TJA, ALS
HET U NIET
OPDERUG
GROEIT
Bomexplosie
treft publiek
gby-topper
ru
Lauwe reactie Amerikanen op Airbus-drama
Sid
Vliegverkeer Italië 'verlamd'
Twee doden in Johannesburg
Partijbestand
Sovjetunie
doorgelicht
Traangas vult oude stad Jeruzalem
MAANDAG 4 JULI 1988
BUITENLAND
PAGINA 5
JOHANNESBURG (GPD/Rtr) Een zware bomexplosie
in het centrum van het Zuidafrikaanse Johannesburg, di
rect na afloop van de rugbywedstrijd tussen Transvaal en
Vrijstaat, heeft zaterdag twee blanke toeschouwers het le
ven gekost. Bijna veertig personen, voornamelijk blanken
maar ook enkele zwarten, raakten gewond. Vijf zijn er ern
stig aan toe. De politie schrijft de aanslag toe aan de verbo
den bevrijdingsbeweging ANC.
ROME Op het vliegveld van Mil
aan heeft er dit weekeinde een wa
re 'muiterij' plaatsgevonden van
170 passagiers die na urenlang
wachten te horen kregen dat hun
vliegtuig naar Napels niet zou ver
trekken. Het vliegveld van de Itali
aanse luchtvaartmaatschappij Ali
talia had 's middags al moeten ver
trekken. Toen de passagiers echter
om één uur 's nachts nog steeds op
hun bankjes zaten te wachten, be
sloten ze om in opstand te komen.
door
Marjon van Royen
Ze kregen te horen dat hun vlucht
was afgelast, vanwege het 'late
uur'. Massaal trokken ze toen naar
een ander vliegtuig, dat op het punt
stond om naar Rome te vertrekken.
De woedende passagiers blokkeer
den de toegang, en eisten een plek
je op in het toestel. Hierbij kwam
het tot botsingen met de passa
giers, die al geboekt stonden op de
vlucht naar Rome. Na lang onder-
Teveel vliegtuigen, te weinig landingsbanen en stakingen
handelen stelden de luchthaven
autoriteiten uiteindelijk een spe
ciaal vliegtuig ter beschikking, om
de gestrande Napolitaanse reizi
gers toch nog te vervoeren.
Het Italiaanse vliegverkeer be
vindt zich op dit moment in een
toestand van 'totale verlamming'.
Vertragingen van vier tot zelfs acht
uur zijn 'normaal' - zeker nu de va-
kantietijd begonnen is. Een groep
van 123 kinderen moest dit'week
einde bijvoorbeeld meer dan 15
uur wachten voordat hun vliegtuig
naar Londen vertrok. Dagelijks
worden er tientallen vluchten afge
last, vaak zonder dat de passagiers
daarvan op de hoogte worden ge
steld. De binnenlandse vluchten,
die verzorgd worden door de lucht
vaartmaatschappij ATI komen -
Binnenkort zal het Italiaanse
parlement een speciaal debat wij
den aan de chaos op de Italiaanse
vliegvelden. De overheid beschul
digde de Italiaanse luchtvaart
maatschappij Alitalia vorige week
namelijk van wanbeheer, en van
'gevaarlijke inefficiëntie'. Zo dreig
de donderdagnacht bijvoorbeeld
een passagiersvliegtuig uit Rome
te pletter te vliegen op de luchtha
ven van Reggio Calabria, in zuid-
Italië. Het vliegtuig kwam aan om
acht minuten over één. Om één uur
precies waren echter op het vlieg
veld de lichten uitgedaan, en de ra
dars stilgezet. Het personeel was
naar huis. Het vliegtuig, met ne
gentig passagiers aan boord, kon
nog net op tijd optrekken en uitwij
ken naar een ander vliegveld, een
paar honderd kilometer verderop.
