FNVonder
voorwaarden
loonmatiging
Moet de echte klap nog komen?
EG-akkoord meldingsplicht
bij opbouw aandelenbezit
Griekse verkeersleiders
in honger- en slaapstaldng
Vendex wil profijt
trekken van glasnost
Financiële steun voor door
droogte getroffen boeren
Ontwikkeling wereldeconomie blijft onevenwichtig
DINSDAG 12 JULI 1983
ECONOMIE
PAGINA 7
Het arbeidsvoorwaardenbeleid is
een nadere uitwerking van het eer
der gelanceerde Deltaplan voor de
werkloosheid. De bonden hebben
zich gisteren niet op voorhand wil
len vastleggen op de hoogte van de
maximale loonontwikkeling. Eer
der had FNV-voorzitter Johan Ste
kelenburg een percentage van 1
procent genoemd, maar dat getal
viel bij een aantal leden van de fe
deratie niet zo goed. Nu is men
overeen gekomen dat uiteindelijke
hoogte van de loonstijging tijdens
de onderhandelingen met kabinet
en werkgevers moet blijken. Vol
gens cao-cordinator Jacob Draijer
is onderhandelen 'strategisch ver
standiger' dan het vooraf vaststel
len van een percentage.
Als op centraal niveau afspraken
worden gemaakt, zullen de afzon
derlijke bonden zich daar in hun
cao-besprekingen aan houden.
Mochten de centrale onderhande
lingen mislukken, dan zullen de
bonden hardere eisen stellen. In
dat geval worden de eisen afge
stemd op de financiële ruimte van
iedere bedrijfstak.
Faillissementen
Het aantal faillissementen is het
afgelopen half jaar voor het eerst
sinds 1982 weer gestegen. Van ja
nuari tot en met juni gingen 1985
bedrijven failliet tegen 1906 in de
zelfde periode vorig jaar, een stij
ging met 4 procent, zo blijkt uit ge
gevens van het Centraal Bureau
voor de Statistiek. In juni nam het
aantal faillissementen zelfs met 34
procent toe in vergelijking met de
zelfde maand vorig jaar. Ten dele is
dat overigens toe te schrijven aan
het feit dat de rechtbanken in juni
1988 meer vaste zittingsdagen voor
het uitspreken van faillissementen
hadden dan in juni 1987.
Kapitaaleisen
De presidenten van de westerse
centrale banken zijn het gisteren
eens geworden over de kapitaalei
sen voor de grote commerciële
banken. Tijdens een bijeenkomst
van de Bank voor Internationale
Betalingen (BIB), de 'centrale bank
der centrale banken' in Bazel is
vastgesteld dat de banken over ei
gen kapitaal moeten beschikken
dat acht procent uitmaakt van hun
tegoeden. Het is de eerste interna
tionale overeenkomst aangaande
bankkapitaal.
AMSTERDAM (ANP) - Amster
dams positie als financieel cen
trum moet worden verdedigd en
versterkt. Met die gedachte in het
achterhoofd is een groep vooraan
staande figuren uit de financiële
wereld en het bedrijfsleven geko
men tot de oprichting van een initi
atiefgroep 'Amsterdam Internatio
naal Financieel Centrum', die on
der leiding staat van president dr.
W. Duisenberg van De Nederlan-
sche Bank.
De groep vindt dat er een samen
hangende aanpak nodig is van de
verschillende delen van de markt
voor financiële dienstverlening. Er
is intussen een stuurgroep ge
vormd die gaat onderzoeken hoe
'Kopstukken'
op de bres
voor hoofdstad
Amsterdam het beste mee kan ko
men in de internationale financiële
wereld. Aan dat onderzoek zal wor
den meegewerkt door verschillen
de organisaties en door het advies
bureau MacKinsey. De initiatief
groep hoopt tegen het einde van
het jaar met een plan te komen.
