Optreden milieu-patrouille Waddengebied hard nodig Reportage Vissers blijven verboden gebied binnenvaren 'Waar het ontbreekt aan visie grijpt de boekhouder de macht' Bekeerde polygame man mag zijn vrouwen houden PAGINA 2 VRIJDAG 5 AUGUSTUS 1988 ■HHHhhB De zee schuimt wit en woest: de boot stampt als een ker misattractie: de schipper tuurt naar de einder en schreeuwt een verwensing. In de verte vaart een rubber boot. Schipbreukelingen? "Kokkelvissers," gromt Jan van Dijk, "midden in beschermd natuurgebied!" En grimmig zet hij met de 'Phoca', de patrouilleboot van Natuur, Milieu en Faunabeheer koers naar het gebied achter de groene lijn, ten oosten van Texel, om een rustverstoorder terecht te wijzen. Maar vijf uur tevoren is alles nog stil en rustig. Laag staat de zon in het oosten. Van Dijk stapt uit zijn auto en klimt over de duintop naar de steiger bij De Cocksdorp, waar aan een paal de grijsrubberen speedboot ligt die hem naar zijn schip zal brengen. In zijn kielzog bevindt zich Leo Daalder, oud-vo gelwachter, een grote, massieve man met een steenhouwersgezicht onder een bootsmanspetje. Gedu rende deze vakantieperiode valt hij in als hulpschipper. Er hangt een polaroidfotootje van hem in de stuurhut: 'Willem Barentsz' moet Van Dijk er ooit eens grijnslachend onder hebben geschreven. door Jurjen Boorsma Zelf is hij klein en bebaard. Van Dijk zit al twaalf jaar op de pa trouilleboot, vanaf het moment dat die de Wadden werd opgestuurd. Het vissersleven beviel hem niet. Dagen van huis, je gezin alleen maar in de weekeinden zien; daar had hij genoeg van. Bovendien is Van Dijk een enorm vogelliefheb ber. In de eerste jaren was hij als schipper in dienst van Staatsbos beheer: later, toen het ministerie van landbouw en visserij gereorga niseerd werd, kwam hij bij de afde ling Natuur, Milieu en Faunabe heer. "Je krijgt veel vrijheid in deze baan." Van Dijk en Daalder springen in de speedboot, die mokkend start maar pijlsnel afvaart. Even later klappen we over het water. Het weerbericht voorspelt niet veel goeds. "Er zit harde bries in de lucht," zegt de schipper en hij wijst naar de windveren aan de hemel. Bij de Phoca aangekomen, klim men we aan boord. Van Dijk start de scheepsmotor. Voor geen prijs Als hij wil vertrekken, komt een garnalenvisser met zijn rubberboot langszij. Van Dijk roept hem aan en vraagt informatie. Heeft de visser nog wat bijzonders gezien? De man knikt. Vorige week zag hij nog een dode zeehond. "Maar ik raak dat beest niet aan hoor. Voor geen prijs. Zolang ze niet weten wat dat voor virus is. blijf ik er met mijn handen vanaf." De visser doelt op de ziekte die vooral in de Duitse Waddenzee slachtoffers onder de robben maakt. Hij weet niet dat deskundi gen de boosdoener al hebben ont maskerd: het picorna-virus. Het zou een volkomen nieuwe ziekte kunnen zijn. waar nog geen natuur lijke afweerstoffen tegen zijn. Het kan ook zijn dat de vervuiling de weerstand van de zeehonden heeft aangetast. De boot vaart af. Een eind verder passeren we rechts de eerste be schermde zeehondenkolonie. Het veer naar Vlieland 'De Vriend schap' is ons voor. De kapitein roept de Phoca op over de radio. "Ik zag hier gisteren een zeehond met een open wond op z'n buik." "Dat komt wel meer voor," stelt Van Dijk hem gerust. "Het geneest wel. Maar langzaam." Ze praten sa men over de afwezigheid van zee honden op de linker zandbank, een uitloper van Texel. "Daar is giste ren een motor met zijspan over heen gekard," moppert de veer bootkapitein. De zandbank links is geen be schermd gebied. Tussen half mei en eind augustus worden sommige platen tot natuurreservaat ver