"Er zijn heel wat valkuilen"
Vernieuwing en uitbreiding
Madurodam in 1991 gereed
Niger wil bevolkingsgroei indammen
EXTRA op maandag
Iets verder zien
PAGINA 6
MAANDAG 18 JULI 1988
Orthopedagoge Sanja van der Veer geeft cursus voor stiefgezinnen
Het lijkt allemaal zo
eenvoudig: je gaat trouwen,
je krijgt kinderen en
daarmee zijn je
toekomstverwachtingen
vervuld. In werkelijkheid
wordt dit huis-tuin- en
keukenplaatje maar al te
vaak wreed verstoord:
ongeveer vier op de tien
huwelijken eindigt door
echtscheiding en daarbij zijn
naar schatting 55.000
minderjarige kinderen
betrokken (geweest).
Het vormen van een stiefgezin is
voor veel mensen de volgende
stap, maar ook hier blijkt dat de
verwachtingen vaak te hoog ge
spannen zijn. Voor stiefgezinnen
die met grote of kleine problemen
kampen, organiseert de Arnhemse
orthopedagoge Sanja van der Veer
een cursus "relatievorming van en
met gescheiden ouders en hun kin
deren". Een hele mond vol. maar
zeker geen vorm van therapie, be
klemtoont ze. "Het gaat om heel lo
gische dingen, maar omdat je ze
niet verwacht, word je er door over
rompeld".
De cursus is niet als hulpverlening
bedoeld, maar meer als een soort
voorbereiding opdat het niet tot
hulpverlening komt. Het hulpver
leningscircuit behandelt stiefge
zinnen bovendien als 'gewoon' ge
zin en onderkent de specifieke pro
blematiek niet direct. Die proble
men komen ook pas sinds kort bo
ven water.
Nog altijd hangt er een negatieve
lading aan de woordjes stiefgezin,
stiefmoeder, stiefvader. 'Combina
tiegezin' is nu eenmaal geen inge
burgerd begrip. Veel stiefgezinnen
treden zoveel mogelijk als stan
daardgezin naar buiten.
Van der Veer gaf dit voorjaar voor
de eerste maal een cursus voor
stiefgezinnen, nadat ze vorig jaar
onderzoek deed naar het ontstaan^
en de ontwikkeling van de opvoe
dingsrelatie in het 'nieuwe' stiefge
zin. Voor de cursus was voldoende
animo. "Er bleek veel behoefte te
bestaan om er met andere mensen
over te praten. Het uitwisselen van
ervaringen is dan ook een belang
rijk onderdeel van de cursus. De
mensen merken dat hun situatie
niet uniek is, de problematiek
overkomt bijna elk stiefgezin".
Verwachtingen
De cursus is speciaal toegespitst
op het stiefgezin dat na de echt
scheiding gevormd wordt, omdat
in die situatie de andere ouder nog
elders aanwezig is. "En dat is een
extra drempel die overwonnen
moet worden", aldus Van der Veer.
"Soms brengen beide partners in
een stiefgezin kinderen mee en dat
kan allerlei extra complicaties ge
ven. Al moeten we natuurlijk niet
uit het oog verliezen dat er ook
stiefgezinnen zijn waar alles heel
goed gaat".
De ervaring leert echter dat de
verwachtingen meestal niet (di
rect) worden waargemaakt. Die
verwachtingen zijn niet alleen te
hoog gespannen, maar worden
meestal door de beide partners ook
niet tegen elkaar uitgesproken.
"Men denkt weer een gewoon ge
zin te vormen, maar dat is niet zo",
zegt Van der Veer. "Je hebt een
heel andere start, een andere histo
rie dan een standaardgezin.
Onderwerpen die in de cursus
aan bod komen zijn onder meer
problemen en vragen die stiefge
zinnen binnen èn buiten hun gezin
tegenkomen, de reacties van kin
deren, het omgaan met de ex-part-
ner en het omgaan met concrete
opvoedingssituaties en conflicten.
