Vrees voor
botertekort:
prijs stijgt
Indonesische boer moet gebruik pesticiden afleren
Opzeggen ILO-verdrag treft
vooral weduwen en wezen
Hogere winst olieconcerns
IN HET GEWEER
'Landbouwsubsidies EG
en VS snel verminderen'
Bedrijven met marine
mee naar Verre Oosten
Beveiliging gat in de markt
DINSDAG 26 JULI 1988
II:
PAGINA 7
LEEUWARDEN (GPD) - Er heerst spanning op de boter
markt, die zelfs kan leiden tot een botertekort. De boter
berg is in het eerste halfjaar van 1988 fors geslonken. Bo
vendien is in dezelfde periode de Nederlandse boterpro-
duktie met meer dan 20 procent gedaald.
De prijs van boter is deze zomer ge-
stegen, doordat er meer vraag is
dan aanbod. De verkoopprijs van
verse boter ligt ongeveer een
kwartje boven de opbrengst bij in
levering voor de EG-koelhuizen.
Jarenlang bleef de prijs door de
enorme Europese boterberg
slechts op dat genoemde prijsni-
Ton te Wierik van Koninklijke
Buisman in Leeuwarden spreekt
van 'een kraptesituatie'. Hij ver
wacht dit najaar oplopende prijzen.
Bovendien denkt hij dat er dan
geen boter meer voor interventie
zal worden aangeboden. Te Wierik
is optimistisch over de marktvoor-
uitzichten dit jaar. "Op dit moment
kunnen wij meer boter verkopen
dan we kunnen aanbieden".
Vooral de sterk gedaalde pro-
duktie geeft druk op de markt. In
de zuivel is weinig belangstelling
om veel melk te bestemmen voor
de boterproduktie, nu de prijzen
voor kaas en mager melkpoeder
gestaag oplopen. De Leeuwarder
kaasnotering moest vorige week
zelfs met twintig cent worden ver
hoogd om te zorgen dat er voldoen
de melk voor kaasproduktie voor
handen blijft om aan de grote vraag
te voldoen. Bovendien stuwt de
vraag naar magere melkpoeder de
prijs voortdurend omhoog, nu
sinds enige tijd ook de EG-voorra-
den mager melkpoeder zijn wegge
werkt.
De boterberg, die door de zoge
naamde interventie in de afgelopen
jaren tot ongekende hoogte was ge
groeid, is in een halfjaar tijds snel
teruggebracht. Eind 1987 lag er nog
625.000 ton in de koelhuizen, bin
nenkort zal dat op het strategisch
geachte niveau van 150.000 ton ko
men. De laatste order voor 100.000
ton boter voor de Sovjetunie, de af
wikkeling van een al eerder afge
sloten order van 30.000 ton
Bangladesh en 65.000 ton voor de
bakkerij- en ijsindustrie heeft deze
zomer snel korte metten gemaakt
met de overschotten.
DEN HAAG (GPD) - De opzeg
ging van verdrag 121 van de Inter
nationale Arbeidsorganisatie (ILO)
die de regering vorige week be
kend maakte, kan op korte termijn
gevolgen hebben voor de uitkerin
gen aan weduwen en wezen.
Het verdrag regelt de minimale
hoogte en de duur van uitkeringen
aan slachtoffers van arbeidsonge
vallen en hun eventuele nabestaan
den. De bepalingen zijn niet alleen
in strijd met een aantal bestaande
sociale voorzieningen, maar gaan
vooral dwars in tegen de wijzigin
gen van de Algemene Weduwen-
en Wezenwet (aww) die het kabinet
op stapel heeft staan.
De regering geeft als reden voor
de opzegging, dat de Nederlandse
^sociale voorzieningen op een aan
tal punten niet aan de bepalingen
voldoen, maar wel beter zijn dan de
minimumeisen die het ILO-ver-
drag stelt. Voor de geplande veran
deringen in de aww gaat dat argu
ment echter niet op. De aww moet
worden aangepast, omdat er in het
kader van de gelijke behandeling
i ook een
uitkering voor weduwnaars moet
komen. Dat kost geld, en dat geld
wil men halen uit de uitkeringen
aan weduwen en wezen. Die moe
ten dus omlaag en zullen voor we
duwen niet meer automatisch
doorlopen tot aan de AOW-gerech-
tigde leeftijd. Bovendien wordt de
aww afhankelijk gemaakt van de
overige inkomsten van degenen
die de uitkering ontvangt. Tot nu
toe was dat niet het geval.
