Politieke ballingen mogen terugkeren President Botha trekt omstreden wetswijziging in NAAR 7 WERK? Chileense leider strijkt hand over hart President Burma wijst eis demonstranten af Cuba versterkt volgens VS leger in Angola Westduitse SPD kiest voorzitter Zweedse VN-ambassadeur moet Perez de Cuellar helpen met bemiddeling in Golfoorlog VRIJDAG 2 SEPTEMBER 1988 BUITENLAND PAGINA 5 SANTIAGO (AP) - De Chileense dictator Pinochet gaf gisteren aan 430 ballingen toestem ming naar Chili terug te keren. Onder hen bevindt zich een aantal van zijn felste tegenstan ders. Twee van hen kwamen enkele uren na de bekendmaking van Pinochet al in Chili aan. Isabel Allende, de dochter van president Salvador Allende, die in 1973 om het leven kwam bij de coup die Pinochet in het zadel hielp, arriveerde gistermiddag vanuit Buenos Aires in Santiago. Gelijk met haar kwam Jose Oyarce aan. Oyarce was destijds minister van arbeid in de regering-Allende. In Chili zijn de laatste tijd veel poli tieke beperkingen opgeheven in verband met een referendum op 5 oktober, waarin de bevolking zich voor of tegen het aanblijven van Pi nochet mag uitspreken. Pinochet probeert meer dan de helft van de stemmen te winnen om zo nog ze ker acht jaar te kunnen aanblijven. Onder degenen die mogen terug keren zijn alle familieleden van wijlen president Allende. Dochter Isabel (44) zei na haar aankomst in Santiago dat ook haar moeder van plan is terug te keren. Allendes we- Isabel Allende staat bij aankomst op het vliegveld van Santiago de pers te woord. (foto ap> WASHINGTON (AP) - Cuba heeft zijn troepenmacht in Angola ver sterkt, hetgeen in Washington het vermoeden heeft doen postvatten dat Cubaanse en Angolese troepen mogelijk een groot offensief voor bereiden tegen de door de VS ge steunde UNITA-rebellen, zo heb ben Amerikaanse regeringsfunc tionarissen gisteren verklaard. Volgens de functionarissen is de afgelopen anderhalve maand iede re week een schip vanuit Cuba richting Angola vertrokkenn met nieuwe troepen, MIG-23 gevechts vliegtuigen, tanks en ander mate rieel. Wanneer de uitgezonden ver sterkingen eenmaal ter plaatse zijn aangekomen, bedraagt de Cu baanse troepensterkte in Angola ruim 60.000 man. In Washington wordt gevreesd dat een offensief wordt voorbereid tegen de UNITA-rebellen, terwijl er ook vermoedens zijn over een mogelijke inval in Namibia. Een andere mogelijkheid is dat met de troepenversterking beoogd wordt de onderhandelingspositie te ver beteren bij de vredesbesprekingen over Zuidelijk Afrika. Dit overleg, tussen de VS, Cuba, Angola en Zuidafrika, wordt volgende week in de hoofdstad van Kongo, Braz zaville, voortgezet. Buitenland kort Griekenland Door een stroomstoring in het noorden van Griekenland is de hoofdstad Athene en een groot deel van het zuiden van het land gisteren zonder elektriciteit komen te zitten. Radio Athene meldde dat de hoofdstad omstreeks negen uur gisteravond geheel in duisternis was gehuld. Australië De toekomstige gouverneur-ge neraal vgn Australië, Hayden, is in opspraak geraakt nadat een journa list memo's van hem had gepubli ceerd waarin hij kritiek levert op zijn Aziatische collega's. Een niet met naam genoemde minister van buitenlandse zaken van Malaysie werd 'pummel' genoemd en die van Papua New Guinea 'dom'. Zijn Indonesische collega's kwalificeer de hij als 'grillig en vijandig'. Ja panse ministers noemde hij 'hui chelaars in hun houding jegens de Zuidoostaziatische landen'. Mexico Een parlementaire rede die pre sident Miguel de la Madrid in het Mexicaanse congres heeft gehou den is verstoord door ongekend tu mult en felle protesten van de op positie. In de 60 jaar dat de Institu tionele Revolutionaire Partij (PRI) in Mexico aan het bewind is, heeft