Verrassende
verhoging
disconto VS
Dollar stijgt in reactie
Amerikaanse hamburgerketens
hebben het moeilijk in Moskou
Warenwet geldt nu ook
voor niet-levensmiddelen
Actie bij Heerema gaat door
Rijstproduktie blijft achter bij bevolkingsgroei in Indonesië
WASHINGTON (AP/ANP) De Federal Reserve Board,
de Amerikaanse Centrale Bank, heeft gisteren een verho
ging van het disconto bekendgemaakt. Het rentetarief
waartegen handelsbanken bij de Centrale Bank kunnen le
nen is met onmiddellijke ingang verhoogd van 6 procent
naar 6,5 procent.
MOSKOU (AP) - Het is weer warm
deze zomer in Moskou en een
groep smachtende toeristen staart
al enige tijd naar de gesloten deur
van een ijssalon. De koele verfris
sing laat echter zolang op zich
wachten, dat de mensen ongedul
dig worden. Als ze op de deur be
ginnen te bonzen zegt de bedrijfs
leider dat ze later maar terug moe
ten komen. Het ijs is namelijk op
omdat de nieuwe levering niet op
tijd is aangekomen.
door
Carol J. Williams/AP
Aan de andere kant van de stad
stelt een verkoper van AstroPizza
de mensen ook teleur: "kom mor
gen maar terug, we zijn uitver
kocht".
Toen de politieke en economi
sche dooi in de Sovjetunie zijn in
trede deed, realiseerden Ameri
kaanse en Europese uitbaters van
ijs- en hamburgertenten zich dat er
hier een geheel nieuwe markt voor
hen openging en Moskou zou zijn
eigen vestigingen van Pizzahut,
McDonalds en Venetia krijgen.
Maar al snel dienden zich de eerste
problemen aan: er zijn niet genoeg
leegstaande panden, te weinig op
slagplaatsen en niet genoeg aan-
voermogelijkheden.
In de Verenigde Staten en Euro
pa verwacht iedereen dat de eetge-
legenheden iedere dag open zijn en
dat er genoeg ijsjes, hamburgers,
pizza's en zakjes patat te krijgen
zijn voor iedereen. In de Sovjetu
nie blijkt dat allemaal niet zo van
zelfsprekend te zijn. De ijssalon in
het Rossiya hotei in Moskou had
grote plannen in deze stad, maar na
enkele weken moest de eigenaar
zijn zaak al enige uren voor de offi
ciële sluitingstijd dicht doen. Hij
had dan gewoon geen ijs meer. De
dichstbijzijnde koelruimte bij een
gesloten legerbasis aan de rand van
de stad stond wel tot zijn beschik
king, maar het meeste was al ge
smolten voordat het bij de ijssalon
was aangekomen.
En als er al ijs is, dan is dat niet
voor iedereen verkrijgbaar. Op een
bordje staat namelijk onverbidde
lijk: 'alleen harde valuta's'. Boek
houders proberen intussen uit te
vissen waarom de ijssalon niet zo
veel winst maakt als in het begin
verwacht werd.
Louis Piancone van AstroPizza
zegt daarentegen dat zijn pizzares
taurantjes op wielen een groot suc
ces in de Sovjetunie zijn. Zijn enige
probleem is dat de vraag naar zijn
pizza's veel groter is dan zijn voor
raad. Met de gemeentefunctiona
rissen in Moskou heeft hij afge
sproken dat hij zijn pizza's drie da
gen per week voor roebels ver
koopt en de dagen daarna voor har
de valuta. Maar soms moet hij zijn
spullen een week lang tegen een
westerse koers verkopen om nieu
we ingrediënten uit het westen te
laten komen. Met roebels kan hij in
het buitenland namelijk niets be
ginnen.
Ook een tweede pizzakoning zal
binnenkort de markt in de Sovjetu
nie proberen te veroveren. Het be
drijf Pepsico is van plan om er al
gauw twee vestigingen van
Pizzahut te openen.
