"Bretels nu
modeartikel"
'Vigilantes zijn geen doodseskaders'
EXTRA op maandag
EEN ANDER HUIS
Overste Maganto trots op commimisten-bestrijding in Manila
Rotterdam op de been
voor Zomercarnaval
PAGINA 10
MAANDAG 8 AUGUSTUS 1988
Almeloër Ed Pezie:
Op modeshows staan
manchetknopen en
sokophouders gewoonlijk
niet zo in de schijnwerpers.
Op modebeurzen krijgen
neven-artikelen als
wandelstokken, riemen en
stropdassen lang niet zoveel
aandacht als de nieuwe
trends in bad- en
avondkleding. Maar ze horen
er wel bij al zijn maar weinig
ondernemers die uitsluitend
van een of meer van dit soort
'mode-accessoires' moeten
bestaan.
door
Jan van Kooy
Ed Pezie in Almelo is er zo een. Hij
doet als een der zeer weinigen in
bretels. Zijn firma bestaat 50 jaar
en driekwart van zijn handel wordt
op de markt verkocht. Thuisnaai-
sters in Almelo maken ze, Ed en Jo
ke Pezie doen er zaken mee en er
varen tot hun voldoening dat bre
tels tot de mode-artikelen zijn gaan
behoren.
"Vroeger zag je mannen in
hemdsmouwen met bretels ge
woon over straat lopen. Dat doe je
vandaag de dag niet meer", zegt Ed
Pezie. "Maar 't gekke is, dat bretels
nu aan mode onderhevig zijn. Zo
iets ontstaat meestal in Amerika.
Op een gegeven moment waait het
over en dan kunnen wij het hier
niet bijslepen. Miljoenen hebben
we er vorig jaar extra van ver
kocht".
De unisex-trend zorgde er in de
jaren zestig voor, dat ook vrouwen
bretels gingen dragen. Kort daarna
werd de broekdraagband een mo-
degevoelig artikel en dat is het nog
steeds.
"Iedereen moest op een gegeven
moment kleurige bretels, met
Griekse. Russische, Chinese of In
diaanse motieven. Je had vorig jaar
zelfs Avro-bretels, met het Avro-
embleem op het rugstuk. Daar
trokken die lui het hele land mee
door - ik heb er heel wat klanten
door gekregen. In Avro's Toppop
liep een van de discjockey's op een
gegeven moment met 20 of 25 van
die dingen over z'n schouders. Ik
heb nog nooit zo mooie reclame ge
had en nog gratis ook".
Inspelen
Onbezoldigde sandwichmannen
voor hem zijn ook de heren van
Normaal. Ze dragen altijd bretels
en dat pleegt anderen te inspireren
zich ook zo uit te dossen. De extra
omzetten blijven vaak bescheiden
maar modegrillen doen in Almelo
de kassa telkens weer rinkelen en
Pezie is wel zo flexibel dat hij er
snel op inspeelt, met hulp van zijn
vaste groep thuisnaaisters van wie
hij er een aantal in vaste dienst
heeft. Is er weer eens modegril, dan
kan hij zijn personeelsbestand
moeiteloos vergroten en dat ge
beurt nogal eens. Zijn vaste be
stand is negen medewerksters
maar vorig jaar heeft hij een tijd
lang zelfs met 26 thuisnaaisters ge
werkt.
"Je hebt een poosje geleden die
rage met mouwclips gehad. Al die
meiden moesten mouwclips in alle
kleuren. Tienduizenden heb ik er
verkocht. Ze hebben soms voor
geen vijftig gulden kleren aan maar
wel voor honderd gulden accessoi-
Geschiedenis
Bretels door de eeuwen heen -
geen onderwerp om warm voor te
lopen lijkt het. Encyclopedién zijn
dan ook zeer sober met informatie
over de elastische broekdraagban
den, die over beide schouders wor
den geleid en tot voor kort meestal
onopvallend waren wat kleurstel
ling en vormgeving betreft.
Het zo praktische bandenstelsel
om de afzakkende broek op te hou
den is volgens een Britse mode-en
cyclopedie in de 18e eeuw bedacht.
Aanvankelijk waren het koorden,
in de vorige eeuw werden de
broekbanden ook van canvas, ka
toen, rubber of fluweel gemaakt.