geen president in het parlement ooit zoveel oppositie tegenover zich gehad als De la Madrid. Gaddafi De Libische leider Gaddafi vier de gisteren de negentiende verjaar dag van zijn staatsgreep met een parade van arbeiders en kinderen. Het militair vertoon dat de verjaar dag van zijn revolutie traditioneel opluisterde, bleef achterwege. De kolonel maakte bekend dat het re guliere leger en het politie-appa- raat zullen worden ontmanteld en dat een burgermilitie de orde zal gaan handhaven. duwe, Hortensia Bussi, woont nu nog samen met haar dochter Car men in Mexico. Belangrijke politieke figuren die Chili weer binnen mogen zijn Luis Corvalan, Carlos Altamirano, An- selmo Sule en Volodia Teitelboim. Degenen die zijn veroordeeld we gens politiek gerelateerde misda den en degenen die formeel ver banning hebben verkozen boven gevangenisstraf mogen volgens een bekendmaking van het minis terie van binnenlandse zaken even eens naar Chili terugkeren. Eerder was gemeld dat dit niet het geval Onderminister van binnenland se zaken, Cardemil, zei later dat alle 430 verbannen personen mogen te rugkeren. Voor 177 van hen geldt echter dat zij zich bij justitie moe ten melden, waar hun rechtspositie dan zal worden uitgezocht. Overi gens stelt het rooms-katholieke bu reau voor de mensenrechten het aantal politieke ballingen in het buitenland op 504. Na de staatsgreep in 1973 werden duizenden linkse tegenstanders van Pinochet opgepakt en verban nen of vermoord. Volgens officiële cijfers hebben sinds 1982 meer dan 9.000 ballingen toestemming ge kregen terug te keren. Vorige week werd in Chili de noodtoestand op geheven, &ie bij de coup in 1973 werd ingesteld. Intussen daagde Patricio Ayl- win, de leider van ccn uit 16 partij en samengestelde oppositionele coalitie, Pinochet uit voor een tele- MUNSTER (AP) - Met een overgro te meerderheid van 98,84 procent van de stemmen is gisteren op de voorlaatste dag van het congres van de Westduitse sociaal-demo cratische SPD Hans-Jochen Vogel herkozen tot partijvoorzitter. Vo gel (62), die wel de 'schoolmeester' wordt genoemd, kreeg de stem van 426 van de 431 afgevaardigden. In procenten uitgedrukt hadden al leen Kurt Schumacher, die direct na de oorlog voorzitter werd, en in 1966 Willy Brandt een grotere meerderheid, maar gerekend naar het absolutè aantal voorstemmen betekende de score van Vogel een nieuw na-oorlogs record. WASHINGTON/GENÈVE (GPD/AP) De Zweedse am bassadeur bij de Verenigde Na ties in New York, Jan Eliasson, is gisteren aangewezen als de per soonlijke vertegenwoordiger van VN-secretaris-generaal Pe rez de Cuellar bij de onderhande lingen tussen Iran en Iraq in Ge- Perez de Cuellar vertrok giste ren naar Portugal. Hij zei dat Eli asson de onderhandelingen op ambtelijk niveau zal leiden en zal proberen een directe ontmoeting te organiseren tussen de minis ters van buitenlandse zaken van Iran en Iraq. De secretaris-generaal zei te zullen terugkeren zodra dat no dig mocht blijken. "Het pro- JOHANNESBURG - De rege- ring-Botha heeft afgelopen nacht op het allerlaatste moment een po litiek zeer omstreden wijziging van de Wet op gescheiden woongebie den ingetrokken. Tegelijk werden vier andere wetsvoorstellen van de regering, die te maken hebben met illegale bewoning van krottenwij ken en de vrije instroming van de verschillende bevolkingsgroepen in stedelijke gebieden, van tafel ge haald. door Ruud de Wit Deze opzienbarendestap was het directe resultaat van onderhande lingen tussen de minister van grondwettelijke hervorming. Heu- nis, en de leider van de kleurlin genkamer. dominee Hendrickse. Met de overeenkomst die Hendrickse en Heunis gisteravond sloten, is ook de boycot door de kleurlingen- en de Aziatenkamer van het uit