De al eerder genoemde proble
men houden ook McDonalds niet
tegen. De hamburgerketen heeft
aangekondigd dat het volgend jaar
in de Sovjetunie de eerste van in to
taal 20 vestigingen zal openen Vol
gens de president-directeur van de
hamburgerketen, George Cohon,
zal de vestiging in Moskou de
grootste McDonaldszaak in de we
reld worden. Maar eerst wil het be
drijf een eigen fabriek in de Sov
jetunie bouwen, zodat zij de kwali
teit van de produkten ook in dit
land kan garanderen.
Toch zijn hiermee de problemen
nog niet de wereld uit. De aanvoer
van de ingrediënten zal bijvoor
beeld niet eenvoudig zijn. In de af
gelopen drie jaar is de aardappel
oogst in de Sovjetunie namelijk
heel slecht geweest waardoor het
voor McDonalds moeilijk zal wor
den om elke dag zijn verse patat te
bakken. Verder zal het bedrijf
moeilijkheden ondervinden door
het tekort aan koelinstallaties in
het land. Een Westerse winkelier
zei daarom maar ëën advies te kun
nen geven aan de hamburgergi
gant: "Kijk uit, McDonalds"
De tariefswijziging is de eerste
sinds 7 september vorig jaar. Het
disconto komt daarmee op zijn
hoogste niveau sinds 7 maart 1986,
toen het op zeven procent stond.
Het besluit om het disconto te ver
hogen kwam voor vele deskundi
gen als een verrassing. Er was niet
verwacht dat het psychologisch be
langrijke rentetarief nog zou wor
den opgeschroefd voordat de presi
dentsverkiezingen in november
plaatsvinden. Met de discontover
hoging zullen vele andere renteta
rieven in de VS omhoog gaan.
In een verklaring maakte de Fe
deral Reserve Board bekend dat
besloten was tot een verhoging van
Ere-doctoraat
voor Dreesmann
ROTTERDAM (GPD) - Vendex-
topman Anton Dreesmann krijgt
een ere-doctoraat aan de Erasmus
Universiteit in Rotterdam. Hij
krijgt deze wetenschappelijke on
derscheiding ter ere van het 75-ja-
rig bestaan van de universiteit in
november. Op dit moment is de
grote rivaal van Dreesmann in de
top van Vendex, Arie van der
Zwan, part-time hoogleraar onder
nemingsbeleid bij Erasmus.
Volgens een woordvoerder van
de universiteit is de benoeming
van dr. drs. Dreesmann al 'sinds
begin dit jaar' in de wandelgangen
bekend. In het programmaboekje
voor de jubileumviering prijkt
Dreesmanns naam tussen enkele
andere toekomstige ere-doctoren.
Dr. Van der Zwan heeft niets te ma
ken met de voordracht van de Ven-
dex-topman.
Prijzen
De prijzen zijn tussen midden ju
ni en midden juli 0,1 procent geste
gen, zo blijkt uit cijfers van het
Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS). De verhoging van de huren
per 1 juli (met gemiddeld 3,8 pro
cent) zorgde onder meer voor de
stijging. Kleding en schoeisel wer
den daarentegen weer goedkoper.
Ook vers fruit en verse vis werden
goedkoper en de prijs van gas daal
de.
het disconto de inflatie af te rem
men. De beslissing was ingegeven
vanwege het feit dat de rente op de
geldmarkt de laatste tijd geleide
lijk is opgelopen.
Het Witte Huis heeft teleurge
steld gereageerd op het besluit van
de centrale banken om de rente te
verhogen. De regering heeft echter
wel begrip voor de redenen van het
besluit, zo heeft regeringswoord
voerder Marlin Fitzwater laten we
ten. De 'Fed' moet de weerstand te
gen inflatoire druk combineren
met het handhaven van de groei
van de economie. Beide factoren
zijn belangrijk en het centrale-
bankbestuur heeft goed werk ge
daan door ze te combineren, aldus
Fitzwater.
