'Atmosfeer
wordt snel
broeikas'
'Wij omringen wijn met alle zorg'
Gildeglas
bestaat
50 jaar
ETEN EN DRINKEN-
Tienvels-rekje
voor lasagne
Het perfecte
wijnproefglas
Garantieregeling rijksmusea
Vessem wil af
van stuntende
straaljagers
Westerse donorlanden wachten
stappen België tegen Burundi af
WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1988
PAGINA 9
"Kijk eens hierals er in een tijd,
laat ik zeggen omtrent 1860, veel
slecht glas is gemaaktdan zeg ik:
ze hadden de ware smaak voor
wijn niet. En als ik die driedubbele
roemers zie, op onze geëerbiedigde
schuttersstukken, dan zeg ik: Of ze
dronken niet. maar ze zopen, of de
Rijnwijn was toen meest een land-
wijn, een drinkwijndie je gul en
fris door je keel kon laten gaanen
waar geen fijn proever ij aan te pas
kwam". (Werumeus Buning in
1938 in "Een boekje van het
glas").
Er is een tijd geweest dat alleen
de adel het zich kon permiteren om
uit glas te drinken. De goegemeen
te moest zich maar zien te behelpen
met kroezen, mokken en ander
drinkgerei. Pas toen men er in
slaagde glas op een meer fabrieks
matige wijze te maken, kwam er
een massale glasproduktie op
gang. In Nederland hadden we bij
voorbeeld in 1582 al een glasblaze
rij in Middelburg en nadien kregen
veel steden hun eigen blazerij.
Fout ging het pas toen er vanuit
Amerika een machine kwam die
automatisch flessen kon maken.
Die methode ging niet alleen snel
ler, maar was ook stukken goedko
per. De kleine glasbedrijfjes ver
dwenen. Enkele van die bedrijfjes
verenigden zich in de Vereenigde
Glasfabrieken. Diezelfde Vereen
igde Glasfabrieken, zou een jaar of
tien later de maker worden van het
veelgeprezen Gildeglas.
Lasagne zelf maken is niet echt
moeilijk. Eigenlijk is het enige ha
chelijke moment het voorkoken
van de deegblaadjes. Wanneer je
probeert die met een schuimspaan
uit de pan te lichten glibberen ze
daar prompt af. Vandaar dat de wa
re liefhebber voor z'n lasagne een
speciaal lasagnerekje heeft. Het is
een soort roestvrijstalen torenflat
je. waar elke plakje z'n eigen ver
dieping heeft. Het rekje laat je in
z'n geheel in het kokende water
zakken en daarna til je het er in z'n
geheel weer uit.
Vogels in Valkenswaard impor
teert een tienvels rekje van het Ita
liaanse merk Aeternum. De advies
prijs is 55 gulden.
Het Gildeglas. na vijftig jaar nog altijd
De historie van het Gildeglas
gaat terug tot 1938. In dat jaar vroeg
een organisatie van wijnhandela
ren de glaskunstenaar A.D. Copier
om een ideaal wijnglas te ontwer
pen. De eisen die daarbij aan het
glas gesteld werden kunnen nog al
tijd gezien worden als de belang
rijkste eisen. Wilt u dus een wijn-
servies aanschaffen, let dan in ie
der geval op de volgende zaken:
-Het glas moet een voet hebben
en een niet te zware, maar ook niet
te dunne steel.
-Het glas moet volkomen helder
zijn. De tijd van de gekleurde gla
zen is achterhaald. In een gekleurd
glas is de wijn op kleur niet te be
oordelen. Geslepen en bewerkte
glazen zijn leuk om de antieke
waarde mee te showen, maar lenen
zich niet echt meer om optimaal
van de wijn te genieten.
-De kelk van het glas moet taps
toelopen. Op die manier blijft het
bouquet van de wijn bovenin het
glas wat langer hangen en krijgt de
neus de kans om er royaal van te
genieten.
-De kelk moet niet te klein, maar
ook niet overdreven groot zijn. Hu-
brecht Duijker heeft het in zijn
boekje De Complete Wijnliefheb
ber over een glas, dat als het voor
tweederde volgeschonken wordt,
ongeveer vijf teugen wijn moet be
vatten.
