Peres bereid bezet gebied af te staan VERBt/STEREND Engelsen zijn weinig geïnteresseerd in gegijzelden 'Bij gebrek aan bruidsschat beter dat dochters sterven' Begin verkiezingscampagne Brazilië beticht van volkerenmoord indianen BIJ DE BIJENKORF BEN JE BETER AF Kurden melden successen in strijd met Iraaks leger De Arbeiderspartij vormt samen met het Likud-blok een wankele regeringscoalitie sinds de onbeslist geeindigde verkiezingen in 1934. Blijkens de jongste opiniepeilin gen wordt het opnieuw een nek- aan-nekrace en dreigen de verkie zingen weer geen echte winnaar op te leveren. De twee partijen heb ben totaal andere ideeën over hoe vrede moet worden bereikt. Peres wil een internationale conferentie, die door premier Shamir wordt af gewezen als een manoeuvre van Poolse vakbond dreigt opnieuw te gaan staken WARSCHAU (AP) - Leidinggeven de activisten van de Poolse verbo den vakbond Solidariteit hebben gisteren tijdens een persconferen tie voor Westerse correspondenten te kennen gegeven dat een nieuwe stakingsgolf zeker is, als de toege zegde dialoog tussen de oppositie en de regering niet van de grond komt. Tijdens een bijeenkomst in de woning van vakbondsadviseur Kuron beklemtoonden verschil lende prominente activisten, onder wie Litynski, dat zij vasthouden aan hun eis van erkenning van So lidariteit. Kuron zei dat tot dusver re geen woord van de autoriteiten is ontvangen over het wanneer, de plaats en de deelnemers van de be sprekingen. Kuron zei dat van de zijde van Solidariteit de samenstelling vah de delegatie bekend was. Hij zweeg evenwel over de identiteit van de afgevaardigden. Er zijn aanwijzin gen dat de besprekingen, die een initiatief zijn van minister van bin nenlandse zaken Kiszczak, niet voor volgende week zullen plaats vinden. Een naaste medewerker van Lech Walesa, Mazowiecki, ver klaarde zaterdag in een telefonisch interview dat er van vakbondszijde geen haast is om het gesprek te be ginnen. Walesa wist na een eerste onderhoud met Kiszczak de sta kers ertoe te bewegen weer aan het werk te gaan, opdat besprekingen over de toekomst van Solidariteit mogelijk zouden worden. Ondertussen zei een woordvoer der van Solidariteit dat gisteren in de stad Zdunska Wola, 200 kilome ter ten zuidwesten van Warschau, ongeveer 200 transportarbeiders in staking zijn gegaan voor meer loon. Buitenland kort - - Sri Lanka Een jurist in Sri Lanka, die zater dag in de gevangenis is gestorven, leed op het moment van zijn dood aan meer dan honderd inwendige kwetsuren, veroorzaakt door sla gen die hem zijn toegediend. Dat hebben deskundigen in de Srilankaanse hoofdstad Colombo bekendgemaakt. De overleden ad vocaat stond bekend als een voor vechter van de rechten van de Sovjetunie In een kerncentrale in de Sov jetunie is gisteren brand uitgebro ken. Niemand liep verwondingen op en er is geen radio-activiteit ont snapt. Dit hebben de regerings krant Isvestia en het persbureau Tass gemeld. Het vuur werd onder controle gebracht door de automa tische brandblussystemen. Deson danks is de centrale stilgelegd om de oorzaak van het ongeluk te kun nen onderzoeken. Mandela Generaal M. Geldenhuys, van 1980 tot 1984 de hoogste politie functionaris in Zuidafrika, is een campagne begonnen waarin hij pleit tegen de vrijlating van Nelson Mandela, de leider van de verbo den anti-apartheidsorganisatie ANC, die al 26 jaar vastzit. In een brief, die gisteren in diverse kran ten verscheen, waarschuwt Gel denhuys de regering voor de "poli tieke invloed die Mandela bij de massa nog steeds bezit". Moskou om Israël te dwingen de bezette gebieden op te geven. De kwestie is van nog groter be lang geworden na het uitbreken van de