Welvarend Gibraltar zoekt weg naar onafhankelijkheid Islam inspireerde hardhandige Zia uiHaq Reportage Socialisten geven status van fiscaal paradijs niet op Kardinaal Arns (Brazilië) stuurt 'Maria-priesters'weg PAGINA 2 DONDERDAG 18 AUGUSTUS 198k D GIBRALTAR - De opening van de grens met Spanje in fe bruari 1985 heeft Gibraltar bepaald geen windeieren ge legd. Je hoeft bepaald geen econoom te zijn om te observe ren, dat in de afgelopen driejaar de levensstandaard van de inwoners van de Kroonkolonie met sprongen omhoog is gegaan. Dagelijks trekken duizenden bezoekers door de smalle poortjes van de douane. door Gerrit Jan Hoek Om hun nieuwsgierigheid naar de aapjes, de Britse thee en de bob- bies te bevredigen of voor een 'prikje' een radiootje, horloge of fo totoestel op de kop te tikken in een van de talloze winkels van de Hin- doestaanse gemeenschap in Main Street. Met achterlating van de no dige buitenlandse deviezen, waar de economie van Gibraltar voor een groot deel op teert. "Maar het is een misvatting, dat het toerisme de belangrijkste bron van inkomsten is", verklaart Juan Carlos Perez, ooit stagiair bij de FNV en nu minister van sociale za ken in de Kroonkolonie. "Het toe risme vormt slechts een 15 procent van de totale inkomsten van Gi braltar. De belangrijkste pijler van de economie vormt nog altijd de werf, die rond de 35 procent in het laatje brengt". Dit vooijaar waren er in en bui ten Gibraltar heel wat lieden die een economische terugval voor spelden als dat de socialisten de verkiezingen van maart van dit jaar zouden winnen. Het programma van de socialistische partijleider Joe Bossano zou veel van de drie- "Pakistan is evenals Israel een ideologische staat. Ontneem Israël de joodse leer en het stort in als een kaartenhuis. Ontneem Pakistan de islam en het stort ook in. De afgelo pen vier jaar hebben we getracht het land te islamiseren". Het zijn woorden van de gisteren omgeko men president Zia ul-Haq en hij wilde er dit mee zeggen: Pakistan was in 1947 niet geschapen in naam van de democratie maar in naam van Allah. Toch was het dezelfde Zia die bij zijn machtsgreep in 1977 voor het front der natie de volgende ontboe zeming deed: "Ik wil volstrekt dui delijk maken dat ik geen politieke ambities heb. Mijn enige doel is vrije en eerlijke verkiezingen te or ganiseren in oktober van dit jaar. Ik geef de plechtige verzekering dat ik niet van dit schema zal afwij ken". door Cees van Zweeden en Bob Mantiri Zia had geen politieke ambities, maar er was een vliegramp voor no dig om hem elf jaar later van zijn troon te stoten. Zia beloofde ver kiezingen binnen 90 dagen, het volk moest er negentig maanden op wachten. Waarom? Een jaar na zijn machtsgreep informeerde Zia een verbijsterde natie dat hij in na volging van Martin Luther King "een droom" had gehad. Een droom, waarin een stem (waar schijnlijk die van het hogere we zen) hem had gezegd dat verkiezin gen on-islamitisch waren. Natuurlijk was dit een cynische poging tot demogagie in een land vol bijgeloof. De echte reden waar om Zia de voor oktober '77 beloof de verkiezingen schrapte, was eer duizend off-shore bedrijven, die zich in de loop der jaren alleen uit fiscale overwegingen in Gibraltar gevestigd hadden, op de vlucht ja gen. der de angst voor een nachtmerrie: hij zou ze verloren hebben. In een vraaggesprek verklaarde hij jaren later vrolijk: "De PPP (de partij van de afgezette Bhutto) zou de stembusstrijd gewonnen hebben. En de PPP was de partij die we er uit hadden gegooid. Wat zou de zin daarvan zijn geweest?" Vijand Officieel