drie gescheiden kamers bestaande parlement van de baan. visiedebat. "Een open en vrij debat is onmisbaar", stelde Aylwin, die voorzitter is van de Christendemo cratische Partij en tevens woord voerder voor de coaltie van 16 op positiepartijen. De oppositieleider zei voorts dat de dictator de laatste tijd pogingen heeft ondernomen om zijn imago te veranderen met het oog op het komende referen dum. In dit kader hekelde Aylwin in het bijzonder Pinochets televi sierede van woensdagavond als een pure publiciteitsstunt. LONDEN/HEERLEN (Rtr/GPD) - De Britse oppositionele Labour- party heeft gisteren om een onder zoek gevraagd naar de dood van drie guerrillastrijders van het ver boden Ierse republikeinse leger (IRA) in Noordierland. In Groot Brittannië menen sommige waar nemers dat Londen een beleid voert om IRA-leden liever te doden dan te arresteren, iets waarvan de Britse regering al eerder was be schuldigd. "Er moet een onderzoek komen naar de doden... en niet uitgevoerd door mensen die verantwoordelijk zijn voor het doodschieten", ver klaarde de tweede man van La bour, Hattersley. De drie mannen kwamen om in een hinderlaag van vermoedelijk een commando van bleem is gebrek aan vertrouwen.. Het is als zand. Op zand kun je niet bouwen," zei hij voor zijn vertrek. De 47-jarige diplomaat Eliasson werkte zes jaar lang als speciaal assistent voor wijlen de Zweedse premier Olof Palme als bemiddelaar in het Golfconflict en reisde twaalf keer naar het ge bied. De internationale druk op Iraq neemt ondertussen toe om ak koord te gaan met een compro mis en een spoedige terugtrek king van de troepen van het front. De Iraakse machthebber Saddam Husayn kreeg woens dag in Baghdad bezoek van de ambassadeurs van de vijf perma nente leden van de Veiligheids raad. Dat betekent, dat vandaag alsnog een aantal voor de regering-Botha belangrijke wetsvoorstellen in een gemeenschapelijke zitting van de drie parlementen afgehandeld kunnen worden. Ook in het blanke parlement, de Volksraad, distanci- eerden alle partijen, met uitzonde ring van Botha's eigen Nationale Partij, zich van de wetswijzigingen. Het lijkt erop dat Botha met deze stap aanzienlijk gezichtsverlies heeft proberen te voorkomen. Wat er nu precies gaat gebeuren met de omstreden wijziging van de Wet op de gescheiden woongebieden, is echter onduidelijk. De betrokken partijen zijn akkoord gegaan met een nieuwe gemeenschappelijke parlemenstzitting aan het eind van deze maand, waarbij over nieuwe regeringsvoorstellen zal worden gesproken. Hoe die eruit gaan zien, weet evenwel niemand. De ingetrokken wetswijzigingen laten het principe van de Wet op ge scheiden woongebieden (de Group Areas Act) voor de verschillende Zuidafrikaanse rassen intact, maar RANGOON - De Burmaanse presi dent Maung Maung heeft gisteren in een radiorede de eis van de hon derdduizenden mensen, die in de straten van Rangoon demonstreer den voor een onmiddellijk aftreden van de regering, van de hand gewe zen. Hij wees zonder meer ook de eis af dat de regerende Socialisti sche Programma Partij haar macht direct overdraagt aan een interim- regering, die algemene verkiezin gen moet voorbereiden en een meer-partijen democratie moet in- door Bob Mantiri Maung Maung gaf evenwel zijn goedkeuring aan de heroprichting van de Algemene Studentenvak bond, die sinds 1962 was verboden. Hij riep studenten en stakende ar beiders op hun gewicht te zetten achter het op 12 september te hou den partijcongres, waar zal worden beslist over een referendum voor de invoering van een meer-partijen systeemf Maung Maung, een voormalig minister van justitie die twee we ken geleden tot president en partij leider werd gekozen nadat veilig heidstroepen er niet in waren ge slaagd om het