Rente verhoogd om dollar te drukken Beurzen wachten af wat dollar doet Electriciteitsbedrijven gaan gas en stroom importeren Werkgevers en bonden in de bouw botsen over atv VRIJDAG 26 AUGUSTUS 1988 ECONOMIE PAGINA 7 Nederland volgt Westenropese centrael banken AMSTERDAM (ANP/Rtr/KRF/AP) Een aantal West- europese landen heeft gisteren de rente verhoogd om de dollarkoers te drukken. De Nederlandsehe Bank verhoog de de belangrijkste tarieven met een 0.25 procent, nadat Duitsland 0.5 procent). Engeland 1 procent). Frank rijk 0.25 procent), Zwitserland 0.5 procent) en Oos tenrijk 0.5 procent) hierin waren voorgegaan. De dollar daalde in reactie onmiddellijk, op de Amsterdamse valuta markt ruim drie cent tot 2,10 gulden. AMSTERDAM (ANP) - Goed koop blijkt duurkoop voor de clienten van de reisorganisatie Malibu Travel van Ad Latjes: on danks hun goedkope tickets naar Accra in Ghana mocht de KLM hen weigeren als passagiers van de vliegtuigen daarheen. Dit be sloot de Amsterdamse recht bankpresident mr. B. Asscher gisteren in het kort geding dat Malibu Travel tegen de KLM aanspande. Volgens Malibu had de KLM de passagiers, die bij Latjes voor een zacht prijsje tickets voor de vlucht Londen-Amsterdam-Ac- cra kochten, ten onrechte gewei gerd mee te nemen. De rechter echter besliste anders: de ver- Ad Latjes verliest geding over goedkope tickets voersvoorwaarden van de KLM geven duidelijk aan dat houders van een ticket, waarvan de start- luchthaven Londen is. niet in Amsterdam mogen opstappen. De KLM mocht deze 'goedkope' passagiers dus weigeren. De tweede pijl op de boog van Malibu Travel, die het argument van de vervoersvoorwaarden wel zag aankomen, was de strijdig heid van die voorwaarden met bepalingen in het EEG-verdrag. Deze verdragsbepalingen rich ten zich tegen overeenkomsten tussen ondernemingen die de handel tussen de lidstaten on gunstig kunnen beïnvloeden of de concurrentie binnen de ge meenschappelijke markt verhin deren. beperken of vervalsen. Aan die EEG-concurrentieregels echter kan in kort geding niet worden getoetst, aldus Asscher. EG-wetgeving zal dat nader moe ten regelen. De kort gedingrech ter is in deze onbevoegd. Ad Latjes verklaarde na afloop van de uitspraak mogelijk in ho ger beroep te gaan. Chinese restaurants ENSCHEDE (GPD) - De 2000 Chi nese restaurants in ons land kam pen met zo n groot personeelste kort dat de helft ervan dreigt te ver dwijnen. Dat zegt C. H. Pols van de werkgeversorganisatie Horeca Ne derland. waarbij veel Chinees-Indi sche restauranthouders zich heb ben aangesloten. Volgens een onderzoek heeft 98 procent van de Chinese restaurants moeilijkheden met het vinden van goede koks. De wachttijd op een werknemer bedraagt gemiddeld 40 dagen. Volgens Pols is het tekort de laatste jaren sterk gegroeid, on der meer doordat de sector ver grijst en de kinderen niet meer au tomatisch hun ouders opvolgen in de zaak. De jongste renteverhoging komt bepaald niet als een donderslag bij heldere hemel. Al geruime tijd is de rente in Europa aan het stijgen, wat zich uit in dalende obligatiekoer- sen en de hogere rentes die onder meer De Nederlandsehe Bank in rekening brengt voor speciale bele ningen (ingrepen in de geldmarkt van de centrale bank om de korte rente te beïnvloeden). De rentestij ging is op gang gekomen onder in vloed van de stijging van de dollar koers, waardoor steeds meer kapi taal naar de Verenigde Staten stroomt. De stijging van de rente in Europa is een tegenbeweging, be doeld om kapitaal te lokken met een hogere rente hier. Het is de derde keer binnen korte tijd dat De Nederlandsehe Bank in navolging van de Duitse centrale bank het disconto verhoogt. Per 29 juli gingen het promessedisconto en de voorschotrente