Definitief einde Twentse
Spinnerij lijkt in zicht
Bezoek Israël
ceremonie van
machteloosheid
Achtergrond
Tegenstellingen teisteren textielbedrijven
Bemoediging van paus voor anglicaanse bisschoppen
WOENSDAG 20 JULI 191
ENSCHEDE - Voor Spinnerij Nederland is het laatste bedrijf aangebroken van een drama
dat zich al tien jaar voortsleept. De onderneming, op 1 april 1978 ontstaan uit een zwaar
gesubsidieerde mammoet-fusie van alle grote Twentse spinnerijen, heeft sindsdien met
ijzeren regelmaat de voorpagina gehaald met massa-ontslagen, sluitingen of gigantische
verliezen.
Dit jaar was het zelfs twee keer
raak. Nadat in februari al 58 ontsla
gen waren aangekondigd, maakte
het bedrijf begin vorige maand be
kend nog eens 136 banen te willen
schrappen. Als deze laatste reorga
nisatie is afgewikkeld, werken er
bij Spinnerij Nederland 361 man.
Een fractie van het personeelsbe
stand van 1700 waarmee de onder
neming haar bestaan aanving.
door
Frits Koffijberg
Een droevig schijntje zelfs i
gelijking met de bijna 3000
die op het moment van de fusie bij
de Twentse spinnerijen in dienst
waren. Behalve vele honderden ar
beidsplaatsen zijn er vele tientallen
miljoenen guldens verloren ge
gaan. voor een belangrijk deel ge
meenschapsgeld. Hoe heeft dat
kunnen gebeuren? En wat zijn de
overlevingskansen voor het bedrijf
dat nu zijn minimale omvang heeft
bereikt?
Transferlij st
Acht ondernemingen waren in
het prille voorjaar van 1978 betrok
ken bij een grootscheepse poging
om de spinnerij-sector weer ge
zond te maken. Het waren Nijver
dal-Ten Cate. Stoomspinnerij
Twenthe, Van Heek-Scholco, Ge-
br. Van Heek (Schuttersveld),
Bamshoeve. Tubantia. De Tol en
Euro Twijn. Gezamenlijk hadden
ze veertien lokaties waar gespon
nen en getwijnd werd. Ze hadden
een goede reden om van harte aan
een grondige herstructurering mee
te werken. In de voorgaande drie
jaar hadden de spinnerijen in totaal
een verlies van meer dan 100 mil
joen gulden opgeleverd.
Ook de overheid was partij, voor
al met het oog op de werkgelegen
heid. Men wilde voorkomen dat er
in één klap 1200 man op straat zou
den komen te staan. Zoveel werk
nemers zouden namelijk overtollig
worden bij de fusie van de acht be
drijven en de geplande capaciteits
vermindering van 30 procent.
Daarom werd de transferlijst
'uitgevonden', weliswaar in de
voetbalwereld een bekend begrip,
maar in het bedrijfsleven indertijd
een volslagen nieuw fenomeen. Ie
dereen die geen baan in de nieuwe
onderneming Spinnerij Nederland
kreeg, werd op de lijst geplaatst en
had een jaar de tijd naar ander
werk uit te kijken.
Het transfersysteem heeft voor
de betrokken mensen redelijk
goed gewerkt. Maar het legde een
zware financiële druk op de jonge
onderneming. Die had immers
2900 mensen op haar loonlijst staan
terwijl er maar 1700 werkten. Maar
de overheid had er dan ook voor
betaald. Het rijk verstrekte Spinne
rij Nederland bij de start een gewo
ne lening van 10 miljoen gulden,
een achtergestelde lening van 15
miljoen en een renteloos voorschot
van 60 miljoen.