De verhoging van het disconto
doet alle pogingen van bijvoor
beeld de Amerikaanse en de West-
duitse centrale banken om de
koersstijging van de dollar af te
remmen teniet. De centrale banken
hebben de afgelopen weken voor
grote bedragen aan dollars ver
kocht om de stijging van de koers
tegen te houden, wat lang niet al
tijd lukte. Een hogere rente trekt
beleggers in dollartegoeden aan en
een toeneming van de vraag naar
dollars zal de koers zeker niet doen
dalen.
De Amerikaanse dollar is fors in
koers gestegen. Op de wisselmarkt
van Amsterdam deed de munteen
heid bij het sluiten van de handel
omstreeks 2,16 gulden, het hoogste
peil sinds begin vorig jaar. De slot-
koers van maandag bedroeg 2,1465
gulden. De banken hielden hun ad-
vieskoersen onveranderd op 2,09
gulden (aankoop) en 2,21 gulden
(verkoop), maar die koersen wer
den vastgesteld voordat het dis
conto werd verhoogd.
Een hoge dollarkoers, die vol
gens deskundigen nog wel een tijd
lang zal blijven gelden nu het dis
conto is verhoogd, vormt een be
lemmering voor de pogingen om
het tekort op de Amerikaanse han
delsbalans te verkleinen. Ameri
kaanse produkten worden in het
buitenland duurder en zullen min
der worden verkocht, hetgeen de
export niet ten goede komt. Bui
tenlandse produkten in de VS wor
den goedkoper en daardoor zal de
import groter worden.
VLISSINGEN Gisteravond kwamen in Vlissingen de eerste deelnemers aan de zogenaamde 'Road Run' uit
Engeland aan. Een groot aantal stoomvoertuigen zal van Vlissingen naar Hellevoetsluis rijden om daar deel te
nemen aan de Vestingdagen op 19,20 en 21 augustus. (foto anpi
Bedrijf overweegt inschakelen politie
LEIDEN/ROTTERDAM (GPD) -
Het in Leiden gevestigde offshore-
bedrijf Heerema overweegt het in
schakelen van de politie om 150
Spaanse bezetters van het kraan
schip De Balder te laten verwijde
ren. Hierover is het overleg met
burgemeester Peper van Rotter
dam gevoerd, zo meldt het bedrijf.
Omdat het inzetten van de sterke
arm op het bij Rotterdam gelegen
schip nog wel enige tijd vergt, pro
beert Heerema tot die tijd via over
leg de Spaanse zeelieden te bewe-
Voorlopig zit het overleg tussen
actievoerders en Heerema muur
vast. De Spanjaarden hebben de
uitspraak van de rechter in kort ge
ding om het schip te verlaten naast
zich neergelegd. Zij eisen een bete
re afvloeiingsregeling. Heerema is
bereid hun ongeveer een maand sa
laris per dienstjaar uit te keren. De
bezetters eisen ruim de helft meer.
Ook op de schepen Odin (in de Golf
Staal
Over de eerste helft van dit jaar
heeft Staal Bankiers een netto
winst geboekt van 14,9 miljoen gul
den, bijna een kwart meer dan die
van 12,0 miljoen over dezelfde pe
riode van 1987. De toevoeging aan
de stroppenpot is bepaald op 8,9
miljoen, de helft van de dotatie
over het hele boekjaar 1987.
Nixdorf
Het Westduitse computercon
cern Nixdorf in Paderborn heeft
zijn omzet in de eerste helft van dit
jaar ten opzichte van dezelfde pe
riode vorig in 1987 zien groeien met
11 procent tot 2,31 miljard mark.
Vooral in het buitenland boekte
het concern goede resultaten. Het
totaal aantal werknemers van
Nixdorf bedraagt 30.450.
