Onderwijs wil nu geld zien van studenten Ontvoerder Heijn: een robot zonder geweten Van Eekelen de gebeten hond in paspoortdrama InvloedJUm en tv is groot 'Te hoge beurs terugstorten' VISSER Belettering Lubbers herziet mening ZATERDAG 2 JULI 1988 BINNENLAND PAGINA 3 DEN HAAG (GPD/ANP) Studenten die het afgelopen jaar een grotere beurs kregen, dan waar ze recht op had den, krijgen nog tot 31 augustus de tijd het teveel ontvan gen geld terug te storten. Dit heeft het ministerie van on derwijs gisteren bekend gemaakt. Er staan nog 55.872 stu denten bij het ministerie in het krijt voor bij elkaar 95 mil joen gulden. Degenen die teveel geld ontvangen hebben en ondanks het uitstel toch niet in staat zijn tijdig terug te beta len, kunnen alsnog rekenen op een betalingsregeling. Het ministerie verlangt echter wel dat studenten hun uiterste best doen. Er komt pas een betalingsregeling als de be trokkene in elk geval een fors deel van het teveel ontvangen bedrag heeft teruggestort. Met studenten en scholieren die ten onrechte teveel ontvangen heb ben en dat ook wisten, heeft het mi nisterie geen clementie. Als zij niet voor eind augustus terugbetaald hebben, kunnen ze de deurwaarder verwachten. Het gaat hier om stu derenden die een dubbele beurs ontvangen hebben of een beurs kregen, terwijl ze hun studie al be ëindigd hadden. In totaal is 225 miljoen gulden te veel uitgekeerd, waarvan inmid dels 130 miljoen is terugontvangen. Daarvoor zijn 142.000 acceptgiro kaarten rondgestuurd. Wie nog geen girokaart ontvangen heeft, kan er komende week een ver wachten, aldus het ministerie. ADVERTENTIE hogewoerd 131 tel. 123747 leiden REKLAMEBORDEN/LETTERS/AUTOREKLAME Binnenland kort Autozwendel Een speciaal opsporingsteam van acht politiemensen heeft een omvangrijke autozwendel opge rold. De totale omvang van de zaak wordt geschat op zeven ton. In to taal zijn er 50 zaken opgelost, waar van de helft autodiefstallen. De verdachten kochten autowrakken op en verwisselden vervolgens de chassisnummers daarvan met die van de gestolen auto's. Er zijn der tien arrestaties verricht. Het gaat om inwoners van Haarlem, Velsen, Amsterdam, Terneuzen, Almelo en Zenderen, in de leeftijd van 22 tot 53 jaar. Politie Rotterdam Burgemeester Peper van Rotter dam heeft opdracht gegeven een onderzoek in te stellen naar de or ganisatie- en managementstruc tuur van het Rotterdamse politie korps. Het onderzoek zal worden uitgevoerd door prof. drs. Edelman Bos, hoogleraar organisatiestrate gie aan de Erasmus universiteit in Rotterdam. Aanleiding voor het doorlichten van het korps zijn de problemen die in de top van het korps zijn gerezen, met name rond het functioneren van korpschef, hoofdcommissaris J.C. van Dorp. Depressies Oudere mensen hebben meer last van fobieën en depressies dan kan worden opgemaakt uit de ver zoeken om hulp. Dat is gebleken uit een onderzoek naar de geestelij ke en lichamelijke gezondheid van ouderen in Eindhoven. In het ka der van het onderzoek voerde de GGD uitvoerige gesprekken met ruim 500 bejaarden tussen 65 en 75 jaar. Volgens de GGD ontbrak tot nu toe in Nederland een inzicht in de geestelijke gezondheidstoe stand van ouderen. Zoutlozingen Het kabinet wijst een Frans plan om de zoutlozingen van Franse ka- limijnen in de Rijn verder te beper ken, af. Het plan voorziet erin nu meer zout op het land op te slaan om dit later toch weer geleidelijk terug te storten in de rivier. Vol gens premier Lubbers is het Fran se voorstel niet verantwoord. "Het moet niet meer terug in de Rijn. Dat kan alleen als de zoutproduk- tie in Frankrijk gestaakt wordt of drastisch wordt beperkt waardoor