was Bhutto's geknoei met de verkiezingsuitslag van maart 1977 de reden geweest voor Zia's staatsgreep, in werkelijkheid werd Bhutto afgezet omdat hij wei gerde te marcheren achter de ba nier van de islam. De 'socialist' Bhutto was een gezworen vijand van de mullah's, de islamitische priesters die waken over de ziel der natie. In een poging het volk tegen hem op te hitsen, probeerden de mul lah's ooit op een massabijeen komst in Lahore hem in verlegen heid te brengen door hem uit te ma ken voor dronkaard. Bhutto liet hen uitrazen, wachtte een moment, keerde zich tot de menigte en sprak: "Ze zeggen dat ik een borrel drink. Ja, dat doe ik ook. Maar. an ders dan de mullah's, drink ik niet het bloed van de mensen". En de menigte juichte. Het was Zia die uiteindelijk de strop om Bhutto's hals legde en het touw aanhaalde: twee jaar na zijn arrestatie in 1977 werd hij geëxecu teerd. Een schok ging door de we Hoewel de Labourpartij van Gi braltar inderdaad winst boekte en zo een eind maakte aan veertig jaar hegemonie van de conservatieven van Sir Joshua Hassan, is de uit tocht uitgebleven. Maar forse in grepen bleven de offshorebedrij- ven ook bespaard. Jose Luis Perez: "Het zou onverstandig geweest zijn om onze conditie als fiscaal para dijs op te geven. Want alle bedrij ven, die hier zitten leveren op de ene of andere manier toch weer werkgelegenheid op. En boven dien zorgen ze voor prestige van Gibraltar". Joe Bossano. De Labourleider maakte dit voor jaar een eind aan 40 jaar conserva tieve hegemonie. (foto AP) reld, maar de generaal verklaarde: "Hij was voorbestemd om opge hangen te worden, want zij pleegde zoveel moorden. Misschien was dit de straf van God". Ironisch genoeg had Bhutto zelf Zia aan het hoofd van het leger ge steld, niet beseffend dat hij met de devote moslim een adder aan zijn borst had gekoesterd. Bhutto zag Zia als een "onbetekenend gene raal" die zich loyaal opstelde tegen over het burgerbewind. Stokslagen Nadat de 'antichrist' was verdre ven, nam Zia de islamisering van zijn land voortvarend ter hand. De democratische gedachte raakte steeds meer op de achtergrond, en in 1979 verklaarde de besnorde ge neraal: "Dit land werd geschapen in naam van de islam, en in de isla mitische wereld is er geen plaats voor westerse democratieën". In diezelfde maand werden de is lamitische straffen ingevoerd: stokslagen in het openbaar, ampu tatie van handen van dieven, steni ging van overspelige echtgenotes, executie van politieke tegenstan ders, marteling van vrouwen. Zia maakte duidelijk wat hij met de is lamisering van het land bedoelde, hoewel de straffen vaker werden opgelegd dan ten uitvoer gebracht. Hoewel Zia alle kenmerken van een alleenheerser had - pas in 1985 hief hij de staat van beleg op - bleef hij een bescheiden man. "De bedrijven betaalden een be lachelijk laag bedrag aan registra tierechten, in de orde van grootte van 275 pond per jaar. Dat hebben we iets opgeschroefd. Maar om vestiging in Gibraltar aantrekke lijk te maken, zijn de belastingen van 35 naar 15 procent verlaagd. Binnenkort gaat premier Bossano naar de VS om te proberen Ameri kaanse financiële instellingen naar Gibraltar te lokken". Veel socialistisch valt er niet te ontdekken in die campagne, die Joshia Hassan niet zou hebben misstaan. Wat heeft Labour eigen lijk precies veranderd in Gibraltar? Perez: "We hebben de eerste maan den in veel sektoren orde op zaken moeten stellen. Bijvoorbeeld bij de scheepswerf. Daar pompte Groot- Brittannië jaarlijks drie miljoen pond in, en toch maakte de werf nog een verlies van drie