Palestijnse opstand in de Gaza-strook en op de Westelijke Jordaanoever eind vorig jaar die tot nu toe aan zeker 268 Palestijnen en vier Israëliërs het leven heeft ge kost. Volgens Peres zal de Arbei derspartij de Gaza-strook afstaan en alleen die delen van de Westelij ke Jordaanoever behouden waar weinig Palestijnen wonen. Bezet Oost-Jeruzalem zal echter nooit worden opgegeven. "Jeruzalem, de hoofdstad van Israël, zal nooit wor den opgedeeld". Minister van defensie Rabin on derschreef Peres' pleidooi voor vrede met de Arabieren maar waar schuwde dat Israël een oorlog niet schiiwt. "Ons doel is vrede met on ze Arabische buren en de Palestij nen. We kunnen ons niet terugtrek ken uit de Westelijk Jordaanoever zonder de medewerking van de Pa lestijnen en Jordanië. We zijn te al len tijde bereid met beide partijen safnen of afzonderlijk te praten, maar voor een veelomvattende vre de zijn beide nodig". De Likud-partij, die haar cam pagne vandaag in Jeruzalem opent, heeft zich inmiddels ook bereid verklaard om met Palestijnen in de bezette gebieden te gaan praten. Voor de rechtse Likud-partij bete kent deze houding een ingrijpende verandering. Likud-parlementari- ër Ehud Olmert probeerde deze 'omwenteling' te verklaren door er op te wijzen dat men geen andere keus heeft "nu blijkt dat Jordanië momenteel geen partner voor on derhandelingen is". De directe aanleiding voor deze opmerkelijke standpuntwijziging is eigenlijk het besluit van de Jordaanse koning op 31 juli j.l. dat hij een einde had gemaakt aan de wettelijke en administratieve ban den met de bezette Westoever en de Gaza-strook. Een andere reden voor de aanpassing in het verkie zingsprogramma is de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO voor te zijn om Jordanië's rol over te ne men in de bezette gebieden. RIO DE JANEIRO (IPS) - De Bra ziliaanse regering maakt zich schuldig aan volkerenmoord. Zij drijft de 16.000 tot 20.000 Yanoma- mi-indianen de dood in met haar plannen voor reservaten. Zij liegt over de omvang van het gebied dat de indianen krijgen. Dat zegt de In diaanse Missieraad (CIMI), een aan de katholieke kerk verbonden be langenorganisatie voor indianen die kantoor houdt in de hoofdstad Brasilia. De Yanomami zijn de grootste, nog traditioneel levende stam in het Amazonegebied. Zij dreigen onder de voet te worden gelopen LONDEN Jill Morrell timmert al enige tijd aan de weg om de drie Britse gijzelaars in Bayrut vrij te krijgen. Naast haar vriend John McCarthy zijn dat Terry Waite, de afgezant van de Anglicaanse Kerk die zelf werd gegijzeld toen hij pro beerde te bemiddelen in een ande re gijzelingszaak, en de leraar Brian Keenan. Ondanks het feit dat de drie al ruim twee jaar spoorloos zijn verdwenen is en haar lange strijd voor deze zaak, is de naam Jill Morrell in Groot Brittannië na genoeg onbekend. door Lia van Bekhoven In tegenstelling tot Joëlle Kauff- mann, de echtgenoot van de Fran se journalist Jean-Paul Kauff- mann, die in het voorjaar werd vrij gelaten, is Jill Morrell geen naam die op ieders lippen ligt. Voor haar geen tête-a-tête met de premier en geen kleurenfoto's in 's lands grootste weekbladen, zoals me vrouw Kauffmann overkwam. Voor Morrell geen optredens in de ontbijt-tv-shows en geen postzak ken vol sympathiebetuigingen, zoals voor de familie van de Ameri kaan Terry Anderson tijdens diens gevangenschap in Bayrut. NEW DELHI - De politie van Chan digarh, in het noordwesten van In dia, vond de ëénjarige Geeta Vaishnavi enkele uren nadat ze uit haar ouderlijk huis was ontvoerd. De ontvangst thuis. 