de overige lozingen sterk vermin deren". Ontvoerd Een arrestatieteam van de Haag se politie heeft vrijdagmiddag in een woning in Arnhem een 9-jarig jongetje bevrijd dat op 9 juni uit zijn woonplaats Den Haag was ont- voerd. Het jongetje is door zijn ont voerders) uitstekend verzorgd. Hij meende dan ook dat hij uit logeren was, aldus de Haagsé politie. Een 22-jarige Arnhemmer is aangehou den. De vader van de jongen had schulden. Het jongetje is weer bij zijn moeder thuis. Zijn ouders le ven gescheiden. De vaste commissies voor onder wijs en onderwijsbeleid van de Eerste Kamer signaleren dat een student met aanpassingsproble men in financiële problemen komt door de nieuwe collegegeldwet. De wet moet uiterlijk dinsdag in stem ming komen opdat het collegegeld met ingang van het nieuwe studie jaar 1988/'89 kan worden verhoogd naar 1.750 gulden. Het probleem doet zich voor bij tal van groepen, zoals lichamelijk gehandicapten, Antilliaanse stu denten en studenten die door psy chische oorzaken niet hun volledi ge tijd aan de studie kunnen beste den. Als zij niet binnen twee jaar hun propaedeuse hebben gehaald mogen zij alleen verder met hun studie als extraneus, zonder studie financiering. Ook studenten uit EG-landen die zich hier, als in 1992 de binnengrenzen opengaan, laten inschrijven, kunnen in de knel ko- CDA en WD vinden het wets ontwerp na de wijzigingen van de Tweede Kamer wel verbeterd, maar behouden een "aantal be langrijke vragen en bezwaren". De PvdA is zonder meer tegen en D66 was'slechts "onder protest" bereid mee te werken aan een spoedbe- handeling van het wetsvoorstel. DEN HAAG (ANP) - Films als The Exorcist, Poltergeist en Ro semary's Baby hebben mede het klimaat bepaald waarin de ex cessen plaatsvinden zoals woensdag in Velp. Ook radio- en televisieprogramma's over para normale zaken spelen in dit ver band een rol. Dat zegt drs. F. Der- ks, godsdienst-psycholoog, ver bonden aan de Universiteit voor Theologie en Pastoraat in Heer len. Hoewel de moord op de baby in Velp natuurlijk een uitzonde ringsgeval is zouden de makers van programma's en films over paranormale zaken beslist een keer stil moeten staan bij het geen zij bij sommige mensen kunnen losmaken, zo meent Der- ks. "Labiele mensen kunnen een idee in hun hoofd geplant krij gen, waaraan ze vervolgens hun eigen problemen gaan ophan gen. De gevolgen zijn vaak niet na te gaan. De verantwoordelijk heid voor het drama in Velp ligt overigens natuurlijk niet bij pro gramma- en filmmakers over HAARLEM Een kleine, iele man met een doodsbleek gezicht, die er veel ouder uitziet dan zijn 45 jaar. Is- dat nu de man die Nederland bijna zeven maanden in zijn greep hield met de meest geruchtmakende ontvoeringszaak in de nationale criminele geschiedenis? Was deze tengere man de koelbloedige moordenaar van Ahold-topman Gerrit Jan Heijn? door Weert Schenk Dit soort vragen moeten gisteren ook zijn opgekomen in de hoofden van mevrouw Hanke Heijn, de we duwe van het slachtoffer, en haar vier kinderen. Zij waren aanwezig bij het strafproces tegen de ver dachte F. E. en konden de ogen de eerste tijd nauwelijks van hem af houden. Maar ook het gezin van E., dat eveneens in de rechtszaal zat, zal niet kunnen begrijpen dat hij in staat was tot een dergelijk misdrijf. Misschien is zijn uitstraling er niet naar, maar E. is in vele opzich ten een uniek man. Officier van jus titie mr Van der Ve,en zei dat de rechtbank zelden zo'n wonderlijk persoon op de verdachtenbank heeft gehad. Vanuit psychiatrisch oogpunt vormt E. een categorie op zichzelf, zei prof. dr Beyeart, die hem onderzocht en gisteren als ge- tuige-deskundige