De natuur snakt naar water
Vrije EG-markt mistig voor vervoerder
Achtergrond
Sluipmoord op planten en dieren in Nederland
Bouw wacht geen ingrijpende wijzigingen
Zegening Italiaanse jachtbommenwerpers blijft doorgaan
PAGINA 2
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1988
De Nederlandse natuur dorst
naar water. Grote delen van
ons grondoppervlak verdrogen
waardoor planten uitsterven
en de fauna wordt bedreigd. In
de provincies Gelderland.
Drenthe, Overijssel, Noord-
Brabant en Limburg is het
grondwater al met zo n 75
centimeter gedaald. Hier en
daar komen zelfs dalingen tot
enkele meters voor. De mens is
hier in het bijzonder voor
verantwoordelijk. Hij pompt
grondwater weg voor zijn
drinkwatervoorziening, voor
koeling van machines en voor
de voedingsindustrie. Hij voert
regen versneld af naar zee en
zorgt door peilverlagingen in
de landbouw, dat het
agrarische land droger wordt
en dus langer bewerkbaar. De
Stichting Natuur en Milieu
heeft er al vaker op gewezen
dat zich sluipenderwijs een
ramp voltrekt. Tijdens een
symposium, vandaag in het
Beatrixgebouw van de
Jaarbeurs, wordt opnieuw de
noodklok geluid.
door
Louis Engelman
In een Hollandse zomer komt de
regen doorgaans met bakken uit de
lucht vallen. De maand juli vormde
daarop geen uitzondering en
mocht worden gerekend tot de
natste van deze eeuw. Het moet
dus wel een grap zijn van de Stich
ting Natuur en Milieu om vandaag
een symposium te organiseren met
als onderwerp 'de verdroging van
Nederland'.
Dr. Rob Leuven en drs. Frank
Bles van de stichting glimlachen
om die stelling. "Nee, dat is het he
laas niet", zegt Rob. "Natuurlijk
kampen we soms met waterover
last. maar de verdroging is veel ern
stiger". Hij zegt daarbij vooral het
oog te hebben op de hogere zand
gronden, zoals de Veluwe, de
Utrechtse Heuvelrug, Achterhoek,
Twente, Limburg, Brabant en de
duingebieden. "In die streken zijn
de laatste decennia gigantische in
grepen in de natuur gepleegd. De
waterhuishouding is er volledig
verstoord en daardoor ook de na
tuurlijke kringloop".
In een rapport van Frank Bles,
dat de basis van het symposium
vormt, wordt uit de doeken gedaan
De Nieuwkoopse Plassen. Het lijkt er een en al moerassigheid, maar vlakbij, in het poldergebied rond Zegveld, leidde afwatering tot onherstel
bare verdroging van het veen. Het watergebruik is in de afgelopen 30 jaarverdubbeld. <foto wim Dijkman)
dat de situatie heel wat alarmeren
der is dan overheden tot nu toe aan
namen. "Het beleid om de verdro
ging tegen te gaan vordert daarom
veel te langzaam", meent Rob Leu-
Catastrofaal
Jaarlijks worden grote hoeveel
heden grondwater aan de bodem
onttrokken. Waterleidingbedrijven
gebruiken 740 miljard liter, de in
dustrie wint 200 miljard liter (waar
van de helft voor koelwater) en de
landbouw pompt 230 miljard liter
op voor de beregening van de ge
wassen. Terwijl dit verbruik nog
steeds toeneemt, krijgt de natuur
geen kans om de tekorten weer aan
te vullen. Regenwater wordt name
lijk zo snel mogelijk naar zee afge
voerd.