Volgens het ILO-verdrag, dat
Nederland in 1966 ondertekende,
hebben slachtoffers van bedrijfs
ongevallen en hun nabestaanden
levenslang recht op een uitkering
van minstens 60 procent van het
minimumloon ongeacht het inko
men dat ze daarnaast eventueel
nog hebben.
In Nederland kunnen ze een be
roep doen op de wao of (voor nabe
staanden) de aww. Beide uitkerin
gen garanderen een inkomen dat
ruim boven het ILO-minimum ligt.
Een probleem zou kunnen zijn dat
beide uitkeringen stoppen zodra
iemand 65 wordt en op dat punt
dus in strijd met het ILO-verdrag.
Dat lijkt overigens vooral een for
meel bezwaar, want 65-jarigen heb
ben ook recht op een uitkering: de
aow. Die voldoet overigens niet
echt aan de ILO-norm. Sinds de in
dividualisering krijgen beide echt
genoten of partners ieder hun ei
gen uitkering die vijftig procent
van het minimumloon bedraagt.
Dat ligt 10 procent onder het ILO-
minimum, maar het totale gezins
inkomen ligt er ruim boven.
FNV-bestuurder Henk Muller,
die zich vorige week fel tegen de
opzegging verzette, erkent dat de
huidige sociale voorzieningen op
sommige punten strijdig zijn met
het verdrag. Maar omdat de rege
ling over het algemeen beter zijn.
ziet hij het nog niet gebeuren dat
Nederland er op een of andere ma
nier door in de problemen zou kun
nen komen. Met de voorgenomen
'veranderingen in de aww ligt dat
volgens hem anders. Die beteke
nen een zo duidelijke verslechte
ring dat een uitkeringstrekker
waarschijnlijk met succes een be
roep op het ILO-verdrag zou kun
nen doen.
De FNV vreest bovendien dat de grabbel'
opzegging van het verdrag de weg
vrijmaakt voor aantasting van de
wao. Muller: "Er doen al langere
tijd geruchten dat men de wao op
den duur tot een beperkt aantal ja
ren terug wil brengen. Dankzij het
ILO-verdrag kon dat niet, maar nu
het opgezegd is, komt dat anders te
liggen".
De FNV zal in de komende tijd
alles doen om te voorkomen dat de
Tweede Kamer met de opzegging
instemt. De vakbeweging heeft
daar volgens Muller ook alle recht
toe, omdat zij volgens een ander
ILO-verdrag eigenlijk geraad
pleegd had moeten worden voor
het kabinet zijn besluit nam. For
meel kan de regeringsbeslissing
nog ongedaan worden gemaakt,
omdat Nederland een jaar de tijd
heeft om zich te bedenken. Muller
vindt dat overigens een rare gang
van zaken. Nederland maakt zich
volgens hem internationaal bela
chelijk als er over een paar maan
den op het besluit teruggekomen
wordt: "Zo gooien we de goede
naam die we hebben op het gebied
internationale verdragen te
1MPRIMERIE DE MASSY JEAN CIDIEF
1 jy
BRUSSEL (ANP) - Zowel de EG
als de VS hebben groot econo
misch belang bij een drastische
vermindering van de landbouw
subsidies. Alleen de boereninko-
mens zouden zware klappen krij
gen. Dat staat in een studie die de
Europese Commissie gisteren
heeft gepubliceerd. Volgens de
Commissie is de studie het werk
van 'onafhankelijke' landbouw
economen uit de EG en de Verenig
de Staten.
Uit het rapport blijkt dat het tota
le welvaartsniveau in de EG met
vijftien miljard gulden zou stijgen
bij een prijsdaling van twintig pro
cent voor graan, oliehoudende za
den en olijfolie, 25 procent voor
zuivel, vijftien procent voor rund
en lamsvlees en veertig procent
voor suiker. De import van olie
houdende zaden zou via een hef
fing tien procent duurder nloeten
worden.