Volgens Bert Doeve - decennia
lang de grote textielspecialist in
Twente van het CNV voordat hij
vijf jaar geleden werd gepensio
neerd - is het bij die 85 miljoen niet
gebleven. "Het is bijvoorbeeld on
bekend wat er al aan overheidsgeld
zat in Bamshoeve en Tubantia die
allebei op het moment van de fusie
al volledig eigendom van de staat
waren. Na de fusie is er allerlei ge
goochel geweest met de financie
ring van Spinnerij Nederland. Bui
ten de direct betrokkenen weet
niemand wat de overheid er pre
cies in heeft gestopt. Maar alles bij
een in elk geval meer dan 100 mil
joen". meent hij.
Onheilstijding
Wie oude kranten naleest op be
richten over Spinnerij Nederland,
komt de ene onheilstijding na de
andere tegen. Op 3 juli 1980, toen
de onderneming goed en wel twee
jaar bestond, werd gemeld dat het
bedrijf snel 270 mensen kwijt wil
de. 170 door gedwongen ontslag en
100 via natuurlijk verloop. Al een
half jaar later, op 7 januari 1981,
werden 290 ontslagen en het slui
ten van diverse vestigingen aange
kondigd.
Met recht een ongeluksdag bleek
vrijdag de dertiende augustus 1982.
toen bekend werd dat Spinnerij
Nederland vrijwel zou worden ge
halveerd. Van de ruim duizend ar
beidsplaatsen die nog resteerden,
moesten er 460 verdwijnen. Op
nieuw gingen er een paar lokaties
dicht. Bij die gelegenheid leken ou
de Twentse textieltijden te herle
ven: van de werknemers die hun
baan mochten houden werd een
loonoffer gevraagd dat varieerde
van 1,5 tot 5 procent netto. Na
maanden discussies ging het per
soneel akkoord, maar pas nadat de
directie een jaar werk had gegaran
deerd.
Tussen de bedrijven kwamen
verliescijfers naar buiten die - hoe
wel forse aanloopverliezen waren
voorzien als gevolg van het trans
fersysteem - toch tegenvielen en
bleven tegenvallen: 30 miljoen in
1979, 15 miljoen in '80, bijna 10 mil
joen in '81 en meer dan 20 miljoen
in '82. Daarna hoefden er geen mil-
joenenverliezen meer in dubbele
cijfers te worden gemeld. In '86
leek zelfs een keerpunt te zijn be
reikt toen de onderneming voor
het eerst een bedrijfswinst van
931.000 gulden behaalde.
De vreugde is echter van korte
duur geweest. De Wolters Scha
berg Groep, die in 1987 het staats
belang in Spinnerij Nederland
overnam, moest eind vorig jaar
vaststellen dat het bedrijf weer in
de rode cijfers was geraakt. Vanaf
dat moment begon de geschiedenis
zich op kleinere schaal te herhalen.
In februari dit jaar kondigde direc
teur Beun 60 ontslagen aan.
Een paar maanden later werd hij
zelf aan de kant gezet, vermoede
lijk. omdat zijn maatregelen niet
ver genoeg gingen, want op 1 juni
knoopte de nieuwe eigenaar er een
nog forsere ingreep aan vast: 136
banen weg. De vakbonden spartel
den even tegen, maar een toetsing -
op hun verzoek - door de Advies
groep Strategische Besluitvor
ming (ASB) stelde het bedrijf in
grote trekken in het gelijk.
Niet commercieel
Wat oud-vakbondsman Doeve
bij de kranteberichten over de toet
sing is opgevallen, is het dringende
advies van ASB aan Spinnerij Ne
derland om meer te doen aan de
verkoop van de produkten. "Als ik
dat lees denk ik: daar is geen don
der veranderd sinds het sluiten van
de eerste weverij. Vrijwel vanaf het
begin hebben de vakbonden her
haaldelijk gewezen op het com
mercieel slecht functioneren van
het bedrijf'
Hij vertelt dat bij de totstandko
ming van Spinnerij Nederland we
vers als Nij verdal-Ten Cate en
Schuttersveld zich hadden ver
plicht om garens af te nemen. Maar
het duurde niet lang of die begon
nen te klagen over de prijzen die de
Spinnerij berekende, aldus Doeve.
