Bewind Burma
zou overwegen
op te stappen
Schade spionage
nog onduidelijk
Poolse stakingsmoeheid speelt mijnwerkers parten
MHTEBEglMlIi
Oorzaak
brand nog
onbekend
Dan Quayle
bekent scjiuld
Gif gebruikt
tegen Kurden
Botha bezoekt zwart woonoord
Waak voor
's avond s geen
afspraken.
Dochter volksheld leidt opstand
RANGOON (AFP/RTR) - Aung
San Suu Kyi, de dochter van de
Burmaanse volksheld Aung
San, is de leidster geworden
van de democratische opstand
in Burma. Tijdens een grote de
monstratie gisteren in de Bur
maanse hoofdstad Rangoon
riep zij op het een-partijbewind
zonder bloedvergieten omver
te werpen.
Deskundigen in de Thaise hoofd
stad Bangkok verwachten dat de
leiders van het 26-jarige autoritaire
bewind in Burma binnenkort naar
het buitenland zullen vluchten.
Volgens geruchten staan er twee
vliegtuigen gereed voor hun evacu
atie. Zij zouden vervangen worden
door een overgangsregering belast
met het organiseren van vrije ver
kiezingen en geleid door mevrouw
Aung San Suu Kyi.
De nieuwe leidster in de Bur
maanse opstand wordt al vergele
ken met Corazon Aquino, de presi
dent van de Filipijnen die aan de
macht kwam na een geweldloze re
volutie in 1986. Zij werd ook al de
Burmaanse 'Pasionaria' genoemd,
naar de Spaanse communiste Do
lores Ibarruri die een grote rol
speelde in de Spaanse Burgerool-
og.
"Wij kunnen de democratie tot
stand brengen als wij onze strijd in
eenheid en vrede voortzetten. Nie
mand mag tot geweld overgaan of
bloed vergieten. Geen enkele stu
dent. geen enkele soldaat, niemand
mag meer worden gedood", aldus
mevrouw Aung San.
Kroon
De Burmaanse 'Pasionaria' werd
gisteren onthaald door een half
miljoen mensen die bijeen waren
gekomen op een gedenkwaardige
plek in Rangoon. Haar vader had
daar ruim veertig jaar geleden op
geroepen tot onafhankelijkheid.
De voormalige Britse kolonie werd
in 1948 onafhankelijk, een jaar na
dat Aung San werd vermoord.
De enorme demonstratie voor de
verdwijning van het bewind was
de kroon op vijf dagen algemenen
staking, die president Maung
Maung hebben gedwongen een
stapje terug te zetten, zonder dat
hij daarmee een einde wist te ma
ken aan de protesten.
Aung San Suu Kyi riep op tot
eenheid in Burma en vroeg haar ge
hoor erop te letten dat de opstand
niet uitloopt op een burgeroorlog.
Voorts mag het leger niet tegen de
bevolking worden opgezet, zei zij.
Gisteren was er geen militair te
zien in Rangoon, dat is getroffen
door een algemene staking, twee
dagen na de staat van beleg was op
geheven.
i de voetgangerspromenade i
LISSABON (AP) - Experts zijn gis
teren begonnen met het onderzoek
naar de oorzaak van de brand die
donderdag een negentiende eeuw-
se wijk in het centrum van Lissa
bon in as legde. Tot op heden heeft
dit onderzoek echter nog niets op
geleverd.
De wijk Chiado was gisteren de
help dag afgesloten om plundering
te voorkomen. Bovendien bestaat
volgens de brandweer het gevaar
dat de nog overeind staande muur-
resten zullen instorten. Nog lange
tijd hingen er gisteren boven de
wijk nog grote rookwolken en de
brandweer zei dat in de kelders van
veel gebouwen het vuur nog
nasmeulde.