met een half procent en het wisseldisconto met een kwart procent omhoog. Dat was de tweede renteverhoging bin nen een maand, want per 1 juli wer den de tarieven over de hele linie met een kwart procent verhoogd. Academici vrij snel aan de slag DEN HAAG (GPD) - Afgestu deerden van het wetenschappelijk en hoger beroepsonderwijs vinden relatief snel werk. Dit blijkt uit een onderzoek van het ministerie van onderwijs en wetenschappen. On danks een forse stijging van het aantal afgestudeerden in de laatste vier jaar, nam de werkloosheid slechts in geringe mate toe. In de periode van 1984 tot nu is het aantal afgestudeerden van het wetenschappelijk onderwijs toege nomen van 14.000 tot 21.000 per jaar. De werkloosheid onder acade mici steeg in dezelfde periode slechts met ongeveer tien procent. Er zijn nu ongeveer 18.500 werk lozen met een academische oplei ding en 44.000 met een hogere be roepsopleiding. Bij beide groepen is de werkloosheid het grootst on der degenen die zijn afgestudeerd in de sociale wetenschappen of let teren. Een kwart van de academi sche werklozen heeft al langer dan twee jaar geen werk. Van de werk loze hbo'ers is zelfs bijna een derde al langer dan twee jaar werkloos. Tekort VS Het tekort op de begroting van de Verenigde Staten voor het op 1 oktober beginnende begro tingsjaar zal 144 miljard dollar be dragen, zo staat in de jongste ra ming van het Office of Manage ment and Budget (OMB), het be grotingsbureau van de Amerikaan se regering. Daarmee zit het tekort net twee miljard dollar onder het peil waarop wettelijk verplichte bezuinigingen moeten worden aangebracht. Leningen Japan heeft China een pakket le ningen aangeboden van 6,2 miljard dollar voor de periode 1990 tot 1995. Het geld is bedoeld voor de bouw van elektrische centrales, de aanleg van havens en andere grote ontwikkelingsprojecten. Verder krijgt China nog enkele leningen ter waarde van 308 miljoen dollar van de Japanse Export-Import Bank. Het totale bedrag is hoger dan wat China in de periode 1978- 1990 van Japan kon lenen. Toeristenfirma Euroactividade, een Lichten- steinse onderneming die zich be zighoudt met toerisme enwrije tijd, wordt met ingang van 14 septem ber opgenomen ai de ASAS-note- ring aan de beurs van Amsterdam. Euroactividade is vooral actief in de Algarve in Portugal, maar heeft ook projecten in andere Europese landen en in de Verenigde Staten. Farmers De Amerikaanse verzekerings maatschappij Farmers Insurance Group (Los Angeles) heeft zich na acht maanden bitter verzet ak koord verklaard met het overne mingsbod van het Britse tabaks-, detailhandels- en financiële- dienstverleningsconcern BAT In dustries. BAT betaalt 5,2 miljard dollar ofwel 75 dollar per aandeel contant. Dit hebben de onderne mingen in een gemeenschappelij ke verklaring gisteren bekendge maakt. Het promessedisconto vormt de basis voor de rente die de banken in rekening brengen voor krediet verlening in rekening-courant aan het bedrijfsleven. Dit tarief werkt ook door naar kredietverlening aan particulieren. De voorschotrente is de rente waartegen de banken geld kunnen lenen bij De Nederland sehe Bank en het wisseldisconto is het tarief waartegen de centrale bank wissels koopt van de handels banken. Dit laatste tarief speelt overigens geen grote rol. In Duitsland is het disconto op 3,5 procent gekomen, het hoogste niveau sinds januari 1987. Dit is de tweede keer dat de bank dit rente tarief verhoogt. De centrale bank van Frankrijk h^ft haar disconto verhoogd tot 7 procent. De rente op speciale beleningen met een loop tijd van zeven dagen werd ver hoogd van 7.5 tot 7,75 procent. De Britse centrale bank, de Bank of England, heeft de banken de op dracht gegeven hun rentetarieven