In de groep hebben behalve Dui
senberg zitting: dr S. Bergsma
(Vereniging van Effecten Uitge
vende Ondernemingen), mr. A. van
Elk (Nederlandse Orede van Belas
tingadviseurs), mr. R. Hazelhoff
(ABN), drs. B. Baron van Ittersum
(effectenbeurs), prof.dr. P. Korte-
weg (Robeco), G. van der Lugt
(Postbank), drs. C. Maas (ministe
rie van financiën), mr. R. Nelissen
(Amro), prof. dr. W. Rutten (minis
terie economische zaken), W.
Scherpenhuijsen Rom (NMB), drs.
J. Steenmeijer( NIVRA), drs. E.
van Tijn (burgemeester van Am
sterdam). drs. T. Westerterp (Optie-
beurs), drs. H. Wijffels (Rabobank)
en dr. G. Zoutendijk (Verbond van
Verzekeraars).
DEN HAAG (GPD) De FNV wil met het kabinet en de
werkgeversorganisaties onderhandelen over een gematig
de loonontwikkeling in 1989. In ruil daarvoor wil de vak
centrale de toezegging dat de inkomens van uitkeringsge
rechtigden en ambtenaren met eenzelfde percentage zul
len stijgen. Bovendien moeten er maatregelen worden ge
nomen op het gebied van de werkgelegenheid, de arbeids
markt en scholing. Dat zijn de kernpunten uit het arbeids
voorwaardenbeleid dat de gezamenlijke FNV-bonden gis
teren in de federatieraad hebben vastgelegd.
Jaguar
De verkoop van de Britse produ
cent van luxe auto's Jaguar is in de
eerste helft van dit jaar toegeno
men met 11,5 procent tot een recor
daantal van 24.172 auto's. De omzet
in de VS verminderde met 1,3 pro
cent tot 9.897 auto's, volgens top
man Sir John Egan een gevolg van
de zwakke dollar. De verkoop in
Groot-Brittannië nam met 32 pro
cent toe tot 7.680 stuks, op het Eu
ropese vasteland met veertien pro
cent tot 4.045 auto's.
Fokker
De raad van bestuur van Fokker
heeft besloten het produktietempo
van de Fokker 100 op te voerèn tot
drie vliegtuigen per maand. Er be
hoeft geen extra produktieperso-
neel te worden aangetrokken. Het
besluit om de produktie te verho
gen is genomen met het oog op de
goed gevulde orderportefeuille.
Fokker is er tot nu toe in geslaagd
87 Fokker 100's te verkopen. In to
taal zijn op nog eens 91 vliegtuigen
opties genomen.
Suiker
De minimumprijs voor suiker is
met ingang van maandag 11 juli
met twee cent verlaagd tot 2,30 per
kilo. De verlaging is het gevolg van
de aanpassing van de prijzen van
landbouwprodukten in de Europe
se Gemeenschap. De minimum
prijs is gelijk aan de prijs waarvoor
de winkelier de suiker inkoopt, al
dus het Centraal Bureau Levens
middelenhandel.
Dat betekent volgens cao-coordi-
nator Jacob Draijer overigens niet
dat de FNV-bonden dan forse loon
eisen gaan stellen. De vakbonden
hebben afgesproken dat ze in hun
onderhandelingen evenveel aan
dacht voor scholing en werkgele
genheid zullen hebben als voor
loonsverhogingen. Alleen de Ne
derlandse Vereniging voor Journa
listen (NVJ) wilde gisteren de
ruimte voor forse looneisen open
houden.
Volgens Draijer wil de FNV wil
laten zien dat men daadwerkelijk
bereid is iets aan de werkloosheid
te doen. Wat de federatie betreft
moet die problematiek volgend
jaar voorrang krijgen. Maar als de
werkgevers niet bereid zijn in de
cao zeer concrete afspraken over
scholing en werk te maken, zal de
FNV volgens Draijer wel degelijk
hoge looneisen gaan stellen. De
cao-coördinator verwacht een wel
willend oor bij de regering te vin
den omdat 'hun werkgelegen
heidsplannen totaal mislukt zijn'.
In de afgelopen jaren hebben de
bonden een groot aantal cao's afge
sloten met een looptijd van twee of
zelfs drie jaar. In 1989 streeft de
FNV naar eenjarige contracten. De
bonden willen namelijk in 1990 de
handen vrij hebben. Dan moeten
de belastinghervorming van Oort
en dë ziektekostenplannen van de
commissie Dekker in werking tre
den, die onvoorspelbare effecten
op de lonen zullen krijgen.