klaard. Het zijn de platen waar de zeehonden hun jongen zogen. "Die beesten hebben hun rust nodig," zegt Van Dijk. "Jonge zeehonden moeten drie uur lang door hun moeder gevoederd worden. Als ie mand tijdens het zogen de rust ver stoort, wordt het voederen onder broken. Het zogen wordt die dag niet hervat. Als de beesten vaak moeten wegvluchten, raakt het jong ondervoed. In september spoelen met regelmaat door onder voeding verzwakte jonge zeehon den aan op de kust." Jongen weg Hij richt de kijker op de naderen de zandplaat, waar de vage contou ren van enkele tientallen zeehon den tegen de horizon afsteken. Twee, vijf, achttien: "Ik tel er twin tig," zegt Van Dijk. "Maar het kun nen er ook vierentwintig zijn. Wat jij Leo?" Leo telt, en merkt net als Van Dijk op dat de groep alleen maar uit volwassen zeehonden be staat. De jongen zijn weg. Van Dijk wordt ongerust. Hij besluit de aan grenzende zandbanken langs te va ren, op zoek naar de jongen. Op halve kracht vaart hij een geul in. Links en rechts zitten hon derden vogels: grote sterns en dwergsterns, en heel veel eidereen- den. Een vlucht aalscholvers scheert over het water. De Wad denreservaten zijn ook belangrijke pleisterplaatsen voor bedreigde vogelsoorten. Op de kaart staan de plekken groen omlijnd. De jonge zeehonden zijn nergens te vinden. Van Dijk haalt zijn schouders op. "Misschien heb ik me vergist." De Phoca buigt af richting Vlie- hors. Straaljagers flitsen met een oorverdovend lawaai laag over de boot. Hier mag het - we varen juist onder de aanvliegroute. Maar op het kastje in de hoek van de stuur hut liggen een stuk of vijf polaroid- jes van Phantoms en legerheli's die buiten de routes te laag over de Wadden scheerden. Van Dijk pakt op zo'n moment zijn camera en rent naar buiten, om de overtreder op heterdaad op de foto te zetten. Een berekening op basis van de fo to en een ondertekende verklaring zijn vervolgens voldoende bewijs om de vlieger door de luchtmacht marechaussee op rapport te laten slingeren. De zon stijgt tot achter de wol ken. Daalder staat aan het roer. Van Dijk zet af en toe de kijker aan zijn ogen. Eén keer springt hij in de rubberboot en vaart snel af. In de verte zeilt een voor Van Dijk onbe kend schip in de richting van een reservaatgebied. De schipper van de boot krijgt een Waddenzeefol der in z'n hand gedrukt. Voorlich ting wordt een steeds belangrijker taak voor de bemanning van de Phoca. Plotseling steekt de wind op. De boot stampt stevig heen en weer. Van Dijk moet met de kijker tegen bewegingen maken om een stabiel zicht op de horizon te houden. En dan: "Kokkelvissers!" Een grote boot uit Harlingen ligt voor anker op zee en en een eind er vandaan spuit een klein speedbootje over het water. Waar is de groene boei? "Ze zitten midden in beschermd natuurgebied," zegt Van Dijk geër gerd tegen Daalder. De vissers klimmen aan boord van hun boot. Water druipt van hun kaplaarzen. "Die zullen wel denken: daar heb je de groene mafia." Geen plaats Als de Phoca bij de vissersboot komt, staat de kapitein al aan de re ling. Onverschillig hangt hij zijn verhaal op. Hij wist nergens van Hij dacht dat hij de gebieden mocht binnengaan, als hij er geen zeehonden zag. Van Dijk blijft re delijk. "Ik heb je al eerder gezegd datje niet in de reservaatgebieden moet komen. Dat is trouwens alge meen bekend." De visser schakelt over op een ander argument: er is nergens meer plaats om te vissen. "In het westelijk gedeelte van de Waddenzee is anders genoeg ruim te, dacht ik zo," antwoordt Van Dijk. De visser verdedigt zich: "Ik moet kijken of de kokkels goed groeien." Maar dat kan hij toch