De gevolgen van deze ontwikke
ling dreigen, aldus Leuven en Bles.
catastrofaal te worden. Zelfs het
ministerie van VROM maakte er
vorig jaar in éen van haar milieupu
blicaties melding van dat het flink
mis gaat. In de provincie Utrecht
waren toen al ernstige uitdrogings
verschijnselen zichtbaar. Zo is de
druk aan de randen van de Heuvel
rug en in het Kromme Rijngebied
door drinkwateronttrekking met
15 tot 50 procent afgenomen. De
landgoederen Vollenhove, Denne-
burg en Wulperhorst in Driebergen
en Bunnik drogen erdoor uit
In het oosten van Utrecht was de
Gelderse Vallei tot aan de jaren
vijftig nog een zeer vochtig gebied.
Maar door verbeterde ontwatering
valt het merendeel van de sloten en
greppels momenteel zomers droog.
Zelfs in de natste delen staat het
grondwater nog tachtig centimeter
onder het maaiveld.
Afwatering van het poldergebied
rond Zegveld leidde tot niet meer
te herstellen verdroging van het
veen. En door de verminderde in
vloed van kwel in de Molenpolder
bij Groenekan zijn de trilveentjes
sterk van karakter veranderd.
"Juist die kwelstromen zijn voor
de. natuur erg belangrijk", meent
Frank Bles. "Het grondwater dat
wordt opgestuwd is voedselarm
maar wel rijk aan ijzer en kalk. Een
groot deel van de Nederlandse flo
ra is aan die omstandigheden ge
bonden".
Naardermeer
Hoe fout het kan gaan, laat Rob
Leuven zien aan de hand van het
Naardermeer, ooit het eerste na
tuurgebied dat door de Vereniging
van Natuurmonumenten werd gea
dopteerd. "Het meer wordt gevoed
door opkwellend grondwater uit
het omliggende gebied en vanaf de
Heuvelrug. Die watersystemen zit
ten onder de grond heel ingewik
keld in elkaar", zegt hij.
"Toen men op de Heuvelrug op
grote schaal grondwater ging ont
trekken en boeren uit de omgeving
van het Naardermeer het opkwel-
lende grondwater versneld afvoer
den. zag je uitdroging optreden.
Het fraaie natuurgebied kon daar
na nog slechts met kunst- en vlieg
werk op de been worden gehou
den. Er moesten aanvullingen ko
men met 'vreemd water', dus indi-
rekt Rijnwater. Dat gaf zoveel pro
blemen dat men een zuiveringsin
stallatie heeft moeten bouwen om
het natuurgebied schoon te hou
den. Ik noem dat typerend voor de
manier waarop er met de Neder
landse waterhuishouding wordt
omgesprongen".
Frank Bles: "Door verdroging
verandert niet alleen de vochtig
heid van de grond, maar ook het ge
halte aan voedingsstoffen. In een
droge bodem wordt organisch ma
teriaal veel vlugger afgebroken.
Als de 'zure regen' er daarnaast nog
eens grote hoeveelheden voedings
stoffen overheen gooit en je rekent
er de toegenomen vermesting b'ij,
dan leidt dat mengsel van factoren
tot een desastreuze achteruit
gang".
Bedreigd
Onderzoek heeft volgens Leuven
en Bles aangetoond, dat inmiddels
ongeveer driekwart van de plan
tensoorten die zijn gebonden aan
een hoge grondwaterstand in Ne
derland zeer zeldzaam zijn gewor
den of geheel verdwenen.
"Dat zijn zaken die ons grote zor
gen baren", aldus Leuven. "Want
daardoor verdwijnen ook de die
ren. In veenweidegebieden zie je al
een sterke achteruitgang van vo
gelsoorten als kemphaan, tureluur
en watersnip". Bles: "Ook voor in
secten, amfibien en reptielen is er
geen bestaansrecht meer als de
planten afsterven en poeltjes op
drogen".
Beide medewerkers van de
Stichting Natuur en Milieu geloven
dat er bij sommige overheden wel
inzicht bestaat in de omvang van
de problematiek, maar het vinden
van oplossingen wordt bemoeilijkt
door de tegengestelde belangen.
Als voorbeeld noemt Rob Leuven
de grondwateronttrekking ten be
hoeve van de beregening van land
bouwgebieden.