Rond 1900 werden de twee banden
van elastisch materiaal gemaakt,
op de rug samengevoegd en met
knopen en drie leertjes aan de
broek bevestigd. Voor de bevesti
ging worden tegenwoordig in de
meeste gevallen metalen clips ge
bruikt.
Ed Pezie laat elastisch band in
Duitse en Belgische fabrieken met
talloze kleuren en alle mogelijke
motieven bedrukken. De clips blij
ken steeds moeilijker te pakken te
krijgen. De meeste laat de Almelo
se koopman uit Oost-Duitsland ko-
"Vroeger was je de laatste waar
de detaillist aan dacht. Als ze bel
den, dan was het laadje leeg en dan
moest je eigenlijk de volgende dag
al leveren". Nu hij veelal recht
streeks met grossiers, warenhuis
concerns en winkelketens zaken
doet, is er meer continuïteit in zijn
bedrijf. "De meeste van mijn bre
tels worden trouwens op de markt
verkocht", zegt hij. "In de winkel
koop je een paar nieuwe bretels in
een fraaie cadeauverpakking, op
de markt neem je ze zo mee en dat
scheelt natuurlijk in de prijs".
Mode
Steeds meer blijkt zijn nering
aan mode onderhevig. Vroeger was
een jaarlijkse produktie van twee
miljoen bretels voor de Nederland
se consument voldoende, tegen
woordig is er geen peil meer op te
trekken. "In het voorjaar hebben
we een tijdje lichtgevende kleuren
gehad, neon-bretels, waanzinnig
populair. Daarna opeens weer twee
maanden bijna uitsluitend zwarte.
Bedrukte kinderbretels zijn ook
zeer in trek. De een wil smurfen er
op, de ander sportfiguren of Do
nald Duck. De weverijen, die ons
het band leveren, hebben voor al
die druksels de licensie. Kinder
bretels is echt een groot artikel ge
worden".
De unisex-trend gaf de bretels-
verkoop een niet geringe impuls,
maar er was meer volgens Ed Pe
zie. "Het begon volgens mij met de
trimrage. Pa gaat trimmen en ver
liest wat aan gewicht. Z'n broek
zakt af en dan krijgt-ie van ma of de
kinderen een paar bretels, zwarte
of witte. Bretels voor heren met
avondkleding zijn er altijd geweest
en zullen er ook altijd blijven. Als je
een broek echt onberispelijk wil
dragen, dan moet je bretels heb
ben. Bij een rokcostuum of een
smoking moet de broekband niet
te strak zitten en zodra de man gaat
staan, moet de pantalon in balans
vallen. Dat effect krijg je alleen met
bretels. Bij gelegenheidskleding
worden altijd bretels gedragen".
Er blijkt toch meer variatie op
deze markt te zijn, dan de buiten
staander beseft. Zo maakt Pezie,
die in 'bretelkringen' als de groot
ste in Nederland geldt, als enige elk
jaar nog een kleine hoeveelheid
„tropenbretels" voor speciale over
hemden met uitgesneden stukken
aan de zijkant. Bij veel werkkle
ding in de technische sector blijkt
het dragen van bretels verplicht,
bijvoorbeeld bij het schoonmaken
van schepen.
Het leger heeft zijn eigen bretels.
Pezie heeft er een gedetailleerd sta-
lenboek voor en brandweer en po
litie kennen ook al jaren een wat
breed uitgevallen eigen model, dat
dan voorzien is van een tuigleren
'patje' met de aanduiding 'politie
en brandweer'.
Zijn vader, zijn grootvader en
zijn overgrootvader handelden in
herenkleding, zijn broer Hans
heeft een zaak in Almelo, Ed Pezie
begon als vertegenwoordiger van
de toen nog bij Doetinchem geves
tigde bretelfabriek Eltex. Na ver
loop van tijd kocht hij het bedrijfje.
Het werd naar Almelo verplaatst
en samen met zijn echtgenote
werkt hij nu gestaag aan de groei
van het „bretels-imperium". Zon
der showroom en zonder verkoop
aan huis. Al te groot worden wil hij
niet, maar de groei van de laatste
tijd noopt hem wel naar een ruime
re bedrijfsruimte uit te zien.