ook na 29 augustus, als het seizoen ge ëindigd is? "Dan verlies ik een vis dag," moppert hij. "Ik weet het," zegt Van Dijk. "Het visseizoen is kort dit jaar. Ik weet dat er bij de wet een hoop verboden is, maar la ten we redelijk zijn." De visser be looft niet meer in het gebied te ko- Terug in zijn stuurhut bladert Van Dijk in zijn agenda. "Zie je wel. Ik heb hem hier eerder aange sproken, in april. Toen was het zoogseizoen nog niet begonnen, maar heb ik hem wel gezegd dat vanaf 15 mei het gebied was afge sloten. Daarom zijn we er nu, ant woordde hij toen. Diezelfde man. Dat weet ik nog precies." Van Dijk had de visser een bon kunnen ge ven. "Maar dat doe ik niet zo gauw. Ze lachen je uit en nemen jou en jouw zaak niet meer serieus. Ik ge loof in een vertrouwensrelatie. Bo vendien ben ik zelf visser geweest, dus ik weet hoe ze er over denken." Uiteraard licht hij wel de visserij inspectie en de belangenorganisa tie van de vissers in. "De ellende is: het gebeurt telkens weer. Vorige week trof ik hier een kokkelvisser aan en de week daarvoor ook." De ervaring leert dat regelmatig over leg met de belangenorganisaties op den duur vruchten afwerpt. Zo is het ook gegaan met Defensie. De wind wordt harder en loeit om het schip, nagalmend wat eer der radio Scheveningen al verkon digde: windkracht acht. Van Dijk zet koers naar 't Horntje, de thuis haven van de Phoca. Binnenkort gaat Van Dijk op vakantie. De boot blijft doorvaren. Want dat is nodig. Scheepsbouwer Ter Hart vindt kabinetsbeleid kneuterig "Waar visie ontbreekt, grijpt de boekhouder de macht". Duidelijk taalgebruik kan ir. W.J. ter Hart niet worden ontzegd als hij zijn me ning geeft over de economische po litiek van dit kabinet in het alge meen en de houding ten opzichte van de scheepsbouw en het trans portwezen in het bijzonder. door Runa Hellinga i Dijk (links) en Leo Daalder op de patrouilleboot van Natuur, Milieu en Faunabeheer. De voorzitter van de Vereniging Nederlandse Scheepsbouwindus- trie VNSI en voormalig voorzitter van de werkgeversorganisatie in de metaal heeft weinig goede woor den over voor het huidige kabi netsbeleid. Kneuterig vindt hij het, waarbij iedere minister alleen naar de eigen geldbuidel kijkt en er geen ruimte is voor een echt beleid. Ter Hart is al een tijdlang bezig met "één van de moeilijkste dingen die ik tot nu toe te pakken heb ge had": het opzetten van een plat form waarin mensen uit alle trans portsectoren gezamenlijk naden ken over de toekomst en een beleid uitstippelen.' Het platform moet doen wat de overheid nalaat: een integraal nationaal vervoersplan uitwerken. En dan een echt plan dat meteen uitgewerkt wordt, niet eén dat "in het grote mausoleum der plannen terecht komt". "Superaandacht voor het trans portwezen" is hoogste tijd volgens Ter Hart, want het begint langza merhand twee voor twaalf te wor den voor het Nederlandse trans portwezen. Nederland was door de ligging aan de monding van de Rijn eeuwen lang een belangrijke toe gangsweg voor Europa en het heeft die positie weten uit te buiten. Overslag en transport zijn voor de nationale economie van zeer groot belang. Niet voor niets is Rotter dam de grootste haven ter wereld, bekleden de Nederlandse weg- transporteurs een toppositie in de EG en is Schiphol een belangrijke Europese luchthaven. Maar die positie dreigt volgens Ter Hart snel te veranderen. Hij be ziet de ontwikkelingen in het bui tenland en vreest de gevolgen. Het Rotterdamse achterland verliest aan belang, doordat de Duitse in dustrie zich in rap tempo naar het zuiden verplaatst. Het opengooien van de Europese grenzen, de bouw van de Kanaaltunnel