optrad. De uitermate goed formulerende E. toonde zich voor de rechtbank een perfectionist. Vragen van de rechtbank beantwoordde hij zeer gedetailleerd. Niet zelden corri geerde hij als een van de rechters een feit niet helemaal nauwkeurig weergaf en vaak gaf hij aanvullin gen. Maar het was allemaal ver standelijk. Volkomen emotieloos. Alsof hij buiten zichzelf was getre den en van eën afstandje verslag deed. duiveluitdrijving. Dat gaat veel te ver", aldus Derks. De psycholoog dr. J. Attevelt van de onlangs opgeheven vak groep parapsychologie van de Rijksuniversiteit Utrecht waar schuwde recentelijk nog in een proefschrift tegen de opgeklopte aandacht bij een aantal media voor het paranormale. "Pro gramma's als Het Zwarte Gat van Veronica komen vooral met blabla-verhalen, maar ze hebben een grote invloed op grote groe pen mensen". Volgens Attevelt moet er een zekere regulering komen op het gebied van para normale geneeswijzen. "De com mercie gaat met het paranormale op de loop en als er niets gebeurt komen er ongelukken van", ver klaarde Attevelt enkele weken geleden bij zijn promotie tot doc tor. Jan Dorresteijn, maker van het Veronica-programma Parallax, zegt het erg jammer te vinden dat psychologen verbanden leggen tussen het afschuwelijke exces in Velp en programma's over pa ranormale zaken. "Ook zonder Toch kan het zijn dat de E. die voor de rechtbank verscheen, niet vergeleken kan worden met de man die met dodelijke precisie de ontvoering organiseerde en uit voerde. Tot voor een paar weken geleden, zo vertelde hijzelf, leek hij te leven in een dichte mist. "Het ge voel van toen kan ik moeilijk terug krijgen." De ontvoerder kan wellicht nog het best omschreven worden als een robot die zichzelf had gepro grammeerd. 'E. voelt niet', stelde Beyeart. 'Het is dus bij hem een we ten zonder ge'weten', concludeer de mevrouw Terwee-Van Hilten, uitzendingen van Veronica over paranormale kwesties vinden om de zo veel jaar excessen plaats, maar dat betekent natuur lijk niet dat je er geen program ma's over zou mogen maken". Psychiater J.J.C. Marlet, voor zitter van de Nederlandse studie vereniging voor parapsycholo gie, is van mening dat het drama in Velp redelijk op zichzelf staat en ziet geen aanleiding algemene waarschuwingen te richten naar deze of gene. In zijn praktijk als psychiater is hij sporadisch ge confronteerd met exorcisme of duiveluitdrijving. "Ik heb meerdere mensen ont moet die zichzelf bezeten voel den door de duivel, satan, demo nen, dode of levende mensen. De vraag of het waar is dat zij para normale contacten onderhouden verschilt van geval tot geval. Ab solute zekerheid heb je daar na tuurlijk nooit over. Ik neem als wetenschapper slechts waar dat iemand zich bezeten kar» voe len". de vice-president van de Haarlem se rechtbank die het proces op in drukwekkende wijze leidde. E. beschouwde zijn plan als een militaire operatie, waarvan niet mocht worden afgeweken. Heijn was geleerd om tijdens een eventu ele ontvoering rustig te blijven en mee te werken. Dat deed hij ook op die fatale septemberdag vorig jaar, hoewel hij E. als ontvoerder niet erg serieus nam. Als hij een forse inbreuk had gemaakt op het proto col had het anders kunnen zijn af gelopen. Heijn had een voorzichtige po ging gedaan om te ontsnappen. Het DEN HAAG Het tafereeltje wek te herinneringen aan een uit de hand gelopen jongensruzie op het schoolplein. "Zij hebben ook gesla gen". jammerde de één, wijzend op zijn broers. "Jij bent begonnen", oordeelde de rest. Voor het oog van politiek Den Haag kreeg de VVD- er Wim van Eekelen deze week de verantwoordelijkheid voor de pas