Oorlog in de Conradstraat
Soho is een nette wijk geworden
Wegkwijning Mandela misdaad tegen menselijkheid
Reportage
;'X!Cc:.V" 2 f. S
SEFEtKIÏÏERC,.
Kerkelijke functionarissen en
organisaties in Nederland heb
ben hun instemming betuigd
met een brief van Zuidafrikaanse
kerkleiders aan Nelson Mandela,
leider van de verboden verzets
beweging ANC, in Verbafld met
diens 70ste verjaardag vandaag.
De Zuidafrikaanse kerkleiders,
onder wie de anglicaanse aarts
bisschop Desmond Tutu en dr.
Allan Boesak, noemen het in hun
brief een 'misdaad tegen de men
selijkheid', dat Mandela, 'een
vredelievend man', In de gevan
genis wegkwijnt.
"Het is een teken vart echt lei
derschap, dat Mandela besloot in
de gevangenis te blijven en niet
in te gaan op het aanbod van pre
sident Botha óm ónder bepaalde
voorwaarden te worden vrijgela
ten". Volgens de kerkleiders is
vrede in Zuidafrika pas mogelijk
als de regering het geweld als ge
volg van het apartheidssysteem
verwerpt. "De regering kan haar
goede bedoelingen laten zien
door alle politieke gevangenen
zonder voorwaarden vrij te laten,
het verbod van het ANC en ande
re anti-apartheidsorganisaties in
te trekken, en Zuidafrikanen in
ballingschap naar hun land te la
ten terugkeren".
De kerkelijke organisaties in
Nederland die tot nu toe met de
ze brief hebben ingestemd, zijn
de Remonstrantse Broeder-
schap, de Algemene Doopsge
zinde Söciëtëlt, het Algemeen
Diakonaal Bureau van dé Gere
formeerde Kerken, de rooms-ka-
tholieke medefinancieringsorga
nisatie 'Cebemo', de Bisschoppe
lijke Vastenaktie, de Nederland
se Missieraad, de Doopsgezinde
Vredesgroep en de werkgroep
'Kuiros'. Tót de kerkelijke func
tionarissen die hun naam aan de
brief gaven, behoren ds. W. R.
van der Zee, secretaris van de
Raad van Kerken in Nederland,
dr. K. Blei, secretaris-generaal
van de Hervormde Kerk, J. ter
Laak, secretaris van de rooms-
katholieke vredesbeweging 'Pax
Christi Nederland', en dr. G.
Boer, secretaris van de hervorm
de Generale Diakonale Raad.
Warm
De Nieuwe Kerk in Delft
waar de Oranjes liggen begraven
krijgt nog dit jaar een voor Ne
derland uniek verwarmingssys
teem. Onder alle banken onge
veer duizend zitplaatsen - zul
len elektrische infrarood-ver-
warmingselementen worden
aangelegd, een methode die in
Zwitserland en Oostenrijk al ge
ruime tijd wordt toegepast.
De aanleg zal in november, ui
terlijk december zijn geklaard,
zo deelde ir. J. van den Tol, voor
zitter van de hervormde kerk
voogdij, mee. De kerk werd al ja
ren in de maanden januari, fe
bruari en maart niet gebruikt we
gens de hoge kosten van de hete-
luchtverwarming. Door de stij
ging van de gasprijzen is elektri
sche verwarming aantrekkelij
ker geworden.
Eerst was het de bedoeling een
zestal gas-infraroodstralers bo
ven de kroonluchters op te han
gen. maar enthousiast was men
daarover niet omdat die het inte
rieur van de historische kerk
toch wel zouden ontsieren. De
nu gekozen methode heeft ook
het voordeel dat de elementen
per vier banken aan- of uitge
schakeld kunnen worden. Zo
kan de verwarming worden afge
steld op de bezetting van de
kerk. De brandweer heeft het
nieuwe systeem in alle opzichten
veilig bevonden.
De aanleg wordt geschat op f.
200.000. In september zal de her
vormden van Delft (ongeveer
12.000) hiervoor een extra bijdra
ge worden gevraagd.