Eén van de hoofdoorzaken van
de problemen in het Italiaanse
vliegverkeer is, dat er meer vlieg
tuigen zijn dan landingsmogelijk
heden. „Het is als een hond die in
zijn eigen staart bijt", zegt Feruccio
Pavolini. Pavolini is directeur van
het 'operationeel centrum' van Ali
talia. „De controletorens kunnen
geen toestemming geven om te lan
den, zolang er geen 'parkeerplaat
sen' zijn. Maar tegelijkertijd kun
nen we geen toestemming geven
tot opstijgen, zolang er nog vlieg
tuigen rondvliegen". Het gevolg is
dus: verlamming.
Naast de 'gewone' vliegproble-
men zijn er namelijk ook de stakin
gen. Al sinds het begin van dit jaar
wordt het Italiaanse vliegverkeer
geteisterd door een onophoudelij
ke reeks van stakingen. Vlieglei-
ders, piloten en grondpersoneel
komen beurtelings in actie. Vanaf
vandaag houdt het bagageperso-
neel een langzaam-aan-actie die zal
zorgen voor veel vertragingen. Ook
de Italiaanse luchtleiders hebben
voor de komende week nieuwe ac
ties aangekondigd.
Ten slotte nog een tip voor wie
met de auto of met de trein reist: de
grensovergangen met Italië zullen
vanaf vandaag gedeeltelijk geblok
keerd zijn door wilde stakingen
van het douanepersoneel. Het is
nog niet duidelijk hoe lang deze
stakingen zullen duren. Verder is
er van donderdag 7 tot zondag 10
juli een staking gepland van het
treinpersoneel van de stations van
Rome. Deze staking zal voor veel
moeilijkheden zorgen in het trein
verkeer. omdat Rome één van de
belangrijkste spoorwegknooppun
ten van Italië is.
Volgens een politiewoordvoerder
was de bom verborgen in een bij
het Ellispark-rugbystadion gepar
keerde BMW, die later gestolen
bleek te zijn. De auto was geplaatst
in de nabijheid van een bus, waar
mee jeugdige aanhangers van het
team van de Oranje Vrijstaat naar
Johannesburg waren gekomen.
Fans vergeleken de aanslag met
een aanval op het Newyorkse Yan
kee-stadion tijdens een belangrijke
honkbalwedstrijd of op het Wem-
bley-stadion in Londen na een gro
te voetbalwedstrijd.
Uit de plaats van de ontploffing
kan worden opgemaakt, dat de
aanslag was gericht op de onder
steuners van de regerende Natio
nale Partij van president Botha en
de aanhangers van de ultra-rechtse
oppositiepartij, de KP, van dr. An-
dries Treurnicht. Rugby is bij uit
stek de sport van de (blanke) Afri
kaner, die in zwarte verzetskringen
als verantwoordelijk wordt be
schouwd voor de apartheidswetge
ving. Volgens de politie had de aan
slag tot doel een "optimale slach
ting" aan te richten onder de bu
gerbevolking, aangezien de bom
was afgesteld op een tijdstip, dat
het stadion leegstroomde.
MOSKOU (AP) - De Commu
nistische Partij van de Sovjetu
nie wil vóór het eind van het
jaar elk van haar 20 miljoen le
den opnieuw op zijn geschikt
heid beoordelen. Dit blijkt uit
één van de zeven resoluties die
werden aangenomen op de na
tionale partijconferentie, die
vrijdag werd beëindigd. De
tekst van de resolutie werd za
terdag afgedrukt op de voorpa
gina van het partijblad Pravda.
Sovjet-leider Michail Gor-
batsjov drong er tijdens de par
tijconferentie op aan dat een
dergelijke beoordeling open
baar moet zijn en niet moet
plaatsvinden in kleine commis
sies of op besloten bijeenkom
sten.
Gorbatsjov zou zich op deze
wijze kunnen ontdoen van po
tentiële tegenstanders van zijn
hervormingsbeleid, maar voor
alsnog lijkt de campagne vooral
gericht op de bestrijding van de
corruptie binnen het partij
apparaat. De communistische
partij zou zo haar aanzien bij de
Sovjet-burgers kunnen verbe
teren.