volksprotest te on derdrukken, deed in zijn radiotoe spraak een beroep op de stakende ambtenaren, transportpersoneel en bankemployée's om terstond het werk te hervatten. Zijn toespraak kwam gelijk met Controverse over hinderlaag-beleid Britse regering de Britse anti-terreurgroep Special Air Service (SAS). Maar de Britse premier That cher, zei tegenover het dagblad Daily Express dat Groot Brittannië zijn handelwijze en veiligheids maatregelen geheim moet houden. Die maatregelen zijn genomen na dat op 20 augustus acht Britse sol daten in Noordierland om het le- De onderhandelingen in Genè- ve liepen direct vast toen Iraq eiste dat er eerst een oplossing moet worden gevonden voor de omstreden waterweg Shatt al- Arab. Iran wil echter vasthouden aan de oorspronkelijke plannen om eerst het bestand te regelen. Iraq vindt dat de Shatt al-Arab, de belangrijkste verbinding van het land met de open zee, tot zijn grondgebied behoort. Iran houdt daarentegen vast aan een in Al giers ondertekend akkoord uit 1975, waarin de grenzen zijn vast gelegd en Iran de helft van de wa terweg krijgt toegewezen. Intussen is er een einde geko men aan de geruchten over Iraakse krijgsgevangenen. Uit Andries Treurnicht. (foto afd wel de kleurlingen- als de Aziaten- kamer hebben zich steeds op het standpunt gesteld dat deze hele apartheidswet moet worden inge- de bekendmaking van een nieuwe partij onder leiding van generaal Ne Win, die in juli zich terugtrok als leider van de Socialistische Pro gramma partij. Doel van deze nieu we partij is tweeledig, meldden Westerse diplomaten in Rangoon. Enerzijds wil de groep tweespalt veroorzaken tussen de studenten en de anti-regeringsbetogers door onrust en chaos te veroorzaken en de economie nog meer te verstoren waardoor het ontevreden volk zich tegen de studenten zou keren. Aan de andere kant wil zij met de hulp van de militairen de orde in het land herstellen. Tot de politieke groepering van de 77-jarige generaal Ne Win, die in 1962 via een coup aan de macht kwam, behoort ook president Maung Maung, premier U Tun Tin en verscheidene generaals in de top van het leger. Sinds zijn aftre den werd niets meer vernomen van de generaal, die 26 jaar lang Burma met ijzeren hand regeerde en de ar chitect is van het huidige eenpar- tijensysteem. De oprichting van zijn invloedrijke partij komt vol gens Westerse diplomaten op een moment dat de regering in snel tempo haar greep verliest op het land en de regerende partij in grote ven .kwamen bij een Ira-bomaan- slag. Londen heeft tot dusver beschul digingen van de hand gewezen dat het een 'shoot-to-kill'-beleid voert, waarbij alleen doden en geen arres tanten worden gemaakt. Groot Brittannië is ook door Dublin be kritiseerd. De Ierse republiek heeft een stem in Noordierse zaken sinds in 1985 een akkoord werd gesloten met Londen. Intussen worden de twee IRA-le den, die worden verdacht van de aanslagen op Britse militaire doe len in Limburg en Westduitsland, door de Duitse justitie ook officieel verdacht van de aanslagen in Roer mond en Nieuw-Bergen. Eén van hen werd al sinds 1981 door de Brit se politie gezocht. een VN-rapport is duidelijk ge worden dat Iran op zijn Iraakse krijgsgevangenen inderdaad geestelijke druk uitoefent, die gelijk staat aan hersenspoeling. Een team van de VN bezocht de afgelopen weken kampen in zo wel Iraq als Iran. Dat was be doeld ter voorbereiding op de uitwisseling van de krijgsgevan genen zoals die deel uitmaakt van de wapenstilstand tussen Iran en Iraq. Zowel onder Iraanse als Iraak se krijgsgevangenen heerst een grote angst voor terugkeer. De Iraniërs vrezen dat, doordat zij zich hebben overgegeven aan de vijand in plaats van zich dood te vechten, in eigen land als overlo pers