Valkuilen
Van der Veer: "Er zijn heel wat
valkuilen. Kinderen kunnen in een
loyaliteitsconflict raken omdat ze
bijvoorbeeld het gevoel hebben dat
ze hun eigen vader, de ex-partner,
afvallen als ze van de stiefvader
gaan houden of hem aardig vinden.
Dat zien ze als verraad tegen hun
eigen vader. Dat zeggen ze niet,
maar ze uiten zich in gedrag. Fric
ties kunnen er ook ontstaan als een
kind lang alleen met de ouder heeft
gewoond. Komt er dan een partner
bij, dan wordt de liefde gedeeld en
voelt het kind zich soms verdron
gen. En veel ouders delen na een
echtscheiding hun verdriet met
hun oudste kind als een soort ver
vangende partner. Gaat de ouder
daarna weer een relatie aan, dan
kan het kind zich buitengesloten
voelen".
Een stiefouder denkt gauw dat
de kinderen van zijn nieuwe part
ner als 'eigen' kinderen zullen wor
den, maar zo simpel ligt dat niet.
Kinderen zijn nu eenmaal vaak
lang niet makkelijk in de omgang
en kunnen, vanaf een jaar of tien.
heel hard zijn en de strijd aangaan
met de stiefouder. Er zijn voorbeel
den te over. "Het zal niet de eerste
keer zijn dat een stiefgezin uit el
kaar gaat omdat het niet klikt met
de kinderen", weet Van der Veer.
Wrijvingen
"Een hele periode kan het goed
gaan, en dan opeens slaat het om.
Maar kinderen hebben niet te kie
zen, die worden voor een voldon
gen feit gesteld. Het kind kan op
een gegeven moment de stiefouder
gaan uitproberen, kijken waar de
grenzen liggen. Het is voor de ou
der een automatische reactie om
bij een conflict het kind tegen de
stiefouder in bescherming te ne
men, maar dan heeft de stiefouder
niets meer te vertellen. De ouder
moet de moed opbrengen om stel-
door
Jennifer Faasen
ling te nemen achter de stiefouder.
Dat schept duidelijkheid voor het
kind. Anders kom je terecht in een
neerwaartse spiraal".
Niet alleen de kinderen binnen
het stiefgezin kunnen voor wrijvin
gen zorgen, ook de buitenwereld
reageert niet altijd even vriendelijk
en begrijpend. Wie na een schei
ding weer een gezin heeft ge
vormd, wordt geacht niet meer
over moeilijkheden te praten. Of er
wordt gereageerd in de trant van: je
wist toch waar je aan begon?
Als stiefouder een opmerking te
gen de buurvrouw maken in de
trant van "De kinderen waren zo
vervelend vandaag, ik zou ze wel
achter het behang willen plakken",
is helemaal uit den boze. "De bui
tenwereld vindt dat je zoiets niet
mag zeggen", aldus Van der Veer.
Verwerkingsperiode
Een standaard-stiefgezin bestaat
niet, je hebt ze als het ware in alle
soorten en maten. De complexiteit
wordt extra groot als er 'stiefgroot-
ouders' bij betrokken zijn, of fami
lie van de ex-partner. Van der Veer
noemt het een opluchting als stief-
grootouders de kinderen accepte
ren: "Zo niet, dan kan dat op een
relatie drukken. Heel belangrijk is
ook dat de partners niet te snél bij
elkaar gaan wonen. Na een echt
scheiding heb je een verwerkings
periode nodig. Daar moet je de
ruimte voor nemen, zonder dat
daar een nieuwe relatie aan te pas
komt. Als je wel snel aan opnieuw
samenwonen begint, komt het ver
werken van de echtscheiding erbij
en dat is belastend voor de nieuwe
partner".
Belastend kan ook de relatie met
de ex-partner zijn. "De relatie ex-
partner/ouder is een heel belangrij
ke factor voor het slagen van de
nieuwe relatie", zegt Van der Veer.