De Amerikanen zouden 3,55 mil
jard dollar kunnen verdienen door
Economie kort
Omroep-cao
De gezamenlijke bonden en de
omroepwerkgevers hebben giste
ren een akkoord afgesloten voor de
cao over 1988. Tot grote voldoening
van de vakbonden geldt deze cao
zowel voor de zendgemachtigden
als het Omroepproduktie Bedrijf
(NOB). Afgesproken is dat het om-
roeppersoneel een kwart procent
loonsverhoging krijgt. De verho
ging wordt in oktober uitbetaald.
De omroepbonden waren de on
derhandelingen ingegaan met een
looneis van twee procent.
Inflatie
Vergeleken met een jaar geleden
zijn de consumentenprijzen in Ne
derland met 0,9 procent gestegen,
maar Nederland heeft nog steeds
de laagste inflatie van alle EG-lan-
den. Dat blijkt uit cijfers die de Eu
ropese Commissie gisteren heeft
verstrekt. Op jaarbasis bedroeg de
Europese inflatie in juni drie pro
cent tegen 2,8 procent in juni vorig
jaar. Alleen in België, Ierland,
Frankrijk en Griekenland zijn de
prijzen het afgelopen jaar minder
hard gestegen dan in het vooraf
gaande jaar. Griekenland blijft
koploper met een inflatie van 11,8
procent per jaar.
Ruimtevliegtuig
De Britse regering heeft besloten
de financiering van de ontwikke
ling van een revolutionair ruimte
vliegtuig stop te zetten. Gisteren
liet de minister van handel en in
dustrie, Kenneth Clarke, weten dat
de regering wel de pogingen zal
steunen van het lucht- en ruimte
vaartconcern British Aerospace en
vliegtuigmororenfabrikant Rolls
Royce om buitenlandse partners in
het project te vinden.
EG
Het lidmaatschap van de EG zal
Nederland volgend jaar 6,48 mil
jard gulden gaan kosten. Dat is on
geveer 38 miljoen minder dan dit
jaar. Hierbij is nog geen rekening
gehouden met de gevolgen van de
droogte in de Verenigde Staten en
de hogere koers van de dollar die
zullen leiden tot lagere land
bouwuitgaven voor de Gemeen
schap en dus tot een lagere Neder
landse afdracht. Dat blijkt uit cij
fers over de ontwerp-begroting van
de EG voor 1989.
een prijsverlaging van tien procent
voor graan, 25 procent voor zuivel
en dertig procent voor suiker. Bij
komende voorwaarden zijn het
vrijgeven van de vleesimport en
het schrappen van de subsidie op
de ethanolproduktie, aldus het rap
port.
Als beide landen tegelijkertijd
overgaan tot prijsverlagingen kan
hun economische winst oplopen
tot acht miljard gulden in de VS en
twaalf miljard gulden in de EG, af
hankelijk van de gekozen produk-
ten. Consumenten en belastingbe
talers zijn de grote winnaars. De in
komens van de boeren gaan echter
dramatisch achteruit, wat de EG
betreft vooral in de Bondsrepu
bliek, Frankrijk, Italië en Enge
land.
De prijzen op de wereldmarkt
zouden echter gevoelig stijgen als
de kunstmatige prijsondersteu
ning in de EG en de VS wegvalt. De
EG zou van een netto-exporteur
een netto-importeur van land-
bouwprodukten worden. Voor de
ontwikkelingslanden zijn de gevol
gen verschillend. Voor landen die
vlees en suiker produceren zijn de
hervormingen gunstig, voor pro
ducenten van zuivel en graanver-
vangers minder gunstig.
Volgens het rapport is verande
ring van de landbouwpolitiek on
ontkoombaar, omdat de politieke
en economische lasten zo langza
merhand ondraaglijk zijn gewor
den. De prijzen zouden echter ge
leidelijk moeten worden aangepast
om schokeffecten te voorkomen.
Ook geringere prijsverlagingen
kunnen worden overwogen, aldus
de studiegroep.