300 kilometer verderop, was echter allerminst hartelijk. Geeta's vader had het meisje zelf te vondeling gelegd, in een poging de familie voor schande te behoeden. door Sheela Reddy/IPS Dochters zijn anno 1988 voor veel Indiërs nog een vloek. De bruidsschat die later voor de jonge vrouwen moet worden betaald is voor de meesten niet op te hren- gen, wat tot afschuwelijke tafere len leidt. Vorig jaar werden vol gens officiële cijfers 1.572 jonge bruidjes door hun schoonfamilie gedood, omdat er te weinig geld en goederen op tafel kwamen. Rakesh Vaishnavi zit nu achter de tralies en heeft volgens de poli tie bevestigd dat hij van zijn doch ter af wilde. Hij had er al één en voor een tweede zou hij zeker geen bruidsschat kunnen betalen. Zijn vrouw Brahma houdt vol dat de po litie hem een bekentenis heeft af- door de naar schatting 20.000 goud zoekers die het oerwoud zijn inge trokken, en het leger dat direct be trokken is bij het openleggen van het oerwoud. Voor de televisie liet de regering weten dat zij een gebied van 8 mil joen hectare voor de Yanomami heeft gereserveerd. Volgens de missieraad gaat het om 2,5 miljoen hectare, die bovendien zijn opge deeld in negentien, uit elkaar gele gen stukjes. De regering rekent volgens haar ten onrechte de bos sen en het natuurpark dat daar tus senin ligt mee, terwijl die voor goudzoekers en houtondernemin gen en mijnbouwbedrijven vrij toe- McCarthy, Waite en Keenan lij ken door de Britten vergeten. Pas sinds het staakt-het-vuren in de Golf en sinds een verbetering in de betrekkingen tussen Londen en Iran onder wiens auspiciën de drie worden vastgehouden, begint de oorverdovende stilte zich op te los sen. Er zit eindelijk schot in de zaak, gelooft de campagnegroep 'Vrienden van John McCarthy'. Britse en Iraanse diplomaten en geestelijk leiders praten sinds kort weer. En dat betekent dat er voor het eerst in ruim twee jaar bewe ging zit in de slopende gijzelingsaf faire. Het betekent in ieder geval dat de Britse media de drie hebben ontdekt, getuige de speculaties over een mogelijke vrijlatingsda tum. John McCarthy, een 29-jarige te levisiejournalist, werd 17 april 1986 in Bayrut ontvoerd. Hij was op weg naar het vliegveld. De eerste perio de van zijn verdwijning volgde Morrell de richtlijnen van buiten landse zaken. "In het begin zeiden ze dat we beter niets konden doen. Er werden delicate onderhandelin gen gevoerd en publiciteit zou de zaak kunnen schaden". "Dus wij deden niks. Totdat we er achter kwamen dat de regering ook niks deed. Daarop werd ons verteld dat het officieel regerings beleid was om niets te doen. Niets gedwongen. "Waarom zouden we ons nu al zorgen maken over het huwelijk van onze dochters", zegt ze. De 25-jarige vrouw, die evenals haar man een beroepsopleiding heeft gevolgd, werkt als computer deskundige bij een overheidsbe drijf. Samen verdienen ze een rede lijke boterham. Serieuze ouders beginnen te spa ren zodra een meisje is geboren, hoewel het aannemen of geven van een bruidsschat bij wet is verbo den. Waren de cadeautjes vroeger nog goud en kleding, vandaag de dag worden niet minder dan auto's, televisietoestellen, koelkasten, huizen en meubels verwacht. Ook Brahma, die met haar buurjongen trouwde na een verloving van elf jaar, kwam zonder bruidsschat de deur van haar schoonfamilie niet binnen. "Maar we hebben haar ou- gankelijk zi.in. In de praktijk zal dat betekenen dat de indianen in "con centratiekampen" leven, voorspelt de CIMI. Er is geen sprake van dat de in dianen hun traditionele leefwijze kunnen behouden. De Yanomami zijn gewend van plaats naar plaats te trekken. Zij leven van de jacht, In de confrontatie met de goudzoe kers delven de indianen het onder spit, stelt de CIMI vast. De afgelo pen twee maanden kwamen negen indianen om als