"Als de relatie met de ex-partner
goed is, en dat komt maar heel wei
nig voor, doen zich minder moei
lijkheden voor tussen stiefouder en
kind. Is die relatie slecht, dan kan
de ex-partner via het kind een ne
gatieve invloed uitoefenen op de
relatie stiefouder/kind".
Met de cursus wordt vooral ge
bracht zicht op de eigen situatie te
scheppen en het accepteren van de
manier van leven als stiefgezin te
bevorderen.
Computerhulp bij
kiezen van kapsel
De een vindt het griezelig, de ander
juist leuk spannend maar het blijft
afwachten als je je kapper de vrije
hand geeft. Het pakt meestal wel
goed uit want hij is per slot van re
kening de vakman. Wie die gok
niet echt aandurft - van lang naar
kort kan de kapper wel mooi vin
den, maar zelf schrik je je een hoed
je - kan nu de computer raadple
gen. Deze computer kan knippen,
permanenten, watergolven en
kleuren. Via het beeldscherm kan
de klant bepalen of een kapsel leuk
staat of niet. Het 'computerkappen'
is een idee van de Hollywood-kap-
per Kirk la Mar. In Nederland is het
systeem geintroduceerd door Cos
mo Hairstyling. Een 'behandeling'
kost 29,75. Omdat er nog maar in
3 Cosmo-vestigingen (Utrecht,
Apeldoorn en Eindhoven) een
computer staat, is een afspraak ma
ken noodzakelijk.
Als ze zo rond de 40-45 jaar zijn. krij
gen veel mensen problemen met le
zen. Het aanpassingsvermogen van
het oog neemt af en dichtbij zien
wordt geleidelijk aan moeilijker.
Een leesbril moet dan de oplossing
brengen. Maar daarmee is het pro
bleem niet uit de wereld. Lezen gaat
nu wel, maar wie iets verder weg wil
zien (meer dan 40 centimeter) moet
de bril afzetten of er overheen glu
ren. Het oog-optisch concern Essilor
heeft daarom een nieuw leesglas
ontwikkeld: Delta. Delta is bestemd
voor degenen die alleen hulp bij het
lezen nodig hebben maar toch ook
wat verder willen kijken. Daarmee
moet worden gedacht aan het wer
ken aan een bureau, het knutselen
en lezen van een breipatroon tijdens
het breien. Delta is geschikt voor elk
montuur. Een glas kost rond de 80
gulden. Meer informatie Essilor-
Classen BV tel. 08360-21911
Het verschil tussen
gemonteerd (rechts).
Deltaglazen zijn
BINNENLAND BUITENLAND
In het miniatuurstadje Ma
durodam in Den Haag zwemmen
de Japanse graskarpers als een
school walvissen door de Oude
gracht. De mussen lopen als ze
nuwachtige struisvogels om de
Domtoren. Toch is Madurodam
niet voor de vogels en de vissen te
klein geworden, maar voor de men
sen, die voetje voor voetje in één
richting over de nauwe paden
schuifelen.
door
Carlo Nagel
Voor hen is het goed
de gemeenteraad van Den Haag
heeft besloten zijn goedkeuring te
geven voor de nieuwbouw van Ma
durodam in het aangrenzende wan
delpark. De kosten worden ge
raamd op 20 a 25 miljoen gulden,
maar het miniatuurstadje zal in het
voorjaar van '91 dan ook mooier
dan ooit tevoren, zijn poorten ope
nen voor het grotendeels buiten
landse publiek. Madurodam wordt
een stuk ruimer van opzet en ook
het aantal bouwwerken neemt toe.
Steden als Amsterdam, Rotter
dam. Den Haag en Utrecht zullen
als buurtjes worden gepresen
teerd. Verschillende bouwstijlen
zullen beter op elkaar zijn afge
stemd.
„Al een paar jaar deed in Den
Haag het gerucht de ronde, dat Ma
durodam niet meer zo gelukkig
was met zijn lokatie", zegt Jacque
line van der Woude, hoofd voor
lichting van de kleinste stad in Ne
derland. „Dat gerucht is zo'n beetje
een eigen leven gaan leiden. Ik
moet toegeven dat de bereikbaar
heid en de parkeergelegenheid niet
ideaal zijn".
