Help, de computer valt uit
'Het rare is dat ik nu opeens een ontdekking ben'
Uitwijkcentrum in Lelystad vangt rampen bij bedrijven op
Tanneke Hartzuiker voelt zich thuis in rol van Merel Oudenrijn
Het uitvallen van een computersysteem is niet denkbeeldig. Volgens berekeningen komt een dergelijke calamiteit per tweeduizend klanten eenmaal per
jaar VOOr (archieffoto
Een groeiend aantal bedrijven
in Nederland maakt zich
afhankelijk van computers, met
alle risico's van dien. Als het
systeem uitvalt, betekent dat
voor sommige ondernemingen
dat ze na een week failliet
zouden zijn. Het Computer
Uitwijkcentrum in Lelystad is
opgericht om zulke rampen op
te vangen. "Onze klanten
moeten rustig kunnen gaan
slapen en als er wat gebeurt
zijn wij er".
door Ad Moerman
In het Computer Uitwijk Centrum in
Lelystad staan gigantische batterij
en computers opgesteld. Het totale
vermogen bedraagt 300 gigabyte en
45 mips. Het eerste betekent dat het
centrum een opslagcapaciteit in
huis heeft voor 300 miljard tekens.
Het tweede houdt in dat alle compu
ters bij elkaar 45 miljoen instructies
per seconde kunnen verwerken
(mips miljoen instructies per se
conde).
Bij het centrum, waarnaar bedrijven
met een door een 'ramp' getroffen com
puter tijdelijk kunnen uitwijken, wordt
gewerkt met een overboekingsfactor van
vijftig. Dat wil zeggen dat elke byte'of
mip nooit meer dan vijftig maal mag wor
den verhuurd. Mochten de twee grootste
klanten van het centrum tegelijk afbran
den, dan kan het CUC deze ramp nog net
opvangen. Een derde ramp kan er dan
niet meer bij.
Tot nu toe zit het centrum nog maar
voor 13 procent volgeboekt. Het is dus
geen wonder dat het CUC zelfs op tv re
clamefilmpjes uitzendt om klanten te
winnen. Maar de mooiste reclame voor
het bedrijf werd volgens directeur G.
Wieland gemaakt door de tv-serie Me
disch Centrum West. "In de aftiteling
van Medisch Centrum West verschenen
onze gebouwen eventjes in beeld. Van
links boven naar rechts boven zag je het
CUC even door het beeld glijden", glun
dert hij trots in zijn kantoor met uitzicht
op het ziekenhuis van Lelystad, waar de
serie destijds is opgenomen.
Afhankelijk
In toenemende mate maken bedrijven
zich afhankelijk van computers met alle
risico's van dien. Als bijvoorbeeld bij de
KLM de boekingscomputers één uur
door een calamiteit dan ook uitvallen,
dan betekent dat voor de KLM een ver
lies van 10 miljoen gulden. Na een week
uitval zou het bedrijf failliet zijn. "Bedrij
ven voelen steeds meer de tentakels van
automatisering in de rug", zegt G. Wiel
and, directeur van het Computer Uitwijk
Centrum in Lelystad.
Het CUC is voor 150 Nederlandse be
drijven de allerlaatste verzekering dat
het voortbestaan niet in gevaar komt bij
computeruitval. Volgens computer-leve
rancier Siemens is het risico dat een vol
ledig computersysteem uitvalt, en dat
daardoor het bedrijf in ernstige moeilijk
heden komt, niet denkbeeldig. Volgens
berekening komt een dergelijke.calami
teit per tweeduizend klanten eenmaal
per jaar voor. Wieland: "Wij zeggen altijd
dat elk bedrijf één maal in de 40 jaar er
gens brand heeft. Dat kan ook in de cen
trale computer-ruimte zijn".
In het bedrijfsleven worden de risico's
van computeruitval steeds serieuzer ge
nomen. Leveranciers van 'no-break-in-
stallaties' zien hun omzet gestaag toene
men. Zo'n installatie houdt de stroom
voorziening op peil als er een storing is in
het gewone elektriciteitsnet. Ook be
hoort het tot de routine om computers re
gelmatig 'af te tappen'. Bij de KLM bij
voorbeeld worden de computers elke zes
uur afgetapt en de informatie wordt el
ders in een brandvrije kluis opgeslagen.
Een laatste stap in de beveiliging is het
zorgen voor uitwijkmogelijkheden.
Als de computers van het Leidsch/Alp
hens Dagblad ooit uitvallen, bestaan er
afspraken met andere krantenuitgevers
dat daarheen kan worden uitgeweken.
