILMHUIZEN
In het oeuvre van Alfred
Hitchcock springt 'Rear Win
dow' eruit als een bijna autobio
grafische film. In de man die na
een ongeluk vastzit aan zijn rol
stoel en met een telelens de ge
beurtenissen in zijn omgeving
volgt, kan de positie van de regis
seur zelf worden herkend. Grace
Kelly speelt de minnares en zij
was, zoals bekend, Hitchcocks
favoriete actrice. James Stewart
speelt de geblesseerde fotograaf
die getuige is van een moord in
de flat aan de overkant (dinsdag,
20.00 en 22.15, Kijkhuis).
De gelijknamige verfilming
die Fons Rademakers van Mu-
lisch' boek 'De Aanslag' maakte,
was vorig jaar goed voor een Os
car. We zien Derek de Lint veran
deren van een jongeman in een
man van middelbare leeftijd. Hij
kan een persoonlijke gebeurte
nis uit de Tweede Wereldoorlog
maar niet vergeten en Radema
kers laat zien waarom (woens
dag, 20.00 en 22.15 uur, Kijkhuis).
Tot en met zondag is in het
Kijkhuis nog 'September' te
zien (zelfde tijden). Het is de
laatste film van Woody Allen,
waarvoor hij weer op de serieuze
toer ging. Mia Farrow staat in het
middelpunt van een familiedra
ma dat zich afspeelt in een fraai
landhuis. Regisseur Pier Pasoli-
ni speelt in zijn film 'II Dccamc-
rone' de rol van de schilder Giot
to die de verschillende episoden
uit deze film verbindt. De verha
len van Boccacio zijn door
Pasolini verplaatst van Florence
naar Napels, maar het decor is
middeleeuws gebleven (woens
dag. 20.00 en 22.15 uur, Kijkhuis).
In 'The Hit', een film van Step
hen Frears, zien we John Hurt en
Terence Stamp in een psycholo
gisch gevecht. Stamp is een mis
dadiger die destijds een maatje
heeft verlinkt en zich schuil
houdt in Spanje. Hurt ontvoert
hem voor de definitieve afreke
ning. Daarvoor moeten ze naar
Frankrijk en Frears volgt de reis
door onherbergzaam Spanje. Dat
heeft een fascinerende film opge
leverd. Van- en morgenavond in
Filmhuis LVC (21.15 uur).
Volgende week woensdag en
donderdag draait hier 'Hail, hail,
rock and roll'. Het betreft een
portret van gitarist Chuck Berry.
Gesprekken met collega-muzi
kanten als Bo Didley en Litte Ri
chard worden afgewisseld met
veelzeggende beelden van een
door Keith Richard georgani
seerd jubileum-concert. De niet
zo prettige karaktertrekjes van
Berry komen daarin goed naar
voren. Taylor Hackford deed de
regie (21.15 uur).
Eddie Murphy als Eddie Murphy in 'Raw'
