Onverzadigde
vetten: geen
bescherming
Interview
w
f 1
lÉP
Tegen hartinfarct
Vuur van de Heilige
Oorlog is nu gedoofd
Prikkeldraad en strenge bewaldng rond militair kamp Vierdaagse
Raad van Kerken doet mee aan Willibrordjaar
PAGINA 2
DINSDAG 19 JULI 191 I
-
LEIDEN - De gedachte dat het gebruik van onverzadigde
vetten de kans op een hartinfarct verkleinen, moet in de
toekomst misschien wel worden herzien. Onderzoek heeft
uitgewezen dat onverzadigde vetten in visolie geen extra
beschermend effect geven om hart- en vaatziekten te voor
komen. Het is de eerste uitkomst van een grootscheeps on
derzoek waarvan de Leidse professor D. Kromhout, ver
bonden aan het Instituut voor Sociale Geneeskunde, de
leiding heeft. Vijf weken lang slikten twee groepen van elk
vijftig deelnemers capsules gevuld met óf linolzuur öf vis
olie. Resultaat: geen verschil.
Over de reden
groep linolzuur en de andere vis
olie moest slikken zegt Kromhout.
"Onderzoek heeft aangetoond, dat
het eten van vis invloed heeft op
het hartinfarct. Viseters hebben
minder kans op deze aandoening.
We hebben ons toen afgevraagd
t zou kunnen liggen.
door
Jan Westerlaken
Aan de aanwezigheid van die on
verzadigde vetzuren of de seleni
um? Ons team heeft de troeven ge
zet op de onverzadigde vetzuren
die in vis voorkomen. Om tot een
vergelijking te kunnen komen heb
ben we vijftig mensen linolzuur ge
geven en de andere vijftig visolie.
De uitkomst is bekend".
Prof. Kromhout: "Het ging er
vooral om aan te tonen, dat het in
nemen van eén gram onverzadigd
vet - in de vorm van visolie - per
dag, dat komt in de praktijk neer
op vier keer vis eten in de week, de
vetstofwisseling in het lichaam
gunstig zou beïnvloeden. Welnu,
die uitkomst is negatief. Het is een
belangrijk resultaat. Je kunt daar
uit de conclusie trekken dat er naar
andere wegen moet worden ge
zocht om het risico voor hart- en
vaatziekten te verminderen".
Daartoe heeft hij nog wel enkele
pijlen op zijn boog. Kromhout:
"Nu het erop lijkt, dat visolie cho
lesterol of andere vetten (zoals tn-
glyceriden) in het bloed niet lijkt te
beïnvloeden, kunnen we gaan kij
ken naar welk effect linolzuur en
visolie hebben op de doorlaatbaar
heid van de celwand en de stolling
van het bloed. Kijkje naar het hart
infarct, dan zie je dat het om twee
processen draait: het afzetten van
vet in de vaatwand (atherosclerose)
en trombose (bloedpropje in de
aders)".
Echt verbaasd is Kromhout niet
over de eerste resultaten van het
onderzoek. Wel een tikkeltje te
leurgesteld. De onderzoeker: "We
hadden gehoopt te kunnen bewij
zen, dat een kleine hoeveelheid vis
olie (één gram) een gunstige in
vloed zou hebben op de vetten in
het bloed. Het is een tegenvaller,
dat dit niet het geval is. Het zou
best kunnen zijn dat de test aan de
korte kant - vijf weken - is geweest
om grote verschillen te kunnen
aantonen".
Eten
Het eerste deel van het onder
zoek van prof. Kromhout toont aan
dat het gebruik van een kleine hoe
veelheid visolie geen invloed heeft
op de vetten in het bloed (choles
terol en triglyceriden). Vetten die
vooral afkomstig zijn van rund- en
varkensvlees en zuivelprodukten
(volle melk. kaas enz.). Betekent de
(eerste) uitkomst van het onder
zoek nu, dat we eigenlijk best kun
nen eten wat we lekker vinden.