poort-tragedie in de schoenen ge schoven. De vraag is slechts wie de voormalige staatssecretaris van buitenlandse zaken en huidige mi nister van defensie de strop om de hals zal leggen en wie er in zijn val worden meegesleept. door Peter de Vries Het was één tegen allen tijdens de openbare verhoren voor de par lementaire commissie die het pas poortdrama onderzoekt. De ambte naren, de zakenmensen, de minis ter-president, de minister en de an dere staatssecretarissen, ze wezen allemaal naar Van Eekelen als de man onder wiens politieke leiding de affaire groeide. Minister Van den Broek zei "de staatssecretarissen voor vol aan te zien". Van Eekelens concurrent Van Amelsvoort herinnerde zich hoe de staatssecretaris van buiten landse zaken altijd riep "Ik ben competent" (kundig -red) als hij bedoelde "ik ben bevoegd". En het Kamerlid Hans Gualthérie van Weezei, woordvoerder van de grootste regeringspartij het CDA zei gisteren: "Van den Broek dele geerde alles aan Van Eekelen. Die heeft de paspoortzaak al die jaren in zijn pure eentje gedaan". Heldhaftig Van Eekelen spartelde woens dag tijdens zijn verhoor heftig te gen: hij was niet de enige verant- woordeijke geweest. Zijn verzet oogde heldhaftig en zelfverzekerd, maar het stak toch wat schril af te- vaste voornemen van E. was om de Ahold-directeur 's avonds om het leven te brengen. Als Heijn eerder was weggelopen, had de ontvoer der zichzelf van het leven beroofd, onthulde hij. "Dat kon ik niet zeg gen, dus waarschuwde ik: Als u, nogmaals probeert te ontsnappen, dood ik u en daarna mijzelf." De robot zou bij mislukking zichzelf opblazen. Dat had hii trou wens ook met zichzelf afgesproken als de losgeldoverdracht bij Wolfheze niet goed zou gaan. "Ik was er op voorbereid dat er voor mij geen andere uitweg kon zijn. Ik hield er rekening mee dat er allerlei gen de verdediging die zijn opvol ger René van der Linden koos. Van der Linden, die de "kar met vier kante wielen" vanaf 1986 probeer de te trekken, wist zijn plaats. Als de commissie hem wat te verwijten had, moest ze het maar zeggen. De beschuldigingen klonken daar door opeens een stuk minder De munitie tegen Van Eekelen is in ruime mate voorradig. De amb tenaren van het ministerie van Bui tenlandse Zaken konden jarenlang ongestoord hun gang gaan. Ze mochten ruzie maken met Binnen landse Zaken en de gemeenten. Ze mochten de concurrerende Staats drukkerij en Joh. Enschedé nogal hardhandig buitenspel zetten bij het verlenen van de paspoortorder aan KEP. Ze mochten "gezamenlijk brain stormen" met KEP over de opzet van de nieuwe pas, en lieten zich daarbij enthousiast maken voor een "compleet systeem" van pas poortuitgifte, invullen, registratie en verstrekking. Dat het systeem slechts op de tekentafel bestond, maakte de uitdaging alleen maar groter. Koning Paspoort Piet de Visser, tot voor kort een vrij onbekend PvdA-Kamerlid, vatte de voor de hand liggende conclusie gisteren als volgt samen: "Het begin was abominabel. Van Eekelen wist ab soluut niet wat er aan de hand was. De ambtenaren gingen ongecon troleerd hun gang". Gedrocht De enquêtecommissie zal waar schijnlijk ook harde noten kraken over de vorm die de samenwerking van ambtenaren en bedrijfsleven uiteindelijk zou aannemen. Het contract tussen KEP en de Staat is een juridisch gedrocht. Aan de ene kant privatiseert de overheid de hele paspoortproduktie, aan de an dere kant zitten de ambtenaren permanent op de stoel van de be mensen achter de bomen zouden staan." De programmering van E. bood op de dag van de ontvoering geen enkele mogelijkheid voor improvi satie. Een hele dag vreedzaam op trekken met zijn