en de aanleg van TGV-lijnen (supersnelle trei- Ter Hart (foto gpd) nen) in Frankrijk en Duitsland be tekenen dat Nederland zijn kruis puntfunctie dreigt te verliezen. Nieuwe ontwikkelingen, zoals de aanleg van een containerterminal in München die niet eens per bin nenschip bereikbaar is, dwingen tot andere vormen van vervoer. Volgens Ter Hart- kun je uit dit soort ontwikkelingen maar één conclusie trekken: Nederland moet liever vandaag dan morgen er alles aan gaan doen om de functie als transportland te behouden. En omdat de overheid het op dat punt laat afweten, moeten de onderne mers zelf de handen ineen slaan. Boekhouders Met boosheid beziet Ter Hart, hoe het economische beleid in de huidige regeringspolitiek onderge schikt is geraakt aan dat ene alles overheersende belang: de terug dringing van het financieringste kort. Hij zet grote vraagtekens bij de wijze waarop dat tekort wordt verminderd en verwijt het kabinet een boekhoudersmentaliteit: "Ten eerste zie je dat de overheid haar uitgaven niet echt beperkt, maar naar anderen, het bedrijfsleven, verschuift. Bovendien ïS er de vraag hoe je het financieringste kort terug moet dringen. Het gaat om een percentage van het bruto nationaal product (BNP, de totale Nederlandse productie, red.). Als dat omhoog gaat, gaat het percen tage van het financieringstekort automatisch naar beneden. Boven dien, als er meer orders zijn, is er meer werkgelegenheid en dus min der werkloosheid en lagere lasten". Met ergernis ziet Ter Hart boven dien op welke wijze de regering het principe van de terugtredende overheid uitlegt. Hij is het ermee eens dat vadertje staat zich niet overal mee dient te bemoeien. Maar het huidige kabinet lijkt zich helemaal niet met de marktsector bezig te willen houden en dat gaat hem te ver: "In mijn visie moet het bedrijfsleven het voortouw nemen. De marktsector is de motor van de Maar we zitten met een economische schaalver groting. De aardbol wordt steeds kleiner en de risico's steeds groter. Zelfs een concern als Philips kan bepaalde ontwikkelingen niet meer alleen aan. De Nederlandse overheid kan zich niet distantiëren van het bedrijfsleven". De scheepbouwmeester spreekt vanuit een ruime ervaring met eco nomische steun aan het bedrijfsle ven. Hij was nauw betrokken bij de sluiting van een aantal grote wer ven de afgelopen tien jaar en con stateert dat Nederland lijdt aan een RSV-syndroom: het gevoel dat steun aan het bedrijfsleven water naar de zee dragen is. Zeker daar waar scheepsbouw steun ter sprake is, is dat volgens hem een ernstig probleem. Op dit moment steunt de overheid de werven met 50 miljoen gulden per jaar. Volgens Ter Hart zou dat min stens 120 miljoen moeten zijn, wil len de werven kunnen concurreren met bedrijven in Duitsland en Frankrijk. En dat ligt niét aan de kwaliteit van de Nederlandse wer ven, zo beklemtoont hij. Die leve ren een technisch uitstekend pro duct en produceren efficient en goedkoop. Nederland heeft een naam hoog te houden'waar het gaat om specialistische scheepsbouw als bagger-, passagiers- en roro- schepen (schepen waar vrachtwa gen en auto's op kunnen rijden). De werven kunnen edhter niet op te gen hun buitenlandse concurren ten, omdat die veel meer over heidssteun ontvangen: "Het is geen slag tussen bedrijven meer, het is een concurrentieslag tussen landen, tussen schatkisten gewor den". Met lede ogen ziet Ter Hart aan hoe langzamerhand kostbare tech nische kennis aan het verdwijnen is, niet alleen bij de werven, maar ook op het gebied van onderwijs en onderzoek. Bezuinigingen treffen de gespecialiseerde universitaire opleiding voor