Toen vervolgens de weverij-sector
ging saneren en de capaciteit dras
tisch werd ingekrompen, raakte de
spinnerij in grote afzetproblemen.
"Men had verzuimd tijdig op de ex
port-toer te gaan en met speciale
garens meer op de Westeuropese
markt te gaan zitten", aldus Doeve.
Hij betwijfelt of Spinnerij Neder
land tien jaar geleden - hoewel men
toen kon putten uit een 'reservoir'
van 2900 man - wel de juiste men
sen in dienst heeft gehouden, voor
al in de management-sfeer. "Er zijn
diverse malen verkeerde beslissin
gen genomen, waarbij elke keer de
noodzaak van een volgende maat
regel al zat ingebakken. Men holde
achter de feiten aan".
Hij vraagt zich bijvoorbeeld af, of
het wel zo wijs was om bij alle reor
ganisaties de Enschedese lokatie
Bamshoeve zoveel mogelijk buiten
schot te laten. "Een overweging die
een rol kan hebben gespeeld, is dat
de samenleving over je heen valt
als je die lokatie sluit waar de mees
te buitenlanders werken". Niet erg
bevorderlijk voor de motivatie en
efficiency was volgens hem dat de
werknemers constant in spanning
hebben moeten leven met de
vraag: wie is er nu aan de beurt?
Tegenstellingen
Als gevolg daarvan heeft altijd
ontbroken aan saamhorigheid on
der het personeel. Vanaf het begin
waren er tegenstellingen, tussen
bijvoorbeeld de zogenaamde
single-spinners (spinnerijen zon
der meer) en de geïntegreerde spin
nerijen die deel uitmaakten van on-
dernemingen waar ook werd gewe
ven en veredeld. "Mensen van
Bamshoeve verdachten bij de fusie
Nij verdal-Ten Cate ervan de gele
genheid te misbruiken om van zijn
spincapaciteit af te komen".
En tegenstellingen onder het
personeel tref je vandaag de dag
nog steeds aan, vertelt Lex Albers,
districtshoofd van de Industrie
bond FNV in Overijssel. "In de lo
katie Enschede kom je, zelfs bin
nen het bondskader, nog steeds
Bamshoeve-mensen tegen en Tu-
bantia-mensen en Roombeek
mensen. En ik weet niet wat het is,
nostalgie of naijver, maar in elk ge
val verstaan ze elkaar niet. De een
weet het beter dan de ander Het
lijkt wel een bloedgroepen-discus
sie uit de politiek".
Volgens hem is dat een van de
kernproblemen van de Enschede
se vestiging: de verscheidenheid
aan overgeërfde bedrijfsculturen
en de kennelijke onmacht van de
leiding om daar eén cultuur van te
maken. Het probleem speelt het
sterkst in Enschede, omdat daar
oorspronkelijk vier spinnerijen za
ten waartussen rivaliteit bestond.
"Toch zullen die patronen door
broken moeten worden, anders
gaat Spinnerij Nederland naar de
bliksem. Want de hele onderne
ming staat of valt met het rende
rend krijgen van Enschede". Spin
nerij Nederland heeft nog drie an
dere lokaties: in Nijverdal, Henge
lo en Oldenzaal,
Het terugdringen van het bloed
groepen-fenomeen door het afplat
ten van de organisatie is volgens
Albers een van de voorwaarden om
"De tijd is voorbij dat je aan het spinnen van garens rijk kunt worden.
En met dit restje van Spinnerij Nederland kun je zelfs geen marktrende-
ment meer bereiken". (foto gpd>
het Spinnerij-drama een positief
vervolg te geven. "De leiding moet
consequent bereid zijn naar de
werkvloer af te dalen en wat men
daar hoort in beleid te vertalen. An
ders krijgen knelpunten die in de
organisatie zitten weer de over
hand. Er is geen open communica
tie binnen Spinnerij Nederland"
"Het personeel moet gemoti
veerd worden. Maar het pakket
maatregelen dat de directie nu wil
nemen op het gebied van de rechts
positie van de werknemers, draagt
daar niet aan bij, integendeel. Als je
tegen de mensen zegt: 'je moet har
der werken en flexibeler zijn, maar
je krijgt een lagere beloning', denk
ik niet dat dat erg motiveert".