Olieprijzen lager
LONDEN (Rtr) - De olieprijzen op
de vrije markt zijn gisteren omlaag
gegaan. Een bericht van Middle
East Economie Survey (MEES),
een blad dat doorgaans goed op de
hoogte is van de ontwikkelingen in
de olie-industrie, dat het niet waar
schijnlijk is dat er een spoedbijeen-
komst van de OPEC (Organisatie
Olie Exporterende Landen)
wordt gehouden, zorgde voor een
daling van ruim vijftig dollarcent
per vat (159 Liter).
Een licht herstel in de olieprijzen
trad op toen het OPEC-persbureau
Opecna berichtte dat het vijf leden
tellende prijscomité van de OPEC
bij elkaar komt nadat de secretaris
generaal van de OPEC. Subroto,
een bezoek aan de Verenigde Ara
bische Emiraten heeft gebracht.
Het prijscomité kan de dertien
OPEC-ministers in een spoedbij-
eenkomst bijeenroepen.
Maandag werd voor olie uit het
Noordzeeveld Brent voor directe
levering een prijs genoteerd van
14,60 dollar per vat tegen 15,10 dol
lar eind vorige week. De notering
van West Texas Intermediate voor
levering in augustus zakte van
15,70 tot 15,15 dollar per vat en Du-
bai-olie. eveneens voor augustus,
daalde van 13,10 dollar tot 12,70
dollar per vat.
ATHENE/SCHIPHOL (AFP/ANP)
De Griekse luchtverkeersleiders
zijn gisteren in hongerstaking ge
gaan en zullen niet meer slapen uit
protest tegen een recent bevel van
de regering om op het werk te ver
schijnen. Tevens zetten zij met de
actie hun salariseisen kracht bij.
Dit heeft de voorzitter van de vak
bond van de verkeersleiders, Ma-
nolis Anifandakis, bekendge
maakt. Hij sloot een volledige slui
ting van het Griekse luchtruim niet
uit.
De voorzitter zei dat het rege
ringsbevel 'de verkeersleiders het
recht op staken ontneemt' en dat
de onmiddellijke intrekking ervan
wordt geëist. De Griekse regering
beval de 500 verkeersleiders op 23
juni te blijven werken nadat zij
kort daarvoor een 24-uursstaking
hadden aangekondigd. Volgens
het ministerie van transport zou
een staking 'te ernstige gevolgen
hebben voor de Griekse economie
en nationale veiligheid'.
De stakende verkeersleiders ei
sen naast intrekking van het bevel
aanpassing van hun salarissen, ver
vroegd pensioen na 30 in plaats van
35 dienstjaren, en modernisering
van de apparatuur
werken. Bovendien vinden zij dat
er een betere controle op de veilig
heid in het luchtruim moet komen.
De Nederlandse luchtvaartmaat
schappijen wachten vooralsnog af
hoe de komende dagen de situatie
in het Griekse luchtruim zich zal
ontwikkelen. Voor maatregelen is
het nu nog te vroeg, aldus woord
voerders van KLM, Martinair en
Transavia Airlines.
Martinair en Transavia hebben
vandaag en morgen geen charter
vluchten van en naar Griekse be
stemmingen. Transavia heeft wel
vluchten naar Cyprus en Turkije
op schema staan voor de komende
dagen, die volgens de woordvoer
der van deze maatschappij via het
Griekse luchtruim lopen. Als de si
tuatie dat nodig mocht maken, zul
len deze vluchten buiten het
Griekse luchtruim om worden ge
leid, zo zei hij.
De KLM voert wekelijks tien re
tourvluchten op de Griekse hoofd
stad uit. Drie daarvan zijn diensten
waarop Athene als tussenstation
van en naar verder gelegen bestem
mingen wordt aangedaan. Het ko
mende weekeinde heeft ook de
KLM chartervluchten naar
Griekse vakantiebestemmingen.