Ed Pezie loopt zelf zelden met
bretels om en gokt als menig colle
ga in de wereld van de mode-acces
soires vooral op de modegevoelig
heid van de jonge vrouw tussen 13
en 25. En met succes. "Voor heren
en kinderen zijn bretels vaak heel
nuttig, voor die meiden horen ze bij
de opsmuk, bij de versierselen. Je
vraagt je wel eens af, waar ze blij
ven. Sommigen moeten kasten vol
hebben".
We zijn nu al zo'n anderhalve maand bezig om 'andermans mooi' weg
te werken. We hebben namelijk een huis gehuurd dat voor het laatst is
geschilderd in de tijd dat bruin in combinatie met oranje nog in was en
wie deze kleuren wil bedekken met witte verf, ziet zich gesteld voor
een zwaar karwei. Maar het lukt, het lukt. 'White is beautiful' - dat is
ons motto bij het bewoonbaar maken van dit pand. Langzaam rollen
wij het licht het huis binnen.
Rollen, ja. Want verven gebeurt tegenwoordig met de roller. Ik dacht
eerst dat alleen muren en plafonds in aanmerking kwamen voor de
behandeling met dit Godsgeschenk, maar je hebt tegenwoordig ook
rollers waarmee je streeploos en zonder 'zakkers' kunt lakken. Vooral
de deuren hebben daar baat bij. Die wilden vroeger nog wel eens een
stiekem traantje laten om mijn onkunde.
Ik ben van de ene op de andere dag kind aan huis geworden bij de
bouwmarkten. Met ontroering kan ik daar staan kijken naar al die
omega-vormige toiletpotten, die door de consumentenbond, ja
misschien wel door Frits Bom zelf, ter controle zijn ingepoept. Eén
zo'n hagelwitte, vers bebrilde, toiletpot zal ons straks tot zetel dienen,
want het ding dat nu in ons huis staat is zo groot datje er in het kleine
weeceetje alleen dwars op kunt gaan zitten.
Ik zie mezelf al staan in zo'n prachtige douchecabine, met van dat
wazige glas, waarachter in thrillers altijd beeldschone vrouwen
nietsvermoedend douchen terwijl hun moordenaar nadert.
Stankafsluiters en zwanehalzen - het is voor mij pure poëzie.
'Heb jij de slaapkamer al in de grond gezet?', galmt de stem van mijn
man door het lege huis. 'Zorg jij nou maar dat dat plafond erin komt',
antwoord ik. Terwijl ik mij over de balustrade heen buig, zie ik hem
met een groen vechtpetje op staan te werken.
We hebben hulp genoeg bij het opknappen van het huis. Bijna al onze
vrienden zijn wel bereid om een avondje te komen 'stompen', zoals
dat in bouwvakkerstermen wordt genoemd. Een vriend van ons, die
als letterknecht een zittend leven leidt, beschouwt het zelfs als een
therapie. Hij gaat overigens nogal onstuimig te werk. Nadat hij een
kamer had behandeld met 'behangafbijt' moesten wij tot onze
droefenis constateren dat dat goedje naar een reeds opgeknapte
kamer was doorgelekt. Resultaat: bruine kringen op het pas gesauste
behang. Maar zijn humor vergoedt veel. Na een witsessie kwam hij
naar beneden en zei hij onder het genot van een pijpje bier dat hij de
ramen meteen maar even had meegenomen.
Nog zo'n plaag, behalve die van de kleuren oranje en bruin, is het
zogenaamde 'bosbehang' U kent dat wel - die muurdecoratie die de
stedeling het gevoel geeft dat hij zich thuis even in het
Teutoburgerwoud bevindt. Met kilometers tegelijk is dit
'natuurschoon' in de jaren zeventig van de persen in de behangfabriek
gerold. De bomen erop zien er zo echt uit, dat honden de neiging
kregen er hun poot tegen op te tillen. Maar als je niet van dit behang
houdt, ben je mooi in de aap gelogeerd. Probeer maar eens een donker
bos wit te schilderen.