MASSY Gisteravond deden zich schermutselingen voor tussen leden van de communistische drukkersvak
bond CGT en veligheidsmensen van drukkerij Jean Didier nadat 24 mensen waren ontslagen, waarvan 19 vak
bondsleden. De militante leden van de CGT gebruikten hogedrukwaterstralen om zich de toegang tot de drukkerij
te verschaffen, maar zonder resultaat. (foto anp»
NEW YORK (ANP) - Diverse Ame
rikaanse olieconcerns hebben over
het tweede kwartaal forse winsten
geboekt
Mobil maakte gisteren bekend
bekend dat de kwartaalwinst is ge
stegen van 304 miljoen tot 487 mil
joen dollar. De omzet nam toe van
12,3 miljard tot 14,2 miljard dollar.
Per aandeel steeg de winst van 0,74
tot 1,18 dollar.
In de eerste helft van dit jaar is de
winst gestegen van 556 miljoen tot
992 miljoen dollar. De omzet groei
de in die periode van 24 miljard tot
28,1 miljard dollar. De voorzitter
van de raad van bestuur van Mobil,
Alan Murray, wees erop dat de
winststijging is behaald ondanks
de relatief lage olieprijzen. Evenals
bij concurrent Exxon ging het Mo
bil goed in de raffinage en de mar
keting. De chemie-divisie boekte
een recordresultaat. Murray is be
zorgd over de onvoorspelbare situ
atie op de oliemarkt en de gevolgen
daarvan voor de resultaten van de
oliemaatschappijen.
De oliemaatschappij Occidental
Petroleum heeft in het tweede
kwartaal van dit jaar haar winst
zien stijgen van 58 miljoen tot 77
miljoen dollar. In de eerste helft
van 1988 steeg de winst van 156
miljoen tot 190 miljoen dollar. Per
aandeel was er sprake van een
winststijging van 79 tot 85 dollar
cent in de eerste zes maanden.
Het concern heeft laten weten
dat de winst per aandeel over heel
1988 ten gevolge van de ontploffing
op haar boorplatform Piper Alpha
in de Noordzee weieens tien dollar
cent kan dalen ten opzichte van
1987. De kwartaalomzet groeide
van 4,3 miljard tot 4,7 miljard dollar
en de omzet in het eerste halfjaar
van 8,5 tot 9,7 miljard dollar.
Exxon heeft in het tweede kwar
taal van dit jaar een winst behaald
van 1,2 miljard dollar tegen 1,15
miljard dollar in het tweede kwar
taal van vorig jaar. De maatschap
pij heeft verder bekendgemaakt
dat de omzet groeide van 20,2 mil
jard tot 21,6 miljard dollar. De
kwartaalwinst per aandeel steeg
van 81 tot 90 dollarcent.
Volgens Exxon-topman L.G.
Rawl heeft de winststijging in on
der meer de raffinage, de marke
ting en de chemiesector de daling
van de resultaten bij de exploratie
en de produktie goed opgevangen.
De winst over de eerste zes maan
den van dit jaar steeg van 2,2 mil
jard tot 2,6 miljard dollar. De omzet
over de eerste helft van dit jaar nam
toe van 39,6 miljard tot 43,6 miljard
dollar.
BOGOTA (IPS) - Colombiaanse handelaren hebben een gat in de markt
ontdekt. Op de deze week gehouden internationale jaarbeurs in Bogota
zijn snufjes van technisch vernuft te bewonderen die de handelingen van
vriend en vijand overal en op elk willekeurig moment registreren. Geen
overbodige luxe in tijden van aanhoudend geweld, zeggen de bedrijven.
De Latijnsamerikaanse Maatschappij voor Veiligheid en Bescherming,
dochteronderneming van een Amerikaans bedrijf brengt in Bogota on
zichtbare camera's, hypergevoelige microfoons en apparatuur om de auto
op afstand te starten voor het geval er een bom in zou zitten, aan de man.
De prijzen variëren van 195 dollar (403 gulden) voor een miniatuur
microfoontje en 14.000 dollar voor een telefooninstallatie die volgens de
leveranciers gegarandeerd niet kan worden afgeluisterd.
DEN HAAG (GPD) - Vijftig bedrij
ven gebruiken de komende maan
den de marine als platform voor
promotionele activiteiten in Egyp
te. India, Indonesië, Australië,
Nieu w-Zeeland, Singapore, Ma
leisië en Saoudi-Arabië. De fregat
ten Witte de With, Jan van Brakel
en Kortenaer en het bevoorra
dingsschip Zuiderkruis vertrek
ken op 1 augustus uit de haven van
Den Helder voor een reis langs de
ze landen. De trip zal viereneenhal-
ve maand duren en eindigt op 19
december in de Noordhollandse
thuishaven. De bedrijven zijn
werkzaam in de defensietechnolo
gie, milieutechnologie, luchtvaart,
dienstverlening en duurzame ener
gie.