Andere bedrijven hebben een parallel
computersysteem dat a la minute de ta
ken van het eerste systeem overneemt.
Voor veel bedrijven is deze laatste oplos
sing echter onbetaalbaar. Deze bedrijven
kunnen een uitwijkcontract afsluiten bij
het CUC. In Waddinxveen is Nederlands
tweede uitwijkcentrum, maar daar kun
nen alleen gebruikers van Siemens-com
puters terecht. In Lelystad kunnen ge
bruikers van vrijwel alle merken compu
ters tijdelijk uit de brand worden gehol
pen.
Beveiliging
In het CUC is ruim honderd miljoen
gulden geïnvesteerd. Het gebouw kent
in Nederland qua beveiliging zijns gelij
ke niet. "Wij moeten te allen tijde aan on
ze klanten de 'back-up' garanderen. Van
daar dat we de beveiliging van dit pand
zo extreem mogelijk hebben opge
voerd", zegt Wieland.
Het CUC bestaat uit 8000 vierkante
meter kantoor met 500 werkplekken,
verdeeld over twee gebouwen. Op zich
niets bijzonders, ware het niet dat al die
plaatsen volledig ongebruikt zijn. De bu
reaus, stoelen en beeldschermen staan in
keurige steriele ruimten. Hier en daar
hangen posters aan de muur om het ge
heel een toch wat gezellige aanblik te ge
ven. Pas bij rampen bij een klant van het
CUC worden de kantoren bevolkt door
het personeel van die klant.
Het gaat bij het CUC echter niet om die
kantoren, die zijn alleen bijzonder omdat
ze leeg staan. Onder die kantoren zitten
de 'computerbunkers' waarin een gigan
tische hoeveelheid computers staat op
gesteld. Onder het motto 'rust roest'
draaien deze 24 uur per dag om ze in con
ditie te houden. "Wij zijn de grootste
klant van het elektriciteitsbedrijf met
een stroomrekening van 100.000 gulden
per maand", aldus Wieland.
De bunkers dienen als fundering van
de kantoorgebouwen en beslaan een op
pervlakte van 2000 vierkante meter. De
buitenmuur is van 80 centimeter dik
zwaar gewapend beton. Vervolgens is er
een 'spouw' van 60 centimeter, waarna
weer eenzelfde betonnen wand volgt.
Het leger heeft de constructie van de
bunker op de KMA in Breda getest met
houwitzers en bazooka's. "Een projectiel
boort zich door de eerste wand heen, in
de spouw ontploft het en de tweede
wand voorkomt schade aan de compu
ters binnen", zegt Wieland.
Mocht er in Nederland ooit een atoom
bom vallen dan zal het CUC daar weinig
schade van ondervinden, behalve dan als
ie vlak in de buurt valt. Uiteraard storten
de kantoren in, de bunkers zijn er echter
op gebouwd om het gewicht van al dat
vallend puin te dragen. Bovendien is,
door de constructie van de bunker met
veel ijzer in beton rondom, de bunker ei
genlijk een soort 'Kooi van Faraday'de
straling die bij de klap vrijkomt ketst als
het ware op al dat ijzer af. De computers
binnen kunnen dus niet door straling
ontregeld raken.
Mocht de bom op de IJsselcentrale val
len dan is er ook weinig aan de hand. In
een aparte, net zo stevige, bunker staan
aggregaten opgesteld, met voldoende
brandstof. Deze kunnen het centrum
tien dagen van voldoende elektriciteit
Tankgracht
Terroristen die het gebouw willen bin
nendringen om bijvoorbeeld de KLM de
nekslag toe te dienen, nadat ze eerst de
KLM-computers in Amstelveen hebben
vernield, zullen het ook niet gemakkelijk
hebben. Elke deur is elektronisch bevei
ligd, rondom het gebouw ligt een tank
gracht. Verder zijn overal spiedende ca
mera's. Bovendien is de grond rondom
de gebouwen voorzien van een 'grondde-
tectie-systeem'. Als een boef in het nach
telijk donker over het hek klimt dan
wordt hij door sensoren in de grond on
middellijk gesignaleerd zodra hij één
voet op de grond zet.
Om te verhinderen dat eigen personeel
de zaak saboteert, zijn alle 50 medewer
kers door de Binnenlandse Veiligheids
dienst gescreend. "Bovendien mag nie
mand zich in z'n eentje door dit gebouw
verplaatsen".
