DE VLIEGENDE GLIMLACH Werken als stewardess blijft de vervulling van een meisjesdroom Nog altijd voelt menig meisje zich in de wolken als ze door 'een luchtvaartmaatschappij wordt aangesteld als stewardess. Helaas is het zo dat velen zich geroepen voelen voor dit werk, maar dat weinigen door de luchtvaartmaatschappijen worden uitverkoren. De selectie mag dan iets minder scherp zijn dan vroeger, wie het ongeluk heeft maat 40 van kleding te hebben kan elke ambitie in die richting laten varen. door Jos Heymans De motQEftn van de Boeing 737 draaien 'Warm. Vlucht HV 753 met bestemming Faro is gereed voor ver trek. Voor de vijfde keer binnen an derhalf uur vliegt een toestel met Nederlandse toeristen naar de zuid kust van Portugal. Het vliegtuig van Transavia is tot de laatste plaats bezet. Dat wordt aanpoten voor de vier stewardessen. Ze hebben precies twee uur en 48 minuten om de passagiers te informeren over de veilig heidsvoorschriften, maaltijden uit te de len, koffie en thee in te schenken en be lastingvrije artikelen te verkopen. Het is niet voor het eerst dat chef-de- cabine Els van de Kroon de passagiers "welkom aan boord" heet. Aan haar en thousiasme is het evenwel niet te mer ken dat zij bijna dagelijks hetzelfde ver haal afsteekt. En dat al vele jaren lang. "Omdat een deel van de vlucht boven zee wordt uitgevoerd demonstreren wij u nu het gebruik van het zwemvest". De ste wardessen tonen de gespen van het fel gele reddingsmiddel, wijzen naar de nooduitgangen en spoeden zich vervol gens naar de twee pantry's voor en achter in het vliegtuig om de maaltijden-gereed te maken. Werkdruk In de zomermaanden, wanneer de chartermaatschappijen dagelijkse pen deldiensten onderhouden tussen Schip hol en de landen rond de Middellandse Zee, moet al het beschikbare personeel worden ingezet. Tientallen nieuwe ste wardessen moeten worden aangetrok ken om de groeiende stroom van vakan tiegangers te begeleiden. Het seizoen be perkt zich al lang niet meer tot de maan den juli en augustus. Voor de 'seizoenar beiders' bij de luchtvaartmaatschappij en is er tegenwoordig werk van februari tot november. Hoewel jaarlijks duizenden vrouwen solliciteren naar een baan als stewardess bij een van de luchtvaartmaatschappij en, kampt met name de KLM met een te kort aan bedienend personeel. 'Onze na tionale 'trots' slaagt er niet in voldoende geschikte kandidaten aan te trekken, zo dat de huidige stewards en stewardessen deze zomer vaker en harder moeten wer ken. Die extra werkdruk heeft al geleid tot klachten van de vakbond VKC, de Vereniging Korps Cabinepersoneel. Is die werkdruk inderdaad te groot? Het is niet gemakkelijk na te gaan bij de stewardessen van de KLM, want die wei gert journalisten in contact te brengen met het cabinepersoneel. "Als er een ver schil van mening is tussen de KLM en de vakbond, dan praten we daarover aan de onderhandelingstafel. Dat doen we niet via de pers", luidt de officiële medede ling van de KLM. Dolfijntje Bij Transavia bestaat geen bezwaar te gen een reportage over het werk van het cabinepersoneel. Wie enkele uren met hen meedraait komt in elk geval tot de conclusie dat er van ongehoord lange ar beidstijden geen sprake is. De cao waakt erover dat het cabinepersoneel gemid deld niet meer dan 40 uur per week werkt. Eén vlucht per dag en maximaal drie tot vier per week. De duur van de rusttijden staat precies in de cao aange geven. Maar zo'n vlucht kan natuurlijk wel langer duren dan de acht uur die een mens gemiddeld per dag werkt. Vluch ten op Griekenland, Turkije en Israël du ren heen en terug al gauw acht uur. Daar staan weer kortere vluchten op Spanje en Portugal tegenover. meer dan enkele tientallen vierkante centimeters is al gauw een topprestatie. Serveren in een restaurant lijkt een stuk makkelijker. 