"In het kader van de decentrali
satie heeft het rijk het grondwater-
beheer gedelegeerd aan de provin
cies. Die hebben zogenaamde
grondwaterplannen moeten op
stellen. En wat zie je dan? Er zijn
maar drie provincies (Utrecht.
Noord- en Zuid-Holland) die het
probleem onderkennen. De overi
gen gaan er gewoon aan voorbij.
Natuurlijk zit daar de lobby van de
actieve grondwatergebruikers ach
ter, zoals de landbouw- en de
drinkwaterbedrijven. De passieve
gebruikers - natuur en landschap -
komen dan op de tweede plaats".
Watergangen
Het symposium wil, zegt Leu
ven, bijdragen aan het zoeken naar
oplossingen. Het tot staan brengen
van de peilverlagingen in de land
bouw zou daarbij voorop moeten
staan. "Sinds de eeuwwisseling is
het hele landelijk gebied van Ne
derland praktisch onder de schop
geweest. Ten behoeve van de peil-
verlaging zijn er duizenden water
gangen aangelegd. Er wordt daar
door jaarlijks tien maal zoveel wa
ter naar zee afgevoerd als er in tota
liteit aan de bodem wordt onttrok
ken. Regenwater krijgt dus niet de
tijd meer om in de bodem te drin
gen".
Frank Bels: "Het is logisch dat
boeren hun grond in het voorjaar
zo snel mogelijk droog willen heb
ben om er met machines op te kun
nen. Het vee kan dan eerder de wei
in en het groeiseizoen duurt door
de opwarming langer. Maar in de
zomermaanden komt men in de
problemen".
Het zou daarom goed zijn, oppert
Rob Leuven, om de boeren te
dwingen het water in de natte sei
zoenen langer vast te houden en te
bewaren voor de droge periodes.
Dan hoeven ze ook niet zoveel
meer te beregenen.
"In ieder geval moeten we naar
een status quo streven, waarbij niet
nog meer water versneld weg
vloeit. Minister Braks (landbouw)
schijnt daar ook wel voor de voe
len, want hij heeft recent de subsi
die stopgezet op de ontwaterings
maatregelen in diepveen-weidege-
bieden".
Daarnaast vinden beiden dat ook
het gebruik van grondwater voor
koeldoeleinden aan banden moet
worden gelegd. "Je kan daarvoor
ook het minder schone oppervlak
tewater gebruiken", aldus Bles
Rob Leuven: "En de consument
kan ook wel met minder toe. Hij ge
bruikt nu gemiddeld 111 liter per
dag. Daar zit jaarlijks nog een stij
ging van twee procent in. Er zijn
genoeg mogelijkheden om dat
weer wat omlaag te brengen".
DEN BOSCH De gevolgen van
de vrijmaking van de Europese
markt zijn voor de ondernemers in
de transportsector nog in nevelen
gehuld. Een aantal belangrijke bar
rières moet nog worden geslecht
en volgens deskundigen ziet het er
niet naar uit dat de EG-leden dal
voor 1993 lukt. Anders ligt dat in de
bouw. De Europese commissie is al
enige tijd bezig met de uniforme
ring van de regels voor aanbeste
ding en gunning van overheidsop
drachten. Naar verwachting treden
de nieuwe regels voor uitvoering
volgend jaar al in werking. Deson-
door
Raymond Peil
danks verwacht deze sector niet
veel verandering.
'Kansen en bedreigingen voor
het Nederlandse bedrijfsleven met
betrekking tot 1992'. zoals de titel
was van het congres dat gisteren in
het Bossche provinciehuis werd
gehouden, blijken er volgens de
vervoersdeskundigen niet in om
vangrijke mate te zijn. Voorop
staat het behoud van Nederlands
vooraanstaande positie als distri
butieland in Europa. Nederland
neemt 27 procent van het wegver
voer in de EG-landen voor zijn re
kening. De transportsector biedt
500.000 mensen werk.