Bij de brand die uitbrak in het
warenhuis Armazens do Grandela,
kwam een man om het leven en
raakten 43 mensen gewond. Zes
van hen zijn er ernstig aan toe en
liggen met zware brandwonden in
het ziekenhuis. Naar schatting
driehonderd mensen, voorname
lijk ouden van dagen met een laag
inkomen, hebben door de brand
huis en haard verloren.
De verzekeringmaatschappijen
schatten de brandschade op ruim
600 miljoen gulden, Hoewel brand
stichting nog steeds niet wordt uit
gesloten. heeft de brandweer tot op
heden niet kunnen vaststellen hoe
de brand is ontstaan. Het waren
huis hield de afgelopen weken een
soort opheffingsuitverkoop.
De brand heeft tevens opnieuw
de discussie op gang gebracht over
de voetgangerspromenade Rua do
Carmo, waaraan het warenhuis
was gelegen. De brandweer heeft
zich erover beklaagd dat de bestrij
ding van het vuur werd bemoeilijkt
door de marmeren tafels en bloem
bakken die in het midden van de
promenade waren geplaatst.
BILLINGS (Rtr) - De Republikein
se kandidaat als vice-president,
Dan Quayle heeft de problemen
bver zijn verleden als soldaat die
niet naar Vietnam wilde, nauwe
lijks achter de rug of hij moet voor
een tweede keer de ring in. Journa
listen van de Cleveland Plain Dea
ler meldden dat Quayle heeft ge
jokt over zijn ambtenarenverleden.
Het is niet juist dat hij twee jaar
lang aan "het hoofd stond van een
afdeling in de staat Indiana, die
zich bezighield met klachten van
consumenten.
Ze waren er achter gekomen dat
deze carrière van Quayle bij justitie
exact tien weken heeft geduurd.
De Republikein gaf gisteren zelf de
overdrijving toe en weet de onjuist
heid aan zijn tekstschrijvers. Zijn
woordvoerder noemde de onthul
ling van de Clevelandse krant een
'goedkope aanval'.
Buitenland kort
Suriname
De Surinaamse regering hoopt
met de ondertekening van het ver
drag over de vrijwillige terugkeer
van vluchtelingen uit Frans Guya
na 'een bijzondere impuls' te heb
ben gegeven aan het vredesproces.
Minister Eddy Sedoc van buiten
landse zaken zei dit bij de onderte
kening van het verdrag. De Franse
vertegenwoordiger benadrukte dat
het voor een vrijwillige terugkeer
van alle vluchtelingen noodzake
lijk is dat de vrede in het oosten
van Suriname terugkeert.
Hongarije
De Hongaarse'partijleider Karo-
ly Grosz zal morgen een ontmoe
ting hebben met zijn Roemeense
ambtgenoot Nicolae Ceausescu.
De twee mannen treffen elkaar in
Arad, een stad in het westen van
Roemenië. Verwacht wordt, dat
Grosz tijdens zijn gesprek met
Ceausescu zal proberen de 'bevro
ren betrekkingen' tussen beide
communistische landen aan te ha
len. De verhouding tussen Bud
apest en Bukarest is de afgelopen
weken naar een nieuw dieptepunt
gezakt. Aanleiding is de Roemeen
se landbouwhervorming waarbij
vele duizenden dorpen op het plat
teland worden afgebroken.
Iran-Iraq
Directe onderhandelingen tus
sen Iran en Iraq zijn gisteren in Ge-
nève, waar het overleg de tweede
dag inging, voorlopig uitgesteld.
De Iraanse en Iraakse delegaties
kwamen in aparte zittingen bijeen.
Secretaris-generaal Perez de Cuel-
lar zei dat het voor rechtstreekse
onderhandelingen op dit moment
nog te vroeg is. De problemen tus
sen de twee landen hebben eeuwen
geduurd „en dan kunnen we niet
op een namiddag beslissingen ne
men", aldus Perez de Cuellar.
Demonstratie
In de Sovjetunie is het voortaan
mogelijk para-militaire eenheden
in te zetten bij de bestrijding van
demonstraties. Het presidium van
de Opperste Sovjet, het Russische
parlement, heeft daartoe besloten.
