Begrafenissen maken zich
langzaam los uit taboesfeer'
Oegstgeest verwacht minstens bloedstollende situaties
Tijdens drukst bezochte kwart triathlon van west- Nederland
Hoofd Voorschotense begraafplaats gaat weg
Voorschotense begraafplaats Rosenburgh bestaat 25 jaar
DË^ffÊACHWATÏTjyvrADVËRTENT^ÏS^/EEïrGROTlRTÏANTrD^^
door
Wim Koevoet
OEGSTGEEST "Laten we hopen dat het net als vorig jaar
bij bloedstollende situaties blijft", zegt Philip van der Post.
Hij en Maarten Noort zijn de coördinatoren van de Oegstgees-
ter kwarttriathlon waarvoor zondag om één uur het startschot
valt. De Oegstgeester triathlon is een produktie van de Buurt-
groep Haaswijk waarvan diezelfde Noort de voorzitter is.
Noort zegt als hij terugdenkt aan de bijna-ongelukken, vorig
jaar, met het vele opdringerige publiek: "We kunnen niet elke
meter beveiligen. Je kunt nog zo veel regelen maar je weet
niet altijd wat de mensen doen. Als je nu de straat in kijkt,
denk je dat de deelnemers er gemakkelijk doorheen kunnen.
Maar als er 3.000 mensen bij de finish komen kijken...".
Ook morgen is Haaswijk van een
tot kwart over drie voor alle auto
verkeer afgesloten, net als de Presi
dent Kennedylaan, Irislaan en Hof-
brouckerlaan. Auto's kunnen er
ook niet worden geparkeerd.
Draaiboek
Uit het "draaiboek" dat Noort in
hoog tempo doorneemt, blijkt wat
voor een heksentoer het organise
ren van een triathlon is. Uit het ver
haal van de twee blijkt ook dat ze
over de dingen hebben nagedacht.
Een vraag naar het waarom van het
maximumaantal deelnemers levert
dit antwoord op: "Er moet 42 kilo
meter worden gefietst, zeven ron
des van zes kilometer. Bij 250 deel
nemers is er dan gemiddeld 24 me
ter per fietser. Je kunt er niet meer
op je parcours hebben". Toch zijn
er 275 tri-atleten ingeschreven. De
ervaring leert echter dat minstens
25 ingeschrevenen geen gebruik
maken van hun startbewijs.
Met alles en iedereen moet reke
ning worden gehouden. Is er botu-
lisme in het Oegstgeester kanaal,
dan moet er worden uitgeweken
naar zwembad Poelmeer voor het
zwemonderdeel. Dat heeft grote
gevolgen voor de start die dan
groepsgewijs moet worden afge
handeld. Noort zegt: "Het zwem
bad is een prachtig alternatief maar
de sfeer is wel weg".
De Buurtgroep Haaswijk wil net
als vorige keren zo snel mogelijk de
uitslag op papier hebben en ver
spreiden. Als het even kan een half
uur na het verstrijken van de tijds
limiet. Van der Post: "Bij andere
triathlons lees je een half jaar later
nog eens datje 84ste was".
Om die lijst snel en kloppend in
Het regent triathlons, de laatste
tijd. Bijna elke zichzelf respecte
rende gemeente stelt een keer per
jaar zijn doorgaande route en ka
naal of zwembad ter beschikking
aan de tri-atleten. Na afloop is er
vrijwel altijd kritiek op de organi
satie. Er kan dan ook veel mis gaan,
zo bleek bij voorbeeld bij de Vliet-
land-triathlon. Noort: "De organi
satie wilde het parcours wel afslui
ten, de gemeente niet. De gemeen
tebestuurders hebben het onder
schat. Ik begrijp dat niet. Sporten
is in, het is goed voor de volksge
zondheid, propageert de overheid
zelf, we hebben de Way of Life van
Ron Brandsteder, doen we het,
werkt de overheid niet mee".
Geen kwaad woord wil Noort ho
ren over de gemeente Oegstgeest.
Hij prijst de medewerking van tal
van ambtenaren. Van der Post, pla
gend: "Sommigen doen zelf ook
mee, dus...". N}ort: "Wij vragen
van alles en ze doen het allemaal
keurig netjes. In principe hebben
we geen poot om op te staan".
De onbezoldigde medewerking
komt verder van duikers, reddings
brigades, ambulance, de fysiothe
rapeuten, scouting en de vrijwilli
gers van de Buurtgroep Haaswijk.