Een voorwaarde voor overleving
is ook een agressievere marktbe
werking. "Niet langer van achter je
bureau de klanten benaderen". Bo
vendien mag de markt niet ingrij
pend verslechteren. Wordt aan al
die voorwaarden voldaan, dan
heeft Albers er vertrouwen dat het
lukt Spinnerij Nederland op de
rails te krijgen. "Maar het is de eni
ge kans en laatste kans, daar ben ik
van overtuigd".
Kwaliteit
Drs. J. van Hellemond, groepsdi-
recteur van Wolters Schaberg en
gedelegeerd commissaris bij Spin
nerij Nederland, bevestigt dat. Ook
dat in het benutten van die laatste
kans de lokatie Enschede een sleu
telrol vervult, omdat daar de mees
te pijn zit. Enschede wordt volgens
hem vooral geplaagd door kwali
teitsproblemen en dat oplossen is
prioriteit nummer één. Daar wordt
hard aan gewerkt.
Of er voldoende vorderingen
worden gemaakt, is iets waarop hij
pas in het vierde kwartaal enig
zicht krijgt, omdat het bedrijf nu
nog in een werktijdverkorting van
50 procent zit om enorme voorra
den weg te werken. Hij zegt er wel
vertrouwen in te hebben, omdat in
het Enschedese bedrijf niet alleen
moderne machines staan, maar er
ook een heleboel spinkennis zit.
"Helaas echter ook een geweldige
hoeveelheid wantrouwen en scep
sis door de eindeloze reeks organi
saties. Daarom hebben wij ge
meend in éen klap grondig orde op
zaken te moeten stellen".
Er is inmiddels ook een nieuwe
directie benoemd. Ir. M. H. Ver-
voort is algemeen directeur gewor
den en G. ter Beek commercieel di
recteur. Vervoort heeft in de textiel
en de metaal gewerkt (o.a. als direc
teur bij Mueller Europa in Lichten
voorde) en Ter Beek was vijf jaar
geleden marketing-manager bij
Spinnerij Nederland. Een van de
taken van de nieuwe directie is het
"zo plat mogelijk" maken van de
organisatie-structuur: "We willen
de verantwoordelijkheid naar het
laagste niveau verleggen".
Volgens Van Hellemond zal de
spinnerij zich steeds meer gaan
richten op hoogwaardige garens en
proberen tot co-makership te ko
men met gespecialiseerde weverij
en in een straal van 200 kilometer
rond Twente. Duitse concurrenten
hebben immers laten zien dat er
met het spinnen van garens geld
valt te verdienen. Dan moet het
toch ook voor Spinnerij Nederland
mogelijk zijn een heel redelijk ren
dement te behalen, zo niet in 1989,
dan toch wel 1990, meent hij.
En als er volgend jaar nog verlies
wordt gemaakt? "Daar worden we
niet zo zenuwachtig van, als we
maar zien dat we op de goede weg
zijn". Maar als er geen opgaande
lijn te zien zal zijn? "Dan hebben
we een probleem", aldus Van Hel
lemond. "We zijn niet van plan om
door te kwakkelen. Dan moet je
stoppen". Maar dat ziet hij niet ge
beuren: "We hebben nadrukkelijk
het geloof dat dit een normaal ge
zond bedrijf kan worden". Om als
dat doel is bereikt het bedrijf te ver
kopen? "Dat sluiten we niet uit. We
zijn per slot van rekening een in
vesteringsmaatschappij. Maar met
die mogelijkheid houden we nu
geen rekening".