Drs. H.A. Vos. plaatsvervangend
directeur van de Eigen Verladers
Organisatie (EVO) bepleit flexibili
teit bij de transportondernemers.
Aangezien deze sector slechts kan
vermoeden wat 1992 in petto heeft,
moet men maar op alles voorbereid
zijn, zo luidt zijn boodschap, want
"hoe de wegvervoermarkt er in
1992 zal uitzien weten we niet".
Over verscheidene voornemens
die de transportsector aangaan
moeten de EG-landen het nog eens
worden. Het uitgangspunt van vrij
vervoer van personen en goederen
heeft al in een akkoord tussen de
lidstaten geresulteerd, maar eens
gezindheid over de afschaffing van
verplichte tarieven en vergunnin
gen beleven we niet voor 1992, zo
verwacht Vos.
Andere geschilpunten die de ver
voerders raken liggen zelfs veel
moeilijker: gelijktrekking van ac
cijnzen, motorrijtuigenbelasting,
btw en technische normen. Vos
Het overleg over de btw heeft vol
gens hem niets opgeleverd dan
EG-ministers die "huilend naar
huis" gingen.
Het gebrek aan overeenstem
ming brengt voor de wegvervoer
ders risico's met zich mee. Zo
dreigt Westduitsland vanaf 1990
verkeersbelasting te heffen voor
het gebruik van haar wegen, als de
EG geen knopen doorhakt. Daar
door kan er een heel nieuw distri
butienet ontstaan, met allerlei tus
senstations, zonder dat de vervoer
ders dat kunnen verhinderen. Zij
hebben immers niet veel in te bren
gen tegen de wensen van hun op
drachtgevers. "De markt voor ver
voer van industriële eindproduk-
ten kan volledig in de war raken",
zo vreest Vos.
Optimisme
Directeur mr. J.D. van Karne-
beek van Nederland Distributie
land (NDL), een promotie- en ad
viesinstelling voor weg-, water- en
luchtvervoerders, preekt optimis
me in de transportsector. Volgens
hem zijn er voor alle vrijwel alle
knelpunten afdoende oplossingen
aan te dragen.
De vervoerssector vreest ver
schuiving van de economische
centra naar het zuiden: het zuiden
van de Bondsrepubliek, het noor
den van Italië en de regio's rond
Londen en Parijs. "Maar dat bete
kent niet dat het noorden dood is".
Hoopvol vindt Van Karnebeek in
dit verband het miljardenprogram
ma dat de Bondsrepubliek voorbe
reidt voor de betere noord-zuid
treinverbindingen.
Van Karnebeek voorziet dat de
Nederlandse overheid niet achter
blijft bi| deze initiatieven, mede
ook gezien de aanleg van de Ka
naaltunnel en de suppersnelle
spoorverbindingen, die voor de
vervoerders een niet te onderschat
ten bedreiging vormen. "Ik ver
wacht dat Nederland meer geld in
infrastructurele verbeteringen
steekt".
Lang niet iedereen deelt zijn op
timisme. Zowel in de transport als
in de bouw bestaat de vrees dat Ne
derland na 1992 het Jutland van de
EG wordt. Zo niet Van Karnebeek:
"Nederland behoudt de huidige
gunstige uitgangspositie. Er is een
toeneming van de import in de EG
te verwachten omdat wij met 320
i miljoen consumenten de grootste
markt ter wereld zullen vormen.
'1992' wordt een kwestie van geven
en nemen, maar Nederland blijft in
een uitstekende positie voor de
centrale distributie in de EG".
Kantoorruimte
Optimistisch noch pessimistisch
is H.G. van den Broek, voorzitter
van de raad van bestuur van de pas
door fusie tot stand gekomen
bouwgigant NBM-Amstelland. Hij
ziet in zijn bedrijfstak voorlopig
niet veel veranderen. De bedrijvig
heid in de bouw neemt wellicht
toe, zo luidt zijn voorspelling. De
fusies in een aantal bedrijfstakken
hebben tot gevolg dat de behoefte
aan hoogwaardige kantoorruime
groeit.