Ook wat tot nu toe als 'slecht' om
schreven wordt?
Kromhout is er duidelijk over
"Ik zou niet maar raak gaan eten.
Tenslotte zijn deze gegevens
slechts gebaseerd op een onder
deel van een veel groter opgezet
onderzoek. Ik zou het dom vinden
als de mensen hieruit de conclusie
trekken dat het allemaal niks uit
maakt. Hoe minder verzadigde vet
zuren (varkensvlees, volle melk
e.d.) je eet, hoe beter het is. Je voor
komt op die manier dat je ziek
wordt. Mensen die voedsel gebrui
ken waarin veel verzadigde vetzu
ren voorkomen, lopen een grotere
kans op een hartinfarct dan ande
ren. Dat staat inmiddels wel als een
paal boven water. Er is zoveel on
derzoek naar gedaan, dat je daar
niet omheen kunt. Wij concentre
ren ons nu op de vraag hoe de ver
houding van de verschillende vet
zuren in de voeding moet zijn om
de kans op een hartinfarct zo klein
mogelijk te houden"
Gevarieerd
Prof. Kromhout: "Zoveel moge
lijk gevarieerd voedsel eten en zo
weinig mogelijk verzadigde vetten.
Daarnaast moet er ruimte zijn voor
onverzadigde vetzuren (plantaardi
ge oliën, granen, noten enz.). Na
tuurlijk mag je best wat dierlijke
vetten (verzadigde vetzuren) ge
bruiken. maar beperkt. Dan moet
je erop letten, datje mager vlees en
magere melk consumeert. En zeker
eén of twee keer vis in de week. Je
vervangt het vlees ermee waardoor
je wat minder verzadigde vetten
binnenkrijgt. Ruim groenten en
fruit eten, want dat is een goede
bron voor vitamines en mineralen.
Bovendien bevatten ze vezels die
wellicht kanker en andere klachten
(harde ontlasting) van de dikke
darm voorkomen. Drinken van al
cohol speelt eveneens een rol bij
het hartinfarct. Het klinkt vreemd,
maar mensen die helemaal geen al
cohol gebruiken en zij die meer
dan drie glazen per dag naar bin
nen werken, hebben een grotere
kans op een infarct dan mensen die
dagelijks tussen de één en drie gla
zen drinken. Het drinken van twee
tot drie glaasjes lijkt de bloeddruk
behoorlijk te verhogen".
Visolie bevat selenium. Eén stof
die ook in knoflook voorkomt. Heeft
selenium wellicht op de een of ande
re manier invloed op het functione
ren van hart- en bloedvaten
Professor Kromhout zegt, dat er
vijf onderzoeken naar de werk
zaamheid van deze stof zijn ge
daan. Slechts één ervan, uitge
voerd in Finland, kwam met posi
tieve berichten uit de bus. "Niets
wijst in de richting dat door ge
bruik van selenium de kans op een
hartinfarct kan worden terugge
drongen en de bloedvaten open
blijven. Mogelijk", voegt hij eraan
toe. "heeft selenium iets te maken
met de stolling van het bloed. Ex
perimenten met dieren wijzen in
deze richting. Maar een dier is geen
mens. De vertaling naar de mens is
dikwijls een enorm probleem. Er
wordt nogal eens te veel waarde
aan voedingspreparaten toebe
dacht terwijl er veel te weinig on
derzoek naar die waarde is gedaan.
Iets aanprijzen waaraan slechts één
onderzoek is gekoppeld, is niet zo
moeilijk. Je kunt altijd wel iets op
zetten dat jouw mening onder
steunt. Maar daarmee ben je er
niet. Je hebt de uitkomsten nodig
van meer onderzoek die vervol
gens ook nog eens in dezelfde rich
ting moeten wijzen".
Wat de werkzame stoffen in
knoflook in het lichaam doen weet
Kromhout over enkele jaren. In
Zutphen heeft men 900 bejaarden
gevraagd of zij knoflookpillen slik
ken. Tien procent van hen beant
woordde die vraag bevestigend.