Er is zelfs overwogen om Ma
durodam buiten Den Haag. waar
bredere toegangswegen naar een
groter park zouden leiden, op
nieuw te bouwen. Maar de gemeen
te Den Haag wilde Madurodam
niet graag kwijt. In zeven maanden
van het jaar komen er 1,1 miljoen
bezoekers, die ook elders in de stad
misschien nog wat geld uitgeven.
Een puur economisch belang dus.
Madurodam ligt nu, aan de weg
naar Scheveningen, in een soort
kommetje. Van bovenaf heb je een
mooi uitzicht op het Binnenhof, de
Dam, het PSV-stadion, Blijdorp,
een polderlandschap, het station
Valkenburg, een havencomplex,
Schiphol en wat er verder nog aan
bekende Nederlandse monumen
ten bijeengebracht is.
Knelpunt
Achter dat kommetje ligt een
park dat doorloopt in wat Hage
naars „de waterpartij" noemen.
Een natuurgebied. Dat is lange tijd
het voornaamste knelpunt voor de
uitbreidingsplannen geweest,
want zoveel parken heeft een grote
stad als Den Haag niet. Toch is daar
nu juist voor uitbreiding gekozen,
tot groot verdriet van de flatbewo
ners tegenover Madurodam die
hun hond straks aan zee zullen
moeten uitlaten.
De uitbreiding van het twee hec
tare grote Madurodam met ruim
twee hectare wandelpark betekent
niet dat de oppervlakte van het mi
niatuurstadje ook twee keer zo
groot wordt. Men wil van Ma
durodam en de aangrenzende par
keerplaats een parkachtig land
schap met veel groen maken.
„Op bredere paden kan de bezoe
kersstroom beter worden geleid",
meent Jacqueline van der Woude.
„De route, die nu met pijlen is aan
gegeven, zorgt er wel voor dat je al
les ziet, maar je kunt er niet halver
wege even af om naar het toilet te
gaan of om iets te drinken te kopen.
Je moet het hele circuit eerst uitlo
pen. Dat wordt straks anders".
Madurodam wil de mensen ook
meer moderne architectuur laten
zien. Het stadje is opgezet in 1950.
Dat het zo'n succes zou worden,
was toen niet voorzien. Er zijn
steeds objecten aan toegevoegd,
waarvan de bouwkundige stijlen
niet allemaal bij elkaar passen.
Vroeger was zo'n oude binnenstad
kleinschaliger dan nu. Vergeleken
bij de gemeentebibliotheek van
Rotterdam is theater Carré maar
een heel klein gebouwtje.
In Madurodam zijn de rijdende
treintjes, de varende scheepjes en
het miniatuur-lunapark het meest
in trek. Ieder jaar gooien 100.000
bezoekers een dubbeltje in de gleuf
om het kermisje in beweging te
Madurodam
krijgen. Maar de mechanische on
derdelen vragen' veel onderhoud.
In het nieuwe Madurodam - het ge
hele jaar geopend - zal de beweging
daarom door een computer worden
gestuurd.
Als toeristisch visitekaartje moe
ten alle gebouwen in Madurodam
Nederlands zijn. Buitenlanders.
die zestig procent van het aantal
bezoekers uitmaken, zien een Ne
derlandse stad. Zij letten niet op
details als zij gebouwen uit de
Randstad herkennen.
Welke monumenten er nu pre
cies aan de circa 350 bouwwerken
zullen worden toegevoegd, is een
vraag die een in het leven geroepen
bouwteam moet beantwoorden.
Variatie is belangrijk, een zeker
educatief element ook.
Het zal aan de opzet van Ma
durodam niet zoveel veranderen.
Het miniatuurstadje wil geen at
tractiepark zoals De Efteling wor
den. Bewust is gekozen voor rustig
vermaak.