NEW STANTON Een werknemer van Volkswagen test een r>
het zuidwesten van de Amerikaanse staat Pennsylvania. Het is
verrichten, want het bedrijf gaat donderdag definitief dicht.
2 Golf in de VW-fabriek in New Stanton, in
<an de laatste handelingen die hij daar zal
BRUSSEL - Over twee jaar wordt
iedereen die 10 procent of meer van
de aandelen van een aan de beurs
genoteerde onderneming bezit of
verwerft, verplicht zich bekend te
maken. De Europese ministers van
financien zijn het gisteren in Brus
sel eens geworden over een Eu
ropese richtlijn voor zo'n mel
dingsplicht.
door
Hans de Bruijn
Op die manier hoopt men het be
drijfsleven in de EG-landen beter
te beschermen tegen 'overvallen'
door onbekenden ('raiders') die in
het geheim grote aandelenpakket
ten kopen teneinde een onderne
ming te kunnen controleren. Ook
zullen de andere aandeelhouders
daardoor beter geïnformeerd kun
nen besluiten om hun stukken te
kopen of te verkopen.
Alleen Westduitsland verzette
zich gisteren tegen deze EG-richt-
lijn die nog door het Europees Par
lement moet worden goedgekeurd.
In enkele landen (Frankrijk. Enge
land. Italië) bestaat al zo'n mel
dingsplicht, in andere (zoals Bel
gië) is die in voorbereiding.
Volgens minister Ruding (finan
cien) zal deze richtlijn, die alle EG-
lidstaten verplicht moeten invoe
ren, het ordelijk verloop van de
aandelenhandel op de beurs bevor
deren. Bovendien meent hij dat de
noodzaak voor
De richtlijn bepaalt dat iedereen
- of dat nu een particulier of een be
drijf is - zich binnen zeven dagen
bekend moet maken bij een bedrijf
als hij 10 procent van de aandelen
van die onderneming heeft ge
kocht of verkocht. Het bedrijf moet
dat in beide gevallen aan de Beurs-
commissie melden en vervolgens
het publiek inlichten via adverten
ties in de grote landelijke dagbla
den. Hetzelfde geldt als aandeel
houders de grens van een derde, de
helft of tweederde van de aandelen
van een bedrijf overschrijden.
De EG-landen mogen overigens
strengere regels invoeren. Zo is in
Belgie een wetsvoorstel in behan
deling dat aandeelhouders al bij
een bezit van 5 procent verplicht
zich bekend te maken. Verhoging
van de limiet van 10 procent is niet
toegestaan.
Het Belgische voorstel is inge
diend om een herhaling te voorko
men van de gebeurtenissen rond
de Generale Maatschappij van Bel
gië. Begin dit jaar probeerde de Ita
liaanse financier Carlo de Benedet-
ti de controle over die grootste hol
ding van het land te verwerven, na
dat hij in stilte al 18 procent van de
aandelen had opgekocht.
Minister Ruding, die de richtlijn
'een zeer goede zaak' noemde, had
de grens graag bij 15 procent ge
zien, maar legde zich bij de meer
derheid neer. Hij voorziet moeilijk
heden in Nederland, omdat hier
veel aandelen aan toonder worden
verhandeld, waarvan de eigenaar
dus niet geregistreerd wordt. Dat
maakt de controle op de naleving
van de richtlijn moeilijk.
Welke straffen (in de vorm van
boetes) er komen voor mensen die
weigeren zich bekend te maken
staat nog niet vast. Ruding wil
daarover eerst overleg plegen met
minister Korthals Altes (justitie).
AMSTERDAM (ANP) - Vendex International heeft een internationaal
handels- en adviesbureau (Vroom en Dreesmann Department Stores In
ternational Trading and Consultancy) opgezet dat zich vooral zal richten
op de Oosteuropese landen.
Met deze nieuwe vennootschap wil Vendex inspelen op de politieke
koerswijziging die in de Oostbloklanden aan de gang is en die aanleiding
is voor meer begrip voor 'vrijheid van consumptie als versterkende eco
nomische factor', aldus Vendex.