te verhogen tot 12 procent. De effectenbeurzen in Europa waren in zeer onder de indruk van de rentemaatregelen, ook al door dat Wall Street al snel ruim lager was. De beurs van Londeji zakte fors in, mede door de slechte cijfers over de lopende rekening van de betalingsbalans. De Financial Ti- mes-index. van de honderd aande len liet een daling zien van 39 pun ten tot 1780,2 punten. De beursba- rometer van Parijs zakte met 1,45 procent. Ook Amsterdam was fors lager. De beurs van Frankfurt was dicht voordat de renteverhogingen waren doorgedrongen. In de markt is men overigens van mening, dat aan de periode van rentestijging nog niet een eind is gekomen. ADVERTENTIE WARMENHUIZEN In de buurt van het Noordhollandse Warmenhuizen staat een selectïeveld met bloemkolen. Deze planten worden gebruikt voor het kweken van de betere soorten. Om bijen op een afstand te houden, die ver keerd stuifmeel op de stampers kunnen aanbrengenzijn de planten verpakt. Het levert een wat spookachtig beeld wolfs c=Dg totaal kantoor Breestraat 122/145 Leiden tel. 123 211 v y ARNHEM (GPD/ANP) - De SEP (Samenwerkende Elektriciteits Produktiebedrijven) gaat aardgas uit Noorwegen importeren voor twee te bouwen gascentrales aan de Eemshaven in Groningen. De twee centrales van ieder 600 mega watt moeten in 1995 en in 1996 in gebruik worden genomen. Dat blijkt uit het gisteren door de SEP gepresenteerde Elektriciteitsplan 1989-1998. Volgens de SEP is de import van buitenlands gas een unicum. Di recteur N.G. Ketting van de SEP noemde het verder een doorbraak dat het gas wordt geleverd tegen een prijs die is gerelateerd aan de prijs van kolen. Omdat de prijs van kolen vrij stabiel is verwacht de SEP geen grote prijsschommelin- gen. De levering van Nederlands gas is volgens Ketting niet moge lijk vanwege het terughoudende beleid van de overheid en omdat de prijs van Nederlands gas is gekop peld aan de veel meer schomme lende prijs van ruwe olie. Uit het plan blijkt verder dat de SEP heeft gekozen voor de bouw van een kolengestookte centrale van 600 megawatt op de Maasvlak te. Die centrale moet in 1997 gereed zijn. De SEP heeft het Limburgse Buggenum aangewezen als de plaats waar de al eerder, aangekon digde demonstratie-installatie voor kolenvergassing wordt ge bouwd. Verder gaat de SEP in de tweede helft van de negentiger ja ren grote hoeveelheden Franse en Westduitse elektriciteit importe- Volgens de SEP is de import van Noors gas noodzakelijk om ervoor te zorgen dat Nederland in de toe komst kan blijven beschikken over elektriciteit met een lage en stabie le prijs. Omdat er nog steeds geen- besluit is genomen over de eventu ele bouw van kerncentrales en om dat de huidige centrales aan steeds strengere milieu-eisen moeten vol doen, heeft de SEP gezocht naar een andere oplossing om te voor zien in het vermogen dat nodig is aan de energie-behoefte in Neder land te voldoen. De SEP kiest in het elektrici teitsplan voor' een kolen- en gas- scenario. Maar volgens directeur Ketting blijft de SEP in de toe komst streven naar een brandstof- pakket dat bestaat uit eenderde ko len, eenderde gas en eenderde kernenergie. Ketting benadrukte tijdens een toelichting op de hoofd lijnen in het elektriciteitsplan dat alleen kernenergie de uitstoot van stikstofoxiden en kooldioxide we zenlijk kan verminderen. Door de grote import van elektri citeit is de SEP in staat om de in vulling van nieuw produktiever- mogen langer open te houden. Daarom wordt pas in het volgende elektriciteitsplan (1990) een beslis sing genomen over de bouw van een nieuwe centrale in Borssele. De SEP rekent in dit verband op een positief regeringsbesluit over kernenergie. Met de bouw van twee gascentra les, een kolencentrale, de