'Het was gewoon allemaal positief' Meejuichen, als het maar niet te veel kost Kees Jansma kijkt terug op twee dolle weken EK-verslaggeving ÉC 3? "Vaak genoeg ben ik voor y, supporters op de vlucht mi geslagen als ik iets onaardigs had geschreven", zegt Kees Jansma. Daarvan was de afgelopen weken geen sprake. Nederland was één en al Oranje, en als direct betrokkene deelde de verslaggever een beetje in de Z1 eer. Kees Jansma, een beetje voetbalmoe inmiddels, kijkt terug op twee zware weken die hij voor geen goud had willen missen. door Bart Jungmann Een week na dato is het oranje spoor nog altijd niet uitgewist. Auto-an tennes weigeren hun laatste flarden oranje los te laten, en zelfs een algen- plaag in de Noordzee maakt door haar kleur zoete herinneringen wak ker. Op een tweepersoonsbank in een nieuw bouwwijk in Gouda zit een oranje speel goedtijger met een kleine voetbal in zijn handen. Naast hem zit 'de boodschapper van het goede nieuws': Kees Jansma. In dagelijkse journaals berichtte hij tijdens het EK in Westduitsland op radio en tv over het reilen en zeilen van de Neder landse voetbalselectie. Het zijn twee inspannende weken ge weest voor Jansma. Lange dagen en kor te nachten. "Laat in de avond de tv-uit- zending van het EK-journaal, daarna be spreking wat we de volgende dag zouden doen. Dan naar het eigen hotel, want we sliepen dus niet in het spelershotel zoals sommige mensen kennelijk dachten. Maar 's morgens vroeg waren we er al weer voor het radiojournaal van kwart over acht". "Ik ging dus weg als de spelers al slie pen, en ik was er weer voordat ze opston den. En overdag waren we dan druk in de weer om trainingen te filmen of bij de komende tegenstander te kijken". Maar Kees Jansma zal niet klagen. "Iedereen moet werken, en het was natuurlijk wel heel leuk werken", zegt hij. De lof die de equipe vanuit Hilversum kreeg toegezwaaid stimuleerde Jansma en de zijnen. Het was een minimale be zetting in Duitsland: vijf man en één ca mera. Jansma: "Dat was weieens krap. Toen de spelers naar het concert van f Whitney Houston gingen dachten we: dat is leuk, daar moeten we ook bij zijn. Maar de cameraman kwam pas om tien voor elf terug en vijf minuten later was de uitzending al". Terugkijkend op de journaals zegt Kees Jansma: "Alles in ogenschouw ge nomen vind ik het goed geslaagd. Bin nen de mogelijkheden was dit het best haalbare. Al zeg ik er meteen by: het is ook toevallig dat het allemaal zo goed is uitgepakt. Als Nederland na twee wed strijden was uitgeschakeld had iedereen zijn schouders erover opgehaald. Maar het is allemaal precies zo gelopen als het moest lopen. AJsof het van tevoren was bedacht". Aangewezen man Het idee voor een dagelijks program ma uit het Nederlandse voetbalkamp was afkomstig van collega Theo Reits- ma. Nadat Oranje zich tegen Cyprus had gekwalificeerd voor het EK in Duitsland zou er zoveel op de NOS afkomen dat er iemand permanent bij de selectie moest worden gestationeerd. Die iemand moest Kees Jansma worden, vertelt de uitverkorene zelf. Door zijn goede rela ties met spelers en coach was hij daar voor de aangewezen man. "Michels was aanvankelijk niet zo en thousiast, maar begreep dat het een ma nier was om voor de rest de boot af te houden". Jansma imiteert het staccato stemgeluid van de bondscoach: "Het moet maar". De NOS-ploeg legde zick- zelf vrijwillig beperkingen op. "Als yre niet welkom waren trokken we ons te rug, als Michels zonder omstanders wil de trainen, respecteerden we dat". De spelers hadden helemaal geen moeite met de langdurige aanwezigheid van Jansma. "Ze waren er binnen paar dagen aan gewend en het werd al snel een soort afleiding. Ze kwamen 's avonds kijken bij de uitzending of 's middags als we met de montage bezig waren". Er groeide een tamelijk hechte band, en als dagelijkse ooggetuige kon Jansma daarom constateren dat er een sfeer van onverzettelijkheid binnen de spelers groep groeide. "Ook na die eerste neder laag tegen Rusland bleef iedereen er ver trouwen in houden. We hebben goed ge speeld, zo werd geredeneerd, en het kan best nog goed uitpakken. Er heerste bij de jongens heel erg het idee van nu