Krachtens 'net nu bekendge
maakte decreet krijgt het ministe
rie van binnenlandse zaken voor
het eerst zeggenschap over leger
eenheden. De soldaten krijgen om
vangrijke bevoegdheden; ze mo
gen bij de achtervolging van ver
dachten huizen binnendringen
zonder huiszoekingsbevel, auto's
en communicatie-apparatuur in
beslag nemen en een breed scala
van wapens gebruiken.
NICOSIA (AP) - Iraakse gevechts
vliegtuigen hebben gifgasbommen
geworpen boven Kurdische dor
pen in het noorden van Iraq. Daar
bij zijn 88 burgers omgekomen en
500 gewonden gevallen.
Volgens Kurdische en Iraanse
functionarissen is Iraq van plan de
intensieve campagne tegen de Kur
dische guerrillastrijders nog ver
der op te voeren, nu de oorlog met
Iran formeel is beëindigd.
FRANKFURT/ KARLSRUHE/
GOTEBORG (AP) - Het Westduits
openbaar ministerie heeft gisteren
voorspeld dat het nog volstrekt on
duidelijk is hoeveel schade is aan
gericht door een internationaal
spionagenetwerk dat deze week
werd opgerold.
Eerder op de dag werd bekend
dat Clyde Lee Conrad, de voorma
lige officier van het Amerikaanse
leger in de Bondsrepubliek gehei
men heeft doorgespeeld aan de
Sovjetunie over raketbases voor
kernwapens, pijpleidingen en de
troepensterkte van de NAVO.
Conrad werd dinsdag gearres
teerd. Hij wordt ervan verdacht als
hoofd van een internationaal net
werk vanaf bijna tweeduizend
NAVO-geheimen te hebben ver
kocht aan de Sovjetunie. Volgens
het Westduitse dagblad Bild betrof
de door Conrad ontvreemde infor
matie 'geheime lokaties van kern-
raketten, gegevens over militaire
pijpleidingsystemen. defensie
plannen van de NAVO en Ameri
kaanse troepen en zeer geheime
plannen voor troepenmobilisatie'.
Ook de Westduitse televisieom
roep ARD en de New York Times
hebben gemeld dat het om derge
lijke informatie zou gaan. Bild be
weert van een niet nader genoem
de veiligheidsbeambte te hebben
vernomen dat Conrad 'buitenge
woon belangrijke informatie' had
verkocht.
De krant berichtte verder dat
Conrad een luxueus ingericht ap
partement bewoonde dichtbij zijn
vroegere basis in Bad Kreuznach.
Zijn Duitse vrouw Antje zei giste
ren dat ze haar man niet meer had
gezien sinds zijn arrestatie. Vol
gens een verklaring van Kurt Reb-
mann diende Conrad twintig jaar
in het Amerikaanse leger. Sinds
1974 was hij in het militaire com
plex in Bad Kreuznach verant
woordelijk voor de opslag van ge-
heime informatie. In 1985 ging hij
met ontslag. Hij ontving tijdens
zijn diensttijd verscheidene onder
scheidingen.
Conrad zou zijn informatie voor
veel geld hebben verkocht. Reb-
manns woordvoerder verklaarde
dat 'er wellicht miljoenen dollars
mee gemoeid zijn'. Hij zei dat het
nog te vroeg is om precies vast te
stellen wat de schade voor de
NAVO is, maar benadrukte dat
Conrad zeven jaar lang heeft ge-
ADVERTENTIE
President Botha
CROSSROADS (AP) - De Zuidafn-
kaanse president Pieter Botha is
gisteren luidkeels toegejuicht tij
dens een bezoek aan de zwarte
woonwijk Crossroads bij Kaap
stad. Botha heeft in zijn tienjarige
ambtsperiode zelden een bezoek
gebracht aan een zwart woonoord
en hij heeft in het verleden diverse
malen geprobeerd Crossroads te
vernietigen.