proefin stallatie in Buggenum en de uit breiding van het hoogspannings- koppelnet is een investering ge moeid van 4,15 miljard gulden. - Volgens de SEP ontstaat hierdoor opnieuw werkgelegenheid voor de Nederlandse, industrie. De SEP verwacht dat tussen de 60 en 70 procent van de investeringen in Nederland kan worden besteed. Dat levert zo'n 16.000 mensjaren werk op. Een woordvoerster liet weten dat minister De Korte (economische zaken) heel positief staat tegenover de plannen. "De SEP heeft goed gewinkeld. Het gas komt tegen ko- lenprijs. Bovendien is er sprake van een betrouwbare leverancier. Het getuigt van een commerciële aanpak", zei zij. "De plannen van. de stroomproducenten zijn heel re- eël, iets wat nog niet geldt voor het alternatief dat kernenergie heet". Vanuit de oppositiepartijen wer den de besluiten van de SEP gister avond toegejuicht. Men is daar al tijd tegen de bouw van nieuwe kerncentrales geweest. DEN HAAG (ANP) - Er dreigt op voorhand van het komend cao- overleg in het najaar een fikse bot sing tussen werkgevers en werkne mers in de bouw over de arbeids tijdverkorting (atv).. Van de kant van de werkgevers zei ir. 1. Sandbergen, voorzitter van de NIVAG (Nieuwe Vereniging van Aannemers in het Grootbe drijf), gisteren dat atv in de bouw niet werkt. Door het tekort aan vaklieden is overwerk aan de orde van de dag en bevordert korter werken zelfs zwart werken. Hij vocht de stelling van de vak beweging aan dat bij een produktie van 150.000 arbeidsjaren er door zestien roostervrije dagen 12.000 arbeidsjaren zijn bijgekomen. "Theoretisch is dat wellicht juist, maar uit cijfers van het Econo misch Instituut voor de Qpuwnij- verheid blijkt dat het aantal ar beidskrachten in de bouw juist is gedaald in plaats van toegeno men", aldus Sandbergen. Hij vermoedde dat de door atv vrijgekomen produktie door de zelfde werknemers op andere mo menten is uitgevoerd. De NIVAG- voorzitter meende dat de sleutel tot oplossing van deze problemen niet in atv, maar bij scholing ligt om zo het groeiende tekort aan vaklieden tegen te gaan. De NIVAG wil wer ken in de bouw aantrekkelijk ma ken, via scholing en versterking van de binding met het bedrijf. De Bouw- en Houtbond FNV liet gisteren daarentegen weten van plan te zijn bij de komende onder handelingen over een nieuwe bouw-cao (250.000 werknemers) verdere arbeidstijdverkorting we derom hoge prioriteit te geven. Een werkweek van gemiddeld 36 uur (nu geldt in de bouw een werkweek van 37 uur) blijft onderdeel uitma ken van het eisenpakket waarmee de bond eind dit jaar de boer op gaat. Momenteel sleutelt de bond aan een nota arbeidsvoorwaarden beleid die overigens eerst nog aan de achterban moet worden voorge legd voordat ze bij de werkgevers op tafel komt. Beleidsmedewerker D.van Haas- ter bestempelde de uitlatingen van werkgeverszijde als het gebruike lijke wapengekletter dat per tradi tie aan de eigenlijke cao-onderhan delingen vooraf gaat. "Wij blijven atv zien als een van de onmisbare middelen om de werkloosheid in Affaire Schuitema HILVERSUM (GPD) - Het be stuur van de Amsterdamse Effec tenbeurs is een onderzoek gestart naar de aandelenaffaire rond de Amersfoortse levensmiddelen groothandel Schuitema. De direc tie van Credit Suisse First Boston (CSFB) in Amsterdam is schrifte lijk verzocht opheldering te geven over de transactie met Ahold, waardoor het AH-concern de-meer derheid in Schuitema heeft kun nen verwerven. de bouw aan te pakken", aldus Van Haaster. "In de bouw gaat het weliswaar beter dan een aantal ja ren terug. Toen waren er 130.000 werklozen. Nu zijn het er nog altijd dik 50.000 en alleen al daarom blijft verdere arbeidstijdverkorting boordnodig." Van Haaster zegt dat uit de