'Je moet wel stevig op je benen staan, maar daar word je op ge traind", zegt Sylvia. "Soms zie je de pas sagiers angstig kijken als we koffie in schenken. Als dat maar goed gaat. En na tuurlijk gaat het weieens fout. Een glas tomatensap over een wit zomershirt, af schuwelijk! Het is mij gelukkig nog nooit overkomen, maar ik krijg alleen al bij het idee nachtmerries". Slank De beperkte ruimte speelt een niet on aanzienlijke rol bij de werving van nieuw personeel. Slanke dames genieten de voorkeur. Wie maat 40 heeft kan het wel vergeten. Officieel heet het dat Transavia geen kostuums heeft voor mensen van die omvang. "Maar de ruimte in een vliegtuig is nu eenmaal erg beperkt. Daar moetje rekening mee houden, hoe verve lend dat ook is. Twee mensen met maat 40 kunnen niet tegelijkertijd in een pantry werken", zegt mevrouw Brouwe- Andere selectiecriteria zijn leeftijd (21 tot 27 jaar), lengte (165 cm tot 185 cm), stressbestendigheid, bereidheid tot sa menwerking en gedrag. De meisjes moe ten er representatief en verzorgd uitzien. Het smoeltje vinden ze bij Transavia minder van belang. Persvoorlichtster Danka Schilp: "Kandidaten moeten een pasfoto insturen, maar van sommigen krijg je foto's in décolleté, op een terras en onder de parasol. Daar gaat het dus niet om". De kandidaat-stewardessen die niet bij voorbaat zijn afgewezen krijgen te ma ken met een strenge selectie die twee da gen duurt. Frans Meijer: "De eerste dag worden ze gescreend op hun talen. Ze moeten in ieder geval goed Engels en een andere moderne taal spreken. Daarna worden ze getest door een bureau voor toegepaste psychologie en volgt er een gesprek met cabinepersoneel. Na die eerste dag vallen er al veel af. De overge bleven kandidaten moeten de tweede dag praten met een psycholoog en de personeelschef. Ook vindt er dan een groepsdiscussie plaats en wordt er een rollenspel gehouden". Het percentage dat afvalt is enorm. Meer dan tachtig procent slaagt er niet in aan de hoge eisen te voldoen. Dat is dan ook de reden waarom de KLM niet ge noeg arbeidskrachten kan krijgen. Me vrouw Brouwerens: "De KLM heeft al tijd meteen een paar honderd mensen nodig. Wij zijn veel kleiner; we hebben meestal voldoende aan 70 tot 80 perso neelsleden. En die vinden we wel onder die vijfduizend sollicitanten". Rollenspel Wie eenmaal is aangenomen krijgt een interne opleiding die ongeveer een maand duurt. Stewardess Nelleke Kim man: "Je leert in een rollenspel hoe je met mensen in allerlei omstandigheden moet omgaan. Hoe behandel je bijvoor beeld iemand die dronken is? En hoe ga je om met mensen die doof of blind zijn". De nieuwe stewardessen worden tijdens de eerste vijf vluchten begeleid. Daarna volgt een evaluatiegesprek, dat elke maand wordt herhaald. De omgang met passagiers is lang niet altijd gemakkelijk, vinden Petra van de Berg en Coby de Ruyter. "Het publiek is veel mondiger geworden. Je wordt soms aangesproken op een manier die je ei genlijk niet wil en kan accepteren. Dan moet je maar even doof zijn". De twee hebben een voorkeur voor avond- en nachtvluchten. Op de een of andere ma nier zijn de mensen dan beter gehu meurd, vinden ze. De strenge selectie-eisen lijken een goed salaris te rechtvaardigen. Maar dat valt tegen. De stewardess verdient zo'n 3000 gulden bruto per maand, inclusief alle toeslagen zoals reiskosten, daggeld- vergoeding, onregelmatigheidstoeslag en provisie van de verkoop van belas tingvrije artikelen. Die laatste toeslag be paalt voor een belangrijk deel de hoogte van het salaris. Maar die toeslag is heel onzeker. Want wie belastingvrije spullen op Schiphol heeft gekocht zal in het vliegtuig geen inkopen meer doen. Op de terugweg ligt dat meestal wel anders. Het is best een vermoeiend vak, zo er kennen de stewardessen ruiterlijk, maar daar hebben ze voor gekozen. Voor