De bomexplosie volgde op de be
kendmaking van de Zuidafrikaan
se politie, vrijdag, dat zij een jeug
dige 'ANC-terrorist' van 15 jaar had
gearresteerd. De jongen, Herbert
Mtshali, demonstreerde later op de
televisie hoe met een Russisch AK-
47 machinegeweer om te gaan. De
jongen vertelde op de televisie, dat
hij in Zuidafrika door een ANC-er
was gerecruteerd en via Botswana,
Zimbabwe en Zambia uiteindelijk
in Angola terecht was gekomen.
Daar zou hij zijn training hebben
ontvangen.
De verantwoordelijke minister
van wet en orde, Adriaan Vlok, zag
in de arrestatie van Mtshali een be
wijs, dat het ANC steeds meer jon
geren gebruikt voor zijn 'moordda
dige en terroristische' strijd tegen
de burgerbevolking. Ook Vlok stel
de het ANC verantwoordelijk voor
de bomaanslag in Johannesburg.
Hij zei dat het ANC weerlozen van
alle rassen aanvalt zonder zich te
bekommeren over normen.
De presentator van het Zuidafri
kaanse televisie-journaal las met
een grimmig gezicht een lijst met
namen van slachtoffers voor en
deed de unieke oproep aan de kij
kers met-hem de aanslag te veroor
delen. De meeste gewonden bij El-
lis Park waren blanke mannen
maar ook zwarten liepen verwon
dingen op. Bij ten minste 25 bom
aanslagen zijn dit jaar in Zuidafrika
zeker 21 mensen om het leven ge
komen.
PARAMARIBO (ANP/GPD) - De
Surinaamse bevelhebber Bouterse
heeft tegen de regering van Surina
me gezegd dat het leger zich ergert
aan de onderhandelingen tussen
de regering en het Junglecomman
do van Brunswijk begin vorige
week. "We zitten niet op het goede
spoor als we het leger tergen", al
dus Bouters, die hieraan toevoegde
dat de militairen de situatie zo
zoetjes aan beu worden.
Bouterse sprak bij het eenjarig
bestaan van de Nationale Demo
cratische Partij, waarvan hij ere
voorzitter is. De regering speelt
volgens Bouterse 'een spel waar
van ze de consequenties niet kan
overzien'. "Het beeld is triest, don
kere wolken hangen boven ons. We
gaan de verkeerde kant op. We zit
ten op een tijdbom", zo zei Bouter
se. De bevelhebber sprak er zijn
ongenoegen over uit dat het leger
'wordt geboycot en ondermijnd,
terwijl men doet alsof Nederland
en Frankrijk geen vuile rol spelen'.
W aarschuwing
Bouterse aan
adres regering
van Suriname
"Het leger is alle afspraken met de
gemeenschap nagekomen. Er wa
ren de meest eerlijke verkiezingen
die ooit gehouden zijn in Suriname
en we hebben de uitslag gerespec
teerd. Toch worden we door het
slijk gehaald".
Bouterse zei verder dat hij een
grote mate van zelf-kolonisatie
constateerde bij de regering, die de
ogen teveel op Nederland richt. Hij
riep de regering op geen 'uitver
koop van soevereiniteit' te houden,
maar een 'waarachtige, doelmati
ge, nationale politiek' te
Ook de Surinaamse Partij van de
Arbeid (SPA) van vakbondsleider
Derby vierde dit weekeinde het
eenjarig bestaan. Derby hekelde de
besluiteloosheid van de regering,
gevormd door het Front voor De
mocratie en Ontwikkeling. "Het
Front vraagt al een halfjaar om ge
duld. Het schuift alles voor zich uit.
Elke week moeten we horen waar
om er nog geen Surinaamse am
bassadeur in Den Haag is be
noemd. En dat geldt voor alle be
slissingen".
Volgens Derby zijn velen, ook de
Front-aanhangers, weer bang en
ondergedompeld in onzekerheid".
Maar een nieuwe militaire coup is
volgens Derby niet te verwachten.