miljoen pond. We hadden kunnen kiezen voor het werken met dumpprijzen, maar dat hebben we niet gedaan". "We hebben duidelijk gegokt op kwaliteit en het stipt naleven van de afgesproken levertijden. On langs hebben we een schip gerepa reerd van de Amerikaanse marine. Dat werd zelfs voor de afgesproken datum opgeleverd. En men was zeer tevreden. Zo zeer zelfs, dat binnenkort misschien nog andere schepen van de Zesde Vloot bij ons in reparatie worden gegeven". Landwinning Maar vooral willen de socialisten hun stempel drukken op de wo ningmarkt, waar schaarste troef is speculanten de prijzen bepalen. Er zijn vergevorderde plannen voor landwinning. "Ja, daar hebben we misschien iets van Nederland op gestoken. Op dat nieuw ontgonnen Hij was wars van iedere persoons verheerlijking en liet zelfs nooit een officiële biografie van zich ma ken. In officiële gebouwen ontbrak een zijn staatsieportret. Hij leefde een eenvoudig en devoot leven. Het paleis waar zijn voorganger Bhutto zijn drankgelagen aanricht te, bleef de afgelopen 11 jaar onbe woond. Hij gaf de voorkeur aan een eenvoudiger onderkomen, waar hij werkdagen van 18 uur maakte. Afghanistan Zia werd in 1924 geboren in Jul- lundur, een stad in het huidige In dia. Als zoon van een geestelijke 'ging hij al snel het leger in, omdat dat in het toenmalige Brits-Indië een van de weinige mogelijkheden was om carrière te maken. Het was geen slechte inschatting. Hij werd opgeleid in Engeland en Amerika en diende in Jordanië onder ko ning Husayn. In Jordanië leerde hij hoe een dictator zich kan handha ven en deed enthousiast mee aan massamoorden op Palestijnse na tionalisten. Voor zijn rol in de 'Zwarte September' (1970) kreeg hij van de Jordaanse.vorst zelfs een onderscheiding. Maar politieke inzichten waren de generaal ook niet vreemd. Toen drie bedremmelde generaals hem in 1979 informeerden over de Rus sische inval in Afghanistan, sprong de president tot hun verbijstering op, rolde op de grond vier gebeds kleedjes uit en beval hun Allah Gibraltar dankt 15 procent van factor. terrein zullen ongeveer 500 nieuwe woningen komen. Tegen betaalba re prijzen, want de bepaling van de prijzen houden we in eigen hand. Geef je het nieuwe terrein aan een projectontwikkelaar, dan rijzen de prijzen de pan uit en wordt een flat voor de doorsnee-inwoner van Gi braltar onbetaalbaar". Hoewel het niet met zoveel woor den wordt uitgesproken in Gibral tar, is het zonneklaar, dat het beleid gericht is op het verwerven van een volledige economische onafhanke lijkheid. Want alleen als Gibraltar economisch 'selfsupporting' is. loopt het niet de kans te moeten be zwijken voor druk van buiten. Vooral in de komende maanden dreigt er grote politieke frictie te ontstaan met 'moederland' Groot- Brittannie en met Spanje. Op 6 september begint formeel het onderzoek naar de omstandig heden, waaronder op 6 maart j.l drie leden van de IRA door leden van de Britse SAS werden doodge schoten. Perez: "Het kabinet That cher had het liefst gezien, dat de af *Zia ul—Haq. voor dit geschenk te bedanken. De Russische inval, zo begreep Zia on middellijk, zou zijn land verzeke ren van Amerikaanse hulp. Voor het Westen, en de VS in het faire in de doofpot was gestopt. Maar rechter Felix Pizzarello zal de zaak tot op de bodem uitzoeken, of Thatcher dat nu leuk vindt of niet. Dat moet onze juridische autono mie onderstrepen". Ook met Spanje zijn er wrijvin gen. De relaties met het buurland zijn bekoeld nadat de socialisten afstand hebben genomen van het in december vorig jaar gesloten ak koord om de luchthaven