Van de beleidsversoepeling in het Oostblok wordt een groei van de par
ticuliere consumptie verwacht, waardoor deze landen van belang worden
als afzetgebied voor consumentenartikelen. Geconstateerd is dat bij over
heden de behoefte aan kennis op gebieden als inkoopkanalen, distributie
en marketingmethoden toeneemt.
Voor Vendex lijkt het interessant op deze behoefte aan kennis in te spe
len. gedacht wordt onder meer aan inkoopcombinaties en samenwerking
bij het ontwikkelen van het assortiment consumptie-artikelen voor wa
renhuizen en detailhandel.
De nieuwe Vendex-dochter zal worden geleid door H. Gribnau, die tot
voor kort werkzaam was bij de warenhuizen van V D. die wegens grote
verliezen drastisch gereorganiseerd worden.
lang de weersgesteldheid van de
komende weken. Commissievoor
zitter Leahv wil dinsdag het wets
ontwerp bij het Congres indienen
en verwacht dat het - indien de pre
sident het plan steunt - vóór het
eind van de week door het Congres
wordt goedgekeurd. Reagan zelf
brengt donderdag een bezoek aan
de door de droogte getroffen gebie
den in Zuid-Illinois.
Het Amerikaanse ministerie van
landbouw zou overigens vandaag
met een rapport komen waarin
voor het eerst een standpunt wordt
ingenomen over de omvang van de
schade als gevolg van de droogte.
Het ministerie verwacht dat de
schade bij de mais- en sojabonen
teelt kleiner is dan particuliere des
kundigen menen.
Van Dijk wil
extra geld voor
ambtenaren
DEN HAAG (GPD) - Minister
Van Dijk (binnenlandse zaken) wil
150 miljoen gulden extra hebben
om de ambtenarensalarissen vol
gend jaar met 0,8 procent te kun
nen verhogen. Daarmee zou aan de
wens van de centrales van over
heidspersoneel worden voldaan.
Die vindt dat de salarissen van
ambtenaren gelijke tred moeten
houden met de salarissen in het be
drijfsleven.
Het kabinet heeft nog niet beslist
of de wens van Van Dijk zal wor
den ingewilligd. In principe zijn de
ministers Ruding (financiën) en De
Korte (economische zaken) van
mening dat nieuwe uitgavenstij
gingen door de betrokken minis
ters zelf gefinancierd moeten wor
den.
WASHINGTON (Rtr/ANP) - Voor
aanstaande leden van het Ameri
kaanse Congres, zowel van Demo
cratische als van Republikeinse
huize, bereiden momenteel een
wetsontwerp voor dat voorziet in
een financiële steun van ongeveer
5,5 miljard dollar aan boeren die
zijn getroffen door de droogte. De
steunmaatregel geldt voor die be
drijven die meer dan 35 procent
van hun oogst door de droogte heb
ben verloren, zo verklaarden
woordvoerders van het Huis van
Afgevaardigden en de Senaat.
Het Congresvoorstel behelst een
vergoeding voor tarwe-, voeder-
graan-, katoen- en rijstboeren ter
grootte van 65 procent van de voor
1988 verwachte prijzen. Het was de
bedoeling dat de Congresleden
maandagavond nog een onder
houd zouden hebben met presi
dent Reagan en met de minister
van landbouw, Richard Lyng. De
uitkomst van dit overleg is nog niet
bekend. De voorzitter van de Agra
rische Commissie, Patrick Leahy,
verwacht dat Reagan achter het
wetsontwerp staat.
De omvang van de hulp staat vol
gens economisch deskundigen in
het Congres bovendien nog lang
niet vasten kan
TOERISME Buitenlandse ho
telketens krijgen in de toekomst
ruim baan in India. De regerings
commissie voor toerisme heeft
voorgesteld de bepaling te schrap
pen dat ten hoogste veertig procent
van hotelbedrijven in buitenlandse
handen mag zijn. Met de maatregel
moet het toerisme worden bevor
derd en buitenlands kapitaal wor
den aangetrokken.