In de bouwmarkt voor over
heidsopdrachten, eenvijfde van de
jaarlijks in totaal voor 500 miljard
gulden in de EG verstrekte bouw
opdrachten, worden de teugels
enigszins aangehaald. De EG is van
plan hierop een strenger toezicht
uit te oefenen. De grens voor een
beperkte aanbesteding wordt ver
hoogd van ëen naar vijf miljoen ecu
(de EG-munt, momenteel ongeveer
f2.40 waard). Bij de gunning wordt
vastgehouden aan het verbod op
discriminatie op grond van natio
naliteit, tenzij de werkloosheid in
een behaalde regio erg hoog is.
Volgens Van den Broek zijn deze
nieuwe regels voor de aannemer
nauwelijks aanlokkelijker dan de
huidige. "Nederland zal geen voor
deel hebben op het buitenland bij
een vrije markt. De markt was in
feite al vrij. Ik zie het ook niet snel
gebeuren dat een Nederlands be
drijf een project aanbiedt met sub
sidie van de Franse overheid. Daar
bij kun je geen bouwmaterialen
behalve zand en grind misschien
naar een ander land slepen. De ver-
Ambachtelijk
De bouw gaat volgens hem mede
niet snel de grens over omdat het
een vrij ambachtelijke en traditio
nele sector is. Nederland telt veel
kleine en middelgrote bouwonder
nemingen die in een straal vari on-
geveer honderd kilometer rond het
eigen bedrijf werken. "De bouw
vereist kennis van de lokale regels
n gebruiken, van de verschillende
voorschriften en specifikaties", al
dus Van den Broek. Ook zijn er ver
schillen in uitvoering. "In West
duitsland sparen ze een gat in een
muur uit en zetten er een kozijn in.
terwijl' men in Nederland een ko
zijn ophangt en er een muur om
heen metselt".
Het risico dat buitenlandse aan
nemers Nederlandse bedrijven in
lijven om zo eenvoudiger op de Ne
derlandse markt te kunnen opere
ren acht Van den Broek niet groot.
Hij erkent dat de Nederlandse
bouwbedrijven een begerenswaar
dige prooi voor overnemingen
kunnen zijn, omdat de koersen van
hun aandelen in verhouding tot de
winst laag zijn. "Men kan zich voor
stellen dat buitenlandse bedrijven
hier met plaatselijke dochters gaan
werken".
Maar, tekent hij daar bij aan
"Het overnemen van bedrijven is
nu al net zo makkelijk als het in
1992 zal zijn. Daarbij blijft het pro
bleem bestaan dat het op afstand
besturen van buitenlandse deelne
mingen niet zo eenvoudig is, ge
zien de grote verschillen in cultuur
en taal. Het is makkelijker om te fu
seren dan over te nemen".
Andere EG-staten tellen, meer
dan Nederland, zeer grote bouwbe
drijven die internationaal zijn ge
oriënteerd. "Zij kunnen hier onder
de prijs werken 'om een marktaan
deel te verwerven, omdat elders
geld wordt verdiend. Nederlandse
arbeidskrachten zijn in verhou
ding duur en kennen de kortste ar
beidsduur binnen de EG", aldus
Van den Broek. De Nederlandse
bedrijven hun machtspositie be
schermen door combinaties aan te
gaan met buitenlandse collega's.
Dergelijke samenwerkingsvor-
meh worden eens te meer aantrek
kelijk omdat zij de kansen op grote
projecten verbeteren. Weg- en wa
terbouw kennen zeer geregeld op
drachten die soms vele honderden
miljoenen gulden vergen en zich
over een aantal jaren uitstrekken.
"Die'kunnen niet aan zwakke be
drijven worden overgelaten. Wij
moeten daarvoor bereid zijn de sa
menwerking met buitenlandse be
drijven aan te gaan. Maar daarnaast
blijft er ruimte voor kleine en mid
delgrote bedrijven met voldoende
financiële spankracht", aldus Van
den Broek.