van Gi braltar een internationaal tintje te geven, met een terminal aan Spaanse zijde. Madrid trok de stand in evenwicht door een be zoek van Bossano aan de Canari- sche eilanden te boycotten, het geen de verstandhouding er niet beter op maakte. Kwaad bloed Niéuwe problemen dreigen in september omdat Gibraltar heeft aangekondigd te stoppen met de uitbetaling van pensioenen aan Spaanse werknemers, die voor de sluiting van de grens in 1969 in Gi braltar hadden gewerkt. Volgens bijzonder, bleek de fundamentalis tische, dictatoriale, meedogenloze Zia plotseling van onschatbare strategische waarde. Hij steunde het Afghaanse verzet en maakte van Pakistan een vitaal steunpunt Perez gaat het om ongeveer vijfdui zend Spaanse arbeiders, die des tijds ongeveer 2 shilling en vijf pen]-'., nies aan premie hebben betaald- maar nu een waardevast pensioen- krijgen naar huidige maatstaven. "Dat kost de regering van Gibral] 2 tar ongeveer 275 miljoen pond ster] ling per jaar. En dat kunnen we met onze beperkte middelen niet meer r opbrengen. Daarom stoppen we met de uitbetalingen in september] Ook al zal dat veel kwaad bloed zet ten. Diverse bewoners van Gibral] tar zijn de laatste weken op Spaans territoir al bedreigd, terwijl diverse! auto's met het kenteken van GiJ-1 braltar zijn beschadigd". Als die conflicten met Groot- Brittannie en Spanje op de spits worden gedreven, lijkt het gevolgi i niet moeilijk te voorspellen: een vlucht van de 'llanitos' in hun eigen identiteit. Een verscherping van del ontwikkeling, die nu al te bespeu- - ren valt, waarbij de bewoners van Gibraltar Groot-Brittannië en Spapje steeds nadrukkelijker de - rug toekeren. voor de guerrillastrijd tegen del Russische troepen. En inderdaad, geld en wapens kwamen het land I in een immer wassende stroom binnen. Minder goed was zijn relatie met buurland India, dat Zia ul-Haq er van beschuldigde de sikh-terroris ten in de deelstaat Punjab te steu nen. Zia heeft dit altijd ontkend en heeft herhaaldelijk gezegd dat de betrekkingen met India te willen verbeteren. Tegelijkertijd voedde hij echter het wantrouwen met de voortdurende geruchten over het Pakistaanse streven een eigen atoombom te (kunnen) maken. Strategisch India zal de ontwikkelingen in Pakistan nauw volgen, evenals China dat als bondgenoot van Isla mabad kan worden beschouwd. Beijing hecht grote waarde aan aan een goede relatie met Pakistan op de strategisch belangrijke zuid westelijke flank, gelet op de nauwe banden die Moskou onderhoud met India. Zia ul-Haq zag zichzelf als een belangrijke figuur in de regio en in de islamitische wereld. Hij wilde dat metrespect naar Pakistan werd geluisterd. Zijn dood heeft een va cuüm doen ontstaan in dit politiek zeer instabiele deel van de wereld. De voormalige Amerikaanse am bassadrice bij de Verenigde Naties, de conservatieve Jeane Kirkpa- trick, verklaarde: "Er is, zoals bij zoveel sterke mannen, voor Zia geen duidelijke opvolger". En inderdaad, een opvolger is er niet. Nog maar enkele maanden ge leden stuurde Zia zijn premier naar huis en ontbond diens regering. Zi a's grootste politieke tegenstander. Bhutto's dochter Benazir is zwan ger en heeft weinig politieke ambi ties meer. En de hoogste militairen zijn met Zia omgekomen. Omgekomen dictator laat machtsvacuüm achter in Pakistan Aartsbisschop Paulo Evaristo Arns van Sao Paulo (Brazilië) heeft de internationale beweging van 'Maria-priesters' verboden nog langer in zijn aartsbisdom te werken. De beweging van zeer behoudende priesters, die sinds hét begin van dit jaar in Ërazilië erg actief