slachtoffer, het praten over muziek, filosofie en de kinderen van Heijn veroorzaakte geen gevoelens van twijfel of me delijden. Grafschennis "Ik had die dag geen gevoelens", zei E. Toch durfde hij de dode Heijn niet te fouilleren om in diens agenda te kijken waarin hij in de loop van de dag aantekeningen, mogelijk over de ontvoering, had gemaakt. Dat ervoer de verdachte als soort grafschennis. Maar met het afsnijden van de pink had hij geen moeite. Dat hoorde in de pro grammering. Prof. Beyeart zei dat er veel men sen zijn die hun gevoel op zij kun nen zetten. "Maar in die mate, zo to taal, zo chronisch als E. dat heeft, dat komt maar heel weinig voor. Het is nauwelijks denkbaar dat een mens, zij het onbewust, zijn gevoel zo kan uitschakelen.' De psychiater zei dat E. volko men ongestoord heeft kunnen den ken. De ontvoerder is zeer intelli gent. 'Maar het gevoel is ook een kompas. Dat was hij Jcwijt. Het ge weten wordt dan uitgeschakeld.' E. bevestigde: "Ik vind het verwerpe lijk wat ik gedaan heb, maar ik voel er niets bij." Volgens de Utrechtse psychiater is het niet uitgesloten dat E. weer een soortgelijke misdaad pleegt na een eventuele terugkeer in de maatschappij. Hij baseert dat op de diepe gevoelens van haat en wrok ten aanzien van een aantal collega's met wie hii in Nijmegen in het Pro ject Nieuwe Banen heeft samenge werkt en ten opzichte van een rech ter die hem in een civiele procedu drijfsdirectie. Van Eekelen was ook voor dat contract verantwoor delijk. Zijn verweer dat zijn politie ke verantwoordelijkheid niet hel der was afgebakend is niet alleen door minister Van den Broek weer sproken. Voor Van Eekelens daden be staat slechts één politieke straf maat: aftreden. Maar daarmee be ginnen ook de politieke proble men. Het tweede kabinet-Lubbers kent meerdere ministers die falend management verweten kan wor den en die desalniettemin mochten blijven zitten. Ook is het nog maar de vraag hoe ver de WD mee zal gaan in de kritiek op de partijge noot. Binnen de WD-fractie be staat weliswaar de nodige kritiek op Van Eekelen, maar een eigen bewindsman naar huis sturen blijft politiek een uiterst zware operatie Van Eekelen is bovendien niet de enige die fouten in de paspoort- zaak aangewreven kunnen wor den. Zijn opvolger Van der Linden (CDA) slaagde er immers ook niet in de zaak onder controle te krij gen. De manier waarop Van der Linden omsprong met de twijfels over de fraudebestendigheid van de nieuwe pas heeft geen sterke in druk gemaakt. De blokkade die de CDA-staatssecretaris waarschijn lijk heeft opgeworpen tegen een versterking van het management bij KEP is onbegrijpelijk. Het wegzenden van Van der Lin den brengt echter nieuwe politieke problemen met zich mee. Het zou betekenen dat de Kamer (ook) slecht te spreken is over het beleid dat de afgelopen maanden gevoerd is in de paspoortzaak. De advoca ten van KEP zullen zich die buiten kans niet laten ontglippen, mocht het tot een proces tussen KEP en de Staat komen. Hoe meer be windslieden de laan worden uitge stuurd, hoe hoger de financiële schade voor de Staat kan worden. Ook politieke principes hebben hun prijs. re tegen die collega's in het onge lijk stelde. "Die wrok heeft hij omgezet in voor hem een grootse daad. Maar het heeft niets opgelost. De wraak gevoelens zijn niet verminderd, maar door de ontvoeringszaak slechts tijdelijk op de achtergrond geraakt", aldus Beyeart, die wel ge looft dat E. na een langdurige the rapie is te genezen. E. bleef zelf heel lang stil na de vraag van mevrouw Terwee-Van Hilten waarom hij "in hemels naam" de ontvoeringszaak op touw had gezet. "Ik weet het niet pre