Bondsman Albers wel. "Ze zul
len niet jarenlang een bedrijf op
sleeptouw nemen dat een margina
le winst draait", vermoedt hij. "Ik
denk dat ze de zaak op orde bren
gen en dan verkopenZijn collega
Doeve vreest dat het zover niet zal
komen. "De tijd is voorbij dat je
aan het spinnen van garens rijk
kunt worden. En met dit restje van
Spinnerij Nederland kun je zelfs
geen marktrendement meer berei
ken. Toen ik laatst las dat de Leids-
che Wol failliet was, dacht ik: hoe
lang zal het nog duren voordat ik
een soortgelijk bericht over Spin
nerij Nederland in de krant tegen
kom?"
JERUZALEM - Zij kwamen als
kritische vrienden naar Israël. Met
de boodschap voor volk en rege
ring dat zelfs het Beloofde Land
niet alles kan rechtvaardigen. En
ze vertrokken, na te zijn aange
hoord. Even goede vrienden, maar
van de Nederlandse kritiek toon
den de Israëlische politici zich niet
onder de indruk.
door
Peter de Vries
In meer dan een opzicht was het
een bijzonder bezoek dat premier
Lubbers en minister Van den
Broek (buitenlandse zaken) de af
gelopen drie dagen brachten aan
Israel. Voor het eerst kwam een
Nederlandse minister-president in
functie naar de joodse staat, die 40
laar geleden na de holocaust werd
gesticht. Maar het was ook het eer
ste bezoek van een westerse rege
ringsleider aan het land waar zeven
maanden geleden de Palestijnse
opstand, de Intifada, uitbrak.
Ergens moest een evenwicht
worden gevonden, tussen die his
torische betrokkenheid en Öe actu
ele kritiek. Om binnenlands-poli
tieke redenen, nu het neerknuppe
len van Palestijnse jongeren de
sympathie voor Israei aantast. En
omdat Nederland als lid van de EG
Israël al jaren oproept een andere
koers te varen in het Midden-Oos-
ten-conflict.
Balans
De agenda was in elk geval uitge
balanceerd. Bij het oorlogsmonu
ment Yad Vashem legde Lubbers
een krans en onthulde hij een her
denkingssteen voor een Drents
dorp waar 500 joden onderdoken.
Wat sentimenteel vertelde de mi
nister-president in een tafelrede
hoe in de oorlogsjaren zijn moeder
aangeraden werd de kleine Ruud
niet op straat te laten spelen, omdat
hij er zo joods uitzag. Later, memo
reerde Lubbers, was hij naar Da
chau gegaan, en was hij de eerste
minister die pal stond tegen de
Arabische olieboycot van 1973. Hij
was toen minister van economi
sche zaken in het kabinet-Den Uyl.
De geschiedenis van de oorlog, ja
renlange garantie voor een onvoor
waardelijke solidariteit met Israël,
werd kortom alle eer bewezen.
Maar de nieuwe werkelijkheid
van Israël ligt in de bezette Gaza-
strook en Westbank, waar met ste
nen en rubber kogels een even on
gelijke als uitzichtloze strijd wordt
uitgevochten. Van den Broek be
zocht, als eerste EG-minister van
buitenlandse zaken, een vluchte
lingenkamp op de bezette West-,
bank. Het was een signaal van soli
dariteit met de bevolking van Ka-
landia, zei de bewindsman. 5100
Palestijnen uit Ramallah en El Bi-
reh wonen er, in een doorsnee ste
nen dorp, dat alleen door prikkel
draad en soldaten van de buiten
wereld is gescheiden. Op een paar
kilometer afstand ligt een joodse
nederzetting, een wat duurder ste
nen dorp, dat door prikkeldraad
van de buitenwereld is gescheiden
en door gewapende burgers wori)
bewaakt.