Hulp boeren
Het Amerikaanse Huis van Afge
vaardigden heeft gisteren een
wetsontwerp goedgekeurd dat
voorziet in een financiële steun van
3,9 miljard dollar aan de door de
droogte getroffen Amerikaanse
boeren. President Reagan tekent
de wet naar verwachting vóór het
weekeinde.
NIB
De Nationale Investeringsbank
(NIB) meldt over de eerste helft
van dit jaar een stijging van de net
towinst van 8 procent ten opzichte
van dezelfde periode vorig jaar. Die
baten stegen van 4,4 miljoen tot 9,6
miljoen gulden. Dit was vooral te
danken aan overneming van het
commissionairshuis Strating Ef
fecten.
Reorganisatie DSM
De vakbonden hebben het over
leg met de directie van DSM over
de reorganisatie bij DSM Meststof
fen in Pernis opgeschort. Zowel de
Industrie- en Voedingsbond CNV
als de Industriebond FNV zijn on
tevreden over de wijze waarop het
bedrijf het personeelsbestand met
200 man wil inkrimpen.
BONN (DPA) - Nederlandse vis
sers zullen binnen afzienbare tijd
niet meer aan de vangstbeperkin
gen in eigen land kunnen ontko
men door hun schepen onder Duit
se vlag te laten varen. De regering
van de Bondsrepubliek Duitsland
gaat een nationaal vergunningen
stelsel voor de toelating van vis
sersschepen invoeren om daaraan
een eind te maken. Dit heeft de
Westduitse staatssecretaris van
voedselvoorziening, Wolfgang von
Geldern, gisteren bekendgemaakt.
Volgens Von Geldern wil de
Bondsregering met de maatregel
voorkomen dat de problemen rond
de overcapaciteit in de visserij wor
den verplaatst van het ene naar het
andere EG-land. Steeds meer Ne
derlandse visserijbedrijven laten
hun schepen onder Duitse vlag va-
Maatregelen tegen
varen onder
Westduitse vlag
ren omdat er in eigen land onvol
doende vangstmogelijkheden zijn.
In de Bondsrepubliek bestaan
daarvoor geen wezenlijke juridi
sche belemmeringen. Om deze
praktijk toch aan banden te kun
nen leggen wordt een nationaal
vergunningenstelsel ingevoerd.
De Bondsrepubliek hoopt steun
voor haar optreden te krijgen van
Groot-Brittannië. Dat land wordt
door Nederlandse en Spaanse vis
sers geconfronteerd met hetzelfde
probleem.
Hoeveel Nederlandse vissers
schepen de laatste tijd zijn 'omge-
vlagd' is niet bekend, maar woord
voerder T. Roos van het Produkt-
schap voor Vis en Visprodukten
schat dat het wat de Bondsrepu
bliek betreft niet meer dan vijf tot
tien schepen zijn. Dit zijn zowel
kotters als trawlers. In het Vere
nigd Koninkrijk varen alleen een
paar Nederlandse trawlers onder
Britse vlag.
Omvlaggen is geen goedkope
zaak. Zo moeten zowel in het Vere
nigd Koninkrijk als in de Bondsre
publiek Nederlandse schepen die
onder de vlag van die landen varen
een schipper in dienst hebben die
de nationaliteit van het betrokken
land heeft.
van Mexico) en Hermod (40 kilo
meter buiten Den Helder) staken
respectievelijk 50 en 75 zeelieden.
De afvloeiingsregeling zal Heere
ma ongeveer 14 miljoen gulden
kosten. Hoofd juridische zaken van
het bedrijf, R- Erdbrink, zegt voor
alsnog geen hoger bedrag te kun
nen bieden. Hij benadrukt het feit
dat zowel de Federatie voor Werk
nemers in de Zeevaart (FWZ) als de
Internationale Federatie van
Transportarbeiders (ITF) het bod
van Heerema acceptabel vinden.