Gift. In Lage Vuursche (bij
Soest) moet een oud kruiskerkje
worden gerestaureerd. De her
vormde gemeente (ongeveer 250
zielen) wil over anderhalf jaar
daarmee beginnen. Zelf bracht
ze al zo'n half miljoen gulden
voor dit doel op. En nu kreeg de
kerk een anonieme gift van f.
250.000, nadat ze vorig jaar al was
verrast met een gift van f.
100.000. Gevolg is. dat ook het in
terieur van de kerk in het restau
ratieplan kan worden opgeno-
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Aduard-Den Ham-
Fransum (Gr.) voor deelwerk H.
Schuur van streekgemeente
'Marne-Ambt' (Leens en omstre
ken). naar Ridderkerk H. Mast
De Lier; bedankt voor Zeist W.
Arkeraats Giessendam. Gere
formeerde Kerken: aangeno
men naar Kollum W. van Leeu
wen Ruinerwold-Koekange.
naar Augustinusga-Surhuizum
(Fr.) G. van der Veere Vlaardin-
gen. Gereformeeree Kerken
Vrijgemaakt: bedankt voor
Goes R. A. Houtman Deventer,
voor Enschede en voor Zuidhorn
F. H. Folkerts Stadskanaal.
Evangelisch-Luthersc Kerk:
beroepen te Apeldoorn propo
nent A. H. Wöhle Amsterdam.
Onderscheiding
Ingenieur Aleksej Bytsjkov
(60), secretaris-generaal van de
Unie van Evangelische Christe
nen en Baptisten in de Sovjetu
nie. is onderscheiden met de Or
de van de Vriendschap der Vol
keren. Hij kreeg deze hoge on
derscheiding voor zijn werk voor
de baptisten in de Sovjetunie en
daarbuiten, zo meldde het pers
bureau Tass. Ook leiders van de
Russisch-Orthodoxe Kerk, on
der wie patriarch Pimen, ontvin
gen een onderscheiding van de
Sovjet-overheid.
Bytsjkov studeerde af als elek
trotechnisch ingenieur. Hij is al
ruim vijftien jaar secretaris-ge
neraal van de Baptistenunie.
Ook was hij voorzitter van de Eu
ropese Baptistenfederatie. Nog
is hij lid van het Centraal Comité
van de Wereldraad van Kerken.
Eerherstel. Bisschop Endre
Gyulay van Szeged-Csanad in
Hongarije pleit in de regerings
krant 'Magyar Hirlap' voor eer
herstel van kerkleiders die onder
het 'stalinistische bewind' wer
den veroordeeld en vervolgd.
"Dat een paar geschiedkundigen
nu in wetenschappelijke publi-
katies schrijven over de show
processen van die tijd, is niet vol
doende. Ook de tegenwoordige
politieke leiders moeten zich uit
laten over die fouten en mis
plaatste gedragingen van hun
voorgangers".
Volgens Gyulay is eerherstel
van de kerkleiders niet alleen
een daad van gerechtigheid,
maar ook een bijdrage tot "he
ling van de wonden die de kerk
tijdens haar knechting en marte
laarschap zijn toegebracht". "De
kracht van de kerk is in die perio
de verzwakt, maar ze is blijven
leven. En nu vraagt zij of op haar
Vrouw in priesterambt. De
tienjaarlijkse vergadering van al
le anglicaanse bisschoppen op
de wereld de zogeheten 'Lam-
beth-conferentie' is gisteren in
Canterbury geopend. Verwacht
wordt, dat toelating van de
vrouw tot het priesterambt het
belangrijkste gespreksonder
werp zal zijn. Deze kwestie ver
deelt de Anglicaanse Kerk in ho
ge mate.
Aartsbisschop Robert Runcie
van Canterbury geestelijk lei
der van de 70 miljoen anglicanen
vond het voorbarig om nu al te
zinspelen op een scheuring in de
kerk. Hij reageerde daarmee op
krantenberichten. "Ik twijfel er
niet aan, dat deze conferentie het
gevoel zal versterken dat er veel
meer zaken zijn die ons binden
dan die ons verdelen".