Over een paar jaar wordt gekeken
of er aantoonbare verschillen in de
gezondheid zijn met bejaarden die
de pillen niet slikken. Volgens
Kromhout is er nog nooit een on
derzoek op dit terrein gedaan. In
datzelfde Zutphen heeft men ook
26 jaar lang wel- en niet-viseters ge
volgd. Resultaat: bij de viseters
(Vervolg pagina 1)
NIJMEGEN (GPD) - De Britse mi
litairen in de Nijmeegse Vierdaag
se lijken zich op het eerste gezicht
niet al te veel aan te trekken van de
recente IRA-bomaanslagen in
Limburg en West-Duitsland. Over
eventuele extra veiligheidsmaatre
gelen in verband met mogelijke
terreurdaden, mogen ze echter
niets vertellen. "Wij vertrouwen op
de bewaking van het Nederlandse
leger", zegt een Britse kapitein. En,
met een verwijzing naar de Tweede
Wereldoorlog: "De rollen zijn om
gedraaid. Nu moeten de Nederlan
ders ons beschermen".
Kapitein Peter Williams, voor
lichter namens de Britse militaire
Vierdaagselopers, wil liever niet al
te veel woorden vuil maken aan de
recente IRA-activiteiten op het Eu
ropese vasteland. "Iedere Britse
militair is eraan gewend dag en
nacht op zijn hoede te zijn. Voor
ons is de dreiging van terreur niets
Dubbele rollen prikkeldraad en
dienstplichtige Nederlandse solda
ten zorgen ervoor dat niemand zon
der de juiste pap eren het militaire
bivak Heumensoord in Nijmegen
binnen kan komen. Heumensoord
is tijdens de jaarlijkse Vierdaagse
in Nijmegen de tijdelijke verblijf
plaats van ruim 8000 militairen, af
komstig uit vijftien verschillende
landen. De ruim 1500 Britse mili
tairen vormen traditioneel de
grootste buitenlandse militaire de
legatie.
De prikkeldraad en de strenge
bewaking bij de toegangspoort zijn
volgens de Nederlandse legervoor-
lichter luitenant Vaessen niet on
gebruikelijk: "Zo wordt Heumens
oord altijd bewaakt".
van het 'militaire dorp' Heumens
oord bemoeit, heeft op een enkele
plaats in het kamp Engelstalige
pamfletten met veiligheidswenken
opgehangen. Britse soldaten krij
gen onder meer de raad de banden
en de onderkant van hun militaire
voertuig grondig te inspecteren
voordat ze wegrijden. Als de auto
op een zachte bodem geparkeerd
staat, wordt aangeraden ook die
grond te inspecteren. De Britten
wordt verder geadviseerd om na de
lange, vermoeiende mars, alvorens
naar binnen te gaan, goed te kijken
of niet in hun tent is ingebroken.
Ondanks deze duidelijke teke
nen van extra waakzaamheid, lijkt
het gros van de Britse militairen
zich nergens om te bekommeren.
De IRA-activiteiten hebben in ie
der geval niet het animo vermin
derd om mee te doen aan de Vier
daagse.
Als er plaats was geweest, zou de
Britse kolonie in Heumensoord
nog groter zijn. De Engelsen maak
ten tijdens de voorbereidingen van
de Vierdaagse aan de marsleiding
bekend dat zij met in totaal 1800 tot
2000 militairen wilden komen. De
organisatie heeft hen moeten te
leurstellen. Er was slechts voor
1500 Britten plaats. "Heumensoord
zit tot de nok toe vol", aldus een
van de marsleiders.
Ieder jaar opnieuw wordt in de
bossen ten zuiden van Nijmegen
een compleet tentendorp ge
bouwd. Zes weken geleden zijn de
bouwwerkzaamheden begonnen,
deze week is het bewoond en vol
gende week zijn alle sporen van het
dorp weer uitgewist.