is, kan rekeriefi óp gröeieftdë populariteit ónder de geestelijkheid in dat land. Reden voor kardinaal Arns was, dat de leider vah 'Maria- priestets', de Italiaanse pater Stefanó Gobbi, een paar maan den geleden zonder toestem ming van het Braziliaanse episcopaat in een klooster in de deelstaat Sao Paulo retraites heeft geleid, waafaan 117 pries ters deelnamen. De organisatie van 'Maria- priesters' ('Movimento Sacer dotal Mariano"), die in 1971 in Ita lië werd opgericht, is niet offi cieel erkend door de Rooms-Ka- tholieke Kerk. Zij heeft de laatste jaren haar invloed in Ita lië, Spanje en verscheidene La- tij nsamerikaanse landen aan zienlijk kunnen uitbreiden. In kerkelijke kringen in Brazilië be staat de vrees dat de beweging de ruimte gaat innemen die is ont staan na de excommunicatie van de Franse aartsbisschop Marcel Lefebvre. Pater Gobbi beweert, dat hij van Maria boodschappen krijgt via 'interne openbaringen'. Die worden opgeschreven in boe ken, zoals 'Onze Lieve Vrouw aan de priesters, bevoorrechte zonen'. De Portugese vertaling van dit boek, dat 6Ó0 pagina's telt, is inmiddels toe aan dê zesde druk. De beweging heeft In Sao Paulo twéé boekwinkels. Stabiel De gezamenlijke kerken en christelijke groeperingen in de Verenigde Staten hadden in 1986 ongeveer evenveel leden als hét jaar daarvóór. Tegenover een grotere aanhang van onder ande re de Röoms-Katholieke Kerk en de Zuidelijke Baptisten (de gfóótste protestantse kerk) stond een verlies voor de Episco paalse (Anglicaanse) en Presby teriaanse Kerk. Dat blijkt uit het jaarboek 1988 van de kerken in de Verenigde Staten en Canada. In totaal tel den de 220 kerken en christelijke groeperingen waarover in het jaarboek gegevens staan, onge veer 143 miljoen leden, ofwel ruim 58 procent van de bevol king in de Verenigde Staten. De rooms-katholieken groeiden in 1986 met een half procent, de baptisten met bijna 1. Andere kerken en groeperingen die toe namen waren de Zevendedags- Het aantal studenten aan de opleidingen tot priester of predi kant daalde met 1 procent. Maar het aantal vrouwen, zwarten, Spaans-taligen en Aziaten dat een dergelijke opleiding volgt, is belangrijk toegenomen. Het aan tal vrouwen bijvoorbeeld met 3 procent. Jongerenpastoraat. Alle rooms-katholieke bisschoppen conferenties in de wereld kregen van de afdeling Jongeren van de Pauselijke Lekenraad een vra genlijst om aan de weet te komen wat in de verschillende landen aan jongerenpastoraat wordt ge daan. De vragen moeten vóór het eind van dit jaar zijn beant woord. De lekenraad wil weten, aan welke waarden jongeren tegen woordig hechten en hoe hun houding is tegenover de officiële kerk. Ook de invloed van sekten en ideologieën, zoals het marxis me. komt in dit deel van de vra genlijst aan de orde. Het tweede deel van de lijst betreft het 'pas torale antwoord' van de kerk op de situatie van jongeren. Gesprek "Als wij iets uit de recente geschiedenis hebben geleerd, dart moeten wij weten dat alleen gesprek tussen joden en christe nen dialoog zonder vooroorde len een solide basis kan bieden voor de toekomst. Dat zei tweede voorzitter Michaël Fürst van de Centrale Raad van Joden in de Bondsrepubliek gisteren in het voormalige concentratiekamp Bergen Belsen tot 200 kerkelijke leiders uit de hele wereld. Zijn gehoor bestond uit leden van het Centraal Comité (bestuur) van de Wereldraad van Kerken. Op deze plaats werd een bijeenkomst ge houden ter herdenking van de 100.000 mensen die er de dood vonden. Tot de slachtoffers be hoorden 50.000 Russische krijgs gevangenen en 30.000 joden (on der wie Anne Frank). De Wereldraad is in het verle den van joodse kant nogal eens gekritiseerd omdat hij te Pales tijns-gezinde standpunten zou innemen. De raad streeft ernaar, zowel met Palestijnen als met jo den in gesprek te blijven, zo blijkt uit een ontwerp-verklaring waarover het bestuur - dat in Hannover bijeen is zich deze week moet uitspreken. In die verklaring onderstreept de We reldraad het recht van Palestij nen en van joden op een eigen staat en dringt hij aan op een in ternationale vredesconferentie over het Midden-Oosten onder verantwoordelijkheid van de Verenigde Naties. Fürst hekelde de manier waar op Israël de afgelopen maanden is veroordeeld. "Degenen die het recht van Israël op een eigen staat met erkende en veilige grenzen ontkennen, bedreigen daarmee niet alleen de joden in Israël zelf, maar ook joden in de hele wereld, want zij worden nog steeds onderdrukt". Vakantieweken De Open Deur-vakantiewe ken bestaan 40 jaar. In 1948 wer den de eerste georganiseerd op initiatief van ds. G. Klijn en me vrouw M. de Geus, redactieleden van het hervormde evangelisa- tieblad 'De Open Deur'. Voor vrouwen met een smalle beurs waren er in die tijd weinig ontspanningsmogelijkheden. Fi nancieel kon dat gewoon niet. 'De Open Deur' maakte, waar no dig met hulp van plaatselijke diakonieën, dat weekje 'bijko men' toch mogelijk. Ruim 14.500 i hebben sindsdien van deze vakantieweek gebruik ge maakt. Tegenwoordig zijn het vooral vrouwen van 60 jaar en ouder die eraan deelnemen. De organisatie berust sinds 1960 bij 'Kerk en Wereld', uitge ver van het blad 'Open Deur'. Een vaste medewerkster, me vrouw J. Feddema-Kampman, en de 'Open Deur'-commissie zijn verantwoordelijk voor het programma van de weken. De ongeveer 50 vrijwilligsters die de weken begeleiden, krijgen ieder jaar een tweedaagse training bij 'Kerk en Wereld'. Ter gelegenheid van het 40-ja- rig bestaan is een brochure uitge geven, waarin deelneemsters en leidsters terugblikken. 'Zo'n week is iets bijzonders' is de titel. Het boekje kost f. 5 plus f. 2,50 porto en is te bestellen door over making van dat bedrag op giro 872723 ten name van Open Deur Vakantieweken, Driebergen. Hervormde Kerk. Op 1 janu ari van dit jaar, zo meldt de ker kelijke statistiek, telde de Neder landse Hervormde Kerk 2.727.048 leden. Een jaar geleden waren dat er 2.745.660 en op 1 ja nuari 1986 2.785.555. Rond 29 procent is belijdend lid en 39 pro cent dooplid. De overige leden vormen 32 procent van het her vormd ledenbestand. Wat de leeftijd betreft is 21 pro cent jonger dan 20 jaar, 29 pro cent tussen 20 en 39, 30 procent tussen 40 en 64 en 20 procent 65 jaar en ouder. Bij de financiële actie 'Kerkba lans' blijkt, dat de categorie 'ove rige leden' (dus niet gedoopt en niet belijdend) zich wel degelijk betrokken weet. Deed bij de vo rige actie slechts 9 procent van deze leden een financiële toezeg ging voor het kerkewerk, wat uit eindelijk werd betaald overtrof het toegezegde bedrag met 23 procent. Beroepen. Hervormde Kerk: beroepen door de synode tot le- gerpredikant J. Smit Ellecom- De Steeg; aangenomen het be roep door de synode tot legerpre- dikant kandidaat W. in 't Hout Dieren, naar Lent-Oosterhout- Ressen kandidaat G. van Broek huizen Oosterhout. Rijnsburg. Ds D. N. Ver schoor uit Culemborg hoopt op zondag 25 september intrede te doen in de gereformeerde kerk in Rijnsburg, om 7 uur in de Im- manuelkerk. De bevestiging is 's morgens om half 11 in deze kerk door de plaatselijke predikant P. J. Ribberink.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2