De vergaderingen duren drie
weken. De conferentie ontleent
haar naam aan 'Lambeth Palace',
de residentie van de aartsbis
schop in Londen, waar de bis
schoppen van de Anglicaanse
Kerk (toen nog 76) in 1867 voor
het eerst bijeenkwamen. De
kerk, verspreid over 27 zelfstan
dige kerkprovincies in 164 lan
den. telt nu 577 bisschoppen. De
Kerk van Engeland geldt als de
moederkerk.
rnui"n MAANDAG 18 JULI 19.
é-, -.j
Laatste bolwerk Amsterdamse kraakbeweging' ontruimd
AMSTERDAM (GPD) - De Con
radstraat, zondagmiddag. De
laatste gammele autootjes met aan
hanger verlaten het terrein. Wat
nog van enige waarde is, wordt
weggehaald. Aan de Nieuwe Meer
is een ander gekraakt Rijks Kle
dingmagazijn ingericht als nood
hospitaal, boedelopslagplaats en
uitwijkhaven voor de kraakbewe
ging.
Her en der in de vier gebouwen
van het krakersbolwerk wordt nog
gelast aan ingenieuze barricaden,
en versterkingen van de veste. Wat
door sommigen al wordt betiteld
als 'het laatste bolwerk van de Am
sterdamse kraakbeweging' biedt
een onwerkelijke indruk. De kra
kers zijn klaar voor de confrontatie
met de ME.
Vanmorgen om vijf uur is de
buurt vrijwel hermetisch door de
politie afgesloten. Om half zes ko
men dan 'volgens het draaiboek'
agenten met platte pet en de deur
waarder een laatste poging doen de
bewoners te bewegen de burcht
vreedzaam te verlaten. Het draai
boek meldt dat van zes uur af de
Mobiele Eenheid in stelling kan
worden gebracht: de confrontatie
van het jaar tussen krakers en poli
tie.
Ateliers
Het complex van de Rijks Kle
dingmagazijnen aan de Conrad
straat in de Tsaar Peterbuurt is in
1985 gekraakt door vooral kunste
naars. die in de vier gebouwen pri
ma atelierruimten zagen. Het com
plex met zijn hoge en grote ruim
ten leende zich uitstekend voor
kunstenaars. Bouwtechnisch wa
ren de panden nog van redelijke
staat, maar alle comfort ontbrak.
Maar dat was ook niet de eerste eis
van de bewoners.
Terwijl een stoet kunstenaars,
ontheemden, zwervers en een en
kel toneelgezelschap de vele ruim
ten provisorisch inrichtten en be
woonbaar maakten, werd er door
die nieuwe bewoners tegelijk aan
plannen gewerkt voor een groot
woon/werkcomplex. Elders in Am
sterdam zijn atelierwoningen on
betaalbaar. Aanmerkelijk goedko
per dan de gemeentelijke plannen
kwamen de bewoners tot een pro
ject van 320 woningen met be
drijfsruimten.
Buurtbewoners steunden de al
ternatieve plannen. Enkele Delftse
hoogleraren Stadsvernieuwing lie
ten zich zelfs lovend uit over de
plannen. Maar een bod van een mil
joen gulden op het complex werd
door de gemeente genegeerd. Die
had andere plannen. In weerwil
van de redelijke bouwkundige
staat van het complex moest er op
die plaats een nieuwbouwproject
van 140 woningen komen, dat pas
te in de gemeentelijke visie van een
grote opknapbeurt van buurt.
Nadat het complex begin '87 was
aangekocht, besloot de gemeente
raad de bewoners en gebruikers te
dagvaarden om het pand te ontrui
men. Het werd een beschamende
nederlaag voor de gemeente. Het
viel namelijk niet te bewijzen dat
de gedagvaarde bewoners nog in
het complex woonden.