'Speculanten wierpen zichzelf uit
de ramen; voetgangers kozen kies
hun weg tussen de lichamen van
gevallen financiers". Op 24 oktober
1929 daalden de koersen op de Ne-
wyorkse effectenbeurs op onge
kende wijze. De paniek was, getui
ge de beschrijving van de Ameri
kaanse econoom John Kenneth
Galbraith, enorm.
door
Nicole Lucas
Op 19 oktober vorig jaar was de
koersval nog veel groter dan 58 jaar
daarvoor. Taferelen als op Zwarte
Donderdag bleven echter uit. Pas
enkele dagen later werd uit Miami
gemeld dat een belegger eerst zijn
adviseur en vervolgens zichzelf een
kogel door het hoofd had gejaagd.
De chaos was groot, maar paniek
als in 1929 heerste er niet.
Terecht lijkt achteraf. Want waar
de krach van 1929 de voorbode
bleek van een jarenlange economi
sche crisis, is de schade van de
beurscrisis van vorig jaar voorlopig
beperkt gebleven. Weliswaar verlo
ren duizenden medewerkers van
banken en beleggingshuizen hun
baan en nog meer aandeelhouders
(soms erg veel) geld, maar verder
groeit en bloeit de wereldhandel en
is van een economische recessie
geen sprake. In de westerse landen
daalt de werkloosheid en is de eco
nomische groei onverwacht sterk.
De koersval die bijna acht maan
den geleden plaatsvond, lijkt een
op zichzelf staand incident.
Dat is het echter allerminst, is de
stellige overtuiging van de Ameri
kaanse econoom Ravi Batra, die
met zijn boek 'De grote wereldcri
sis van 1990' goede zaken doet. In
zijn ogen is de krach van 1987 nog
maar een voorproefje van alle el
lende die ons te wachten staat. Het
bewijs daarvoor haalt hij uit het
verleden: de geschiedenis herhaalt
zich, omdat mensen vergeten le
ring te trekken uit de fouten die
vroeger zijn gemaakt. Daarom
heeft zich de afgelopen 200 jaar, al
dus Batra, iedere 30 of 60 jaar een
recessie voorgedaan gekoppeld
aan financiële paniek als de onfor
tuinlijke, maar voorspelbare afloop
van een periode met ongekende
speculatie.
Die ontstaat, aldus deze onheils
profeet, als de inkomens- en ver
mogensverdeling ongelijker
wordt. Dan gebeuren er twee din
gen. Enerzijds groeit het aantal
mensen met een laag inkomen en
die gaan meer lenen bij de bank. De
kwaliteit van de leningen die ban
ken verstrekken gaat daardoor om
laag, waardoor het financiële sys
teem kwetsbaarder wordt. Ander
zijds betekent een groei van het
aantal rijken, die nu eenmaal meer
'risico' kunnen nemen dan Jan Mo
daal, tot meer speculatie. 'Hoe gro
te de ongelijkheid, hoe omvangrij
ker de zeepbel en hoe pijnlijker het
uiteenspatten ervan'.
De beurscrisis van '87 is volgens
deze econoom nog maar een 'waar-
schuwingsstorm die aan de orkaan
voorafgaat'. In 1989 zal de definitie
ve krach toeslaan, waarna een 'bo
demloze daling van de bedrijfsacti
viteit en een scherpe stijging van
de werkloosheid' zullen volgen.
Somber
Zonder een beroep te doen op
een allesomvattende theorie over
de maatschappelijke ontwikkeling
en in minder dramatische bewoor
dingen kwam de Wereldbank vori
ge week in haar jaarlijkse World
Development Report tot soortgelij
ke sombere conclusies. Kort sa
mengevat komt de stelling van de
ze internationale instelling er.op
neer dat een wereldwijde recessie
in de jaren negentig onvermijdelijk
is als er niet snel een drastisch her
vorming komt in het economische
beleid.
De wereldeconomie vertoont in
derdaad fundamentele oneven
wichtigheden, waar de beurscrisis
weliswaar even de aandacht op
heeft gevestigd, maar waaraan nog
weinig wezenlijks is veranderd.