Plannen om het CUC op te richten ont
stonden ongeveer tien jaar terug. Een
stuk of veertig banken en verzekerings
maatschappijen signaleerden de risico's
verbonden aan computergebruik en
richtten een werkgroep op. die tot de
conclusie kwam dat er uitwijkfaciliteiten
nodig waren. Vooral banken haakten
daarop af, omdat die als gevolg van fu
sies al over twee centrale computersyste
men beschikten. De Rabobank heeft bij
voorbeeld een rekencentrum in Zeist en
in Eindhoven.
Ook de KLM heeft twee onafhankelij
ke rekencentra. Niettemin zijn de risico's
van computeruitval voor dit bedrijf zo
groot dat de KLM de grootste aandeel
houder is in het CUC. "En ook de banken
worden hier nog wel klant", weet Wiel
and. "Veronderstel dat de Rabo-compu-
ter in Zeist uitvalt, dan moet die in Eind
hoven alles overnemen. Maar aan die
computer 'hangen' dagelijks 300 pro
grammeurs. Waar moeten die dan blij-
Uiteindelijk bleven er zes bedrijven
over, waarvan er vier de eerste 40 miljoen
gulden op tafel legden om met het CUC
te beginnen. Het CUC is nu een zelfstan
dige bv met als grootste aandeelhouders
de NMB en de KLM, voor ieder eender
de. De overige aandelen zijn in handen
van de Societé Génerale en Aegon
Mentaliteit
"In 1982 zijn we hier van start gegaan
met onze oprichters als eerste klanten.
Bij de opening hadden we hier vijfhon
derd gasten, de creme-de-la-crème van
het bedrijfsleven. Dat kon niet missen,
dit moet een succes worden, dachten we
toen. Maar de eerste jaren bleef het stil.
er kwam geen hond bij. "Het is een ty
pisch Nederlandse mentaliteit om te
denken: Dat gebeurt ons toch niet", zegt
Wieland.
"Pas vanaf '85 begon het hier een
beetje te lopen. Doordat we de boer op
gingen. sloten we regelmatig contracten
af. Vorig jaar was de omzet 25 miljoen
gulden en sloten we het jaar voor 't eerst
af met een bescheiden winstje. In de be
ginfase hebben we in totaal ruim 20 mil
joen verlies geleden".
Bedrijven die in geval van calamitei
ten gebruik willen maken van het CUC
moeten een contract afsluiten en maan
delijks een soort verzekeringspremie be
talen. Afhankelijk van de computer-ca
paciteit die nodig is in geval van uitwijk,
kost dit minimaal 600 en maximaal zo'n
70.000 tot 80.000 gulden per maand. Zon
der een uitwijkcontract mag je als be-
dnjf-in-nood nooit gebruik maken van
de faciliteiten van het CUC.
Uiteraard moeten bedrijven die zich
bij het CUC willen 'verzekeren' aan een
aantal voorwaarden voldoen. "We heb
ben niets aan klanten die iedere week op
de stoep staan, dat moeten we voorko
men", zegt Wieland.
Zo moet de informatie van de compu
ter regelmatig worden afgetapt en de
'back-up schijven' moeten in een brand
vrije ruimte worden opgeslagen. Bij
voorkeur moet de computer-ruimte ook
over een halon-installatie beschikken.
Halon is een gas dat zwaarder is dan
lucht. Dat gas moet bij brand automa
tisch de computerruimte inspuiten. Het
gas legt als het ware een deken over het
vuur, waardoor de brand dooft. Boven
dien moet de klant goed verzekerd zijn,
zodat onmiddellijk kan worden begon
nen met her- of nieuwbouw na een ramp.
"De klanten moeten hier ook weer zo
snel mogelijk weg zijn", zegt Wieland.
Kritiek
Op het verhaal van Wieland wordt veel
kritiek geleverd, onder andere door de
Delftse professor I. Herschberg, hoogle
raar informatica aan de universiteit al
daar. De zwakte van een uitwijkcentrum
is dat slechts enkele vitale functies van
een bedrijf kunnen worden overge
plaatst en dat die centra in de praktijk
nog nooit zijn beproefd, aldus de profes
sor. Als Wieland met deze kritiek wordt
geconfronteerd verschiet hij bijna van
kleur en verheft hij zijn stem: "Die man
is academisch misvormd. Hij vertelt al
zeker 15 jaar dezelfde verhalen".