Nog voor Van den Broek h(
kamp betrad kondigde de botsirj
tussen de Palestijnse jongens tj
het Israëlische leger zich al aan. B|
het vertrek van de minister regerl
de het stenen naar de Israëlisch
soldaten. "Wij proberen de privact
van de Palestijnse bevolking zt,
veel mogelijk te respecteren, en bs
treden de kampen niet", had eel
militair zondagmorgen aan Nede:.
landse journalisten uitgelegd i,
een poging begrip te vinden. De
zelfde man voerde maandag de p;
trouille aan die Kalandia to-
'restricted military area' verklaar,
de, de buitenlandse journalister.
verwijderde en de stenen met rub1
ber kogels liet beantwoorden.
Dialoog
Het politiek gesprek, de belana
rijkste poot onder het bezoek, ver
liep volledig volgens de voorspel
lingen. Typerend was dat men hel
zelfs niet eens werd over het tent
vraagstuk van de visa voor Russi'
sche joden. De discussie over he
Midden-Oosten was zo mogelijk
nog vruchtelozer. Defensieminis
ter Rabin legde zijn protesterende
gasten uit waarom het neerknup
pelen van de Intifada pijnlijk, maa-
onvermijdelijk is. Likud-premiei
Shamir herhaalde zijn onverbidde,
lijke afwijzing van een internatio
nale vredesconferentie en het rui
len van de bezette gebieden voo:
vrede. Labour-vice-premier Perei
betuigde aan die standpunten var
zijn Nederlandse bezoekers nog
maals juist zijn instemming.
U moet met de gematigde Pales
tijnen binnen de PLO gaan praten
hield Van den Broek zijn gastheren
voor. Welke positie hebben die nu
helemaal, vroeg Peres. De politieke
ceremonie werd tot het bittere ein
de afgewerkt, zonder dat er ook
maar de kleinste verandering in
opstelling zichtbaar werd. Op de
vraag of hem nuanceringen aan Is
raëlische zijde waren opgevallen,
zei Van den Broek dat die dan in
elk geval te klein waren om in een
krant te worden opgeschreven. Het
wachten is op de uitslag van de al
gemene verkiezingen die op 1 noi
vember worden gehouden.
De brute kracht van de confron
tatie in de kampen noch de stellin
genoorlog binnen Israels regering
van nationale eenheid is op dit mo
ment in staat een doorbraak te for
ceren. Het bezoek toonde zodoen
de slechts een ceremonie van
machteloosheid.
Resteert de stand van de Neder
lands-Israëlische betrekkingen. En
dat was alsof een doek een spiegell
schoonwrijft, zei Lubbers bij zijn
afscheid. Opeens worden de oude
goede verhoudingen wat helder
der. "En in die context krijgen de
opvattingen van Nederland toch
iets meer, wat extra gewicht". Sha
mir vatte het anders samen: "De
Nederlandse positie weerspiegelt
slechts de bekende EG-standpun-
ten", zei hij tegen Nederlandse
journalisten. De historie van de
oorlog schept nog verbondenheid,
maar er loopt niet langer een kaars-|
rechte lijn van het voortbestaan
van die herinnering naar de toe
komst.
Premier Lubbers poogt op de laatste dag van zijn bezoek vice-premier
Peres een tros druiven te slijten die zijn gekweekt op proeftuinen in de Ne-
gev-woestijn. Minister Van den Broek (l) kijkt glimlachend toe. (foto anpi
De paus bidt dat de Anglicaan
se Kerk 'door de leiding van de
Heilige Geest' erin mag slagen,
haar 70 miljoen leden bijeen te
houden, nu haar eenheid wordt
bedreigd door diepgaand me
ningsverschil over wijding van
vrouwen tot priester. "Weest ver
zekerd van mijn gebed dat de
Heilige Geest u zal bijstaan en
leiden, zowel in uw beraadslagin
gen als in de resoluties die in het
licht daarvan worden opge
steld", schrijft de paus in een
brief aan aartsbisschop Robert
Runcie van Canterbury, geeste
lijk hoofd van de Anglicaanse
Kerk. Runcie las de brief giste
ren voor op de algemene verga
dering, waar 525 bisschoppen uit
de hele wereld bijeen zijn.