Volgens Ed Sarton genieten de ac
tievoerders dan ook geen steun van
de FWZ.
De FWZ is wel bereid om te be
middelen in het conflict, zo meldde
Sarton gisteravond, hoewel eerde
re aanbiedingen in die richting een
maand geleden op niets zijn uitge
lopen. Erdbrink zegt desgevraagd
"wel wat te zien in in alles was een
oplossing kan bieden"
Volgens Sarton zijn bij de actie
ongeveer 900 Spaanse afroep-
krachten betrokken. Niet alleen de
stakers op de Balder, ook de opva
renden van de Odin en de Hermod
willen een betere ontslagregeling.
Voorts zijn er nog 600 werknemers
aan de wal die op afroep beschik
baar zijn. Heerema zegt voor de
Spanjaarden geen werk meer te
hebben als gevolg van de teruglo
pende orderportefeuille.
DEN HAAG (ANP) - Na bijna tien
jaar praten is het dan zover: op 24
augustus wordt de nieuwe Waren
wet van kracht. Voortaan vallen
niet alleen alle levensmiddelen
maar ook alle andere produkten
onder de Warenwet. De oude wet,
uit het begin van de jaren twintig,
moest vervangen worden omdat
hij alleen over levensmiddelen
ging en sterk verouderd was omdat
in de loop der jaren het aantal le
vensmiddelen sterk toegenomen
Een andere belangrijke wijziging
is dat de wet zich niet langer alleen
beperkt tot produkten die voor de
handel bestemd zijn of die al in de
handel gebracht zijn, maar ook
voor produkten die nog in de pro-
duktiefase zijn of ergens opgesla
gen liggen. Daarnaast zijn de Wa
renwetbepalingen eveneens van
toepassing verklaard op de recla
me die voor de produkten wordt
gemaakt.
Vanaf 1 januari 1989 is bij voor
beeld het gebruik van medische
claims bij alle levensmiddelen ver
boden ('goed voor hart en bloedva
ten'). Tot nu toe gold dat alleen
voor de etiketten van voorverpakte
levensmiddelen. Voor niet-levens
middelen zijn claims op het gebied
van veiligheid of gezondheid ver
boden wanneer die claims onjuist
zijn en zo de gezondheid en veilig
heid in gevaar brengen (zoals bij
voorbeeld magnetische sokken).
Deze artikelen treden overigens
pas op 1 januari in werking zodat
producenten hun etiketten en re
clame-uitingen kunnen aanpassen.
In de herziene Warenwet is ver
der een 'algemeen veiligheidsarti-
kel' opgenomen dat uitdrukkelijk
aangeeft dat waren veilig en deug
delijk moeten zijn. Verder kan de
minister van welzijn, volksgezond
heid en cultuur nu handelaren en
producenten verplichten om bezit
ters van onveilig gebleken produk
ten te waarschuwen. Als een pro
ducent dat niet doet kan de minis
ter zelf een waarschuwing laten
uitgaan, op kosten van de produ
cent of handelaar.
Ten slotte wordt de adviescom
missie Warenwet uitgebreid.
Voortaan zitten daar tien vertegen
woordigers van consumentenorga
nisaties (was vier), tien vertegen
woordigers voor de ondernemers
en tien onafhankelijke, door de
overheid aan te wijzen, deskundi
gen in. De commissie zal gaan wer
ken in twee afdelingen, één voor le
vensmiddelen en één voor de ande
re produkten.
Volgens een woordvoerster van
het ministerie is de nieuwe Waren
wet in overeenstemming met de al
door de EG gegeven richtlijnen.
Waar de wet in de toekomst niet in
overeenstemming blijkt met de
EG-richtlijnen wordt hij automa
tisch aangepast. Volgens haar
hoeft men er overigens niet bang
voor te zijn dat op grond van de
EG-afspraken dat alle goederen die
in EG-landen worden geprodu
ceerd ook in de andere landen inge
voerd mogen worden, de nieuwe
Warenwet zullen uithollen. Voor
dat laatste toonden consumenten
organisaties zich bevreesd, bij
voorbeeld op het gebied van speel
goed. Wanneer die richtlijnen wor
den opgesteld zitten we daar nog
altijd zelf bij, aldus de woordvoer
ster.