Botha stopte bij een opleidings
centrum voor werklozen waar de
door de regering aangewezen bur
gemeester Ngxobongwana hem
verwelkomde 'in de naam van alle
inwoners van Crossroads'. Ngxo
bongwana stond in 1986 aan het
hoofd van de groepen relschoppers
die buurten in Crossroads afbrand
den waar anti-apartheidsactivisten
zich schuil hielden.
De regering bouwt nieuwe hui
zen voor de aanhangers van Ngxo
bongwana. Zihj vormen op dit mo
ment een meerderheid van de be
volking in Crossroads. Zijn tegen
standers zijn door de regering gro
tendeels overgeplaatst naar een
woonoord dat Verder is verwijderd
van Kaapstad. Toen Botha arri
veerde werd gezongen: 'Dank u,
we accepteren u als onze leider'.
Een dezer dagen valt
kijken
/uw blad in uw bus. De Kampioen. II
Op de titel na volkomen veranderd: verbeterd,
.tof om nvond aan avond met
l'[| Noteert o even' ANWB
werkt met geheime militaire defen
sieplannen en dat hij toegang had
tot een grote hoeveelheid geheime
documenten.
Na zijn ontslag uit het leger heeft
hij volgens Rebmann een Ameri
kaanse soldaat op de basis als
spion geworven. Wie dat was en
wat hij of zij betaald kreeg ver
meldde de persverklaring van Reb
mann niet. Wel dat het om bedra
gen 'met vijf cijfers' ging. Het pro
ces tegen Conrad begint vermoede
lijk niet eerder dan volgend jaar.
De twee Hongaren die dinsdag in
verband met deze zaak in de West-
zweedse havenstad Goteborg wer
den gearresteerd zijn broers en al
lebei arts. Zij hebben bekend voor
de Hongaarse geheime dienst te
hebben gewerkt en koerier te zijn
geweest voor het spionagenet
werk.
Op een persconferentie in Gote
borg zei procureur-generaal Sven-
Olof Hakansson dat de broers door
de Hongaarse geheime dienst zijn
opgeleid en dat ze bij hun arrestatie
radio's, cijfercodes en gecodeerde
berichten in hun bezit hadden.
FAO waarschuwt
voor ongekende
sprinkhanenplaag
ROME (Rtr/UPI) - Volgens de
FAO, de Voedsel- en Landbouwor
ganisatie van de Verenigde Naties,
worden grote delen van de Afri
kaanse landen Niger. Tchad en
Sudan bedreigd dooreen ongeken
de sprinkhanenplaag. De plaag is
oncontroleerbaar geworden en zal
grote schade aan de oogsten ver
oorzaken. Dit heeft de Nederlander
Lukas Brader, directeur van de af
deling sprinkhanenbestrijding van
de FAO, gisteren gezegd.
Volgens hem zijn in totaal zes tot
zeven miljoen hectare landbouw
grond 'vergeven' van larven van
sprinkhanen die de komende 10 tot
14 dagen tot wasdom zullen komen
en grote schade aanrichten midden
in het landbouwseizoen. Zware
slagregens waarmee Tchad maar
vooral Sudan de laatste tijd kam
pen, hebben gezorgd voor ideale
broedomstandigheden. Recent on
derzoek wijst daarnaast uit dat in
Niger 1.7 miljoen hectare akker
grond is aangetast.
Brader en andere bij de sprink
hanenbestrijding betrokken FAO-
deskundigen zullen volgende
week overleggen met vertegen
woordigers uit de getroffen landen
en hulpverlenende landen. De
FAO waarschuwde in juni al dat de
plaag die in Noord-Afrika heeft
huisgehouden, binnen een jaar In
dia en Pakistan zal bereiken, en
vervolgens Turkije en Israel.
Staking moslims
BAYRUT (RTR) - De moslims in
Libanon hebben gisteren een alge
mene staking gehouden voor meer
politieke macht. De actie volgt na
dat de christenen vorige week de
verkiezing van een nieuwe presi
dent verhinderden.