scheepbouwinge- nieurs aan de TU in Delft en het on derzoeksinstituut Marin in Wage- ningen: "En als je te ver door bezui nigt, gaat de kwaliteit verloren. Dan kun je zo'n opleiding beter he lemaal opheffen". Polygame mannen hoeven niet eerst al hun vrouwen op één na op straat te zetten voordat zij christen kunnen worden. De an glicaanse bisschoppen van de wereld, die deze weken hun tien jaarlijkse conferentie houden in Canterbury, kwamen gisteren tot deze uitspraak en herriepen daarmee een bepaling van hón derd jaar geleden. Tegelijk on derstreepten de ruim 500 bis- schoppen in hun resolutie, dat monogamie Gods bedoeling is en als de ideale liefdesrelatie tussen man en vrouw moet worden be schouwd. Er zijn echter culturen, zo er kennen de anglicaanse kerklei ders, waarin polygamie heel ge woon is. Een polygame man die christen wil worden moet daar om slechts aan de volgende voor waarden voldoen. Zolang een van de vrouwen die hij ten tijde van zijn bekering had, nog leeft, mag hij niet hertrouwen. En de overstap van de man moet de in stemming hebben van de hele kerkgemeenschap waartoe hij gaat behoren. De man mag niet worden gedwongen een van zijn vrouwen weg te zenden omdat de' sociale gevolgen voor de vrouw dan niet zijn te overzien. De Kenyaanse bisschop Geor ge Njuguana zei vóór de stem ming, dat Christus niet is geko men om gezinnen te breken maar te versterken. Zijn landge noot aartsbisschop Manasses Kuria wees de bisschoppen erop, dat het niet de bedoeling van de resolutie was, het groene licht te geven aan christenen die er een paar vrouwen bij willen nemen. De Ugandese bisschop Misaeri Kauma vond de resolutie maar niets. Christenen, zei hij, moeten ook wat de seksuele moraal be treft één lijn trekken. Maar Kau ma, zo verduidelijkte de Keny- aan David Gitari, komt uit een streek waar het evangelie al sinds het eind van de vorige eeuw wordt gepredikt. In Gita- ri's bisdom echter horen veel mensen de bijbelse boodschap voor het eerst. De anglicaanse bisschop penconferentie nam gisteren ook een resolutie aan over de situatie rond Israël en de Palestijney. Beide hebben recht op een eigen staat. De anglicanen zien heil in een internationale conferentie waaraan alle partijen in het con flict deelnemen. Israël-sympathisanten waren aanvankelijk bang dat de bis schoppenconferentie onder druk van Arabische christenen Israël zou veroordelen. Alle deel nemers in Canterbury hadden een brief gekregen van Palestijn se Arabieren waarin werd aange drongen op bespreking van de Palestijnse opstand. De anglicaanse kerkprovin cies werden opgeroepen tot een dialoog met joden en moslims op basis van 'wederzijds begrip, be vestiging en onderlinge uitwisse ling'. Evangelische anglicanen hadden kritiek op het rapport hierover omdat het de unieke rol van Christus als Verlosser zou ontkennen. De conferentie beval de instelling aan van een com missie die richtlijnen moet geven voor het gesprek met joden, mos lims en aanhangers van andere godsdiensten. Hoewel niet met algemene stemmen spraken de bisschoppen zich uit ten gunste van een 'ge rechtvaardigde revolutie'. Vooral de Ierse afgevaardig den vreesden, dat dit met het oog op de situatie daar weieens ver keerd kon worden uitgelegd. Het evangelie gebiedt echter, on rechtvaardige systemen te her vormen, zo stelt de resolutie. Die sprak aanvankelijk van omver werping van dergelijke syste men, maar dat werd eruit ge schrapt, ondanks verwijzingen naar het naziregime in Duitsland en het apartheidsregime in Zuid- afrika. Wel werd in de resolutie begrip getoond voor mensen die na tevergeefs vreedzaam verzet naar wapens grijpen om een eind