"Bedrijven hebben niet voor niets 100
miljoen gulden in dit centrum geïnves
teerd en waarom denk je dat we al 150
klanten hebben? Dat zijn wel de topbe
drijven van Nederland. Een soortgelijk
bedrijf als het onze in de Verenigde Sta
ten, waar we goede contacten mee heb
ben, sluit momenteel 45 contracten per
maand af. Daar ziet men de risico's dui
delijker dan hier".
Dat de rampenplannen van het CUC
zich nog nooit in de praktijk hebben be
wezen, ontkent Wieland ook ten stellig
ste. "Denk je dat die 50 mensen hier de
hele dag niets zitten te doen en zitten te
wachten tot er ergens een ramp gebeurt
met een centrale computer? Nee, elke
klant komt hier minstens één keer per
jaar zijn rampenplan uittesten. Dan doen
we net of een computerzaal echt uit
brandt. Als we zo'n test gaan uitvoeren
dan zijn daar vooraf hooguit twee men
sen van het betrokken bedrijf en twee
van onze mensen van op de hoogte. Me
dewerkers van ons en het betrokken be
drijf krijgen dan op de meest ongelegen
momenten een telefoontje met de mede
deling dat ze naar Lelystad moeten. Wij
laten ze in de waan dat het allemaal echt
is en keer op keer wordt bewezen dat de
rampenplannen werken".
Rose
"Herschberg heb ik al diverse malen
uitgenodigd om hier eens te komen kij
ken. Tot nu toe is hij nooit op die uitnodi
ging ingegaan. Dan bladerde hij druk in
zijn agenda en vervolgens had hij geen
ti jd", zegt Wieland. die wel erkent dat het
CUC zich nog niet echt heeft bewezen.
Niettemin, als Wieland 'de boer op
gaat' dan probeert hij bij potentiele klan
ten 'een zacht rose gevoel' over te bren
gen. "Ze moeten gewoon rustig gaan sla
pen en als er wat gebeurt dan zijn wij er".
Vijf minuten vóór het tijdstip waar
op we hebben afgesproken komt ze
binnen: klein, pittig, korte haren, in
het zwart. Tanneke Hartzuiker (32).
Ze is altijd op tijd, zegt ze achteloos.
Een gewoonte die ze heeft overge
houden aan een danscarrière. Disci
pline is daarin het wachtwoord en
dat motto hanteert ze ook als actrice.
door Margriet Hunfeld
Ze vertelt over de auditie die ze deed
voor de TROS-serie. "Ik werd uitgeno
digd voor een screentest en toen ik de pa
pieren binnenkreeg las ik de beschrij
ving van die rol: moeder van vier kinde
ren. Huh, dacht ik meteen, dat kan dus
niet, ik héb helemaal geen kinderen, hoe
moet ik zoiets dan realistisch uitbeel
den? Trouwens, die vrouw in de serie is
38 en ik ben zelf 32. Dat kan dus ook al
niet" ïiechelend: "Mijn televisiekinde
ren z jn 16 en 17, dus toen ik dat zag heb
ik meteen opgebeld en geroepen: hier is
een vergissing in het spel, jongens. Ik
ben veel te jong. Nou, kom toch maar.
zeiden ze toen, je weet nooit"
Dan, met iets van trots: "Ik werd toch
uitgekozen. Tja. Ik ben gewoon een jon
ge moeder. Formeel zou het ook kunnen.
Als ik op mijn zestiende zwanger was ge
raakt. Maar ik moest aan dat idee wel
heel erg wennen. Ik ben daar heel onze
ker over geweest. Was er echt bang voor.
Of men het zou geloven, of het niet raar
en ik had echt zoiets van: "kwam er maar
nooit een eind aan, aan dat filmen". Dat
gevoel heb ik nu ook steeds bij de opna
men van 'De Familie Oudenrijn'. Vrese
lijk eigenlijk, want ik wil absoluut niet
langer dan twee jaar die moederrol doen,
omdat je zo gauw het gevaar krijgt dat
mensen mij alleen nog maar kennen als
Merel Oudenrijn. Het lijkt me moeilijk
om van zo'n stempel af te komen. Maar:
ik kan dat nu makkelijk zeggen, ik weet
natuurlijk nooit of ik daar over twee jaar
nog zo over denk"
Zelfstandig
Op de vraag of zij moet werken om in
haar levensonderhoud te voorzien of dat
zij werkt omdat ze dat leuk vindt, zegt ze
met enige verwondering: "Ik ben ëen
zelfstandige, onafhankelijke vrouw. Ik
heb altijd voor mezelf gezorgd. Al vanaf
mijn zestiende, toen ik op kamers ging
wonen hier in Amsterdam. Hoewel ik
wel een vriend heb, heb ik niet automa
tisch het gevoel dat ik het wat rustiger
aan kan doen. Welnee. Ik blijf gewoon
doorwerken. Maar gelukkig wel omdat
ik het vooral leuk vind"
"Ik ben ook van het één in het ander
gerold, van een sterspot tot het inspre
ken van een bandje voor een radiopro
gramma. Ik heb van alles en iedereen ge
leerd, dat is mijn voordeel geweest. Bo
vendien heb ik de kans gekregen mijn
grenzen te verleggen. Ik begon met dan
sen, toen mocht ik wat zinnetjes zeggen,
vervolgens kreeg ik een rol aangeboden,
daarna kwam er een televisieserie en
toen: de film. Maar denk nou niet dat ik
voortdurend bezig ben geweest met car
rière maken. Helemaal niet, zelfs. Het
gaat nou eenmaal zoals het gaat. Zo denk
ik erover".