Directe aanleiding tot de reis van
het marine-eskader is een uitnodi
ging van de Australische regering
aan de Nederlandse om het Twee-
eeuwenfeest mee te komen vieren.
Gevierd wordt onder meer dat Ne
derland en Australië al 200 jaar be
trekkingen onderhouden. De be-
drijvenpresentatie die aan de reis is
gekoppeld, is het gevolg van het
succes van een eerdere missie, in
1986. Toen werd militair en econo
misch vlagvertoon gevoerd in on
der meer Indonesië, Japan en Chi
na. Het Verre Oosten is een groei
markt voor Nederlandse bedrijven.
Afgelopen jaar werd voor 12 mil
jard gulden naar deze kant van de
aardbol geëxporteerd.
Fairwind '88, zoals de oefen- en
promotiereis heet, is vrijwel volle
dig gestoeld op de leest van die
tocht van twee jaar geleden. De be
drijven zullen in de verschillende
havens de gelegenheid krijgen hun
'duurzame' relaties te verstevigen.
Aan de hand van fotopanelen en
voorbeelden van produkten die op
de achterdekken van de schepen
zullen worden uitgestald, kan de
(potentiële) klanten worden ge
toond wat men zoal in huis heeft.
Volgens de Economische Voor
lichtingsdienst van het ministerie
van Economische Zaken heeft de
ze werkwijze in 1986 enorm succes
gehad, hoewel dit niet direct heeft
geresulteerd in een fantastische
groei van de orderportefeuille van
de deelnemende bedrijven. "Het
doel van deze campagne is ook niet
op de eerste plaats verkoop, maar
het aanhalen van relaties", aldus
een woordvoerder.
Het bezoek aan Australië in de
tweede helft van oktober moet het
hoogtepunt worden van de reis. De
vier schepen doen in het kader van
de Bicentary-viering de havens van
Sydney, Adelaide en Perth aan. In
Sydney krijgen de schepen ook ko
ningin Beatrix en prins Claus aan
boord, die van 24 tot en met 27 ok
tober een officieel staatsbezoek
Australië brengen. Op de Jan
Brakel zullen ze hun neefje, de
-officier prins Maurits aan
treffen.
Hoewel de marineschepen on
derweg een straf tempo moeten
aanhouden, zullen de 800 koppen,
onder wie 80 vrouwen, vrij veel
moeten oefenen. In ieder geval in
de Middellandse Zee. maar ook in
de Australische wateren. Die
laatste oefencampgne wordt de in
teressantste, omdat daaraan onder
meer Amerikaanse, Franse, Engel
se, Italiaanse, Japanse, Pakistaan
se en Indiase eenheden -er zijn der
tien landen gast van Australie-
meedoen.
Rotterdam wil
investeren in
nieuwe terminal
ROTTERDAM (ANP) - Het college
van b en w van Rotterdam wil een
bedrag van 123,1 miljoen gulden
investeren in de aanleg van de ka
den voor een nieuwe terminal van
het overslagbedrijf voor massa
goed Frans Swarttouw op de Maas
vlakte.
Dat blijkt uit een voorstel aan de
gemeenteraad die daarover volgen
de week zal besluiten. Frans Swart
touw heeft behoefte aan een nieu
we diepwaterterminal, omdat dro
ge bulkgoederen in steeds grotere
schepen worden vervoerd.
Toen de directie van Frans
Swarttouw de plannen voor de
nieuwe terminal eind vorig jaar
presenteerde bleek al dat aanzien
lijke financiële steun van Rotter
dam noodzakelijk zou zijn. Het be
drijf zelf investeert tot en met 1990
een bedrag van 110 miljoen gulden
en in de tien jaar daarop nog eens
60 miljoen gulden.