Het doet de paus genoegen dat
het vraagstuk van ae christelijke
eenheid een voorname plaats
heeft op de agenda van de angli
caanse bisschoppen. "Ik spreek
de vurige hoop uit dat uw verga
dering een positieve stap zal zijn
op de weg naar eenheid".
Runcie is bezorgd dat de angli
canen verspreid over 27 zelf
standige kerkprovincies - uit
een zullen vallen over de kwestie
van de vrouw in het ambt. Er zijn
al bisschoppen die vrouwen tot
priester wijden, terwijl anderen
dat verafschuwen. Over algehele
toelating wordt pas in het begin
van de jaren 90 definitief beslist.
De secretaris van de pauselijke
raad voor de eenheid der christe-
nen, pater Pierre Duprey, waar
nemer van het Vaticaan in Can
terbury, waarschuwde de angli
caanse bisschoppen, zich niet te
veel te laten leiden door de 'geest
van de wereld', "aie vaak tegen
gesteld is aan de geest van God".
"Bij nieuwe problemen moeten
we ons dringend afvragen of ze
van deze wereld zijn óf verzoe
ning, eenheid en gemeenschap
in zich dragen". (Voor het Vati
caan zal toelating van de vrouw
tot het priesterambt de toenade
ring tot de Anglicaanse Kerk be
lemmeren).
Duprey was eert van de vier
vertegenwoordigers van niet-an-
glieaanse kerkert, die reageerde
op de toespraak van Runcie
(maandag), waarin deze pleitte
voor meer eenheid 'wederzijd
se afhankelijkheid' - tussen de
27 kerkprovincies. Het gesprek
tussen anglicanen en rooms-ka-
tholieken heeft op enkele be
langrijke punten al overeenstem
ming gebracht. Duprey- wil nu
verder praten over de kerk, de
traditie en het gezag. Het pro
bleem waarmee de anglicaanse
gemeenschap zit, schuilt, vol
gens hem. in het ontbreken van
'centraal gezag'. "Zouden niet al
le christenen, om der wille van
de eenheid, gebracht kunnen
worden tot het overwegen van
het soort primaatschap dat in de
vroege kerk werd uitgeoefend?"
Christenen moeten hun ver
deeldheid overwinnen om te
kunnen bijdragen aan eenheid
en verzoening in de wereld, zei
secretaris-generaal dr. Emilio
Castro van de Wereldraad van
Kerken. "Hoe kan de wereld ge
loven dat wij op God vertrouwen
bij het overwinnen van haat en
verdeeldheid, als wij geen teke
nen van hoop bieden voor een
heid in onze kerken?"
Vrijheid
Imre Miklós, hoofd van het
Hongaars bureau voor gods
dienstzaken, liet scherpe kritiek
horen op bisschoppen die meer
vrijheid willen voor de Rooms-
Katholieke Kerk. Op een recep
tie ter gelegenheid van de benoe
ming van aartsbisschop Laszlo
Paskai tot kardinaal zei Miklós,
dat de 'positieve ontwikkeling in
de betrekkingen tussen kerk en
staat' niet mag worden belem
merd door kerkelijke persoon
lijkheden "die mede uit onerva
renheid, gebrek aan informatie
en hang naar populariteit een
wig tussen kerk en staat probe
ren te drijven".
Volgens de leider van gods
dienstzaken verstaan deze gees
telijken de 'tekenen des tijds*
niet. "Zij stellen in hun jacht
naar populariteit pathetische en
retorische vragen die op geen en
kele wijze hun kwaliteit als lei
der aantonen". Miklós verwees
bijvoorbeeld naar het krantenar
tikel van een bisschop waarin
wordt betwijfeld of de staat wel
echt met de kerk wil samenwer
ken.
Overleden. De oud-voorzit
ter van de Lutherse Wereldfede
ratie bisschop Josiah Kibira uit
Tanzania is na een lang ziekbed
overleden. Kibira. die 62 jaar is
geworden, werd in 1977 als eer
ste zwarte bisschop op de zesde
algemene vergadering van de
Lutherse Wereldfederatie in Dar
es Salaam tot voorzitter gekozen.