Soldaten van de Werktroepen-
compagnie uit Amsterdam hebben
960 tenten opgezet om de duizen
den soldaten te kunnen herbergen
Daarnaast zetten de Zwitserse.
Duitse en veeleisende Amerikaan
se detachementen nog eens hun ei
gen tenten op. De 650 vrouwelijke
deelnemers aan de vierdaagse
overnachten in het plaatselijke
voetbalstadion, de Gofferthal.
Heumensoord heeft veel weg
van een heus dorp. Het kamp heeft
zijn eigen winkeltjes, postkantoor,
openbare telefooncellen, zieken
boegen en snackbars. Hart van het
dorp is de enorme eettent. Een bat
terij magnetronovens levert per
half uur voedsel voor tweeduizend
mensen. Iglo heeft speciaal voor de
vierdaagse-lopers stevige kant-en-
klaarmaaltijden bereid. Het bedrijf
mag in totaal in een week 21 ton
aan diepvriesmaaltijden leveren.
Vanuit de krijgsmacht worden
lunch en ontbijt voor de dorpsbe
woners verzorgd; 5700 broden en
140.000 plakken kaas, om maar
eens wat aantallen te r
werd een kwart minder triglyceri
den (vet in het bloed) geconsta
teerd.
Onverantwoord
Prof. Kromhout heeft nu onder
zoek gedaan naar de effecten van
visolie ten opzichte van linolzuur.
Maar kijk je naar de reclamebood
schappen dan wordt voornamelijk
de nadruk gelegd op linolzuur om
een hartinfarct te voorkomen. Er
komen echter steeds meer aanwij
zingen dat behalve linolzuur ook
andere onverzadigde vetten van
belang kunnen zijn. Moeten de re
clamemakers hun standpunt wijzi
gen nu bekend is dat gebruik ervan
geen garantie is om een hartinfarct
te voorkomen?
Kromhout: "Kijk, je kunt te allen
tijde beter onverzadigde vetten
(zoals linolzuur) in je voeding ge
bruiken dan verzadigde vetzuren.
Dat is een ding dat zeker is. Of de
reclameteksten moeten worden
herzien? Ik kan op die vraag niet
direct een antwoord geven. In het
algemeen kan ik zeggen dat de re
clameboodschappen nogal eens
ongenuanceerd overkomen".
Kromhout geeft aan dat deze
vorm van reclame maken voor een
voedingsmiddel moet worden ge
zien als een vorm van hameren op
een aambeeld. "Maar", zo bena
drukt hij, "je kunt niet zeggen dat
is het. Er is geen enkele aanwijzing
waaruitje kunt opmaken datje met
eén middel wonderen zou kunnen
verrichten. De gevarieerdheid doet
het hem. Om ziekten te voorkomen
moet je daaruit weer de slechte
kantjes slijpen. En daar willen wij
ons steentje aan bijdragen. Wij pro
beren antwoord te geven op de
vraag hoe bereik je de beste ver
houding van vetten in het bloed
waardoor je het risico van een hart
infarct tot een minimum beperkt".
ROTTERDAM - Maanden gele
den al, lang voordat de meest re
cente opmars van het Iraaks leger
over land begon, moet het in Tehe
ran duidelijk zijn geworden dat het
heilloos was, en wellicht riskant,
de Golfoorlog voort te zetten. Eco
nomisch zat het land aan de grond,
ondanks alle olie-inkomsten, mili
tair bood de 'Heilige Oorlog' tegen
Irak geen enkel perspectief meer
Maar wat het meeste zorgen
baarde: het juichend enthousiasme
waarmee miljoenen Iraniers aan
vankelijk hun steun hadden be
tuigd aan de strijd in de moerassige
grensstreken, liep zienderogen te
rug. En zonder de massale inzet
van grote hoeveelheden vrijwilli
gers, die zich in naam van Allah in
het Iraakse gifgas stortten, zou Iran
geen vuist meer kunnen maken.