-De glaswand moet niet te broos
zijn, maar zeker gok niet te dik.
Succes
Het ontwerp van Copier is tot op
de dag van vandaag een succes als
gildeglas. Een halve eeuw oud in
middels en nog altijd een suces.
Copier begon vijftig jaar geleden
met twee wijnglazen, maar inmid
dels is het assortiment verbreed tot
bier- cognac- sherry/port- en cham
pagneglazen. Dat laatste glas is een
beetje detonerend in de collectie,
omdat het een coupe-model is. Dat
staat feestelijk, maar voor de cham-
Paul op ten Berg: 'Sommelier is lastdier in de horeca'
pagneliefhebber is het een aanflui
ting. Het sprankelende karakter
van de champagne is in het brede
glas in een oogwenk verdwenen.
Champagne wordt dan ook in
Frankrijk vooral uit de flüte, het
ranke hoge glas, gedronken.
Een basisservies voor het genie
ten thuis zou moeten bestaan uit de
twee modellen gildeglazen voor
wijn, voor de witte wijn het kleine
re, voor rood het grotere glas. Een
port^sherry glas en eventueele een
cognacglas. Kristal of niet is vooral
een kwestie van geld. De gildegla
zen in kristal zijn bijna tienmaal zo
duur. Het voordeel is er vooral voor
het oog. De helderheid van het
glas, het fonkelende karakter. En
er zijn kenners die menen dat de
dunnere rand van het glas ook aan
genamer drinkt. Maar de ingebo
ren Hollandse zuinigheid waar
schuwt tegelijk ook voor het grote
re breekgevaar.
Heel anders zagen ze eruit, in hun lichte vrijetijdskleding en
open boordjes. Ze gedroegen zich ook veel vrijer, in een van de
zaaltjes van het Golden Tulip-hotel in Amsterdam, waar de
tafels met smetteloos damast waren gedekt. Geen servies of
bestek, nee, louter fonkelende glazen, een kan water en een
koeler. Een proeverij van het Nederlandse gilde van
sommeliers, doorgaans gekleed in stemmig zwart, black tie.
Deze vereniging bestaat uit dertig mensen, die zich
beroepshalve bezighouden met de inkoop, presentatie en
verkoop van wijn in luxueuze restaurants. Zij zijn de laatste
schakel tussen wijnproducent en -consument. Een vlekkeloos
gezelschap vol dienstbetoon en eerbied voor drank en drinker.
door
Pieter Harcksen
Paul op ten Berg (44) is voorzitter
van het gilde. Hij is al vele jaren
sommelier en hij kan zich bijna
poëtisch uiten over de eerste in
drukken die hij opdoet wanneer hij
zijn reukorgaan diep in de tulpvor-
mige glazen steekt. "Als ik heel
diep doorruik", mijmert hij bij een
glas Elzasser Muscat, "bespeur ik
in de verte iets van kerrie", of ."de
ze Gewürztraminer is een en al ro-
zegeur".
Historie
Het beroep Sommelier kent een
lange historie. Paul: "Somme bete
kent 'last' en een béte de somme is
een lastdier. De sommelier was de
Het glas heet Le Taster, de proe
ver. Het lijkt van geen kanten
op een standaard wijnglas. Er
zit geen voet aan, de bodem is
hol en in de zijkant zit een deuk.
Jaren van studie zijn er aan
voorafgegaan. Maar het resul
taat is verbluffend. Het wijn
glas is door zijn vorm en zijn
hoogwaardig kristal ideaal om
wijn optimaal te kunnen beoor
delen. Een proef op de som met
een vergelijking lussen een gil
deglas en dit mondgeblazen en
gesigneerde glas waarin dezelf
de wijn geproefd wordt, maakt
een wereld van verschil duide
lijk.
Het glas leent zich overigens
niet om de wijn meteen door te
drinken. Door het ontbreken
van de steel en de voet moet het
glas met enige zorg met duim en
wijsvinger in balans gehouden
worden. Aandacht voor een
goed boek is er dan niet meer.