cij fers wel degelijk blijkt dat atv werkt. Bij een ongeveer gelijkblij vende produktie is de werkgele genheid fors toegenomen en vol gens Van Haaster is er geen speld tussen te krijgen dat korter werken daar een forse steen aan heeft bij gedragen. "Het is niet het enige, za ligmakende wapen tegen de werk loosheid. Scholing, betere arbeids omstandigheden en andere maat regelen zijn ook broodnodig, maar atv kan niet worden gemist", zo meent hij. Meerderheid tegen verder korten op uitkeringen DEN HAAG (GPD) Zeventig procent van de Nederlanders wijst verdere kortingen op de sociale uit keringen af, zelfs als dit ten koste zou gaan van het eigen inkomen. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) heeft dit bekend gemaakt in de Sociale en Culturele Verkennin gen 1989. In 1980 was het aantal Ne derlanders dat het korten op uitke ringen afwees 54 procent. Aid er toch gekort zou worden op de uitkeringen, is met name de uit kering Ziektewet het mikpunt. Van de Nederlanders vindt 87 pro cent deze uitkering voldoende of te hoog. Daarentegen acht een meer derheid de uitkeringen op basis van de Algemene Bijstandswet en de Wet arbeidsongeschiktheid te laag. Daar zou geld bij moeten. Het SCP heeft ook uitgezocht dat er in ons land 125.000 huishou dens zijn die in combinatie gebruik maken van drie subsidies: huur subsidie, studiefinanciering en ge zinsverzorging. De betrokkenen krijgen gemiddeld 4000 gulden per jaar. Het gemiddelde voor alle huishoudens in ons land ligt op 500 gulden. De 125.000 huishoudens zijn vooral te vinden in de laagste inko mensgroepen. Het betreft pen sioengerechtigden. uitkeringstrek kers en alleenstaanden, soms ook eenoudergezinnen. Van de drie re gelingen afzonderlijk maken in ons land ruim 1.6 miljoen mensen ge bruik. In de verkenningen stelt het SCP dat de overheid erin geslaagd is de kosten in het ouderenbeleid, de ge zondheidszorg, het onderwijs en het welzijn onder controle te bren gen. Door bezuinigingen is de doel matigheid op de verschillende ter reinen vergroot en zijn vernieuwin gen in het beleids tot stand ge bracht. Alleen bestaat er nog vaak onenigheid over de te maken keu zen, waardoor de voortgang stagneert. AMSTERDAM Voor het forum van het internationale beleggers- dom werd deze week een adembe nemend gevecht geleverd tussen hardnekkige opkopers' van Ameri kaanse dollars en een aantal cen trale banken. De laatste hadden zich verenigd in een grootscheepse gezamenlijke interventie op de dol lar in z'n opmars de voet dwars te zetten. Dat lukte eerst nauwelijks, want de prijs steeg in Amsterdam van 2,13 gulden tot 2,17 gulden. Maar later in de week brokkelde de koers toch af tot 2,10 gulden. door C. Wagenaar Belangrijker was echter het feit dat de koers beneden de DM 1,90 kon worden gehouden. Bonn had kort geleden al duidelijk gemaakt dit niveau een absolute norm te vinden waai* de dollar niet boven mocht komen, omdat anders hard zou worden ingegrepen door forse renteverhogingen. Westduitsland wil thans onder alle omstandigheden voorkomen dat de dollar verder stijgt, omdat daardoor de steeds groeiende over schotten op de handelsbalans nog ruimer dreigen te worden. Het meest verbazingwekkende van dit schouwspel is echter de hardnek kigheid waarmede de, laatste tijd dollars uit de markt worden geno- In tegenstelling tot vorig jaar, toen de dollar van de ene glijvlucht in de andere terugviel, blijken nu velen zich het vuur uit de sloffen te lopen om een 'groene rug' te be machtigen. De grootste kooplust gaat momenteel uit van internatio nale beleggerskringen en de grote, vooral Amerikaans georiënteerde internationale concerns. Saneren Hun fundamenteel gewijzigde houding ten opzichte van de Ame rikaanse munt zou