Ondanks de ramp met een Itali
aans stuntteam vorige week in
de Duitse Bondsrepubliek zijn
gisteren, de feestdag van de be
schermheilige van de luchtvaart,
de moedergods van Loreto, vier
jachtbommenwerpers van de
Italiaanse luchtmacht door cu
riekardinaal Opilio Rossi geze
gend.
Na protesten van gelovigen
had aartsbisschop Capovilla van
Loreto er bij de generale staf van
de Italiaanse luchtmacht op aan
gedrongen ditmaal geen vliegtui
gen naar de plechtigheid in Lore
to te zenden. De staf zou hierin
hebben toegestemd.
Desondanks namen vier jacht
bommenwerpers van het type
Tornado deel aan het overvlie
gen over het plein voor de basi
liek van Loreto. Kardinaal Rossi,
in het Vaticaan verantwoordelijk
voor het heiligdom van Loreto.
zegende niet alleen de burger-
vliegtuigen maar ook de vier
bommenwerpers.
De ramp in Ramstein. waarbij
een kunstje van het stuntteam
„driekleurige pijlen" van de Itali
aanse luchtmacht totaal misluk
te. heeft inmiddels het leven ge
kost aan 57 mensen, terwijl nog
tientallen personen met zeer ern
stige brandwonden in ziekenhui
zen worden behandeld.
Alles is in de Zimbab-
weaanse hoofdstad Harare in
gereedheid gebracht voor de
komst van paus Johannes
Paulus II, morgen. Harare is de
eerste stad die de paus tijdens
zijn .tien dagen durende bezoek
aan Zuidelijk Afrika zal aandoen.
Behalve Zimbabwe gaat de paus
verder ook naar Botswana, Leso
tho. Swaziland en Mozambique.
Het hoogtepunt van het be
zoek aan Harare zal zondag
plaatsvinden, wanneer de paus
een mis opdraagt op de locale
Borrowdale Park-racebaan.
Naar verwachting zullen hier
zo'n 250.000 gelovigen en andere
belangstellenden samenkomen
voor wat de grootste openbare
bijeenkomst in het land sinds de
onafhankelijkheidsviering in
1980 wordt genoemd.
Om te voorkomen dat deze bij
eenkomst op een totale chaos
uitdraait, zoals enige jaren gele
den in Zaire, toen enige gelovi
gen om het leven kwamen in de
massa, zijn er strenge veilig
heidsmaatregelen genomen. De
toegang tot de racebaan is be
perkt tot hen die een kaartje heb
ben ontvangen van de katholieke
kerk. Deze kaartjes waren gratis,
maar kosten op de zwarte markt
inmiddels al heel wat.
Het ligt in de bedoeling dat de
toeschouwers op grond van de
aanwijzingen op de kaartjes wor
den ondergebracht in met hou
ten palen afgeloten ruimten, die
door de locale bevolking reeds
zijn omgedoopt tot 'veekralen'.
Verder is er een verbod afgevaar
digd op het meennemen van
messen, paraplu's, flessen, vi
deo-camera's, fototoestellen en -
verrassend genoeg ook, sinaas
appelen.
Mevr. M.J.C. van den Muij-
zenbergh-Geurts uit Goirle
wordt de nieuwe voorzitter van
de Katholieke Raad voor Kerk
en Samenleving. Zij volgt met
ingang van 23 september prof.dr.
A. Weiier op die de raad zeven
jaar heeft geleid.
Maria van den Muijzenbergh-
Geurts (62) is lid van de Bis
schoppelijke Beleidsadviescom-
missie, het belangrijkste advies
orgaan van de RK bisschoppen
conferentie. Zij vervult tal van
bestuursfuncties.