Over natuur gesproken- voor de totaal verwilderde tuin hebben we
maar een deskundig iemand ingehuurd. Bij het snoeien van al die
begroeiing moet je er namelijk zeer goed op letten dat je niet per
ongeluk de lievelingsplant van een buurman amputeert en daarvoor
vreesden wij met grote vreze. Onze 'tuinman' heeft gelukkig geen
ongelukken gemaakt. Met bewondering heb ik staan kijken naar zijn
snoeiwerk. Met een vlijmscherpe heggeschaar, die in zijn hand
voortdurend van een Y in een X veranderde, bracht hij de symmetrie
terug in de tuin.
Ik zit dit stukje te schrijven op de zolder van het lege huis. Als ik naar
beneden ga om een kop koffie te halen uit de thermoskan, luister ik
met angst naar het gekraak dat mijn geloop veroorzaakt. Er zal toch
geen onderduiker in de trap onder de kast zijn blijven zitten? Of is er
misschien een insluiper in huis? Ach, welnee.
Terug achter mijn typemachine krijg ik de schrik van mijn leven.
Achter mij, boven mij, klinkt er plotseling een angstaanjagend
geritsel en gekrabbel. Ratten!!!, denk ik. Maar dan hoor ik gelukkig
zacht en welluidend gekoer. Duiven die in de dakgoot lopen. Dat
gekoer, dat lieflijke gekoer. Alsof iemand de ramen naar een nieuwe
toekomst helder zeemt.
ANGELA PINNEBERG
MANILA - Luitenant-kolonel Ro
meo B. Maganto wuift de beschul
digingen in de pers, dat hij de lei
der is van de doodseskaders, van
de hand. "Onzin, niets van waar",
zegt de bevelhebber van het dis-
tricts-hoofdbureau van politie in
Manila. Maganto is de oprichter
van de anti-communistische bur
gerwachten, beter bekend onder
door
Bob Mantiri
de naam Vigilantes, die verant
woordelijk zouden zijn voor de ge
heimzinnige moorden op linkse
politici en juristen die voor de men
senrechten opkomen.
Van achter een indrukwekkende
naamplaat die zijn met rapporten
en dossiers bezaaid bureau domi
neert. beschuldigt overste Magan
to de linkse pers ervan de politie in
een kwaad daglicht te willen plaat
sen. De 5000 vigilantes, die onder
zijn verantwoordelijkheid staan,
hebben, zo zegt hij met nadruk, al
leen de taak om informatie te ver
zamelen over communisten. "Zij
hebben geen toestemming om
mensen dood te schieten".
Romeo Maganto heeft een in
drukwekkende staat van dienst.
De 41-jarige overste is de jongste
officier met die rang bij de politie
en het personeel van zijn bureau
verwacht dat hij voor zijn 45ste ge
neraal is, de jongste bij de politie en
zelfs in het leger. De muren van zijn
kantoortje zijn volgeplakt met fo
to's en kranteknipsels over zijn hel
dendaden tijdens de Februari revo
lutie in 1986, die president Cory
Aquino aan de macht bracht.
In 1986 was hij nog majoor, maar
hij werd tot overste bevorderd na
dat hij met slechts een handvol van
zijn mensen Radio Veritas op de
troepen van Marcos had veroverd.
Hij was ook de man die vorig jaar
het vliegveld bij Manila, dat door
militaire rebellen werd bezet, op de
militaire rebellen van kolonel Ho-
nasan veroverde.
De heldendaden van de "kleine
overste" vormden voor Filipijnse
filmmakers dankbaar materiaal
om op celluloid vast te leggen. De
film 'Mik op Maganto' trok in Mani
la volle zalen.
Sloppenwijken
Niet zonder trots vertelt Magan
to, dat het systeem dat hij heeft in
gesteld, het de communistische op
standelingen onmogelijk heeft ge
maakt om vaste voet te krijgen in
de sloppenwijken van Tondo, bij
Manila. "Mijn eerste taak is om Ma
nila vrij te houden 1
tische stadsguerrilla's". De com
munistische rebellen lusten hem
rauw, zo zegt hij. Tot viermaal toe
hebben 'zij gepobeerd om hem
vanuit een hinderlaag dood te
schieten. "Ik heb tot nog toe geluk
gehad", lacht Maganto.