gevolg van griep, malaria en diarree. Zij hebben geen enkele weerstand tegen deze ziek ten, meegebracht door de blanke kolonisten. Terry Waite, die zich inspande om andere gijzelaars uit Bayrut te ha len, werd twee jaar geleden tenslot te ook gegijzeld. (foto ap> doen zou de gijzelnemers de in druk geven dat de Britse gevange nen van generlei waarde waren en dat zou hen ertoe bewegen om ze eerder vrij te laten", aldus Jill Mor rell. Ze vervolgt: "Intussen onder handelden de Franse en Ameri kaanse regeringen wèl met Iran en hun gevangenen werden vrijgela ten. Wij deden niets en er gebeurde ders niets gevraagd", werpt Brah ma's schoonmoeder tegen. Volgens sommigen neemt het aantal wraaknemingen na een on toereikende bruidsschat toe. Vrou wenorganisaties spreken dat ech ter tegen. Het aantal verbrandin gen en moorden lijkt alleen maar te stijgen, omdat er meer aandacht en publiciteit voor is, zeggen ze. Vol gens Neelam Chatturvedi van de vrouwenorganisatie Mahila Manch in de industriestad Kanpur heeft van alle moorden die worden toe geschreven aan bruidsschatpro blemen in werkelijkheid maar een kwart daar mee te maken. Chatturvedi vindt het kwaad van bruidsschatten echter verder gaan dan het betalen van peperdure ca deaus. Het gebruik symboliseert ook onderdrukking van vrouwen in de Indische samenleving, vindt ze. Als voorbeeld noemt ze de drie NICOSIA (AP) - Kurdische guerril lastrijders zeiden gisteren in hevi ge gevechten in het het bergachti ge nordoosten van Iraq 7.000 Iraak- se soldaten te hebben gedood of verwond. Aan Kurdische zijde zou den 250 rebellen zijn gesneuveld en 1.900 burgers zijn omgekomen. Bovendien zouden 5.000 burgers gewond zijn geraakt, vooral door gifgasbommen waarmee Iraakse straaljagers en gevechtshelikop ters Kurdische dorpen bestoken. De rebellen zeiden dat ze verschil lende bases verloren bij het Iraakse offensief. Een woordvoerder van de Kurdi sche Democratische Partij (KDP), die om veiligheidsredenen ano niem wilde blijven, zei in een tele fonisch interview met Associated Press dat Iraq bij herhaling gifgas aanvallen uitvoert op Kurdische dorpen en nederzettingen om zo niets. Toen John anderhalf jaar vastzat, realiseerden we ons dat er misschien nooit iets zou gebeu ren", zegt ze. Begin dit jaar richtte zij de 'Vrienden van John McCarthy' op. De groep begon zich te roeren om middels publicitaire campagnes de herinnering aan de drie in Bayrut levend te houden. De 'Vrienden van John McCarthy' hebben een permanent- bemand kantoor. Ze hebben flinke bedragen opgehaald met een benefietconcert. Ze verko pen balpennen en T-shirts en laten tijdens 'internationale gijzelings- dagen' duiven los voor de came ra's. Morrell is te aardig en te be leefd om hardere acties te overwe gen. Waarom worden de Amerikaan se, Franse en Duitse gegijzelden beschouwd als nationale helden, terwijl de meeste Britten de namen van hun gevangen landgenoten niet eens kunnen noemen? "Die landen hebben een ander karak ter", zegt Morrell, bijna veront schuldigend. "Wij hebben nog steeds die houding van mond-hou- den, de stiff upperlip. Wij uiten ons emotioneel niet zo. Die andere lan den zien hun gijzelaars als een aan slag op hun nationale trots. Wij niet". Een stapeltje brieven van school kinderen getuigt van het tegen tienerdochters van een verzeke ringsagent die zich onlangs ophin gen Hun vader verklaarde tegen over de politie dat de meisjes gede primeerd waren, omdat hij geen bruidsschat kon betalen. Onderzoek van Mahila Manch wees echter uit dat er meer achter het drama zat. De meisjes waren vanaf hun geboorte verwaarloosd, omdat ze geen jongens waren en waren een last voor hun ouders, al dus