Hij wees erop, dat in oost-Surina-
me geen conflict aan de gang is tus
sen Brunswijk en Bouterse, maar
tussen de Front-regering en Bruns
wijk. Wat Derby betreft mag het
Front nog even doormodderen,
waarna hij met plezier aan ver
vroegde verkiezingen zal deelne-
ADVERTENTIE
r Terwijl de wolken traangas opstijgen rennen demonstranten door de
e straten van het oude stadsdeel van Jeruzalem. (foto api
TEL AVIV (GPD) - Het oude stads
deel van Jeruzalem ging gisteren
schuil onder grote wolken traan
gas, tijdens de hevigste rellen van
de afgelopen twintig jaar. De on-
rust breidde zich uit naar andere
delen van oost-Jeruzalem en de po
litie verrichtte een aantal arresta
ties onder schoolkinderen die met
stenen gooiden.
De moeilijkheden begonnen gis
termorgen vroeg toen een verte
genwoordiger van de Wakf (een in
stantie die islamitische eigendom
men beheert) ontdekte dat ge
meentewerklieden begonnen wa
ren een gat te graven tegenover zijn
kantoor. De man sloeg alarm en in
een mum van tijd verscheen een
menigte jongens die de werklieden
met stenen bekogelde. Politie en
para-militaire eenheden arriveer
den, sloten de poorten van de oude
stad en zetten de achtervolging in
door de nauwe straatjes, die weldra
gevuld waren met traangas. Via de
luidsprekers van de moskee op de
Tempelberg werden de moslims
opgeroepen de straat op te gaan.
Na twee uur keerde de rust terug.
Tegen het middaguur belegde
het Israëlische ministerie van
godsdienstzaken een bijeenkomst,
waarbij ook de politie en vertegen
woordigers van de Wakf aanwezig
waren. De Israelis lieten aan het
eind ervan weten dat de graafwerk
zaamheden tenminste een aantal
dagen zullen worden uitgesteld.
Doel van het graafwerk is het
blootleggen van een toegang tot
een oud kanaal, dat anderhalfjaar
geleden is ontdekt en dat naar de
westelijke muur van de Tempel (de
"klaagmuur") loopt. De ontdek
king van het ondergrondse kanaal
heeft geleid tot spanningen tussen
de Israëlische autoriteiten en de
Wakf. Die laatste instantie is bang
dat joodse extremisten zich via het
kanaal toegang zullen verschaffen
tot het Tempelbergcomplex met de
Aksa Moskee en de Rotskoepel.
Volgens een woordvoerder van
het ministerie was de Wakf op de
hoogte van de opgravingsplannen.
Alleen wisten de mensen van het
islamitisch beheer niet wanneer
het graven zou beginnen. Dat had
den de Israëlische autoriteiten niet
willen melden, uit vrees voor onge-
reldheden.
Volgens de districts-archeoloog
van Jeruzalem waren de rellen van
gisteren de ernstigste die hij ooit in
de oude stad heeft meegemaakt,
heviger zelfs dan de onlusten na de
brand in de Aksa Moskee, in 1969.
Wie slim is koopt meteen een lot. Wont ook deze maand zijn er meer dan 1 miljoen prijzen te winnen tegenover
zo'n 2 miljoen loten. Verdeeld over 3 trekkingen. Alles bij elkaar ruim 33 miljoen gulden aan prijzen. Van een tientje
tot het half miljoen. Eerste trek-
king volgende week woensdag.
MËËR KANS IN DE STAATSLOTERIJ
Fraude
De Amerikaanse minister van de
fensie Carlucci heeft bekendge
maakt dat zijn ministerie betaling
heeft opgehouden van 2 miljard
gulden aan contracten die waar
schijnlijk frauduleus tot stand zijn
gekomen. Carlucci zei tot zijn be
sluit te zijn gekomen na inzage van
FBI-documenten. Uit de documen
ten blijkt ondermeer hoe een de
fensie-adviseur vertrouwelijke in
formatie doorspeelde over marine
contracten waarmee een bedrag
was gemoeid van meer dan 522 mil
joen dollar.