Nog geen maand later werd ge
kozen voor een anonieme dagvaar
ding. Het werd een van de meest
slepende kort gedingen in de
hoofdstad. Slordigheden van de
gemeente-advocaat leidden tot
liefst zes zittingen. De laatste werd
in december vorig jaar nog gehou
den in het gekraakte complex, na
dat de president van de rechtbank,
mr. B Asscher persoonlijk een
kijkje had genomen. Na bijna een
jaar juridische strijd besliste de
rechter dat het gebouw toch moest
worden ontruimd. Het was, zo liet
hij zich vlak na de uitspraak ontval-
Een gearresteerde kraker wordt afgevoerd door de politie.
len, "emotioneel
ste beslissingen".
Inmiddels heeft een groep bewo
ners onderdak gevonden in een ge
bouw van Rijks Kleding Magazij
nen aan de Nieuwe Meer in Am
sterdam-West. Bovendien is in de
Vondelstraat een pand gekraakt
waar ook nog eens tien voormalige
Conradstraatbewoners, waaronder
enkele politiek vluchtelingen, een
onderdak hebben.
Oorlog
Het complex verkeert zondag in
staat van oorlog. Katapults en tien
tallen afgedankte koelkasten en
wasmachines staan als projectielen
op de daken van twee van de ge
bouwen. In de binnenstraat en bij
de poorten staan grote brandsta
pels klaar. Er zijn zelfs vlammen
werpers.
Zondagmiddag worden er nog
ouders van de krakers rondgeleid.
Binnen het complex is onbegrip
over de starre houding van de ge
meente. Buiten de vesting is er ge
mor van de buurtbewoners. "Toen
de kunstenstenaars en die bedrijf
jes er nog inzaten, konden we er be
grip voor hebben. Maar die mensen
zijn allang vertrokken. Wat er nu
zit, is alleen uit op rottigheid. Het is
de harde kern van de kraakbewe
ging".
Tot voor kort hadden de acties
van de Conradstraat steeds een wat
ludiek en geweldloos karakter.
Ook zondag is er nog vrolijkheid.
Voor een tientje per stuk worden er
kaartjes verkocht om vanaf de
straat het beleg van de burcht te
volgen. Sponsors konden voor
tweehonderd gulden een spandoek
kopen om op de gevel te hangen.
"De gemeente steunt onze voor
stelling, door gratis voor een deel
van de hoofdrolspelers te zorgen",
aldus een van de krakers.
Gewelddadig
Afgelopen dagen zijn de 150 be
woners druk doende geweest hun
huisraad in veiligheid te brengen.
Uit de militantere kraakbeweging
is hulp gekomen om vervolgens
van de vier gebouwen een echte
burcht te maken. Vraag aan bewo
ner Norbert waarom is gekozen
voor een gewelddadige confronta
tie, terwijl de acties van de bewo
ners van de Conradstraat tot nu toe
toch allerminst gewelddadig ge
weest zijn.
"Wij zijn anderhalfjaar tomeloos
bezig geweest om een plan voor het
complex uit te werken, waar de ge
meente met zijn Stopera een
puntje aan kon zuigen. We zijn zelfs
bereid geweest een miljoen gulden
op tafel te leggen voor de aankoop
van de gebouwen. Maar de ge
meente heeft nooit willen luiste
ren. Verwacht je dan van mensen
dat ze na die slopende anderhalf
jaar zullen zeggen Bedankt en tot
Stenen vliegen door de lucht als een bxdldozer de barricaden bij het kraakpand probeert weg te schuiven.
Buurtbewoners hebben sex-industrie grotendeels verdreven
Soho, de Londense wijk, berucht
om de peepshows, nachtbars, sjo
fele cafés en pornobioscopen, is
veranderd. De wijk wil af van het
beeld van onfatsoenlijkheid. Ge
zinnen keren weer terug naar het
eens verwaarloosde, 1 vierkante ki
lometer grote gebied in het cen
trum van Londen, waar vroeger
immigranten en vluchtelingen
neerstreken. Trendy-restaurants,
bodegas en communicatie-bu
reaus komen naast de generaties
oude bedrijven van kleermakers,
zilversmeden en klokkenmakers.