worden gezien. trokken. De regering-Botha wei gerde zover te gaan, voornamelijk omdat zij vreest daardoor op den duur haar parlementaire meerder heid in de blanke Volksraad te ver liezen aan de ultra-rechtse Konser- vatieve Partij van Andries Treu- nicht. Het verrassende compromis tus sen minister Heunis en Hendrickse betekent overigens niet dat een van de betrokken partijen haar standpunt over de huidige wetswij ziging heeft veranderd. Het com promis komt erop neer dat er op nieuw naar de materie zal worden gekeken, maar dat de niet-blanke en Aziatische parlementariërs hun boycot van het parlementaire werk zullen staken. Zeker is nu wel dat Botha geen vervroegde algemene verkiezingen zal uitschrijven, zoals in politieke kringen de afgelopen week werd gesuggereerd. Intussen maakte de regering-Bo tha tevens bekend dat de status van Nelson Mandela, die woens dagmiddag van het Tijgerberg-zie- kenhuis in Kaapstad naar een pri- verwarring is, terwijl het leger on der zware druk staat. Zowel Aung San Suu Kyi, doch ter van de in 1947 vermoorde natio nale held generaal Aung San als ex- premier U Nu die begin deze week een eigen oppositiepartij heeft op gericht, zeggen rekening te houden met een militair ingrijpen. Maar zo'n stap van het leger zou dwaas zijn en onsuccesvol, zo verklaarde Aung San Suu Kyi. Volgens haar is er een 'beduidend grote groep offi cieren in het leger die vindt dat de regering niet deugt'. Onder de betogers die gisteren de straten van de hoofdstad be volkten, waren hoge ambtenaren van verscheidene ministeries, on der andere van binnenlandse za ken, leden van de staatsraad, dok toren, verpleegkundigen, advoca ten, studenten en stakende arbei ders. De massale demonstratie viel samen met een nationale staking. Intussen heeft ex-premier U Nu verklaard, dat hij niet beschikbaar is voor een post in een interim-re gering. U Nu, die in 1962 door gene raal Ne Win ten val werd gebracht, richtte begin deze week de Allian tie voor Democratie en Vrede op. De bejaarde ex-premier is be schermheer en adviseur en ex-mi nister van defensie en voormalig WARSCHAU (GPD/AP) - Behal ve de stakers op de werven en in de haven van Gdansk zijn gisteren ook de arbeiders van de staalfa briek Stalowa Wola weer aan het werk gegaan. Er werd echter nog verder gestaakt bij het openbaar vervoer van Szczeczin en in de ko lenmijn van Jastrzebie. Het kostte Solidariteitleider Walesa de nodige overredigings- kracht om een gedeelte van de sta kende arbeiders zo ver te krijgen. De driehonderd veelal jonge acti visten op de Lenin-werf waren vooral teleurgesteld over het niet onmiddellijk inwilligen van de eis tot erkenning van Solidariteit. Ook is er ontevredenheid omdat er nog geen overeenstemming over de looneisen is. In Szczeczin, waar gisteravond nog werd gestaakt in het havenbe drijf en in een depot van het open baar vervoer, hebben de stakings comités ingestemd met het resul taat van Walesa's gesprek. De re den dat de acties toch werden voortgezet, is dat de stakers nog geen overeenstemming hebben be reikt over de looneisen en het door betalen van de stakingsdagen. De mijnwerkers in de mijn Junimani- fest in het Silezische Jastrzebië zet ten hun actie voort. Een woordvoerder van Solidari teit meldde dat een politieman op raadselachtige wijze bij het door de politie omsingelde staalcomplex Stalowa Wola, om het leven is ge komen. De agent zou door de sta kers dronken op het fabriekster rein zijn aangetroffen. Zij wilden vékliniek in de buurt van de Pollsmoor-gevangenis werd over gebracht, ongewijzigd blijft. Dat betekent dat de 70-jarige Mandela, die sinds 1964 een levenslange ge vangenisstraf uitzit, nog altijd offi cieel een gevangene is. Met deze verklaring wordt, al thans