cies". Niettemin kon hij zich gro tendeels terugvinden in de spiegel die Beyart hem voorhield. Hij is er ook erg van geschrokken. Strohalm "Ik heb moeite met mezelf. Als het werkelijk zo is dat ik zo weinig gevoelens heb ten aanzien van de verschrikkelijke dingen die ik heb gedaan..." "...dan kunt u dat niet verdra gen", vulde mevrouw Terwee-Van Hilten na een lange stilte aan. "Nee", klonk het daarop zacht. E. vroeg zich af of hij zonder nor male gevoelens wel op deze wereld mag leven. Hij ziet een psychothe rapie voor hem als een laatste stro halm. "Als het gevolg kan zijn dat ik. als ik het onparlementair mag uitdrukken, lekkerder in mijn vel ga zitten, zeg ik: graag. Maar nie mand kan me die garantie geven." Prof. Beyeart constateerde op dit moment geen zelfmoordneigingen bij E., maar waarschuwde dat die later wel kunnen komen. Hij sprak in dat verband van een 'balans-stii- cide', waartoe iemand komt die op zijn leven terugkijkt en tot een ne gatieve conclusie trekt. E. concludeerde zelf in zijn slot woord, met enigszins trillende stem: "Ik leef in een nachtmerrie, •waaruit ontwaken niet mogelijk 'Koning Paspoort', Tweede-Kamerlid Piet de Visser (PvdA) (foto gpd) DEN HAAG (GPD) Premier Lubbers heeft minister Van den Broek (buitenlandse zaken) medio februari in Brussel niet gevraagd de pas poortzaak van zijn staatssecretaris Van der Linden over te nemen. "Mijn opzet was dat Van den Broek óók aandacht zou geven aan de zaak", aldus de premier gisteren na afloop van het kabinetsberaad. Lubbers kwam tot zijn ontboezeming naar aanleiding van persberich ten over zijn verhoor door de parlementaire enquêtecommissie paspoor ten. De eerste minister gaf in zijn verhoor de stellige indruk dat hij al in februari wilde dat Van den Broek de zaak zou overnemen. Van der Lin- dén en Van den Broek ontkenden dat donderdag in hun verhoren door de commissie sterk. Zoals bekend dwong de Kamer tijdens een debat eind april Van den Broek wel om de paspoortzaak van zijn staatssecretaris over te nemen. "Ik had in februari zorgen over de zaak. Zou het wel goed zitten met tes ten van het TNO die maar uitbleven, Ik dacht dat het goed was dat Van den Broek zich in de zaak zou verdiepen", aldus Lubbers. Rituele moord op baby voer voor psychologen Politie-agenten proberen de demonstranten uit elkaar te halen. De wa terstraal moet voorkomen dat de benzine waarmee enkele Kurden zichzelf hadden besprenkeld vlam vat. (foto anp> Kurden overgoten zich met benzine in hal ministerie DEN HAAG (ANP) - Een groep van ongeveer honderd Kurden heeft gisteren de hal van het minis terie van justitie in Den Haag tijde lijk bezet. Zij eisten volgens een woordvoerder van de politie de vrijlating van iemand die politiek asiel heeft aangevraagd, maar in af wachting van zijn uitzetting vast zit. Toen zij weigerden de hal te verlaten, greep de politie in. Daarbij zijn wat klappen geval len omdat enkele actievoerders zichzelf met benzine hadden over goten. Enkele anderen zwaaiden met aanstekers, aldus de politie woordvoerder. De politie probeer de zo snel mogelijk de Kurden uit elkaar te halen. De mensen die zichzelf met benzine hadden over goten werden volledig natgespo ten. Eenmaal buiten het ministerie gooide een aantal actievoerders nog met stenen. Daarna gingen de Kurden naar het centrum waar zij nog even dreigden de kruising Amsterdam se Veerkade-Spui te bezetten, maar ook hieraan werd door de politie een eind gemaakt. rechts) en haar kinderen in de bomvolle rechtszaal. Zij konden hun ogen (foto ANP) Mevrouw Hanke Heijn (tweede lauwélijks van E. afhouden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 3