Chatturvedi. "Hun ouders wer den er overal op aangekeken dat ze vijf dochters hadden De meisjes mochten alleen het huis uit als ze naar school moesten. Zelfs televisie kijken bij een tante in de buurt was streng verboden, evenals vriendschap sluiten met schoolgenootjes. De drie werden met de dag teruggetrokkener. Het eerste sollicitatiegesprek van de oudste liep op een mislukking uit, volgens Chatturvedi, omdat ze veel te verlegen was. De onderzoekscommissie van de vrouwenorganisatie vroeg de va der wat hij liever had gehad: dat zijn dochters waren weggelopen of zich hadden opgehangen. Zonder aarzeling koos hij voor de laatste mogelijkheid. "Voor hen is het be ter te sterven dan schande in de fa milie te brengen". "het Kurdische volk in Iraq uit te roeien". De KDP-woordvoerder is gestationeerd in een Westeuropese hoofdstad vanwaar hij in radiocon tact zei te staan met de rebellen in Iraq. Hij zei dat het Iraakse leger er nog steeds niet in is geslaagd de grens met Turkije, een moeilijk be gaanbaar berggebied, volledig af te sluiten. De weg naar Turkije is de enige ontsnappingsmogelijkheid voor de burgers die het wapenge weld ontvluchten. Volgens de Turkse regering hebben in de laatste paar dagen 90.000 Iraakse Kurden een goed heenkomen ge zocht in Turkije. Kurdische woord voerders zeiden dat veel vluchte lingen gewond waren als gevolg van aanvallen met mosterdgas, maar dat werd van Turkse zijde niet bevestigd. ADVERTENTIE deel. Diepe emoties en oprecht medeleven vegen de vloer aan met de cliché van de Britse houding. Wellicht komt de Engelse nationa le trots pas in tijden van Falklands- oorlogen tot haar recht, maar een gemiddeld gevoelsleven kan de Brit niet worden ontzegd. Zeker is dat premier Thatchers regering er lange tijd in is geslaagd de Britse gijzelaars van de politie ke agenda te weren. Het leek erop alsof Whitehall wilde vermijden dat de drie een politieke kwestie werden die met de publieke opinie op de loop ging, zoals in de VS en Frankrijk. Dit onuitgesproken ver langen zegevierde tot het begin van de zomer. "Met de vrijlating van de Franse gegijzelden in mei en het einde van de Golf-oorlog veranderde alles", zegt Morrell. "De druk op de rege ring iets te doen, groeide nadat Lambeth Palace (ambtswoning van de leider van de Anglicaanse Kerk) een dialoog met Iran begon. Ik denk dat de Anglicaanse Kerk evenals wij tot de slotsom was ge komen dat het na twee jaar niets doen tijd werd voor actie". Morrell heeft niets tegen premier Thatcher's standaard-antwoord dat Groot Brittannië niet met terro PAGINA 5 Aanvoer van nieuwe troepen Cuba probleem Angola-overleg JOHANNESBURG (GPD) - Een nieuwe gespreksronde over een re geling voor de Angolese burgeroor log en de onafhankelijkheid van het door Zuidafrika bezetgehou den Namibia, die morgen in de Kongolese hoofdstad Brazzaville moet beginnen, wordt overscha duwd door berichten dat verse Cu- j baanse troepen zijn gesignaleerd aan de grens tussen Angola en Na mibia. In reactie op deze berichten heeft de Zuidafrikaanse minister van defensie, generaal Magnus Ma- lan, gewaarschuwd dat een eventu ele aanval door het gecombineerde Cubaanse en Angolese leger tegen de bevrijdingsbeweging Unita wel eens kan leiden tot een nieuw in grijpen van Zuidafrika. Dit on danks de terugtrekking van alle Zuidafrikaanse troepen uit Angola, vorige week dinsdag en een staakt- het-vuren-dat sinsdien van kracht Het bericht dat er nog altijd verse Cubaanse troepen en materieel An gola worden binnengebracht, werd dit weekeinde gelanceerd door Jo nas Savimbi, de leider van de An golese bevrijdingsbeweging Unita. Volgens Savimbi bevinden er zich nu 60.000 Cubaanse soldaten