Het afgelopen seizoen speelde ze een
hoofdrol in de TROS-serie 'De Familie
Oudenrijn', waarin ze als moeder van het
grote gezin het middelpunt is van alle ac
tie. Onlangs is deze serie verplaatst van
de dinsdag- naar de vrijdagavond en ook
de tijd is veranderd: het programma
wordt nu uitgezonden om half acht. "Om
nog hogere kijkcijfers te krijgen", legt
Tanneke uit, "want de waardering is erg.
goed. Het probleem was gewoon het mo
ment van uitzenden"
In 1974 kwam Tanneke Hartzuiker van
de Balletacademie van Nel Roos en
sindsdien stond zy m produkties van het
Folkloristisch Danstheater en in bekende
musicals als 'Foxtrot', 'Fien' 'Madame'
en 'Pingping'. Ze werkte voor het Kathe-
ater, deed mee in jeugdtheater-produk-
ties en was het afgelopen jaar te zien in
'Drie is teveel' met Joop Doderer. "Ik
heb ook nog wat in de cabarethoek ge
daan", zegt ze. "Bij Funhouse onder an
dere. Omdat ik al snel merkte dat dansen
voor mij niet echt je van hét was. Ik kon
er niet genoeg in kwijt, vond ik"
"In de loop der jaren", legt ze uit.
"heeft mijn interesse zich toch meer ver
legd naar het acteren. Dat wil zeggen dat
het eerst dansen was met een paar
woordjes tekst. Daar werd je dan al heel
opgewonden van. Tot, in de laatste musi
cal dan, een rol met een paar dansnum-
mers. En nu ben ik voorai actrice".
over zou komen allemaal. Nu, achteraf,
schijnt het geen enkel probleem te zijn
geweest".
"Op de set", vervolgt ze, "is het alle
maal zo vanzelfsprekend. Lex (de Regt,
red.) en ik worden 'Pap en Mam' ge
noemd door de kinderen en dat betekent
dat je je automatisch verantwoordelijk
gaat voelen voor alles. Alsof je echt een
'invalmoeder' bent. Nu vind ik het alle
maal erg leuk om te doen, ook dat moe
der-zijn".
"Nee", zegt ze met enige aarzeling, "ik
zal daardoor niet zodanig beïnvloed worden
den dat ik zelf kinderen wil hebben. Hoe
wel ik er natuurlijk wel mee bezig ben op
mijn leeftijd. Of het er ooit van komt?
Ach, ik weet niet, ik zie wel. Op dit mo
ment heb ik het erg naar mijn zin, dank
zij mijn werk. Maar ik moet daar direct
aan toevoegen dat werk absoluut niet hét
doel in mijn leven is. Ik zet er beslist niet
alles voor opzij en als het morgen afgelo
pen is, dan zal ik tevreden 'terugblikken'
en denken: "Ik heb in ieder geval een
leuke tijd gehad".
"Het rare is wèl", vindt ze, "dat ik nu
opeens een nieuwe ontdekking ben. Hét
nieuwe gezicht in televisieland. Terwijl
ik eigenlijk al jaren bezig ben. Al veertien
jaar. Maar als danseres ben je natuurlijk
toch altijd wat op de achtergrond geble
ven, denk ik. Ik vind het wel heel vreemd
al die belangstelling, die ik heb gekregen
dankzij de televisieserie, maar ook door
mijn rol in 'Amsterdamned'. als Briga
dier Potter".
"Dat was trouwens ook fantastisch.
Het was mijn eerste behoorlijke filmrol
"Ik wil die moederrol absoluut niet langer dan twee jaar spelen".
(foto GPD)