Het Amerikaanse begrotingstekort
bij voorbeeld werd vorig jaar vrij
algemeen als éën van de oorzaken
van de chaos op de financiële
markten gezien. Van verschillende
kanten werd aangedrongen op een
snelle actie van Washington. Er
werd echter pas na maandenlange
onderhandelingen in het Congres
en het Witte Huis een compromis
bereikt over een beperkte vermin
dering.
Toch moet het tekort verder te
rug. Niet zozeer omdat een (om
vangrijk) overheidstekort op zich
zo slecht zou zijn -afgezet tegen de
omvang van de Amerikaanse eco
nomie is het zelfs niet eens zo
groot: 2,4 procent van het nationaal
produkt tegen bijvoorbeeld 10,3
procent in Italië en 63, procent in
Nederland -, maar omdat de Ameri
kanen te weinig sparen. Dat heeft
tot gevolg dat een belangrijk deel
van het Amerikaanse overheidste
kort moet worden gefinancierd
door buitenlandse beleggers, die
daarvoor echter een hoge rente vra
gen, zeker als de dollarkoers onze
ker is.
Slecht
Behalve het overheidstekort
moet ook het Amerikaanse han
delstekort omlaag. Ook hiervoor
geldt overigens weer dat dit geen
wetmatigheid is. omdat een derge
lijk tekort altijd slecht zou zijn.
Landen in ontwikkeling bijvoor
beeld moeten nu eenmaal vaak
meer in- dan uitvoeren. Dat is ook
geen probleem, omdat ze dankzij
de produktiecapaciteit die ze daar
mee opbouwen hun schulden later
weer kunnen afbetalen.
Het Amerikaanse tekort wordt
echter vooral veroorzaakt door
overmatige consumptie. De enige
mogelijkheid om dat vol te houden
is buitenlanders ertoe te bewegen
geld naar de VS te blijven brengen,
maar dat heeft (alweer) gevolgen
voor de rentestand. Een hogere
rente is niet alleen slecht voor de
Amerikaanse economie, maar
werkt ook negatief uit -we hebben
het eerder gezien- op de economi
sche bedrijvigheid in veel andere
landen.
Via een daling van de dollar
koers zouden de Amerikanen kun-
De Newyorkse effectenbeurs.
nen proberen de export te stimule
ren (hun produkten worden im
mers goedkoper) en de invoer te
beperken (goederen en diensten
van elders gaan in prijs omhoog).
Dat veroorzaakt echter onzeker
heid op de financiële markten en
daarmee is de (wereld)economie al
lerminst gediend.
Dit alles zou de indruk kunnen
wekken dat het voorkómen van
een depressie vooral een Ameri
kaanse aangelegenheid zou zijn.
Dat is het echter allerminst. Ster
ker nog: het lachen zou ons snel
vergaan als alléén de Verenigde
Staten orde op zaken zouden stel
len. Minder invoer en een beper
king van de overheidsuitgaven kan
drastische gevolgen hebben voor
de afzetmogelijkheden van allerlei
bedrijven, overal ter wereld. West
duitsland en Japan met name zul
len dat 'gat' moeten vullen door
hun binnenlandse vraag te stimule-
Internationaal
Dat betekent dat er gezamenlijk.
gecoördineerd actie zal moeten
worden ondernomen De kansen
daarop lijken echter klein. Van de
huidige Amerikaanse president
hoeven we in dit verkiezingsjaar
geen belangrijke economische
maatregelen te verwachten. In
Westduitsland is de angst voor in
flatie nog altijd huizenhoog en ook
de Japanners lijken zich niet erg
verantwoordelijk te voelen voor de
gevolgen van hun nationale beleid
op wereldschaal.
Toch, als er uit de vorige crisis
iets te leren valt. dan is het wel hoe
schadelijk het uitblijven van inter
nationale samenwerking kan zijn.
Een Amerikaanse econoom om
schreef het zo: "Toen elk land zijn
nationale eigenbelang voorop stel
de, dolf het publieke belang van de
wereld het onderspit, en daarmee
tevens het particuliere belang van
allen". Als Ravi Batra echter gelijk
heeft en de kinderen nog wél ge
neigd zijn te leren van de fouten
van hun ouders, maar de lessen van
hun grootouders vergeten, ziet het
er somber uit.