Laat staan de oorlog v
door
Maurice Wilbrink
In de laatste weken heerste in Te
heran zelfs een uitgesproken defai
tistische stemming. De inmiddels
acht jaar oude oorlog met Irak was
de bewoners van de hoofdstad iets
te dichtbij gekomen. De met zand
zakken versterkte bankgebouwen,
de schuilkelders en de tegen explo
sies afgeplakte vensters maakten
nog slechts somber. Heldhaftig
voelde niemand zich meer.
In het eerste kwartaal van dit
jaar, sinds de opleving van de zoge-'
heten stedenoorlog tussen Iran en
Irak, ontvluchtte de helft van de
zes miljoen inwoners van Teheran
de stad. Wie het zich kon permitte
ren nam zijn intrek in de tweede
woning aan de Kaspische Zee of
huurde daar permanent een hotel
kamer. Men kreeg genoeg van wat
officieel "de ons opgedrongen oor
log" werd genoemd.
Mengelmoes
Steeds duidelijker werd ook dat
het Iraanse mengelmoes van gere
gelde eenheden, revolutionaire
gardisten, islamistische vrijwilli
gers en uit vrouwen bestaande
(propaganda)troepen - de 'bassisj' -
niet langer was opgewassen tegen
de goed bewapende en getrainde
Iraakse eenheden met artillerie, he
likopters, vliegtuigen en chemi
sche wapens. "Ze vertrouwden
sterk op het islamitisch geloof toen
ze succesvol waren", zei een diplo
maat in Teheran onlangs. Maar,
voegde hij eraan toe: "De Iraniérs
weten niet hoe ze een defensieve
oorlog moeten voeren. Hiervoor
zijn behalve geduld en goed leider
schap goed getrainde en bewapen
de militairen nodig".
De opmars van het Iraakse leger
gaf de Iraanse leiders nog meer
haast. Aan de fronten waar de loop
gravenoorlog jarenlang had vastge
zeten, boekte Irak plotseling het
ene succes na het andere. Dat leek
op het begin van de oorlog in 1980,
toen de Iraakse leider Saddam
Hussayn meende met een
Blitzkrieg Iran eronder te krijgen,
gebruik makend van de lichte cha
os die daar nog heerste na het ver
trek van de Sjah.
Maar Hussayn, die weliswaar
over een veel beter bewapend leger
beschikte, had niet gerekend op de
kracht die de islamitische revolutie
in Iran teweeg kon brengen. Gelei
delijk slaagde Khomeini erin Irak
in het defensief te drukken. De oor
log kreeg alle trekken, die ooit al de
Eerste Wereldoorlog in Europa tot
een ongeëvenaard drama hadden
gemaakt: met verwoestende loop
graafgevechten en aanvallen met
gifgas door de in het nauw gedre
ven Irakezen.
De agressor Irak, die kon reke
nen op de steun van de meeste Ara
bische plus belangrijke Westerse
landen, moest vorig jaar alle regis
ters open trekken toen Teheran het
Kerbala 5-offensief lanceerde, dat
de verwoesting van de belangrijke
Iraakse stad Basra ten doel had. De
opmars van de Iraniérs aan het zui
delijk front bij Basra zou echter
ook het laatste Iraanse succes in de
landoorlog zijn. Het oplaaien van
de stedenoorlog, waarbij vooral en
kele grote plaatsen van Iran het
moesten ongelden, die bovendien
gepaard ging met ernstige voedsel
tekorten, verbrijzelde de laatste
resten van het revolutionaire mo
reel van de Iraanse bevolking.
Met het uitbreken van de tankej
oorlog kreeg het conflict er nog eej
dimensie bij, omdat
meerdere NAVO-landen r
Perzische Golf werden
geerd, terwijl ook de Sovjet-marinl
zich in de buurt ophield. De zeege,
vechten die daar volgden tussen di
snelle Iraanse bootjes en de groti
Amerikaanse oorlogsbodems toor^
den aan dat Iran ook te water
welijks in staat was een echte vuii
te maken. Een dramatisch hoogti
punt werd bereikt toen de Amen
kaanse kruiser Vincennes
vlaag van elektronische verbijsti
ring een Iraanse Airbus met 290
zittenden uit de lucht schoot.