Noort beweert dat "de acceptatie
in de wijk heel groot is. Alleen de
eerste keer hebben we telefoontjes
gehad van mensen die zeiden: gaat
de wijk dicht, dat kun je toch niet
doen. Maar zo langzamerhand is
het net als met de bloemencorso,
dat pikt ook iedereen".
een stevige oplage voorradig te
hebben, zijn twee van de 155 mede
werkers (exclusief politie en ge
meente-ambtenaren) de hele race
van de partij bij de computer.
"Daar wordt onder hoogspanning
gewerkt. Maar de programmatuur
is al geschreven en we hebben zelfs
een reservecomputer". Om een zo
goéd mogelijke uitoefening van de
talloze taken te garanderen, legt
Noort uit, "zetten we elk jaar de
zelfde mensen op dezelfde posten".
Van der Post en Noort leren ook
van hun eigen fouten. Zo moest
voorheen de verzorger de fiets van
de tri-atleet bewaken. "Maar dat
liep uit de hand. Het werd zo vol
dat de atleten nadat ze uit het water
waren geklommen niet meer bij
hun fiets konden komen. Nu heb
ben we de hele boel afgesloten en
zetten we zelf vijftien medewer
kers als bewakers in. Het nadeel is
wel dat voor de toeschouwers een
leuk schouwspel - de omschake
ling van zwemmen naar fietsen -
verloren gaat".
Twaalf minuten
Voor de organisatie zit aan die
omschakeling ook nog extra werk
vast. Nadat de deelnemers het
Oegstgeester kanaal zijn inge
sprongen moet hun kleding als de
weerlicht naar de provisorische
fietsenstalling annex verkleedtent
worden vervoerd. De kleren zitten
in genummerde zakken waarmee
niet gegooid kan worden, want er
kunnen wel brillen in zitten. Voor
het vervoer en het klaarleggen
heeft de organisatie maximaal
twaalf minuten de tijd. Binnen dat
r morgen wederom een
(foto Henk Bouwman)
tijdsbestek wordt namelijk de eer
ste natte deelnemers verwacht.
Maar voordat er ook maar een
deelnemer van start kan gaan, zijn
er al bergen werk verzet. De porto
kosten vormen een een flinke hap
uit het beschikbare budget. Noort:
"We schrijven bij voorbeeld alle
jachthavens in verband met de
bootjes die zondagmiddag niet
naar de Kaag kunnen varen. De
rondvaart vragen we rekening met
onze starttijd te houden".
Noort: "In oktober vorig jaar al
hebben we al met burgemeester
Scheenstra en groepscommandant
Gelderblom over de route voor
1988 zitten praten. Verder moéten
we de NZH informeren, die tijdig
voor omleidingen moet kunnen
zorgen. En weetje wat ook een flin
ke kostenpost is? De verzekering.
We werken met klokken van 5.000
gulden per stuk, die je niet zo maar
even onder je arm kunt nemen,
maar die toch vervoerd moeten
worden".
Misschien nog wel het meeste
geld gaat op aan de inhoud van
enorme stapel kartonnen dozen in
Noors huiskamer. Daarin blijken
de sweaters voor de medewerkers
te zitten. 150 stuks. "Voor de ver
groting van de herkenbaarheid én
het gezag van de mensen die op de
route staan".
In west-Nederland, zo zeggen de
Oegstgeester coördinatoren, wordt
er niet één triathlon zo druk be
zocht als die in Oegstgeest. De eer
ste keer waren er al 6.000 toeschou
wers. De 40 dranghekken die de or
ganisatie toen had geregeld waren
bij lange na niet voldoende. Noort:
"Nu hebben we alle dranghekken
van de gemeente Oegstgeest in ge
bruik en nog een stel van Leiden.
Maar we hebben er nog duizend
nodig".
De gemeente Oegstgeest kon
ook al niet voldoen aan de grote
vraag naar wegpionnen. En dus
moest er een "markeringsfirma"
worden benaderd.
Vorig jaar waren er naar schat
ting 10.000 bezoekers. Doordat dit
jaar in het parcours voor het fiets
onderdeel onder meer de Irislaan
en de Lange Voort zijn opgenomen
trekt de Buurtgroep Haaswijk met
haar evenement verder Oegstgeest
in. De verwachting is dan ook dat
deze mutaties ook van invloed zul
len zijn op de bezoekersaantallen.
Compacte route
Van der Post spreekt van een
"compacte route". Ook weer een
oorzaak van de grote belangstel
ling, want nu kunnen de toeschou
wers hun vader, oom, broer, zus of
tante zeven keer voorbij zien ko
men op de fiets. "Maar als er meer
mensen langs de kant staan dan is
de kans ook groter dat er wat ge
beurt", geeft Noort het nadeel aan.