chef- de-cabine Suzanne van Soelen, die op de terugreis naar Amsterdam de leiding heeft, is een meisjesdroom in vervulling gegaan. "Ik heb vroeger gewerkt bij het ziekenfonds. Elke dag van negen tot vijf op kantoor. Ik droomde ervan verre rei zen te maken, wilde de hele wereld zien. Die afwisseling is ontzettend leuk". De vier stewardessen op vlucht HV 753 naar Faro wekken niet de indruk elk mo ment overspannen te kunnen worden. Hun werk doen ze doelbewust, even wichtig. Het dreinende kind dat meteen na de start een keel opzet wordt met een opblaasbaar dolfijntje tot rust gebracht. Een ander kind dat tot ergernis van de meeste passagiers voortdurend door het gangpad op en neer rent wordt op vrien delijke wijze teruggedirigeerd naar de stoel. "Natuurlijk heb je weieens de nei ging zo'n jong achter het behang te plak ken. Maar dan slik je maar een paar keer". Slanke stewardessen genieten de voorkeur. De ruimte is immers beperkt, zo heet het. (foto s Roland de Bruin/GPD) telt Frans Meijer van de afdeling perso- neelzaken. Hij vliegt mee naar Faro om dat nieuw personeel (Meijer werkt sinds februari bij Transavia) kennis moet ma ken met 'het eindprodukt'. De belangstelling voor een baan als stewardess is enorm groot. "De mensen solliciteren het hele jaar door. We hoeven nooit een advertentie te plaatsen", zegt Meijer. Het aanbod is zo groot dat de maatschappijen steeds hogere eisen kunnen stellen. Een opleiding op havo- of vwo-niveau met talenpakket behoort tot die eisen. "Maar", vertelt mevrouw Riet Brouwerens van de afdeling kwali teitscontrole, "vroeger wisten ze er ook wat van. Dan kon je alleen maar stewar dess worden als je gymnasium had, van adel was of ten minste een dubbele ach ternaam had. Ik mocht in 1955, toen ik bij de KLM kwam werken, aan niemand vertellen dat ik maar hbs had". Terug naar de pantry, waar Nelleke Kimman en Sylvia de Jong elkaar in die kleine ruimte voortdurend in de weg lo pen. Thee zetten in een ruimte van niet over zes begonnen, anderhalf uur voor de start. "Vooraf spreken we af wie waar staat en wat doet. Hoe de volgorde van de bediening is en wat voor bijzonderheden er zijn. Bijvoorbeeld dieetmaaltijden. En ook worden er veiligheidstesten ge daan". Ze geniet van haar werk. "Het is niet alleen maar bedienen. Vliegen is op zich al iets bijzonders. Het leuke is dat je te maken hebt met mensen die op vakantie gaan. Ze zijn in een goede stemming en willen zich lekker laten verwennen. Ze reageren heel dankbaar, vooral de oude ren. Bij aankomst pakken ze je bij je arm. Bedankt meid, roepen ze dan". Eindprodukt Bij Transavia werken ruim 200 ste wards en stewardessen. Veertig zijn er in vaste dienst, 120 hebben een contract voor vier jaar en de rest wordt per sei zoen gecontracteerd. Het aantal verkoch te vluchten aan de touroperators bepaalt de hoeveelheid jaarcontractanten, ver- Het is hard werken als de kist vol is, er kennen Nelleke Kimman en Sylvia de Jong. Ze vliegen pas een paar weken bij Transavia en behoren tot de 80 gelukki gen die door de selectie zijn gekomen waaraan 5000 sollicitanten hebben deel genomen. Het arbeidscontract dat ze hebben getekend heeft een tijdelijk ka rakter, in november loopt de verbintenis af. Maar dat vindt Nelleke Kimman, een werkloze fysiotherapeute, niet erg. Ze is al lang blij dat ze voorlopig onder de pan- Nelleke houdt van onregelmatige werktijden. Ze is die ochtend om kwart Na elke vlucht wordt de opbrengst van de verkoop van belastingvrije artikelen geteld. De provisie daarover is een welkome aanvulling van het niet bijster hoge inkomen. "Ze zijn in een goede stemming en willen zich lekker laten verwennen. Ze reageren heel dankbaar, vooral de oude ren. Bij aankomst pakken ze je bij je arm. Bedankt meid, roepen ze dan".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 29