Toen was duidelijk, ook al omdi
Teheran er zelfs niet meer in
de hier publicitair voordeel uit
putten, dat de Heilige Oorlog zijn
heilige vuur kwijt was. In de stra
ten van de Iraanse steden werd nog
een ogenblik plichtmatig gedej
monstreerd, maar de anti-Ameri
kaanse leuzen werden al snel ver
drongen door de beelden
rouwen om de vele slachtoffers. Di
geestdrift voor een bloedige wraak
oefening werd gesmoord
woon, begrijpelijk mensenver
driet.
"U moet weten", zei een ambte
naar ongevraagd tegenov
journalist, "wij zijn niet allemaa
zo. Niet alle Iraniérs haten Ameri
ka. Velen zijn ongelukkig met dil
beeld dat de buitenwereld
heeft". Een kinderarts, die een
dochter verloor in een Iraaks bom
bardement: "Toen onze jongens
tweeeneenhalf jaar geleden heu
Iraakse Faw bezetten, heb ik uili
vreugde gehuild, ook al houd ik!
niet van het regime. Nu huilen we
nog slechts om iedere dag dat de
oorlog langer duurt".
Het ziét er echter naar uit dat de
laatste dagen van de oorlog zijn'
aangebroken, nu Iran te kennen
heeft gegeven resolutie 598 van de
Verenigde Naties te steunen. In dit
resolutie wordt opgeroepen tot een
wapenstilstand, het beëindigen
van alle vijandelijkheden en het te
rugtrekken van de legers achter in
ternationaal erkende grenzen. Aan
die laatste voorwaarde leek Iran de
afgelopen dagen noodgedwongen
al te moeten voldoen, opgejaagd
door de opmarcherende Iraakse
troepen. Verder gezichtsverlies
door nog meer nederlagen wensen
de Iraanse ayatollah's en de militai
re leiders zichzelf en het volk te wil
len besparen.
Rest de vraag hoe de ommezwaai
in de Golfoorlog zal uitwerken in
de hoogste regionen van de Iraanse
politiek. Als het brein achter het di
plomatieke offensief van de laatste
tijd wordt de 54-jarige Ali Akbar
Hashemi Rafsanjani gezien. Nadat
Rafsanjani, de voorzitter van het
Iraanse parlement, vorige maand
door Khomeini tot nieuwe opper
bevelhebber van het leger was be
noemd, kondigde hij al aan dat "wij
onze rechten niet per se op het slag
veld willen halen. Wij hebben niet-
militaire oplossingen voor de oor
log uitgewerkt".
Of de fundamentalisten zich zul
len kunnen vinden in het doorbre
ken van het Iraanse isolement zal
op zijn laatst blijken als de hoogbe
jaarde Khomeini het tijdelijke met
het eeuwige verwisselt. "Vlak de
mullahs niet uit", zei men in diplo
matieke kring in Teheran. "Zij heb
ben een sterke machtsbasis als lei
ders van de vrijdaggebeden. Hun
invloed is mogelijk wat vermin
derd onder de meer pragmatische
leiding van Rafsanjani. maar weg
zijn zij niet".
Als het brein achter het diploma
tieke offensief van de laatste tijd
wordt de 54-jarige Ali Akbar Has
hemi Rafsanjani gezien. (foto ap>
Hoewel er binnen de Raad van
Kerken in Nederland aarzelin
gen waren om weer aan een the-
majaar te beginnen, zal de raad
meedoen aan het Willibrordjaar
1989-1990. Volgend jaar is het
1250 jaar geleden dat Willibrord
in Echternach overleed. En in
1990 is het 1300 jaar geleden dat
hij in Nederland voet aan wal
zette en met de verkondiging van
de christelijke boodschap begon.