Op de assemblee van 1984 in
Budapest trad hij af.
Als voorzitter liet Kibira her
haaldelijk ongezouten kritiek
horen op het apartheidsregime
in Zuidafrika. Hij ijverde voor
sterkere betrekkingen tussen de
lutherse en andere kerken. Kort
voor zijn aftreden in 1984 pleitte
hij ervoor, Afrikaanse missiona
rissen naar Europa te zenden,
omdat, naar zijn beoordeling,
juist daar waar het christendom
ooit bloeide 'herevangelisatie'
nodig is.
'Vrije seks'
Het 'Rainbow Instituut voor
Normen en Waarden' van de
vroegere EO-directeur L. P. Do
renbos liet vandaag boven de
Nijmeegse Vierdaagse een re
clamevliegtuigje cirkelen met als
tekst 'Stop aids, blijf trouw!' De
wandelaars kregen vandaag ook
een folder met dezelfde titel.
Dorenbos en de zijnen zijn
'zeer verbolgen en verbijsterd'
over het initiatief van het 'Aids-
overleg Nijmegen' om deze da
gen een preventieteam de straat
op te sturen voor het uitdelen
van stickers, folders en
'vrijkaartjes' (een omslag met
daarin een gratis condoom).
"Vrije seks en sportieve presta
ties vloeken met elkaar", rea
geerde Dorenbos. Hij vindt het
onvoorstelbaar dat de overheid
en door de overheid gesubsidi
eerde voorlichtingsorganisaties
"aids bevorderen door vrije seks
te propageren".
Experimenten. Het Gerefor
meerd Jeugd- en Jongerenpasto
raat, de Hervormde Jeugdraad
en het Hervormd-gereformeerde
Samenwerkingsorgaan voor de
Eredienst zijn vandaag met een
vroege aankondiging gekomen
van een landelijke werkdag on
der het motto 'Experimenten
met kerkdiensten', op 22 april
volgend jaar in Zwolle. De be
doeling is nieuwe gegadigden
voor de 'experimentenmarkt' te
vinden.
"Er wordt in den lande heel
wat geëxperimenteerd met kerk
diensten, en wij zijn als werk
groep lang niet van alles op de
hoogte". De groep roept dan ook
plaatselijke kerken en kringen
die creatief met kerkdiensten be
zig zijn, op zich te melden. "Wij
denken aan diensten waarbij be
wust gekozen is om alles heel an
ders te doen of waarin bepaalde
onderdelen een andere vorm of
inhoud hebben gekregen. Het
kan ook zijn dat aan diensten iets
nieuws is toegevoegd of dat een
dienst op bijzondere manier
wordt voorbereid".
De vroege aankondiging roept
ook dichters en componisten op.
"Veel dichters en componisten
zijn bekend in eigen woonplaats,
maar drie kilometer verderop
heeft men nog nooit van ze ge
hoord".
Wie wat heeft kan bij L. Boer
terecht. Gereformeerd Centrum
Overijssel, Van Karnebeekstraat
93, 8011 JE Zwolle.
ken in Rijnland en Bollenstreek)
is morgenavond, 21 juli van 7 uur
tot half 8, gewijd aan de 'diakonie
toen en nu'. Een werkgroep van
de Noordwijkse Raad van Ker
ken heeft dit programma voorbe
reid. De uitzending (FM 105.7 en
via de kabel ook op FM 88.1) is
een herhaling van 7 april.
Gereformeerde Kerken:
aangenomen naar De Glind-Ach-
terveld (Utr.), ook voor geestelij
ke verzorging in jeugddorp 'De
Glind', H. Procee, laatstelijk zen
dingspredikant, wonend te
Thesinge (Gr.).
Overleden. In Ridderkerk is,
69 jaar oud, ds. J. H. Boerlijst
overleden. Van 1954 tot 1967 was
hij hervormd predikant in Den
Haag.