De huidige terminal van Frans
Swarttouw bevindt zich in het Rot
terdamse Botlekgebied. Daar
wordt het bedrijf echter in toene
mende mate geconfronteerd met
problemen bij het behandelen van
grote schepen. De vrijkomende ter
minal in de Botlek wil Frans Swart
touw benutten voor het overslaan
van onder andere staal, schroot en
kalizout.
GROEI Het tempo van de econo
mische groei in de wereld zal vol
gend jaar trager zijn. Maar deze ver
traging betekent geen verslapping
van de wereldeconomie. Aldus
luidt de voorspelling van de Bank
of America. In cijfers uitgedrukt
komt het er op neer dat de groei in
1989 2,8 procent zal bedragen tegen
een percentage van 3,4 voor dit
jaar.
SOLO - Indonesiërs hebben op de
keper beschouwd geen gebrek aan
vaders. Oudere mannen worden er
stuk voor stuk aangesproken met
'pak', een afkorting van 'bapak' dat
vader betekent. Indonesiës be
kendste 'vader' is pak Harto, presi
dent Suharto, die al ruim twintig
jaar aan de macht is en in maart
voor nog eens vijfjaar werd herko
zen. In overheidsgebouwen en in
tal van andere gelegenheden hangt
een staatsieportret van de presi
dent. De ex-generaal, gestoken in
een degelijk donkergrijs kostuum,
heeft een streng-vaderlijke blik
over zich, die respect lijkt te moe
ten afdwingen.
door
Heieen Paalvast/ANP
Maar niet alleen president
Suharto kan rekenen op respect. In
de desa (dorp) Kalijambe, een spel-
deprik op de kaart van Midden-Ja-
va. hebben rijstboeren zoals pak
Bakrudin een streepje voor. Bakru-
din is eigenaar van een lap grond
van twee hectare, terwijl de meeste
andere boeren hooguit een kwart
hectare bezitten.
Rijst is het belangrijkste gewas
in Kalijambe, maar steeds meer
worden er ook sojabonen en mais
verbouwd. De lurah, het dorps
hoofd, moedigt wisselbouw - aan
om allerlei ziekten en plagen te
voorkomen. In het tropische kli
maat, gekoppeld aan een vruchtba
re bodem en de grote inzet van de
Javaanse boer, gedijt bijna elk ge
was, maar ook menig insect. Zoals
de beruchte wereng choklat, de
bruine rijstluis. In Kalijambe zorgt
de wereng, die als een bloedzuiger
de rijsthalm van alle voedingsstof
fen berooft en vervolgens doet ver
dorren, zorgt ook nu nog voor grote
problemen. Bestrijdingsmiddelen
leken tot voor kort de enige oplos
sing te bieden.
Inmiddels weten de rijstboeren
in het dorp wel beter. Vijftig man
nen uit Kalijambe, allen lid van een
clubje van boeren, volgden eind
december vorig jaar een cursus in
natuurlijke pestbestrijding. De
boeren, onder wie pak Bakrudin,
leerden daar hoe ze met zo weinig
mogelijk pesticiden rijst kunnen
verbouwen zonder dat dit ten koste
hoeft te gaan van de oogst. Een
goedkope maar ook veilige oplos
sing van het chronisch probleem
als de wereng maar ook van andere
schadelijke insecten zoals de rijs-
stengelboorder en de rijstwants.
Vijanden
In feite moesten de boeren
steeds meer pesticiden gebruiken
in plaats van minder, omdat door
het vele spuiten de natuurlijke vij
anden van de schadelijke insecten
werden gedood. Voor de wereng,
die in de loop van de jaren een gro
te resistentie (afweer) ontwikkelde,
was daarna de weg vrii.
Kalijambe is een van de honder
den desas in Indonesië waar eind
vorig jaar deze zogenaamde PHT-
of IPM-kursussen zijn gehouden.
Wat voor de rijstboeren in het dorp
opgaat, geldt overigens net zo goed
voor de regering in Jakarta. Beide
besparen namelijk geld. Bij presi
dentieel decreet, Inpres (Instruksie
Presiden) nummer 3 uit november
1986, werd de deviezen verslinden
de invoer van 57 verschillende pes
ticiden verboden. Daarnaast wer
den de subsidies op bestrijdings
middelen fors verlaagd. De boeren
hoefden tot dan toe slechts een
fractie van de werkeiiike priis te
betalen, een methode
regering in de jaren '70 en '80 de
rijstproduktie wilde opvoeren.