Om die reden wil de Rooms-
Katholieke Kerk in het Willi
brordjaar haar eerste bisschop
van Utrecht herdenken. Op ver
zoek van deze kerk gaat de Raad
van Kerken een plan uitwerken
voor oecumenische bezinning op
Willibrords betekenis. Het the
ma van de herdenking zal zijn:
'De verkondiging van het Evan
gelie in de hedendaagse samen
leving'.
Hun aarzeling ten spijt vonden
de leden van de raad (vertegen
woordigers van de aangesloten
kerken) het van groot belang, dat
kerken elkaar vragen hoe zij de
boodschap van Jezus Christus in
deze tijd opnieuw aan de orde
kunnen stellen. "In de oecume
nische bezinning op Willibrord
moet ook de doorwerking van
het Evangelie in de samenleving
ter sprake komen. Daarbij zijn
inzichten vanuit de wereldkerk
onmisbaar". Zegt het 'Oecume
nisch Bulletin' van de raad.
Kardinaal Simonis kondigde
begin dit jaar het Willibrordjaar
aari tijdens een eucharistievie
ring in de kerk van de Friezen in
Rome. Wiillbrord was de eerste
aartsbisschop der Friezen. De
kerk der Friezen in Rome diende
eeuwenlang als verblijfplaats
voor Noordnederlandse pel
grims.
Oecumene
De rooms-kathólieken heb
ben, zoals de kardinaal uiteenzet
te, drie doelstellingen met het
Willibrordjaar: hernieuwd besef
van de rijkdommen van Christus
en van de missionaire opdracht
van de gelovigen in eigen land en
een stimulans voor
Wat het laatste betreft erkende
Simonis, dat er aan een Willi-
brord-herdenking kanten zitten
die de oecumene lijken te belenv
meren, zoals Willibrords onder
werping aan het gezag van de
paus. Maar tegelijk stelde hij de
vraag of grondige bezinning op
'onze gezamenlijke geschiedenis
en het erfgoed van Willibrord' er
niet toe kan leiden om meer dan
ooit alle nadruk te leggen op wat
door het geloof in Christus vere
nigt. ondanks alle verschillen.
Secretaris-generaal ds. W. R.
van der Zee van de Raad van
Kerken noemde in zijn reactie op
Simonis' aankondiging het Willi
brordjaar een 'uitmuntend idee'.
En voor de voorzitter van de ge
reformeerde synode, ds. E. Ove-
reem, was een oecumenische im
puls waar alle bisschoppen ach
ter staan, 'altijd welkom'.
Enigszins terughoudend rea
geerde secretaris-generaal dr. K.
Blei van de Hervormde Kerk op
Simonis' aankondiging. Hij vond
het onjuist als de Rooms-Katho-
lieke Kerk zich als enige erfge
naam van Willibrord zou opwer
pen. "Willibrord was bij uitstek
een oecumenische gestalte", zei
Blei toen. Daarom zou de Raad
van Kerken het voortouw moe
ten nemen voor een themajaar.
De raad doet dus nu mee.
Orgeltocht. De Leeuwarder
organist Jan Jongepier leidt ko
mende zaterdag, 23 juli, een or
geltocht langs kerken in Uit
geest, Assendelft en Westzaan.
De tocht begint om half 11 in de
hervormde kerk van Uitgeest. In
die plaats wordt ook de rooms-
katholieke kerk bezocht. Verder
staan de rk kerk van Assendelft
en de hervormde kerk van West
zaan op het programma.
Op alle orgels geeft Jongepier
een instructieve bespeling, ge
volgd door een kort concert. Op
gave voor deelneming (f. 7,50) is
niet nodig. In de eerste kerk krij
gen de deelnemers een brochure
met informatie over de kerken,
orgels en de route.
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Stavoren (hervormd-
gereformeerd) J. H. Gorter
Dordrecht, naar Huizen (deelge
meente 'De Goede Herder') B.