Noort zelf noemt als grootste na
deel van de nieuwe route het ge
brek aan "rustpunten". "Het
zwaarste onderdeel is het lopen.
Dat gebeurde vroeger langs de
trekvaart die we in verband met de
reconstructie nu buiten de route
hebben gelaten. Daar stonden geen
mensen en daarom kon de deelne
mer daar tot rust komen. Nu wordt
er in Haaswijk gelopen. Daar zijn
de meeste toeschouwers en zullen
de deelnemers al snel te ver door
gaan. Vorig jaar stortte er bij de fi
nish ook één in elkaar. Hij ging het
ziekenhuis in, kon er snel weer
maar moest een dag later zijn
vrouw, die moest bevallen, naar
het ziekenhuis brengen. Als orga
nisatie schrik je er heel erg van als
er een deelnemer in elkaar stort. Ik
vind trouwens dat iemand wii
vrouw elk moment kan bevallen
niet aan een triathlon moet mee
doen".
Datzelfde harde oordeel spreekt
Noort over uit de wedstrijddeelne
mer die vorig jaar bij de eersten
eindigde maar wegens stayeren
werd gediskwalificeerd en die uit
wraak in ingezonden brieven
kranten de Buurtgroep Haaswijk
amateurisme in de schoenen
schoof. "Die wil ik hier niet m
zien. Als er honderden voor rr
deur staan, die ik neen moet verko
pen, kan ik zo iemand niet mee la
ten doen".
Onder de 275 deelnemers (waar
van 30 wedstrijddeelnemers) die
zondag klokslag één het Oegst
geester kanaal zullen inspringen,
bevindt zich niet één crack. "Het is
een wilde triathlon, we zitten niet
in het circuit. En alleen al om Axel
Koenders het startschot te laten
lossen, moet je een paar honderd
gulden neertellen".
De triathlon leeft heel erg, vooral
in Haaswijk. Maanden van tevoren
slaan de deelnemers aan het trai
nen. In zwembad Poelmeer wor
den net zo veel baantjes getrokken
als die ene gevreesde kilometer in
het kanaal lang is. Op het wegdek
van de President Kennedylaan en
de Haarlemmerstraatweg zijn de
namen van de favorieten te lezen.
Ook de voor de start van het zwem
men geleende pont werd vorig jaar
beschilderd. Noort: "Op straten
vind ik al erg maar schrijven op
spullen die wij gebruiken van de
sponsors, dat kan helemaal niet.
Kalk de lakens van je bed maar
vol".
VOORSCHOTEN - Van
Donselaar houdt van 'zijn'
begraafplaats Rosenburgh:
"Als je vroeger een begraaf
plaats opkwam, zag je direct
een massa stenen. Hier is
het heel mooi. De begraaf
plaats heeft een parkachtige
aanleg en het is er stil, zon
der fietsen en honden. Ook
mensen die niet op grafbe-
zoek gaan, komen hier. Het
is een rijk vogelgebied en er
zijn goudvinken, appelvin-
ken, ijsvogeltjes, hegge-
mussen en notekrakers. Vo
gelliefhebbers fotograferen
ze hier".
door
Paul van der Kooij
Begraafplaatsen komen op die
manier uit de taboesfeer en het zijn
niet langer "oorden van onveran
derlijke stilheid. Mensen zijn er
wat stiller en ingetogener, maar er
wordt ook gegroeid, gesnoeid en
mensen ontmoeten elkaar. Sommi
ge bezoekers verontschuldigen
zich er wel eens voor dat ze 'zo
maar' zijn langsgeweest. Maar ik
zeg dan altijd dat ze hier vrij zijn".
Ook begrafenissen maken zich
stukje bij beetje los uit de taboes
feer. "Je merkt dat mensen wat
meer ontspannen zijn, niet meer zo
bedrukt", zegt het hoofd. "Vroeger
deed men de donkerste kleren aan,
ook wanneer die niet meer pasten.
Ik zat eens in een wachtlokaal, met
een familie die duidelijk naar een
begrafenis moest. Op een gegeven
moment zegt die dochter, een
meisje van een jaar of 14, tegen
haar pa in zijn trouwpak: 'Eigenlijk
loop je voor gek, vader'
wel: "Het verdriet uit zich niet in de
kleren. Het mag best wat sponta
ner, als het maar geen bikini-jurk
jes worden. Ik hecht erg aan stijl".