in An gola, die de regering-Dos Santos bijstaan tegen Unita. Als dit aantal van 60.000 Cubaanse soldaten juist is. betekent dit dat er nu 10.000 Cu banen meer in Angola zijn, dan tot nu werd aangenomen. Savimbi zei in zijn hoofdkwar tier Jamba in het zuidoosten van Angola ook, dat de Cubanen samen met het Angolese regeringsleger een offensief hebben ingezet tegen Unita, waarbij geprofiteerd wordt van het feit dat de circa 3000 Zuid afrikaanse militairen, die tot vorige week strategische posities in zuid- oost-Angola bezet hielden, zijn ver trokken. Het belangrijkste ge spreksonderwerp in Brazzaville zal ongetwijfeld het schema voor het vertrek van alle Cubaanse troepen uit Angola vormen. risten onderhandeld. "Je hoeft niet met ze te onderhandelen. Je kunt via allerlei manieren druk uitoefe nen, dialogen openen en zorgen voor goede verhoudingen. Er is een groot verschil tussen niet onder handelen en niets doen". Van Jean-Paul Kauffmann weet Morrell dat McCarthy nog in leven is. "Ik kan me niet voorstellen hoe John zal zijn als hij weer vrij is. Er is te veel gebeurd. Ik weet dat de gijzelaars alleen of met meerderen vastgeketend op matrassen liggen in donkere kamers. Ik weet dat ze geen benul hebben waar ze zijn of dat het dag of nacht is. Ik weet tweeëneenhalf jaar gevangenschap hem waarschijnlijk altijd bij zullen blijven. Wat ik een goed teken vind, is dat Kauffmann en de ande ren vrij onbeschadigd uit Bayrut zijn teruggekomen. John heeft de zelfde soort humor als Kauffmann. Als die humor overeind is geble ven, heeft de John zoals wij die kennen het overleefd". DINSDAG 6 SEPTEMBER 1988 TEL AVIV (Rtr/AP) - De Israëlische Arbeiderspartij heeft gisteren haar campagne voor de parlementsverkiezingen geopend met de toezegging dat de bezetting van de Gaza- strook en een groot deel van de Westelijke Jordaanoever zal worden beëindigd. "Op 1 november kunnen de mensen kiezen tussen een Israël dat een oorlog onder ogen moet zien en een Israël dat vrede tegemoet gaat", zei partijleider en minister van buitenlandse zaken Peres op een bijeen komst in Tel Aviv die door ruim 2.000 mensen werd bijge woond. NEW YORK - Rijdend in een open wagen door Disneyland in gezel schap van zijn vrouw Barbara en twee leden van het Amerikaanse Olympische team kon Bush zich verheugen op een enthousiast menigte toeschouwers. Met nog negen weken te gaan tot aan de presidentsver kiezingen zijn er echter nog steeds te veel potentiële kiezers onder het Amerikaanse volk die geen flauw idee hebben waar de presidentskan didaten George Bush en Michael Dukakis nu eigenlijk voor staan, al dus het weekblad Time Magazine gisteren. Uit een opinie-onderzoek, dat vorige week in opdracht van Time werd verricht, blijkt dat Bush iets hoger is gaan scoren in de categorie 'betrouwbaar'. Voor Dukakis is de score in deze categorie echter licht gedaald; ook het aantal onder vraagden dat de ervaring van de Democraat hoog aanslaat is ge daald. Het RepublikeiJise koppel George Bush - Dan Quayle wordt nu door 47 procent van de 1.103 ondervraagden geprefereerd. Naar Michael Dukakis en diens 'running mate' Lloyd Bentsen gaat de voorkeur van 42 procent van de ondervraagden uit. Deze score betreft kiezers die zich als zodanig hebben ingeschreven en vrijwel zeker hun stem zullen uitbrengen. Verspreid over de Verenigde Staten werden in totaal 1.474 mensen ondervraagd. Onder het totaal van de ondervraagden be droeg de score voor het koppel Bush en Quayle 44 procent en voor Du kakis en Bentsen 42 procent. (foto ap> In het kader van Amsterdam modestad is ons Amsterdamse filiaal op zondag 11 september geopend.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5