Het glas kost 36 guldenImpor
teur van Le Taster is wijnhan
del Herman, V/esterstraat 5 in
het Zeeuwse Axel, tel. 01155-
1860.
man die achter de muildieren met
hun met wijn gevulde leren zakken
liep. Wij zijn nog steeds een beetje
de lastdieren in de horeca".
"Wij sjouwen nog steeds met
wijn, wij zijn de wijntransporteurs,
die ervoor zorgen dat de wijn na af
levering ook in optimale conditie
bij de klant op tafel komt. We om
ringen de wijn met de zorg die hij
verdient, we stellen de collectie en
de kaart samen en wij zijn direct
aanspreekbaar voor de gast".
Het sommeliersgilde bestaat
sinds het voorjaar van 1986 en het
telt een vrouwelijk lid. "Het is nog
steeds een beroep", zegt Paul. "dat
niet veel vrouwen aantrekt. Maar
iedereen die zich beroepshalve in
een Nederlands restaurant bezig
houdt met alle aspecten van de
dranken en daarmee full-time be
zig is, kan in beginsel lid worden"
Wijnkenner
Volgens de voorzitter kan ieder
een een wijnkenner worden. "Als
je snel veel van wijn wilt weten,
moet je er veel over lezen, maar
moetje er ook regelmatig van proe
ven. Dat laatste is niet zo moeilijk.
Draai je gedeeltelijk gevulde glas
bedachtzaam rond, laat de wijn
walsen, en probeer eens een halve
minuut te genieten van alle geuren
en impressies die je waarneemt.
Probeer er dingen in te ontdekken.
Als de geur is doorgedrongen,
neem je een slok in je mond. Die
slik je niet meteen door, nee. je
kauwt op de wijn en slurpt daarbij
wat lucht aan. Pas na geruime tijd
laat je de slok langzaam naar bin
nen glijden. Probeer met aandacht
je smaak te volgen na het doorslik
ken", legt Paul uit.
Maar, hoe bepaal je dan of je al
een goede wijnkenner bent?
"Dat merk je naarmate je gaat
proeven welke verschillen er alle
maal zijn en, wat belangrijk is, of je
een wijn lekker vindt of niet. Een
wijn moet ook gewoon lekker zijn
Paul op ten Berg: Iedereen kan een wijnkenner worden.
en dat betekent dat er geen storen
de factoren aanwezig mogen zijn.
Als een wijn onevenwichtig is, dus
als bepaalde bestanddelen over
heersen als te veel zuur, te bitter, te
waterig of te veel alcohol, dan keur
je de wijn voor jezelf af. Een wijn
moet dorstlessend zijn, zuiver, ka
raktervol en aangenaam. Dat zijn
de eerste vereisten", stelt hij met
nadruk.
Vakjargon
Dat sommeliers en wijnliefheb-
bers vaak worden gezien als een
elitair of decadent gezelschap, ligt
volgens Paul hieraan: "Wij zijn met
z'n allen bezig met dingen die vaak
kostbaar zijn of moeilijk te verkrij
gen. Wij zitten nou niet bepaald in
de 'drie-voor-een-tientje'-prijsklas-
se. Wij uiten ons als wijnliefheb
bers nu eenmaal in een bepaald jar
gon. Het is heel moeilijk om be
paalde smaken in woorden uit te
drukken. Bij ieder speciaal beroep
is het eenvoudig zo'n groep met z'n
vakjargon belachelijk te maken
Maar wij maken er ook een kunst
van om hele bijzondere wijntjes
voor nog hele aantrekkelijke prij
zen voor onze klanten op te sporen
Op de kaart moetje echter nooit be
neden een bepaalde prijsdrempel
komen. Dat pikt de klant niet. al is
die wyn nog zó bijzonder".
Luchtvervuiling rampzalig
BILTHOVEN (ANP) Ingrijpende klimaatveranderingen
als gevolg van de opwarming van de atmosfeer door de uit
stoot van kooldioxyde zijn niet meer te voorkomen. Elk
uitstel van vergaande maatregelen ter vermindering van
de luchtverontreiniging zal de onheilspellende en ver
strekkende gevolgen van het zogenaamde 'broeikaseffect'
alleen nog maar erger maken.