voorlopig, een einde ge maakt aan speculaties, dat de defi nitieve vrijlating van de bejaarde ANC-leider nabij zou zijn. Ook de advocaat van de familie Mandela zei niet te geloven dat zijn cliënt snel wordt vrijgelaten. Mandela werd op 12 augustus van dit jaar wegens ernstige long klachten met spoed van de zieken afdeling van de Pollsmoor-gevan- genis overgebracht naar het Tijger- berg-ziekenhuis. Later bleek dat hij aan een vorm van tuberculose leed. De zwakke gezondheid van Mandela leidde tot nieuwe binnen- en buitenlandse druk op de rege ring-Botha om de ANC-leider op humanitaire gronden in vrijheid te stellen. President Botha liet weten daartoe eventueel bereid te zijn, legerchefstaf, generaal U Tin Oo. secretaris-generaal. Tin Oo, die in 1976 door Ne Win werd afgezet nadat hij een rebellie van jonge officieren had gesteund, heeft zich bereid verklaard om lei ding te geven aan zo'n overgangs regering. Andere kandidaten voor deze post zijn mevrouw Aung San Suu Kyi (43) en genereaal Aung Gyi (70), een tegenstander van Ne Win. hem van het terrein verwijderen, waarop de man begon te schieten, In de worsteling die daarop ont stond, zou hij zichzelf hebben ge raakt en later in het ziekenhuis aan zijn verwondingen zijn overleden. Bomexplosies in Namibia werk van SWAPO WINDHOEK (GPD) - Bij twee bomexplosies in de Namibische hoofdstad Windhoek zijn gister avond twee doden - één blanke en een zwarte - gevallen en raakten 17 anderen gewond. Volgens de door Zuidafrika aangestelde admini strateur van Namibië, Louis Pie- naar, moet de verantwoordelijk heid voor de aanslagen worden ge zocht bij de Namibische bevrij dingsbeweging SWAPO. Deze had zich eerder deze maand akkoord verklaard met een staakt-het-vu- ren, zoals dat tussen Angola, Cuba en Zuidafrika overeen was geko- De eerste explosie deed zich rond 7 uur voor in de bar van het Continental Hotel. De bar van het hotel en de erboven gelegen disco waren populaire ontmoetings plaatsen voor kleurlingen en zwar ten. Ongeveer anderhalf uur later ontplofte op een rangeerterrein in het centrum van Windhoek op nieuw een zware bom. Bij de twee de ontploffing raakten twee perso nen licht gewond. maar verbond daaraan de voor waarde "dat de heer Mandela op dezelfde manier blijft samenwer ken als hij tot nu toe heeft gedaan". Botha trad niet in details uit en wei gerde evenmin te zeggen wat het standpunt van Mandela over een mogelijke onvoorwaardelijke vrij lating was. Sinsdien wordt er van uitgegaan dat Mandela door de regering-Bo tha in fasen zal worden vrijgelaten. Een onmiddellijke vrijlating nu, zonder voorwaarden, wordt on waarschijnlijk geacht, omdat dat mogelijke ernstige gevolgen voor de veiligheidssituatie in het land kan hebben. Op 26 oktober vinden er in heel Zuidafrika locale verkie zingen plaats en de Nationale Par tij van Botha zal het daarbij vrij zwaar krijgen tegen de ultra-recht se apartheidspartij van Andries Treurnicht, de Konservative Partij Een vrijlating van Mandela nu, zo menen waarnemers, zou de KPbtf deze gemeenteraadsverkiezingen, zeker in de provincie Transvaal, wel eens aan een meerderheid kun nen helpen. ADVERTENTIE Wat dacht u van een privé-chauffeur terwijl u lekker uw krantje leest? Als u elke dag 'n vaste route reist, schaf dan 'n Trajectkaart aan. Of neem de NS-Kortingkaart (40% korting op alle treinreizen voor f 549,- per jaar). Haal de folder Forensen bij 't loket of het postkantoor! WAAR ZOUDEN WE ZIJN ZONDER DE TREIN? Ondanks de talloze aanslagen in de Noordierse stad Belfast lijkt het alledaagse leven gewoon door te gaan. Gis teravond brandden verscheidene auto's uit als reactie op het doden van drie IRA-leden door Britse militairen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5