Winkels, kantoren, scholen, res
taurants en bedrijven in het islami
tische West-Bayrut bleven geslo
ten. De staking was uitgeroepen
door islamitische leiders die spoe
dige hervorming eisen van het
door christenen beheerste politie
ke systeem.
JASTRZEBIE "Wij falen? Dat is
onmogelijk. Ik ben ervan over
tuigd dat we deze strijd winnen,
ook al wordt het aantal stakers
minder". Die woorden van een
vastberaden Adam Wasiliewsky,
mijnwerker, vader van twee kinde
ren, echoën nog in onze oren als we
donderdagnamiddag terugrijden
van Jastrzebië, stakingsstad num
mer één in het Silezische kolen-
mijngebied. naar het vijftig kilome
ter noordelijker gelegen Katowice.
door
Hans Geleijnse
Halfweg bestaat het tegemoetko
mend verkeer uit een onafzienbare
kolonne politiewagens, waterka
nonnen en pantserauto's. Zo'n
honderd overvalwagens tellen we
in het voorbijgaan, afgeladen met
Zomo's, de gehate oproerpolitie.
De Poolse staat, het kan haast niet
anders, maakt zich op voor de be
slissende slag tegen het epicen
trum van stakend Silezië: Jastrze
bië.
Dat blijkt een paar uur later, als
drie mijnen zijn 'gepacificeerd'. In
de Krupinskymijn houden de 250
stakers het zelf voor gezien. Ver
moeidheid, angst en weinig ver
trouwen op een goede afloop doen
hen besluiten af te marcheren naar
een nabijgelegen kerk. Bij de ZMP-
mijn gaat het anders. De stakers
leggen een ultimatum naast zich
neer, maar worden later de mijn uit
gesleept.
"Niet slaan", roept de comman
derende officier nog, vertelt een
ooggetuige. Maar zijn onderge
schikten kunnen zich niet beheer
sen en ranselen op de mannen in
als zij van de mijn naar een kerk
willen gaan om hun actie met ge
bed te besluiten.
Een kijkje bij de Manifest Lip-
cowy-mijn, dicht bij het centrum
van de stad, is onmogelijk. De toe
gangswegens zijn gebarricadeerd.
Van het hulpcentrum in de Heilige
Moeder Mariakerk gaan we op weg
naar een ander stakingsbolwerk
even buiten Jastrzebië, de mijn '30
jaar Volksrepubliek Polen'. Hier
hebben 125 mijnwerkers, wanhopi-
gen zoals ze in het Solidarnosc-in-
formatiecentrum in een flat in
Jastrzebie worden genoemd, zich
verschanst in de diepste mijn
schacht. Een bezetting in ploegen
dienst, zo wordt verteld en de onge
rustheid over de afloop van deze
actie is bij de sympathisanten
merkbaar.
"Wat komen die moffen hier
doen? Eigenlijk moeten we ze een
lesje geven, benen wijd, armen op
het dak van de auto. zoals dat in het
Westen gaat", zegt de in burger ge
klede chef van de Zomo-patrouille
die ons aanhoudt. De man heeft
kennelijk teveel naar Amerikaanse
tv-series gekeken, wenst tot harde
actie over te gaan, maar bedenkt
zich als hij de officiële papieren
van het Poolse 'ministerie van bui
tenlandse zaken ziet. Maar het inci
dentje illustreert aan welke intimi
datie de stakers blootstaan en wat
ze te wachten staat als dit soort
Poolse studenten met een spandoek v
een 'solidariteits'-optocht in Warschau.
staatsdienaren het bevel 'actie'
krijgt.
Bewondering daarom voor de
vastbeslotenheid van Adam Wasi
liewsky en zijn kameraden. Twaalf
uur nadat de Zomo's met geweld
een einde maakten aan hun staking
in de Mosczenice-mijn bereiden zij
zich voor op een nieuwe actie. Met
tweehonderd man gaan zij zich
aansluiten bij de stakers die nog
zes andere mijnen bezet houden.