BINNENLAND BUITENLAND ECONOMIE
Deze sombere voorspellingen deed
dr. ir. B. Zoeteman van het Rijksin
stituut voor Volksgezondheid en
Milieuhygiëne (RIVM) gisteren tij
dens de presentatie van het jaarver
slag van de onderzoekinstelling
over 1987. Het enige dat de weten
schappelijke onderzoekers nog
niet weten is het tempo waarin de
rampen ten gevolge van de ingrij
pende klimaatveranderingen over
de mensheid zullen komen.
Volgens Zoeteman zullen de
rampzalige gevolgen zich al over
een eeuw kunnen aandienen. Hij
acht het zelfs niet uitgesloten dat
de veranderingen plotseling zullen
optreden, zoals het gat in de ozon
laag boven de Zuidpool.
Om enig inzicht in deze ontwik
keling, die volgens Zoeteman ern
stiger is dan de zure regen, te krij
gen, zal meer onderzoek in de gehe
le wereld moeten worden verricht.
'De bescheiden bijdrage van Neder
land aan het internationale onder
zoek (thans 10 tot 20 miljoen gul
den) zal minstens moeten worden
verdubbeld. Het RIVM zal in sa
menwerking met andere Neder
landse onderzoekinstellingen in
het najaar een voorstel voor een na
tionaal onderzoekprogramma aan
minister Nijpels van milieubeheer
aanbieden.
Alleen al in de afgelopen tien jaar
steeg het gehalte van kooldioxyde
in de lucht met vijf procent. Als de
maatschappij nu geen drastische
maatregelen ten aanzien van het
energieverbruik neemt, zal de con
centratie in de atmosfeer volgens
Zoeteman de komende jaren gi
gantisch stijgen. Men moet reke-
■rdubbeling
De industrielanden kunnen de
uitstoot van kooldioxyde beperken
door energiebesparing, een doel
matiger gebruik van de brandstof
fen en de ontwikkeling van schone
energiebronnen. Het grootste pro
bleem vormen naar het oordeel van
Zoeteman de ontwikkelingslan
den, die steeds meer energie vra
gen. Zo is het aandeel van China in
de wereldwijde uitstoot van kool
dioxyde door het stoken van fossie
le brandstoffen over de periode
1950 tot 1984 gestegen van 1,4 naar
10 procent. Bovendien bezit dit
land 38 procent van de rijstvelden
in de wereld, die grote hoeveelhe
den methaan in de lucht uitstoten.
Deze stof draagt eveneens bij aan
de opwarming van de aarde. Zoete
man is van mening dat de ontwik-
elde landen hun technologie moe
ten aanbieden om de Derde Wereld
te helpen bij een doelmatiger en
milieuvriendelijk gebruik van de
energiebronnen.
Het gevolg van deze wereldwijde
luchtverontreiniging is dat de aar
de in het midden van de volgende
eeuw twee tot vijf graden warmer
kan zijn.
De dramatische veranderingen
in het klimaat hebben onder meer
tot gevolg overstromingen in kust
gebieden. de indringing van zout
water, meer orkanen, stormschade,
veelvuldiger voorkomende extre
me droogtes en wateroverschotten
en versnelde uitsterving van soor
ten planten en dieren.
PIETERBURENMedewerkers van het zeehondencentrum in Pieterbu-
ren dienen een zeehond een vaccin toe. Maandag werd bekend dat de mas
sale zeehondensterfte in de Baltische Zee en de Noordzee het gevolg is van
een infectie met het hondeziektevirus. In Pieterburen wordt nu geëexperi-
menteerd. met een vaccin waarmee nog gezonde dieren worden ingespu-
AMSTERDAM (GPD) - De Neder
landse overheid is bereid zich ga
rant te stellen in het geval van dief
stal van schilderijen en andere
kunstvoorwerpen uit rijksmusea,
die in bruikleen zijn gegeven. De
ministerraad heeft daar een besluit
over genomen dat echter nog niet
aan de Tweede Kamer is meege-
Achter de schermen werd al eni
ge tijd druk overlegd over het in
voeren van een zogenaamde 'in
demniteitsregeling'. Omdat de prij
zen van vooral moderne kunst de
afgelopen jaren gigantisch zijn ge
stegen, is het voor musea finan
cieel vrijwel onmogelijk geworden
zich tegen diefstal te verzekeren.