De consumentenorganisaties
Konsumenten Kontakt en de Con
sumentenbond zijn over het alge
meen wel tevreden met de nieuwe
Warenwet. "Een belangrijke verbe
tering". Woordvoerders van beide
organisaties vinden het echter jam
mer dat niet als belangrijkste doel
stelling het 'centraal belang van de
consument' is genoemd (naast de
vier geformuleerde doelstellingen
bescherming van de volksgezond
heid, eerlijke handeldrijving, vei
ligheid en goede voorlichting).
Het belangrijkste volgens beide
organisaties is hoe de wet wordt
uitgewerkt in de besluiten die op
basis van de wet worden genomen.
Alle besluiten moeten door de ad
viescommissie Warenwet bekeken
en genomen worden. De vertegen
woordiging van de consumenten
organisaties is in de adviescommis
sie dan wel toegenomen maar de
meeste 'zaken' worden gedaan in
de subcommissies en daarvoor mo
gen weer externe adviseurs aange
trokken worden. "Het bedrijfsle
ven heeft naar het lijkt een schier
onuitputtelijke voorraad deskun
digen. Daar kunnen wij nooit tegen
op. Als je bij voorbeeld over pinda
kaas praat hebben wij geen echte
deskundigen op pindakaasgebied.
Calvé wel, ja".
Kuwayt belooft BP
niet over te nemen
LONDEN (DPA/UPI/Rtr/ANP) -
Kuwayt heeft British Petroleum
(BP) gisteren de garantie gegeven
dat het zijn belang van 21,68 pro
cent in het olieconcern niet zal ver
groten. Deze in een schriftelijke,
juridisch bindende verklaring ge
geven toezegging zal voor veel
Britten een hele opluchting zijn.
Tot nu toe stond Kuwayt namelijk
op het standpunt dat het gerech
tigd is zo veel aandelen BP te ko
pen als het maar wil. Daardoor be
stond er vrees voor overneming
van het grootste concern in Groot-
Brittannië.
De Britse minister van handel en
industrie, Lord Young, gaf in mei
opdracht aan de monopolie- en fu-
sieommissie in zijn land om te on
derzoeken in hoeverre de deelne
ming van Kuwayt implicaties heeft
voor het nationaal belang. De re
sultaten van het onderzoek worden
naar verwachting volgende maand
bekend.
JAKARTA (ANP) - De buitenland
se reizen die president Suharto van
Indonesië de laatste jaren heeft ge
maakt, zijn op één hand te tellen.
"Hij voelt zich kennelijk niet op
zijn gemak tussen vreemdelin
gen", zegt de kritische journalist,
schrijver en uitgever Mochtar Lub-
is. Misschien kan Suharto, die ge
boren is in Yogyakarta, het culture
le hart van Java, zijn afkomst niet
verloochenen. Volgens een corres
pondent van het Indonesische
weekblad Tempo gaan Javanen
niet graag op reis, laat staan dat zij
ooit verhuizen naar het buitenland.
"Java verlaten? Een Javaan zal Ja
va nooit verlaten".
Bijna drie jaar geleden, in no
vember 1985, bezocht Suharto voor
het laatst Europa, op uitnodiging
van de FAO, de VN- Voedsel- en
Landbouworganisatie, die toen
haar 40-jarig bestaan vierde. Sa
men met de Franse president,
Francois Mitterrand, mocht hij de
verzamelde feestgangers toespre
ken. Het was eigenlijk een belo
ning voor het feit dat Indonesië in
1984 erin was geslaagd zo veel rijst
te produceren dat het voor het
eerst in de behoefte van de eigen
bevolking kon voorzien. Indonesië
was jarenlang de grootste rijstim-
porteur in de wereld geweest. In
1972 importeerde het maar liefst
2,5 miljoen ton rijst hetgeen een
miljard dollar kostte.