te maken aan onrecht. De Ierse bisschop Brian Han- non. wiens bisdom zowel in Noord-Ierland als in de repu bliek Ierland ligt, zei dat hij nooit voor een dergelijke resolutie zou kunnen stemmen. Een voorstel van zijn landgenoot bisschop William Wilson om er de woor den 'in zelfverdediging' aan toe te voegen, werd verworpen. Lefebvre Het Vaticaan is bereid de priester-broederschap 'Sint Pe trus', die vroegere aanhangers van de geëxcommuniceerde aartsbisschop Marcel Lefebvre hebben opgericht, te erkennen. De Westduitse curie-kardinaal Augustin Mayer bevestigde dat in het tijdschrift van het bisdom Regensburg. De paus heeft Mayer benoemd tot voorzitter van een commssie die zich moet bezighouden met de gevolgen van de jongste kerkscheuring. De broederschap, waarbij zich tot nu toe 16 priesters en 14 pries terstudenten hebben aangeslo ten, moet - volgens Mayer toestemming krijgen om een 'so ciëteit van apostolisch leven' te vormen. De leden daarvan kun nen zonder religieuze geloften ei gen doelstellingen nastreven. De kardinaal is ervan overtuigd, dat door de toenaderingspogingen van beide kanten een belangrijk deel van de Lefebvre-aanhang af stand zal nemen van een negatie ve instelling tegenover paus en bisschoppen, "een houding die sterk wordt bevorderd door vooroordelen en eenzijdige in formatie". Kuyper in Seoul. In oktober wordt in de Koreaanse hoofdstad Seoul een tentoonstelling gehou den over het leven en werk van de Nederlandse staatsman en theoloog Abraham Kuyper. De tentoonstelling wordt georgani seerd door het Institute for Calvi- nistic Studies in Korea met me dewerking van het Historisch documentatiecentrum voor het Nederlandse Protestantisme aan de Vrije Universiteit in Amster dam en het ministerie van bui tenlandse zaken. Het documen tatiecentrum is de beheerder van het Kuyper-archief. Dat de tentoonstelling iuist in Seoul (Olympische Spelen) wordt gehouden, berust, volger* een woordvoerder van de Vrije Universiteit, op 'een zekere mate van toeval'. Het hoofd van het In stitute, dr. S. K. Chung, studeer de aan deze Nederlandse univer siteit en heeft al een aantal wer ken van Kuyper in het Koreaans vertaald. Daarnaast bestaat te genwoordig in Korea een leven dige belangstelling voor de chris telijke godsdienst. Voor Kuyper wiens geboor tedag 150 jaar geleden vorig jaar in ons land werd herdacht - heeft ook Amerika belangstel ling. Een filmmaatschappij in Chicago bereidt op het ogenblik een speelfilm voor over zijn le ven met de spoorwegstaking van 1903 als centraal gegeven. Vol gens de plannen zullen de opna men ter plaatse in Nederland vol gend jaar beginnen. Welke ac teurs eraan meewerken is nog niet precies bekend. Beroepen. Hervormde Kerk aangenomen de benoeming tot geestelijk verzorger van het Sophia-kinderziekenhuis te Rot terdam (deelwerk) mevrouw W. Hudig-Semeijns de Vries yan Doesburgh te Hillegersberg. Gereformeerde Kerken: aan genomen de benoeming tot pre dikant van het huis van bewa- ring te Grave mevrouw M. van Leeuwen Blija (Fr.). Beroepbaar: H. Kroese Amsterdam. Nederlandse Protestanten bond: aangenomen de benoe ming tot voorganger van de afde ling Amerongen-Leersum me vrouw D. Klok-Vogel Drieber gen. Bijbelgenootschappen. Van 14 tot 21 september komen in Boedapest (Hongarije) afgevaar digden van meer dan 100 bijbel genootschappen bijeen. Deze as semblee wordt eens in de onge veer tien jaar gehouden. Thema is: 'Gods Woord, hoop voor ie dereen'. Voorzitter dr. A. Kruys- wijk en algemeen secretaris J. van Kranenburg zullen het Ne derlands Bijbelgenootschap ver tegenwoordigen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2