De politie is voor hen geen pro
bleem. "We kennen de weg, neem
dat maar van ons aan", lacht Wasi
liewsky.
i de vakbond Solidariteit tijdens
In de Maria-kerk brengen zij ver
slag uit van het Zomo-optreden de
nacht ervoor. Robuuste mannen, in
gehavende blauwe werkkledij,
blootsvoets, de openstaande hem
den tonen machtige spierbundels.
Spanning en woede druipen van de
scherpgetekende gezichten. "Die
lui die ons aanvielen, dat zijn geen
Polen. We zaten op de grond, zon
gen het volkslied met de Poolse
vlag en het kruis naast ons. We wer
den geslagen, onze symbolen ver
nietigd. Een van de kameraden
werd bij zijn haren gepakt en zo
met zijn hoofd op het dak van een
auto geslagen", vertelt een van
hen.
Misschien kwam deze uitbar
sting in het 'donkere Zuiden' ook
wel te vroeg. Niet alleen regerings
woordvoerder Urban was door het
tijdstip verrast, ook het establish
ment van Solidariteit, zoals de va
kantievierende Lech Walesa of bui
tenslands verblijvende 'bonzen' als
Janusz Onysckiewicz. Net als in
mei waren het ook nu de jongeren
die spontaan in actie kwamen te
gen duurte, inflatie en slechte
werkomstandigheden.
Maar een groot verschil met mei
was, dat het ditmaal de Hanysy's
(vrij vertaald: hansworsten), zoals
de inwoners van het voormalige
Duits Silezië in de rest van Polen
worden genoemd, waren die de ac
ties begonnen. De kompels staan
in Polen niet te boek als fanatieke
stakers. In de historische Solidar-
nosc-periode van 80/81 sloten zij
zich als laatsten aan en bij de sta
kingsgolf in mei bleven zij keurig
aan het werk.
Waarom dan nu wel helm en pik
houweel aan de kapstok gehan
gen? Wasilewsky: "Het was een
erezaak. Wij wilden nu vooraan
staan. Maar bovendien zijn de ver
halen over onze verdiensten over
dreven. Goed, ik krijg driemaal het
gemiddelde maandloon (van onge
veer 40.000 zloty, rond 200 gulden)
in handen. Maar daar staat tegen
over dat ik 70.000 zloty kwijt ben
aan eten. Wij hebben zulk zwaar
werk, tien uur per "dag onder
gronds, dat we relatief meer aan
ons levensonderhoud moeten uit
geven dan in andere bedrijfstak
ken.
Dat masale steunacties uitbleven
zal ook te maken hebben met een
zekere stakingsmoeheid onder de
bevolking. Gdansk en Szechin zijn
ware Solidariteitsbolwerken, maar
in andere industrietakken bleek de
voormalige vrije vakbond niet in
staat acties te forceren. Mogelijk is
dat ook een gevolg van de tegen
stellingen die binnen Solidariteit
zelfbestaan. De oude garde met de
gevestigde namen, is aanzienlijk
gematigder dan de jongeren op de
bedrijfsvloeren.
Het zijn jongeren die de stakin
gen van nu leiden, zegt de' socio
loog Sergiusz Kowalski, sommigen
van de ervaren leiders slagen er
zelfs in hun eigen bedrijf niet in ac
ties op gang te krijgen, zoals bij
voorbeeld Zbigniew Bujak in mei
overkwam bij de Ursus-tractoren-
fabriek bij Warschau.
Kowalski promoveerde (in Polen
blijft alles mogelijk) op een proef
schrift over de 'ideologie van Soli
dariteit'. Hij meent dat ondanks de
tegenstellingen tussen oude en
nieuwe generatie beide groepen
niet zonder elkaar kunnen. "De eis
tot erkenning van Solidariteit zal
op tafel blijven, hoe de afloop van
de huidige acties ook zal zijn",
voorspelt hij.