De Katholieke Raad voor Kerk
en Samenleving adviseert de rk
geloofsgemeenschap in al haar
geledingen en in het bijzonder de
bisschoppenconferentie over tal
van maatschappelijke vraag
stukken.
Zondagswerk
De Noorse vereniging van
priesters wil dat er een salaris
toeslag komt voor zondagswerk.
ondanks het feit dat de zondag
bij uitstek de werkdag voor
priesters is.
De vereniging, Presteforenin-
gen, vindt het beslist niet
vreemd dat priesters een toeslag
willer. voor het opdragen van de
mis. „Alle andere werkende
groepen, inclusief parochiekler
ken en organisten, krijgen een
toeslag voor zondagswerk of
voor het werken van vervelende
uren," aldus priestervoorzitter
Knut Lein tegen het persbureau
NTB
De eis is vervat in het actiepro
gramma van Presteforeningen
voor 1988-1990. De zaak werd tij
dens de jaarvergadering van de
vereniging aan de orde gesteld
omdat de priesters vinden dat zij
te weinig verdienen. „We zouden
liever zien dat we zo goed betaald
werden dat we geen zondagstoe
slag zouden hoeven vragen." zei
hij.
Vorming
De deputaten (deskundigen)
Toerusting en Opleiding van de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland willen dat de gerefor
meerde synode de cursus 'Theo
logische vorming van gemeente
leden' erkent. Dat blijkt uit hun
rapport, dat in oktober door de
synode wordt besproken.
De driejarige cursus werd in
1979 door de hervormde synode
in het leven geroepen en wordt
inmiddels in 26 plaatsen in Ne
derland gehouden. Ongeveer 40
procent van de deelnemers is ge
reformeerd. Daarom hebben de
organisatoren van de cursus ge
vraagd om officiële deelneming
van de Gereformeerde Kerken.
De cursus heeft twee doelstel
lingen. In de eerste plaats moet
hij bijdragen aan de vorming van
de deelnemende leden. Maar te
gelijkertijd wil de cursus een bij
drage leveren aan de ontwikke
ling van toekomstig kader in de
kerk. De cursus legt een sterk ac
cent op theologie die in een be
paalde situatie ontstaat; vandaar
vakken als niet-westerse theolo
gie, rabbijnse theologie en femi
nistische theologie. Voorts krij
gen de cursisten de theologie op
een creatieve manier toegediend.
Zij dienen niet alleen kennis te
nemen van de bestaande inzich
ten en wetenschappelijke
vondsten, maar worden geacht
ook zelf een bijdrage te leveren
aan de theologie door er creatief
mee bezig te zijn.
De Vereniging van Neder
landse Koffiebranders en
Theepakkers (VNKT) en het
Interkerkelijk Overleg We-
reldvoedselvraagstuk (IOW)
hebben overeenstemming be
reikt over het inkoopbeleid in
de koffieproducerende landen.
De koffiebranders zijn bereid
een deel van de koffie recht
streeks van kleine boerencoöpe
raties te kopen. Dit is gisteren op
een gezamenlijke persconferen
tie in Amsterdam bekend ge
maakt.
Het besluit vloeit voort uit het
overleg dat twee jaar geleden be
gon op initiatief van de zestien
kerkelijke organisaties in het
IOW. Voorzitter H. Kieft van het
IOW noemde het resultaat een
eerste bescheiden poging om tot
structurele verbetering van het
aankoopbeleid van koffie te ko
men. Door rechtstreekse aan
koop wordt de locale tussenhan
del gepasseerd, waardoor het in
komen van de kleine koffieboe
ren aanzienlijk verbeterd kan
worden.
BEROEPINGSBERICHTEN
Nederlandse Hervormde
Kerk
Aangenomen naar Hendrik
Ido Ambacht: M. Heij, kandidaat
te Veenendaal.
Bedankt voor Bodegraven: H.
Veldhuizen te Hillegersberg.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Aalburg: J. Beens
te Scherpenisse.
Beroepen te Slikkerveer M.
Golverdingen te Utrecht.