Communisten, gematigd en radi
caal links, het is allemaal een pot
nat volgens Maganto. "Ze hebben
met elkaar gemeen dat zij de wetti
ge regering gewapenderhand om
ver willen werpen. Het is onze taak
om dat met alle ons ten dienste
staande middelen te voorkomen".
Maar hij ontkent dat zijn vigilantes
als doodseskaders optreden.
"De taak van de vigilantes is",
legt hij uit, "om inlichtingen te ver
zamelen en acties te voorkomen
van stadsguerrilla's. De commu
nistische opstandelingen hadden
tot voor kort onderduikadressen in
Tondo. Het is voor hen een ideale
schuilplaats en ideaal werkterrein
om aanhangers te recruteren".
In Tondo, een netwerk van don
kere straatjes, modderige wegge
tjes, duistere gangetjes en lugubu-
re paden, wonen honderdduizen
den armen in hun van afvalhout,
karton en plastiek opgetrokken
hutjes, aan de voet van wat ge
noemd de Smoky Mountains, een
smeulende berg van vuil.
"Tondo is een sociale vulkaan,
die elk ogenblik tot een uitbarsting
kan komen", zegt Maganto. "In de
ze sloppenwijk wonen veel werklo
zen, vooral veel jongelui die hun
school niet hebben afgemaakt. Dat
zijn potentiële communistische
aanhangers".
Waterdicht
De tactiek van de Sperwers, de
communistische stadsguerrilla,
volgens Maganto, om ergens in de
stad toe te slaan en daarna onder te
duiken in Tondo. "Maar dat is voor
hen niet meer mogelijk, omdat ver
dachte activiteiten in een straat, in
een huis, of waar dan ook in Tondo,
direct aan ons worden gerappor
teerd".
"Onze vigilantes bestaan uit
ambtenaren, straatverkopers, win
keliers, zakenlieden en ex-misda-
digers die relaties hebben in de on
derwereld. Zij zijn anoniem. Nie
mand in de woonbuurten weet wie
een vigilante is. Zelfs in de familie
weet men niet of de vader, zoon en
zelfs huisvrouw een spion is. Hun
naam is alleen bij ons en bij het
wijkhoofd bekend. Volstrekte ano
nimiteit is nodig omdat de ze an
ders schietschijf kunnen worden
van de communisten".
"Het is een waterdicht systeem.
Het wijkhoofd krijgt van zijn men
sen elke dag rapporten over de be
wegingen van andere mensen in
hun buurt en die rapporten worden
doorgestuuurd naar het politie
hoofdkwartier. Verdachte gevallen
worden verder door ons behan
deld. Op die manier hebben wij in
de afgelopen maanden een aantal
schuilplaatsen van de stadsguerril
la's in Manila kunnen ontmante
len".
Kruisvaarders
Maganto kwam in oktober 1987
op het idee om in heel Metro Mani
la een netwerk van anti-communis-
tische burgerwachten op te rich
ten. Manila was toen in de greep
van terreur. Militairen en politie
mannen werden op straat 'bij bos
jes' doodgeschoten door de com
munistische guerrilla. Van de poli-
tiebevelhebber van het westelijke
district, generaal Lim, kreeg Ma
ganto blanco volmacht. Binnen
korte tijd had hij een organisatie op
poten gezet, die hij de Kruisvaar
ders voor vrede en democratie
noemde.
"De anti-communistische bur
gerwachten in Manila moet men
niet vergelijken met de vigilantes
in de provincies, om wier onmid
dellijke ontmanteling is geeist door
mensenrechten groepen", meent
de politiebevelhebber. De vigilan
tes in Davao City, de Alase Mesa,
bijvoorbeeld worden door de mili
tairen bewapend. Ze zijn in feite
een verlengstuk van het leger. Ze
hebben een primitief religieuze
achtergrond en het doden van
communisten is voor hen een ritu
eel geworden. De Kruisvaarders
voor vrede en democratie in Manila
hebben alleen tot taak om informa
tie te verzamelen; ze zijn niet bewa
pend".
Maar de mensenrechten-organi
saties in Manila, menen dat juist
door de volstrekte anonimiteit en
de bescherming die zij van politie
en leger in Manila krijgen, de vigi
lantes in staat worden gesteld om
wat zij als links zien te elimineren.