Toen in de jaren '70 de oliedollars
binnenstroomden, besloot de rege
ring in Jakarta met het geld de ver
bouw van rijst te stimuleren. Het ir
rigatiesysteem werd verbeterd, het
gebruik van kunstmest en pestici
den werd aangemoedigd door flin
ke subsidies en er werden nieuwe
rijstvariëteiten met een hogere op
brengst geïntroduceerd. In sommi
ge delen van Java, waar ruim 100
(op in totaal 176) miljoen mensen
wonen, konden de boeren daar
door drie keer per jaar rijst oog
sten. De produktie steeg met
sprongen: van 1975 tot 1985 met ge
middeld vijf procent per jaar tot
25,9 miljoen ton in 1984.
Verborgen
Maar ondanks alle loftuitingen
valt in Indonesië kritiek te beluis
teren op de rijstpolitiek van het be-
wind-Suharto. Die kritiek komt on
der andere uit de hoek van de zoge
noemde NGO's, de niet-gouverne-
mentele organisaties die met hulp
uit het buitenland op allerlei terrei
nen actief. Een van die NGO's is
WALHI, een overkoepelende orga
nisatie van ongeveer 450 milieu
groepen die wordt gerund door
Agus Purnomo. Hij zet bijvoor
beeld een vraagteken bij de intro
ductie van hoogwaardige rijstsoor
ten (HYV's). "Boeren werden door
het leger lastiggevallen als zij wei
gerden HYV-rijst te verbouwen.
Zij moesten hun traditionele zaai
goed verborgen houden, in het pla
fond of in een gat in de grond".
Volgens Purnomo geven de boe
ren de voorkeur aan de lokale rijst
soorten omdat zij die lekkerder
vinden en omdat zij er een betere
prijs voor krijgen dan voor die
nieuwe soorten. WALHI maakt
zich daarnaast zorgen over het ver
dwijnen van oude rijstsoorten, die
onmisbaar zijn voor de ontwikke
ling van nieuwe soorten. Purnomo
spreekt in dit verband van kapi
taalgoederen, waarvan het verlies
Indonesië duur kan komen te staan
als het eenmaal zover is gekomen
dat het alleen nog zaaigoed in het
buitenland kan kopen.
Purnomo sluit namelijk een mo
nopolisering van de voedselpro-
duktie als gevolg van die ontwik
keling niet uit. "Vier jaar geleden
voerden 900 maatschappijen in de
wereld onderzoek uit op het gebied
van de voedselproductie. Inmid
dels zijn het er minder dan twintig.
Misschien zullen het er over tien
jaar nog maar tien zijn, die dan de
voedselproduktie zullen beheer-
Vechten
Ook Abdul Hakim Garuda Nus-
antara van de Stichting voor
Rechtsbijstand LBH laat zich kri
tisch uit over de landbouwpolitiek
van de regering-Suharto. De LBH
verstrekt 'normale' juridische hulp
in de steden en op het platteland,
maar probeert daarnaast de platte
landsbevolking 'weerbaarder' te
maken. "We willen de mensen niet
alleen kennis en begrip van de wet
bijbrengen, maar proberen ze ook
te motiveren om samen te vechten
voor hun wettelijke rechten".
De LBH-voorzitter is evenmin
positief over de Groene Revolutie,
de omschrijving voor de introduc
tie van moderne technologie in de
landbouw. Die is volgens hem op
gedrongen aan de boeren door de
autoriteiten. Hakim herinnert zich
een voorval uit 1970 in Klaten (Mid
den-Java) waar het dorpshoofd het
KUD's uit 'witte-boorden'- ofwel
gegoede boeren bestaan. Kleine en
landloze boeren vallen buiten de
boot, terwijl hun aantal steeds
meer groeit als gevolg van de groei
ende opsplitsing van land, aldus
Hakim.