Elenga Nieuw-Amsterdam; be
dankt voor Vaassen J. Verdijk
Westerlee (Gr.); toegelaten tot de
evangeliebediening en beroep
baar mevrouw W. van Seventer-
van Ouwerkerk Son en Breugel.
Gelukwens
De Wereldraad van Kerken
zond gisteren naar de Zuidafri-
kaanse Raad van Kerken een ge
lukstelegram voor Nelson Man
dela ter gelegenheid van diens
70ste verjaardag. Mandela, die al
vele jaren gevangen zit, is leider
van de verboden Zuidafrikaanse
bevrijdingsbeweging ANC.
In het telegram wordt de jarige
geprezen om 'zijn oprechte toe
wijding aan de bevrijding van
Zuidafrika'. "Hoewel hij achter
de tralies zit", schrijft secretaris
generaal dr. Emilio Castro, "blijft
hij het volk van Zuidafrika vere
nigen in de strijd voor gerechtig
heid en blijft hij al diegenen in
spireren die in de hele wereld
naar vrijheid en menselijke
waardigheid streven".
De voortdurende gevangen
schap van Nelson Mandela
noemt Castro een bewijs van het
onderdrukkende beleid van de
Zuidafrikaanse regering eri van
haar weigering om op gerecht
vaardigde eisen van de zwarte
bewoners in te gaan. "Zijn ver
jaardag is daarom zowel binnen
als buiten Zuidafrika een reden
opnieuw om voor ontmanteling
van de apartheid te strijden".
De rooms-katholieke bis
schoppenconferentie van Zuide
lijk Afrika veroordeelde het rege
ringsverbod op bijeenkomsten
ter gelegenheid van Mandeia's
verjaardag als een 'verdere uit
holling van de mensenrechten'
in het land. In een verklaring
pleiten zij voor onmiddellijke
vrijlating, "zodat Mandela kan
meewerken aan de opbouw van
rechtvaardig Zuid-
Anglicanen. Aartsbisschop
dr. Robert Runcie vroeg gisteren
de anglicaanse bisschoppen op
hun tienjaarlijkse conferentie in
Canterbury, welke eenheid zij
binnen de kerk nu eigenlijk wil
len. "Willen wij werkelijk een
heid óf willen wij die vorm van
anglicanisme bewaren die in on
ze eigen cultuur en ons eigen
land is gegroeid? Maar zou het
dan niet veel gemakkelijker zijn,
de wereldwijde Anglicaanse
Kerk op te delen in een exclusief
Europese, Noordamerikaanse,
Afrikaanse of andere vorm van
anglicanisme?"
Runcie. hoofd van deze kerk.
nep de 525 bisschoppen op, de
'nationale onafhankelijkheid' te
vervangen door 'meer wederzijd
se afhankelijkheid'. "Een mini
mum aan wederzijdse afhanke
lijkheid is nodig om onze ge
meenschap te kunnen handha
ven". (De Anglicaanse Kerk in de
wereld telt 27 zelfstandige kerk
provincies. Zij voeren een eigen
beleid. Zo laat de ene kerk wel
vrouwen toe in het priesterambt
en de andere niet).
Runcie zag de eenheid be
dreigd door het 'vraagstuk van
de vrouw', "wat we er ook over
zullen beslissen". "Maar die een
heid wordt niet minder bedreigd
als we dit vraagstuk ontlopen".
Ruim veertig vrouwen probe
ren met hun aanwezigheid druk
uit te oefenen op de conferentie
van de bisschoppen. De meesten
zijn priester in de kerk van de
Verenigde Staten, onder wie
Barbara Harris, van wie wordt
verwacht dat zij binnenkort als
eerste vrouw tot anglicaans bis
schop zal worden gewijd. De
vrouwen houden discussiebij
eenkomsten en gebedsdiensten
om aandacht voor hun zaak te
vragen. Bovendien hebben ze in
Canterbury veel posters opge
hangen met teksten als 'Er hoort
een vrouw in het bisschoppelijk
paleis'.