Sinds anderhalf jaar moeten de
boeren voor de nog verkrijgbare
pesticiden bijna het dubbele beta
len.
Een ander groot voordeel van het
IPM-programma is dat het door de
wereng aangetaste areaal volgens
officiële gegevens in een jaar tijd
(1987) is gehalveerd tot 30.000 hec
tare. Hiermee is het dreigende ver
lies van een groot deel van de rijst
oogst verdwenen. Voor Indonesië
is dat belangrijk, na de in 1983 ge
slaagde poging om zelfvoorzie
nend in rijst te worden.
Om te worden 'uitverkoren' voor
een PHT- of IPM-cursus van twee
dagen, moet een dorp aan een aan
tal voorwaarden voldoen. Boeren
moeten zich hebben georganiseerd
in clubjes. Er moet sprake zijn van
een chronische overlast van de we
reng waardoor de boeren, meer
dan uiteindelijk goed blijkt te zijn.
pesticiden gebruiken. Kalijambe
voldoet aan alle drie condities. Pak
Bakrudin is leider van zo'n clubje
waarvan het grote voordeel is dat
ze goedkoop materiaal kunnen
aanschaffen.
Kosten
Een dieptepunt in het verloren
gaan van de rijstoogst in Kalijambe
viel in het natte seizoen van 1981 op
1982, zo zegt pak Khaerudin, de lu
rah. Het wekt dan ook geen verba
zing dat allerlei pesticiden gretig
aftrek vonden. Gemiddeld sproei
den de boeren per seizoen van drie
tot vier maanden vijf tot tien keer.
De kosten liepen uiteen van 20.000
rupiah (bijna 24 gulden) tot 24.000
rupiah (ruim 28 gulden). Daarbij
kwamen voor sommigen nog de
De wolfspin is
kosten van de landarbeiders die
het sproei werk verzorgden. Die
kosten varieerden van 2250 tot 6000
rupiah (2,70 gulden tot 7,20 gul
den). Na de cursus, tijdens het afge
lopen natte seizoen, hoefden de
boeren nog slechts een keer te
spuiten. De kosten: zes dubbeltjes
tot 1,40 gulden.
Aan oogst haalden de boeren na
de cursussen vrijwel net zoveel
binnen als daarvoor, zo niet meer.
Voor pak Bakrudin was de winst
ruim 4 ton: 7,8 ton tegen 12 ton. De
inkomens in Kalijambe zijn dan
ook per saldo hoger uitgekomen, al
weigeren nogal wat boeren te zeg
gen wat zij jaarlijks verdienen.
Voor velen van hen is het ook een
onmogelijke zaak om zelfs ook
de nuttige insecten bij de rijstverbouw.
maar een schatting te maken van
hun jaarinkomsten, omdat zij in
seizoenen rekenen en voortdurend
te maken hebben met in- en uitga-
Na de cursus, bij het ingaan van
het natte seizoen 1988, hebben alle
opgeleide boeren hetzelfde type
rijst geplant en er voor gekozen
vrijwel gelijktijdig, in een tijdsbe
stek van een week tot tien dagen,
de rijstvelden te beplanten. Verder
kunnen zij tegenwoordig onder
scheid maken tussen nuttige insec
ten, zoals de wolfsspin, en schade
lijke insecten zoals de wereng. Zo
genoemde pestwaarnemers komen
nog wekelijks langs om de boeren
daarby te helpen. De kosten van de
cursus a 300.000 rupiah (circa 360
gulden) kwamen voor rekening
van de regering in Jakarta.
Belangstelling
Volgens pak Bakrudin hebben
inmiddels vele andere boeren uit
Kalijambe belangstelling getoond
voor de nieuwe manier van werken
en passen sommigen die zelfs al
toe. Voorlopig komen die boeren
nog niet aan de beurt, ofschoon de
Indonesische regering grote plan
nen in die richting heeft. Met steun
van de FAO, de VN-voedsel en
landbouworganisatie die voor dit
programma in Zuidoost Azie geld
uit Nederland en Australië krijgt, is
het de bedoeling dat tussen nu en
1994 tweeenhalf mihoen boeren de
ze PHT/ITM-cursus zullen volgen.