Beleid
Intussen heeft de regering-
Suharto haar bekomst van het ge
bruik van chemische bestrijdings
middelen dat aanvankelijk werd
aangemoedigd om de rijstproduk
tie te vergroten. Met name de we-
reng coklat, een insekt dat als een
soort bloedzuiger de rijstplanten
aantast, viel niet te bedwingen.
Volgens de Balinese entomoloog
(insektenkenner) Ida Nyoman Oka
van de landbouwhogeschool in
Suharto
leger inschakelde om de oogst van
rijstboeren te vernietigen die tradi-
toneel zaaigoed hadden gebruikt.
Ze kregen het verwijt dat ze de na
tionale ontwikkelingspolitiek be
lemmerden omdat hun zaaigoed
niet goed genoeg was.
Hakim levert daarnaast kritiek
op de dorpscoöperaties, de zoge
noemde KUD's die meestal be
staan uit 60 tot 100 boeren, omdat
zij streng gecontroleerd worden
door de autoriteiten. Weliswaar
kiezen de leden van de KUD's zelf
hun bestuur maar dat moet vervol
gens worden goedgekeurd door de
minister van coöperaties. Daarmee
heeft de bewindsman het recht om
een bestuur af te keuren, aldus Ha
kim. Daar komt bij dat de meeste
verd
het
1976/1977 450.000 hectare sawah
aangetast. Er ging daardoor ruim
350.000 ton rijst verloren met een
waarde van één miljoen dollar.
Twee jaar geleden nam president
Suharto de beslissing om het pesti-
cidengebruik te beperken. Met
steun van de FAO werden vooral in
Java en Sumatra, de traditionele
rijstschuren, projecten opgezet om
de boeren op te leiden in het ver
standig gebruik van bestrijdings
middelen.
Als milieu-activist juicht Agus
Purnomo van WALHI het zoge
noemde IPM-programma toe.
Maar hij vreest dat het geen lang le
ven is beschoren. "De pesticidenfa-
brikanten vormen een machtige en
invloedrijke groep die druk zullen
uitoefenen om deze politiek terug
te draaien".
Minder dan een jaar voor het be
gin van Repelita-V, het vijfde vijf
jarenplan van het bewind-Suharto,
is de grote vraag of Indonesië ge
noeg rijst voor zijn bevolking kan
bljjven produceren. Sinds 1984.
toen de oogst voor het eerst toerei
kend was, is de groei van de pro
duktie vrijwel even groot of zelfs
kleiner geweest dan de bevolkings
groei, die jaarlijks uitkomt op ge
middeld 2,1 procent. Volgens mi
nister Wardoyo van landbouw is
het twijfelachtig of er genoeg rijst
kan worden geoogst. Als gevolg
van de oprukkende industrie, voor
al op Java, neemt het rijstareaal af
Daarnaast lijkt het plafond van de
technologische mogelijkheden om
de produktie te verbeteren bereikt.
De minister heeft zelf een simpe
le oplossing om het gevaar van een
te kleine produktie op te vangen.
"De Indonesiërs zullen meer ande
re produkten zoals sojabonen, sago
en cassave moeten gaan eten". Wel
heeft de regering plannen om de
rijstproduktie buiten Java te ver
groten, maar de minister erkent dat
geld nodig is voor het aanleggen
van irrigatienetwerken. Of de rege
ring dat geld kan opbrengen, is de
vraag. De minister van openbare
werken, Radinal Moochtar, ver
klaarde half juli in het Indonesi
sche parlement dat er geen genoeg
fondsen zijn voor onderhoud en
herstel van de bestaande irrigatie
kanalen. Die kanalen dreigen daar
door hun functie te verliezen het
geen nadelig kan uitvallen voor de
rijstproduktie, aldus citeerden
kranten hem.