De 'gastheer van de gemeente'
steekt altijd keurig in het pak en
draagt voor iedere begrafenis een
schoon overhemd. Toch is het de
houding die het hem doet, die van
handelingen goéde handelingen
maakt: "Van de 100 mensen zullen
er misschien maar een of twee
mensen geschikt zijn voor dit
werk". Van Donselaar zegt het aar
zelend. Hij is eigenlijk te beschei
den voor dergelijke uitspraken.
De Voorschotenaar zweert bij
discretie, begrip en medeleven en
is zich er immer van bewust dat een
begrafenis voor veel mensen het
zwaartepunt is in de moeilijke da
gen na de dood. Vooral het laten
zakken van de kist, het letterlijke
afscheid, is dan van groot belang.
"Het hangt van mij af of alles goed
verloopt, of alles in goede harmo
nie verloopt: rustig, ordelijk en
goed". Van Donselaar zal zich
nooit "heel populair onder de jon
gens van de stoet mengen" en
vraagt zijn mannen even uit de
buurt te gaan bij grafbezoek:
"Mensen moeten even zichzelf
kunnen zijn en je kunt altijd ergens
anders gaan werken".
Voor de rest zijn er weinig harde
richtlijnen ("rouwverwerking is
een moeilijke materie"). Er moet
vooral veel worden aangevoeld.
Van Donselaar is volleerd hove
nier, maar heeft nimmer een oplei
ding voor begraafplaatshoofd ge
volgd. Hij taxeert alle situaties en
voelt soms dat hij niets moet zeg
gen. Andere keren zegt hij juist wel
wat en vaak spreekt daaruit iets
van zijn positieve levensinstelling:
"Natuurlijk, je kunt niet altijd blij
zijn. Maar van mezelf ben ik geen
somber iemand. Ik geniet van veel
dingen en kan ook
nieten. Ik zie ook humor in
vak, al hoop ik dat dat niet
biedig of grof overkomt e
het niet verkeerd begrijpen".
En bedachtzaam vertelt hij over
de begrafenis van zijn moeder.
Haar dood had hem diep aangegre
pen, maar toch had hij 's avonds
met zijn vrouw weten te lachen om
i mijn
een aantal voorvallen. Mooi vond
hij het moment waarop een meisje,
kort na de begrafenis, tegen haar
moeder zei: "Ik hoor een vogel flui
ten". "Je moet ook over iets anders
kunnen praten, zo ontspannen mo
gelijk zijn", is zijn stelregel. "Al
weet je natuurlijk nooit hoe men
sen naar huis gaan".
Bloemstukjes
Ér zijn ook treurige herinnerin
gen. Toen Donselaar nog tweede
man was op een begraafplaats in
Zeist moest hij 1200 graven leegha
len. Vier uur nadat zijn eerste doch
ter geboren werd, moest hij een an
dere baby begraven. En dan de be
grafenissen zelf: "Ze vragen me
weieens waar ze het beste kunnen
gaan staan, zodat de familie het
ziet", zegt Van Donselaar zacht.
"Je ziet soms ook gescheurde fami
lies. Dan dringen mensen zich naar
voren, gaan vlak achter de baar
staan en zeggen: wij horen er ook
bij". Hij heeft zelfs meegemaakt
dat bepaalde familieleden bloem
stukjes van anderen uit elkaar trek-
De Voorschotenaar noemt der
gelijke verwikkelingen 'dubbel
triest' en benadrukt dat dat uitzon
deringen zijn. Veel vaker leggen
getroffen families een "indrukwek
kende eensgezindheid" aan de dag
en blijken sommige twisten min
der eeuwig dan gedacht.
En Van Dopselaar zelf? Gaat hij
gebukt onder het vele leed? "Ik
stijl
De veranderingen bevallen hem
Voorschotens algemene begraafplaats
Rosenburgh bestaat dit jaar 25 jaar. De
begraafplaats is begin jaren zestig aange
legd, dertig jaar nadat de inspecteur van
de volksgezondheid oordeelde dat het be
graven in Voorschoten-centrum 'onge
wenst is'. De diepgelegen kerkehuisjes
grenzen aan de begraafplaats van de Her
vormde Kerk en dat is 'niet bevorderlijk
voor de volksgezondheid'.
De snel uitbreidende gemeente liet een
oogje vallen op de grond waar in 1200 kas
teel Rosenburg verrees. Dit kasteel werd
in 1300 door Karei van Gelderen belegerd
en tijdens het beleg van Leiden verwoest.
Baron Van Wassenaer liet het herbouwen,
maar toen het eenmaal klaar was was al
leen de vrouw nog in leven.