Via de nieuwe regeling, die waar
schijnlijk ook zal gelden voor scha
de aan kunst tijdens het transport,
wil het kabinet de rijksmusea in
staat stellen ook in de toekomst
grote exposities te kunnen blijven
organiseren.
Welk bedrag er met de regeling
gemoeid is, wil een woordvoerster
van het ministerie van WVC niet
zeggen.
VESSEM (ANP) - Burgemeester
H. Jonker van het Brabantse Ves-
sem vindt dat de Koninklijke
Luchtmacht met onmiddellijke in
gang een einde moet maken aan de
oefeningen van het uit twee NF-5-
straaljagers bestaande demonstra
tieteam. "De ramp in de Bondsre
publiek Duitsland is voor ons de
druppel die de emmer doet overlo
pen" aldus Jonker, die gisteren een
brief heeft verstuurd aan het minis
terie van defensie. Volgens Jonker
scheren de straaljagers dagelijks
zeer laag over de bebouwde kom
van Vessem.
Het demonstratieteam werd be
gin dit jaar opgericht ter gelegen
heid van het 75-jarig bestaan van
de Luchtmacht. De twee vliegtui
gen zijn gestationeerd op de vlieg
basis Eindhoven en oefenen daar
ook. Vessem ligt in het verlengde
van de startbaan. "We hebben van
meet af aan geprotesteerd. Ook de
bevolking heeft herhaaldelijk aan
gedrongen op beëindiging van de
oefeningen", aldus burgemeester
Jonker. Vorige week vrijdag boden
inwoners van Vessem nog een peti
tie aan aan de leiding van de vlieg
basis.
Volgens burgemeester Jonker
veroorzaken de twee stuntende
vliegtuigen een oorverdovend la
waai. Ze veroorzaken daardoor
veel meer hinder dan het overige
vliegverkeer. Bovendien is het af
gelopen weekend duidelijk gewor
den hoe gevaarlijk dit soort vlieg
bewegingen kunnen zijn, aldus
Jonker.
Volgens een woordvoerster van
de luchtmacht zijn er geen voorne
mens om de oefeningen van de
monstratieteams te stoppen. Er
wordt op dit moment ook niet over
wogen om deze teams van lucht
machtonderdelen op te heffen of
om optredens op vliegshows in het
buitenland af te zeggen. De lucht
macht wil de uitkomsten van het
onderzoek naar de oorzaak van de
ramp in Ramstein afwachten, alvo
rens eventueel maatregelen in ons
land ten aanzien van de demonstra
tieteams te nemen, aldus de woord
voerster.
BUJUMBURA (UPI/ANP) - Wes
terse donorlanden verbreken hun
banden met de Afrikaanse staat
Burundi als blijkt dat regerings
troepen inderdaad op leden van de
Hutu-stam hebben begaan. Dit
hebben diplomaten gisteren ver
klaard in de hoofdstad Bujumbura.
Veel landen wachten af hoe België
reageert op de gebeurtenissen in
zijn voormalige kolonie. Minister
Tindemans van buitenlandse za
ken ontvangt vandaag de Burundi-
sche ambassadeur in Brussel en zal
hem om opheldering vragen.
"Als het leger nog steeds burgers
vermoordt, kunnen we onze aan
wezigheid in dit land niet langer
rechtvaardigen", zei een westerse
diplomaat met uitstekende contac
ten in het land. "Het lijkt overdui
delijk dat het leger de afgelopen
twee weken in het wilde weg leden
van de Hutu-stam heeft ver
moord", zei hij.
De autoriteiten in het kleine, in
het hart van het continent gelegen.