zijn ingegeven door de verwachting dat straks de nieuwe Amerikaanse regering de tekorten op begroting en de han delsbalans drastisch zal saneren. De huidige nadagen van Ronald Reagan's regering maken overi gens uit de deze week gepubliceer de begrotings- en handelsbalan- scijfers op overtuigende wijze dui delijk dat ook nu op die weg al flin ke vorderingen worden gemaakt. Dit versterkt de overtuiging dat de dollar het ergste achter de rug heeft en dat de huidige opgaande lijn eerder structureel dan incidenteel is gericht. Voor vele effectenbeurzen zou dit een gunstige ontwikkeling zijn, die de ondergrond versterkt. Maar het gros van de beleggers zat deze week overal op de tribunes om het touwtrekken rond de dollar van na bij te kunnen volgen. De om de veertien dagen op donderdag ge houden centrale-bankvergadering in de Westduitse hoofdstad, zoals ook deze week, wordt de laatste tijd dan ook met angst en beven te gemoet gezien. Ook nu werd een zeker ingrijpen verwacht om de af stand tussen mark en dollar be perkt te houden. Die verwachting kwam volledig uit, want de Bun desbank verhoogde het disconto De Nederlandsehe Bank met een half procent, nadat Frank- met een vol procent waren voorge- rijk met een kwart en Engeland gaan. Onze centrale bank kon daarbij niet achterblijven en volgde deze nieuwe strijd om de dollar omlaag te krijgen met een hogere discon toaanpassing van een kwart pro cent. De reden dat vele beleggers zich thans zo druk maken om de stijgende rente, houdt nog altijd verband met de trauma's die zijn overgebleven van de vorig jaar op getreden beurskrach in oktober. Die werd ook voorafgegaan door een periode van oplopende rente, hoewel de Amerikaanse munt toen juist een omgekeerd beeld liet zien. Fluctueren Een zomer vol onzekerheden over het internationale effecten beurswezen ging hierdoorheen en dit terwijl de economische berich ten bijzonder positief zijn geble ven. Het bedrijfsleven in vele lan den boekt forse winststijgingen en de 'inflatie blijft beperkt. Ook in Amerika, waar de kosten van le vensonderhoud over juli blijkens een deze week gemeld rapport on danks de droogte met een stijging van 0,4 procent nauwelijks meer zijn opgelopen dan in juni. Zonder de invloed van de droogte en daar door gestegen landbouwprijzen zou de inflatie in juli zelfs zijn ge daald. Door deze tegenstrijdige ontwik kelingen blijven de effectenbeur zen sterk fluctueren en vooral Wall Street kan dit jaar niet omhoog ko men. Voor Amsterdam is de situa tie nog moeilijker, want hier staat het huidige koerspeil nog rond 30 procent boven dat van eind decem ber, terwijl dat in Wall Street BEI JRS W E E K slechts een paar procent is. Boven dien wordt de beurs thans voortdu rend geconfronteerd met prachtige winstcijfers uit het bedrijfsleven. Vorige week de banken, deze week de verzekeringen, handel en op slag, Hoogovens en Fokker. Maar ook de verstorende factor van de rentestijging liet zich deze week weer in volle hevigheid gel den. Aanvankelijk ook hier optre dende koersverbetenngen werden ongedaan gemaakt en de week bleef kleurloos en ongeanimeerd met overwegend verliezen. Alleen Ubbink liep 10 procent op. KNP, ABN, Pakhoed, Furness en Océ van der Grinten verloren rond 5 procent van hun beurswaarde. De Europese optiehandel had aanmerkelijk minder te doen dan in de voorgaande werkweek en de totale weekomzet liep terug van 194.000 tot 154.000 contracten. Hoogovens was op vele dagen de onbetwiste koploper met sterk de klemtoon op calls. Ook de dollar- guldenscontracten stonden in aan zien. Soms nam de belangstelling voor sommige staatsleningen eveneens sterk toe, maar dan uit sluitend voor de puts.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 7