Ontploffing
In de Bondsrepubliek is een trans
porthelikopter van het leger bij
Garmisch-Partenkirchen tegen
een bergwand gevlogen en ont
ploft. Alle negen inzittenden kw.a-
men om het leven. Het toestel was
op weg naar een opleidingskamp
voor berggidsen van het leger en
viel na de ontploffing tweehonderd
meter naar beneden in een dicht
woud. De brokstukken lagen over
een halve kilometer verspreid.
Vermisten
In Indonesië worden 44 personen
vermist na een ongeluk met een
boot op de Indische Oceaan. Een
boot die maximaal 35 personen
mag vervoeren, kapseisde eind vo
rige week met 45 mensen aan
boord. De boot voer van de haven
van Padangbay op Bali naar het
dichtbij gelegen eiland Nusa Peni-
da, een reis waar de bewuste boot
doorgaans 40 minusten over doet.
Eén drenkeling werd gered door
een toevallig passerende vissers
boot.
twee andere zorgen. In de eerste
plaats de reactie van de rest van de
wereld.
WASHINGTON - Vandaag viert
Amerika z'n onafhankelijkheids-
"The Fourth of July" is één
Amerika's belangrijkste feest
dagen, een dag die bol staat van pa
rades, barbecues en vuurwerk. In
Washington wordt de Vierde Juli
traditioneel afgesloten met een
spectaculair vuurwerk. De presi
dent is daarbij doorgaans de hoog
ste aanwezige, en Ronald Reagan
zal vanavond zeker van de partij
zijn.
Nee, zei het Witte Huis gisteren,
de president is niet van plan zijn
voornemens te wijzigen. Nee, hij
door
Henk Dam
komt ook niet eerder terug uit het
presidentiële buitenverblijf Camp
David, waar hij het afgelopen
weekeinde min of meer vakantie
heeft gevierd. Vandaag rond twaalf
uur zou hij gewoon volgens plan
naar het Witte Huis gaan.
Niets wees er gisteren op dat on
der Reagan's uiteindelijke verant
woordelijkheid het één en ander
was gebeurd in de Perzische Golf.
Niets zal er vandaag op wijzen dat
het een Amerikaanse raket was die
290 onschuldige mannen, vrouwen
en kinderen de dood injoeg. De pa
rades, de barbecues en het vuur
werk zullen net zo vrolijk zijn als
vorig jaar, en het jaar daarvoor.
Het was gisteren frappant en
shockerend om te zien, hoe lauw in
Amerika werd gereageerd op het
nieuws dat de Amerikaanse krui
ser Vincennes "per ongeluk" met
z'n eigen vuurwerk een propvol
Iraans verkeersvliegtuig uit de
lucht had geschoten.
Je zou verwachten dat allerlei
mensen direct geschrokken en ver
ontwaardigd rekenschap zouden
vragen over wat, in mensenlevens
gerekend, het ergste incident was
in z'n soort. Tot gisterochtend was
dat het neerschieten van een Ko
reaanse Boeing door de Sovjetu
nie, nu bijna vijf jaar geleden, een
militaire actie die destijds massale
woede in Amerika opriep. Maar
nee, nu niets van dat alles. Alleen
Jesse Jackson sprak zijn veront
rusting over het treffen in de Golf
uit, maar hij is altijd al een tegen
stander van de Amerikaanse aan
wezigheid in dat kruitvat geweest.
Maar de Democratische presi
dentskandidaat Michael Dukakis
schortte zijn oordeel op "tot meer
bekend is". En de Democratische
fractieleider in het Huis van Afge
vaardigden, Thomas Foley, was
ook in het geheel niet geschokt.
"Het lijkt erop dat de commandant
van de Vincennes weinig tijd had
om te beslissen of het naderende
vliegtuig gevaar betekende. En zijn
eerste verantwoordelijkheid was
nu eenmaal het schip", zei hij ver
goelijkend.
De toonaangevende Republi
keinse senator Richard Lugar
prees gisteren zelfs Reagan's Golf-
beleid, en allerlei bronnen in en
buiten de regering zeiden om strijd
dat "de tragische gebeurtenis"
geen verandering van dat beleid
zou betekenen.