De mislukte moordaanslag op de
rector magnificus van de polytech
nische universiteit van Manila, Ne-
mesio Prudente, de moord op
diens vriend Mendoza is volgens
Prudente het werk geweest van po
litiemannen. Prudente heeft des
tijds door de politie en het leger
achtervolgde linkse sympathisan
ten in zijn universiteit verborgen
gehouden. Een onderzoek van het
Nationale Veiligheidsbureau heeft
aangetoond dat een politieman van
het politiedistrict van Maganto be-
trokkenis bij de aanslag.
Linkse politici
Vigilantes van het westelijke po-
litiedstrict zouden ook de aanslag
hebben gepleegd op vakbondslei
der Olalio. Opvallend is echter, dat
alle moorden die zijn gepleegd op
prominente linkse politici en advo
caten, tot dusver niet zijn opgelost.
Het is volgens overste Maganto
moeilijk om vast te stellen wie ach
ter deze moorden zitten.
"Op dit moment lopen er zoveel
groepen rond die elkaar naar het le
ven staan. Aan de ene kant heb je te
maken met communisten, gema
tigd links en radicaal links; aan de
andere kant met de groep van de
voortvluchtige militaire rebellen
van kolonel Honasan en van Mar-
cos-loyalisten. Wij zitten er midden
in. Het is heel goed mogelijk dat de
rechtse groepen de moorden heb
ben gepleegd op linkse figuren,
maar het kan ook heel goed zijn dat
de communisten om onduidelijke
ideologische redenen linkse sym
pathisanten uit de weg ruimen, ook
om daardoor de geloofwaardigheid
van de regering Aquino in het bui
tenland in een kwaad daglicht te
stellen".
Carnaval hartje
ROTTERDAM (GPD) - Naar
schatting vierhonderdduizend
mensen hebben afgelopen zater
dag in Rotterdam het Antilliaanse
Zomercarnaval bijgewoond. Het
succes van deze jaarlijkse happe
ning was vooral te danken aan het
prachtige weer, waardoor het tropi
sche karakter van het feest nóg be
ter uit de verf kwam. Volgens de
Rotterdamse politie hebben zich
rond de festiviteiten geen inciden
ten voorgedaan.
De ongeveer duizend deelne
mers aan het carnaval hadden zich
kosten nog moeite gespaard om er
ook deze keer weer een prachtig
schouwspel van te maken. Ruim
twintig praalwagens bewogen zich
in een anderhalve kilometer lange
stoet door de binnenstad, begeleid
door fleurig aangeklede mensen en
opzwepende muziek. Om één uur
's middags vertrok de stoet van de
parkeerplaats naast het Centraal
Station, om daar zes uur later na
een 'swingende tocht' door de stad
weer te arriveren.
Antonia S-ipiano Martins, de 'oc
topus' van de groep Vindos do Mar:
„Het leuke van dit zomercarnaval
is dat iedereen er plezier aan be
leefd. Een echte sfeer van samen
horigheid. Ik hoop dat er volgend
jaar ook een Nederlandse groep
aan de optocht zal deelnemen". In
1989 zal het zomercarnaval waar
schijnlijk worden gecombineerd
met de activiteiten rond de
Zuidamerikaanse manifestatie Eu-
ro-Latina.
Twee sportdoden
in Oostduitsland
OOST-BERLIJN (SID) - In Oost-
Duitsland zijn dit weekeinde twee
sportmensen overleden. Zaterdag
kwam de motorcoureur Gunter
Groba tijdens een internationale
250 cc-race in de buurt van Gera
om het leven. Hij liep door een val
na een mechanisch defekt zware
verwondingen op, waaraan hij later
in de avond overleed.
Een dag later verongelukte de
motorboot-coureur Arthur Schell.
Hij sloeg tijdens de 500-cc race op
de Peene met zijn speedboot om en
werd met zware verwondingen uit
het water gehaald. Op weg naar het
ziekenhuis overleed hij.
mm
Ed Pezie doet een greep uit zijn collectie.
(Foto GPD).
WET
Maganto: "De vigilantes verzamelen inlichtingen voor mij,
politici".
hebben niets te maken met moorden op linkse
(foto GPD)