De klassieke gebouwen worden
weer overgenomen door „het fat
soen", en wat eens bekend stond
als „the vice", de ondeugd, is niet
door
Leslie Shepherd/AP
Niets mocht worden gesloopt zon
der toestemming van de gemeente
raad van Westminster. Er werden
strengere maatregelen genomen
om de handel in porno te beteu
gelen. De gemeenteraad trok een
groot aantal vergunningen voor
sekswinkels in en gaf ze aan bij
voorbeeld boeken- en videozaken.
Volgens Burrough zijn er nog 20
illegale sekswinkels in Soho, ter
wijl tien jaar geleden nog 185 ge
bouwen in Soho werden bezet door
de seks-industrie.
Soho, in het hart van het theater
district West End, wordt begrensd
door Oxford Street, Regent Street,
Charing Cross Road en Leicester
Square. In 1600 streken de eerste
immigranten in Soho neer. De hu
tenoten uit Frankrijk vonden er
aen toevlucht, daarna kwamen ook
Duitsers en Italianen, veelal kok of
}ber, en rond 1860 kwam er een
stroom Poolse en Russische joden
laar de wiik. veelal kleermakers.
De smeltkroes werd gecomple
teerd door gezinnen uit bijna elk
Europees land en uit Britse kolo
nies als Hongkong en India. Een
gedeelte van Soho werd de China
Town van Londen. De Gerard
Street kent vele Chinese restau
rants, supermarkten, boekwinkels
en telefooncellen met pagode-da
ken. Mozart trad als kind op in So
ho en Karl Marx schreef er zijn Ka
pitaal. De componisten Wagner en
Handel verbleven in Soho.
Vandaag zijn alle hoeken en ga
ten in Soho nog steeds gevuld met
familiebedrijven. Daartussendoor
zijn er tientallen filmproduktie- en
distributiebedrijven, advertentie
bureaus en anderë diensten voor
de tv- en filmindustrie van Londen
gevestigd.
Straat voor straat heeft Sohd
meer restaurants dan enige andere
wijk in Londen, variërend van Ja
panse sushibars tot een restaurant
in de stijl van de jaren 50. Er wonen
nu 4.000 mensen; voor de Tweede
Wereldoorlog waren dat er nog
12.000 en voor de Eerste Wereld
oorlog zelfs 30.000.
Soho balanceert hier en daar nog
op het randje. De doordringende
stank van onopgehaald vuilnis ver
mengt zich in sommige straten metj
het aroma van knoflookboter,!
espresso en gember.
Bryan Burroughs zegt echter:
„Soho is veilig. Er is hier geen be
delarij. Er zijn hier geen berovin
gen. Er is geen woord graffiti op de
muren van de liften. Soho lijdt een
voudig niet aan de problemen waar
de meeste stadswiiken aan liiden.",
Het initiatief voor de veranderin
gen kwam van de buurtbewoners
zelf. Zij werden moe van de
schreeuwende roze neon-reclames
met „Girls, Girls!" en van het slui
pen langs peepshows, pornofilms,
lingeriewinkels en topless-bars, el
ke keer als ze hun kinderen naar
school brachten of inkopen gingen
doen.
„De lokale gemeenschap reali
seerde zich, dat het zij of wij was.
En we wilden er zeker van zijn dat
het wij zou worden," zegt Bryan
Burrough, voorzitter van de Soho
Gemeenschap.
Soho werd synoniem voor de on
deugd tijdens de Tweede Wereld
oorlog, toen Amerikaanse soldaten
uitzwermden over de clubs en
kroegen. Medio de jaren zeventig
werd het dieptepunt bereikt, zegt
Burrough. „Er kwamen seksbio-
scopen, topless-bars, alle dingen
die volledig buiten de wet vielen.
Fatsoenlijke zaken werden ge
dwongen weg te gaan."
De 1.000 leden tellende Soho Ge
meenschap werd in 1972 opgericht.
Een van de eerste doelen was te be-
Vaten olie en tientallen ijskasten en wasmachines stonden klaar op het dak om als projectiel te dienen. reiken dat Soho tot „beschermd"
(foto anti gebied zou worden verklaard.