Burundi zeggen dat bij de op 14 au
gustus uitgebroken botsingen tus
sen de stammen van de Hutu en de
Tutsi zeker 5000 doden zijn geval
len. Maar onafhankelijke bronnen
menen dat het aantal slachtoffers
bij de zeker één week durende
moordpartijen veel hoger ligt. "Het
kan overal tussen de 5000 en 40.000
liggen, maar zeker hoger dan
5000", aldus de westerse diplo
maat.
De Burundische autoriteiten
ontkennen hardnekkig dat het le
ger wreedheden heeft begaan,
maar erkent dat enkele burgers
mogelijk in het kruisvuur zijn om
gekomen. Veel andere bronnen
melden echter dat het leger duizen
den Hutu heeft gedood nadat enke
le Hutu Tutsi-dorpelingen hadden
vermoord. Hoewel beide stammen
in het land zij aan zij leven zijn zij
verdeeld door eeuwenoude rivali
teit die wordt veroorzaakt door
overheersing door de Tutsi over de
Hutu, die 85 procent van de bevol
king uitmaken maar geen politieke
macht hebben.
Volgens de diplomaat bezien de
westerse donorlanden of het in het
huidige omstandigheden nog wel
gerechtvaardigd is hulp te geven
aan het bewind in Bujumbura. "We
trachten te onderzoeken of de
wraakacties van het leger nog
doorgaan. Als dat zo is, zullen we
onze betrekkingen met Burundi
moeten herzien", zei hij. "De wer
kelijke vraag is waarom wij nog
hier zijn.
De belangrijkste donor en' han
delspartner is Belgie, dat dit jaar 45
miljoen gulden steun verleende,
waaronder militaire hulp. Na soort
gelijke massamoorden in 1972, die
op nog grotere schaal plaatsvon
den en waarbij zeker 100.000 Hutu
omkwamen, schortte België zijn
verplichtingen op en werd de mili
taire hulp gestaakt. Verscheidene
diplomaten zeiden dat als Belgie
zich opnieuw distantieert van zijn
voormalige mandaatgebied, ande
re westerse donorlanden zeker zul
len volgen.
De Belgische afdeling van 'Art
sen zonder grenzen' heeft gisteren
meegedeeld dat het twee medische
hulpteams naar Burundi zal stu
ren. Het eerste team vertrekt dins
dagavond al. Het tweede zal ver
moedelijk donderdag op weg gaan
De medische teams gaan naar Nte-
ga en Marangara, in het noorden
van het land. Daar zyn de ongere
geldheden het hevigst geweest en
daar zijn ook de meeste slachtof
fers gevallen.
Het hoge commissariaat voor de
vluchtelingen van de Verenigde
Naties stuurt per vliegtuig 5000
tenten naar Rwanda voor de op
vang van de naar schatting 50.000
Burundische vluchtelingen. Een
ministeriele delegatie van Rwanda
bezocht gisteren in het zuidelijke
gebied Butare de voorlopige kam
pen waarin de vluchtelingen zijn
ondergebracht. De Burundiers sla
pen in schoollokalen of in de open
lucht. Het aantal mensen dat naar
Rwanda vlucht is wel aan het afne
men. Ook het aantal gewonden on
der de vluchtelingen wordt min
der.
Afpersing Heineken
ZOETERWOUDE De Groninger
die heeft getracht de Zoeterwoud-
se bierbrouwerij Heineken miljoe
nen guldens af te persen, blijkt aan
nog meer bedrijven een dreigbrief
te hebben geschreven. In die brie
ven vroeg hy eveneens om grote
sommen geld.
Om welke bedrijven het gaat wil-
de de Haagse officier van justitie
mr. H. Vos vanmorgen niet vertel
len. Wel wilde hij kwijt, dat de raad
kamer vandaag beslist of de man
de komende dertig dagen nog in
voorarrest mag worden gehouden.
De Groninger zal in die periode on
der meer psychiatrisch worden on
derzocht.
In zijn als 'knullig' omschreven
brief dreigde de man het bier van
Heineken te zullen vergiftigen als
er niet aan zijn eis tegemoet zou
worden gekomen.