Het kasteel verviel snel en werd in 1736
afgebroken. Toen de gemeente in 1960
twaalf hectare aankocht, stond er nog
slechts een oud, bewoond tuinhuis met
enkele oude bomen. Voor de rest was het
weiland met hakhout. In opdracht van de
gemeente ging de Heidemij aan het werk
in het gebied naast de spoorlijn. Een lap
van vier hectare werd met zand 1,40 meter
opgehoogd, zodat twee kisten boven el
kaar de grond in konden - zonder het
grondwater te raken.
Rechte tegel- en asfaltpaden verdeel
den de lap in rechthoeken en vierkanten
en de gemeente zorgde zelf voor de om
lijstende beplantingen. Stelregel is dat
stukken groen blijven zolang zij 'niet in
gebruik zijn'. Het benodigde zand werd
uit de omliggende sloten gehaald die
daarvoor drie meter diep moesten wor
den en zeer breed (tot 20 meter). Rond de
sloten werden beboste wandelpaden aan
gelegd, er kwam een visvijver en een her
tenkamp en een weiland waar kampvuren
zijn toegestaan.
Op verzoek van de rooms-katholieke
kerk werd een aanzienlijk deel van de be
graafplaats uitgeroepen tot rk-deel. Tot
de dag van vandaag mogen niet-katholie-
ken alleen achter het witte kruis begra
ven worden na dispensatie van een pas
toor. Na 25 jaar telt de begraafplaats 1650
stoffelijke overschotten, zo'n 50 procent
van de geschatte capaciteit. Het wijst op
een laag gemiddelde van een kleine 70 be
grafenissen per jaar.
Volgens P.A. van Donselaar worden
veel mensen uit plaatselijke bejaarden
tehuizen in hun vroegere woonplaatsen
begraven, maar kiezen aan de andere kant
buitenstaanders bewust voor Rosen
burgh. Voorschotense alternatieven zijn
er niet: de kerkelijke kerkhoven zijn vol.
Van Donselaar werd tijdens de aanleg
aangesteld als hoofd begraafplaats en
nam gisteren afscheid van de gemeente.
Bij die gelegenheid kreeg hij van de bur
gemeester de zilveren eremedaille, ver
bonden aan de Orde van Oranje Nassau.
Vorige week was Van Donselaar 62 jaar
geworden en de ambtenaar, die tevens
voorman was van een beplantingswijk,
maakt gebruik van de VUT-regeling. Bij
gaand een interview met de regisseur van
vele begrafenissen, die op steenworp af
stand van de begraafplaats woonde. Een
man die niet alleen het groen bijhield,
maar er tevens voor zorgde dat nabe
staanden kregen wat ze bestelden. Hij on
derhield contacten met begrafenisonder
nemers en bezoekers, gaf aanwijzingen in
de aula, liet de kist zakken en was er wan-
i hem nodig hadden.
hoef daar geen begrafenisgezicht te
hebben", merkt hij op. En meerma
len behadrukt hij datje het "van je
af moet kunnen zetten", om keer
op keer te stellen dat ook dat niet
verkeerd mag worden begrepen.
"Ik lig er niet wakker van, maar
vergeet het niet", klinkt het dan.
Aan het eind van het gesprek ver
telt hij een anekdote. Een Voor
schotense, die langs de route naar
de begraafplaats woont, had Don
selaar eens gevraagd of al die stoe
ten hem niet beklemmen? Zijn ant
woord was kort: "Weet u, dat houdt
me nederig"
Wat Van Donselaar de komende
tijd gaat doen, weet hij nog niet.
Een uitgesproken hobby ont
breekt, maar -de Voorschotenaar
raakt snel in gesprek en heeft altijd
genoeg te doen. Bij de hervormde
kerk bekleedt hij verschillende
functies en hij is bestuurslid van de
Koninklijke Maatschappij voor
Tuinbouw en Plantkunde. Voor de
Nederlandse Oorlogsgravenstich
ting is hij plaatselijk consulent. Het
betekent dat hij jaarlijks een rap
portje schrijft over de onderhouds-
staat van de vier Voorschotense
oorlogsgraven. Als de graven vuil
of verwaarloosd zijn, herstelt de
stichting dat.
pakweg 2*0.000 leaers ,n 3a p,.,se, Bovendien kennen e m,« on, «en g~
pakket mogelijkheden helpen de juiste taktiek te kiezen. Want ook de krant heeft tussen voor- en achterpagina zijn gevoelige plekken. Laat u eens uitgebreid en
rijblijvend voorlichten over "de beste keuze voor uw bedrijf. Bel voor informatie het Leidsch Dagblad 071-161400 of Alphens Dagblad 01720-93961.
LEIDSCH/ALPHENS DAGBLAD. Verrassend veelzijdig in trefzeker adverteren.