Nog altijd worden kinderen door veel Afrikanen gezien als een levensverzekering
Het Sahel-land Niger heeft een op
lossing bedacht voor de vele pro
blemen die het land teisteren: ge
boorteplanning. Immers, hoe min
der mensen het land bevolken, hoe
minder de druk is op de al uitge
putte voedsel- en energiebronnen.
door
Robert Weller/ AP
Niger is niet in staat de uitdijende
Sahara tegen te houden of een eind
te maken aan de langdurige droog
tes. In het land wónen 6,8 miljoen
mensen op een oppervlakte die
twee keer zo groot is als Frankrijk,
de vroegere koloniale overheerser.
Maar Niger kan zichzelf niet voe
den en de bevolking zal zich vol
gens de huidige schattingen bin
nen 23 jaar verdubbelen.
Bijna vier jaar geleden al startte
de regering een campagne voor ge
boortebeperking. Geen ander isla
mitisch Sahelland had dat eerder
aangedurfd. Maar in Niger is anti
conceptie sinds april gelegaliseerd.
Om de Afrikaanse traditie van gro
te gezinnen te weerstaan en moge
lijke conflicten met de Koran te
voorkomen, heeft de regering het
programma voor geboortebeper
king gepresenteerd als essentieel
om de sterfte onder kraamvrouwen
en zuigelingen tegen te gaan. Op
dit moment sterven in Niger zeven
op de duizend kraamvrouwen, één
van de hoogste cijfers in de wereld.
Van de pasgeboren kinderen ster
ven er 135 op de duizend.
Halima Maidouka Diallo, direc
teur geboorteplanning op het Nige-
rese ministerie van volksgezond
heid, voorziet welke problemen
zich zullen voordoen. „Een vrouw
moet hier als ze gewaardeerd wil
worden zo snel mogelijk veel kin
deren krijgen. Kinderen helpen
met het werk en worden gezien als
een levensverzekering. Als een
vrouw geen kinderen baart, zal
haar man uitzien naar een andere
vrouw. Vrouwen worden be
schouwd als behekst als ze geen
kinderen krijgen," aldus Maidouka
Diallo.
Veelvuldige geboorten zijn vaak
de oorzaak van de sterfte onder zui
gelingen. Om meer kinderen te
krijgen worden vrouwen zo snel
mogelijk opnieuw zwanger, zonder
zich tijd te gunnen voor herstel.
Het gevolg is dat onvolgroeide kin
deren worden geboren, die weer
minder kans hebben te overleven.
De gemiddelde leeftijd waarop
meisjes in Niger trouwen is 15 1/2
jaar. Vrouwen die geen kinderen
meer willen gaan vaak over tot
vruchtafdrijving of kindermoord.
Het programma voor geboorte-
planning biedt hun een alternatief.
„Een kind als ik het wil, wanneer ik
het wil," staat op een affiche in het
centrum voor geboorteplanning.
Ook hangt er een poster waarop
verschillende manieren van anti
conceptie beeldend (het analfabe
tisme is meer regel dan uitzonde
ring) worden uitgelegd.
Veel vrouwen weten niet dat er
anti-conceptie bestaat en daar wil
de regering verandering in bren
gen. Het programma startte met de
oprichting van een centrum voor
geboorteplanning in de hoofdstad
Niamey. Nu zijn er in het hele land
58 van die centra. Via radio- en tele
visie-uitzendingen wordt anti-con
ceptie gepropageerd. Zes tot tien
procent van de vrouwen gebruikt
nu anti-conceptiemiddelen, een
hoog percentage voor een Sahel
land. Uit onderzoek bleek dat
slechts vijf procent van alle man
nen er op tegen is.
De huidige president van Niger,
Ali Saibou, heeft de Franse wet uit
1920 geschrapt, die anti-conceptie
verbood. Saibou, die twee vrouwen
heeft en meer dan 12 kinderen,
houdt de Nigerezen regelmatig
voor dat ze zijn voorbeeld beter
niet kunnen volgeni