Kortom: wat Amerika betreft
moet het hele incident maar weer
gauw worden vergeten, 's Lands
hoogste militair, admiraal William
Crowe, die gisteren namens de re
gering mocht vertellen wat er was
gebeurd - Reagan doet dit soort
dingen alleen zelf als het om goed
nieuws gaat - zei ook dat het alle
maal Iran's eigen schuld was ge
weest.
De Airbus van de Iraanse lucht- vond zich niet in de corridor voor oorlogsoperaties in een bepaald ge-
vaartmaatschappij had niet gerea- verkeersvliegtuigen. En boven- bied uitvoert, en dan een passa-
geerd op waarschuwingen, en be- dien, aldus Crowe, "Als een land giersvliegtuig door datzelfde ge-
i Iraanse Air-
Onderzoek
Het door het Amerikaanse minis
terie van defensie aangekondigde
onderzoek zal duidelijk moeten
maken, of Iran inderdaad om de
ramp met de Airbus "heeft ge
vraagd", en of er inderdaad sprake
is geweest van "een ongeluk". Cro
we wees er gisteren op, dat de com
mandant van de Vincennes in en
kele minuten had moeten beslissen
of het vliegtuig dat volgens de ra
dar op hem afkwam, al dan niet vij
andig was. Nadat niet was gerea
geerd op vier waarschuwingen via
de militaire en drie via de civiele
noodfrequenties, besloot hij dat
het vijandig was, en liet hij de do
delijke raketten afvuren.
Daar had hij, naar de Amerikaan
se militaire normen in de Golf gere
kend, ook het recht toe. Sinds de
ramp met de Stark, die op 17 mei
vorig jaar door een Iraakse Exocet-
raket werd geraakt, hebben Ameri
kaanse schepen het recht, zelfs de
plicht om direct op vijandig geach
te vliegtuigen of schepen te schie
ten.
Militaire experts hadden giste
ren niettemin al wat vragen, met
name over de verklaring van de
commandant van de Vincennes,
dat hij had geschoten omdat hij
dacht dat er een Iraans F-14 ge
vechtsvliegtuig op hem afkwam.
Want een F-14 is veel kleiner dan
een Airbus, vliegt aanzienlijk snel
ler, en zou in een duikvlucht op de
Vincennes moeten zijn afgekomen.
Dat zou allemaal op de radar van de
Amerikaanse kruiser, die met de
allermodernste electronische ap
paratuur is uitgerust, te zien moe
ten zijn geweest.
Het onderzoek zal hierin klaar
heid moeten brengen. Voorlopig
heeft de Amerikaanse regering
Door Iran direct zelf de schuld te
geven, hoopt het Witte Huis de erg
ste kritiek al vast enige wind uit de
zeilen te nemen. De Amerikaanse
regering is met name bang voor de
bijna onweerstaanbare vergelij
king tussen deze ramp en het door
de Sovjets neerschieten van de Ko
reaanse Boeing, op 1 september
1983. Dat laatste incident werd
door de Amerikaanse minister
Shultz (buitenlandse zaken) des
tijds "walgelijk" en "een vorm van
terrorisme" genoemd.
Admiraal Crowe wees dan ook
gisteren bijna gretig op de verschil
len tussen de twee luchtrampen.
Ons incident vond plaats in oor
logsgebied, het andere niet. Wij
waarschuwden, de Russen niet, en
zovoorts.
Een tweede reden voor zorg is de
Iraanse reactie. De Amerikanen
zijn in ieder geval niet erg bang
voor een militaire actie. Iran heeft
de afgelopen weken in de oorlog te
gen Irak immers vier grote veldsla
gen verloren, en beschikt niet meer
over een vloot of luchtmacht van
enige betekenis.
Nee, als Iran reageert, zal dat via
terrorisme gaan, zo wordt in Was
hington gevreesd. Amerikaanse
ambassades in de gehele wereld
zijn dan ook in verhoogde staat van
paraatheid gebracht. Een andere
mogelijkheid is dat wraak wordt
genomen door middel van de ne
gen Amerikaanse gijzelaars in Li
banon.