of nooit. Het was een homogene groep, waarin absoluut geen sprake was van haat of nijd. In het begin niet bij Van Bas ten en Kieft, maar ook niet later bij Bos man en Van 't Schip". "Willem Kieft, met wie ik een speciale band heb, heeft heel eerlijk gezegd dat hij vond dat hij moest spelen. En in elk ander elftal had hij ook gespeeld. Maar Kieft zei: ik heb hiervoor gekozen, dus ik moet het maar accepteren. Ik denk ook dat dat de grote verdienste van Michels is geweest. Uit zo'n groep een elftal samen- stellen, dat is niet zo moeilijk. Maar ze al le twintig gemotiveerd houden, dat is knap". Tv-duo Ook in zijn uitzendingen heeft Jansma zijn bewondering voor de bondscoach niet onder stoelen of banken gestoken. Michels en Jansma werden een echt tv- duo. Gaandeweg het toernooi leek het tweetal zo goed op elkaar ingespeeld dat de één wist welke vraag zou worden ge steld en de ander wist welk antwoord zou volgen. "Een enige man", roept Jansma ook nu weer enthousiast. "Ontroerend, seri eus, grappig, informatief. Hij had alles. En hij was altijd bereid mee te werken. Michels had liggend op zijn bed naar Rusland-Italië gekeken toen ik hem kwam halen voor het journaal. Hij had er helemaal geen zin in. Kun je niet een an der masker opzetten (Jansma geeft op Na een week waarin het gekste gedrag als heel gewoon werd ervaren, zijn wij Nede rlanders zo langzamerhand weer de ons zo karakteristieke mening toegedaan dat gewoon doen al gek genoeg is. De voetballers hebben na hun triomftocht door het thuisland hun welverdiende rustpunt gevonden aan de costa's en de play a's. En gevreesd moet worden dat de hoogwaardigheidsbekleders de sport als vanouds weer verdringen naar de ach tergrond van hun persoonlijke interesses, nu de laatste juichtonen zijn verstomd. Het staat vast dat het Nederlandse elf tal met het behalen van de Europese voet- baltitel heeft aangetoond dat sport, en meer in het bijzonder voetbal, als ver schijnsel veel meer van maatschappelijk belang is dan minister Van Dijk laatst bevroedde. Meer dan een miljoen buiten hun oevers tredende Nederlanders wezen hem in het vorige weekeinde op de on juistheid van zijn uitlatingen. De steile bewindsman zou zich intussen kunnen afvragen of zijn uitzicht op de samenle ving niet al te zeer wordt belemmerd door de voordeur van zijn ministerie. Nu moet gezegd dat onze minister van binnenlandse zaken in elk geval de groot heid heeft opgebracht om zich de conse quentie trekkend van zijn uitspraak niet in de slipstream van het Oranje-suc ces te laten meezuigen. Al wie zich geroe pen voelde met een vlaggetje, een hoedje en een toeter uit te rusten, in elk geval niet Van Dijk. Zoals hij er ook geen me ning over heeft uitgesproken, hetgeen niet gezegd kan worden van de vele des- kundologen die dongen naar het kam pioenschap doordraven op het moment dat het Nederlands voetbalelftal bezig was een serieuze gooi te doen naar de Eu ropese titel. Dat sport voer voor psychologen is, en dan vooral voor massapsychologen, bleek ten overvloede onmiddellijk na afloop van de wedstrijd Nederland-Westduits- land. Nadat xvij de moffen hadden ver slagen, lieten ze zich in het gunstigste ge val gretig naar hun mening vragen, ter wijl er ook waren die zich ongevraagd waagden aan een diepere overpeinzing over de massale jubel. Dat we onze ande re ik zo schaamteloos blootgaven, kwam dus omdat onze jongens de Duitsers de af rekening hadden voorgehouden van een optelsom waarin de oorlog, al die gevor derde fietsen, de ergernis over al die kui- lengravers op het strand, het onrecht van 1974 en de Duitser als persoon waren ver vat. Tja, dat had ieder weldenkend mens kunnen verzinnen zonder ervoor te heb ben gestudeerd. De vraag is natuurlijk of de psycholo gische theorie klopt met de waarheid van de praktijk. En daarover' kun je net zo veel bedenkingen hebben als over de ge dachte die een massapsycholoog ontwik kelde toen hij het gedrag van Ferdi E. als ontvoerder en moordenaar van Gerrit Jan Heijn meende te moeten aanduiden als "een daad die past in de psychologie van het rijtjeshuis". Aan de psychologie als wetenschap zou deze deskundoloog meer gewicht hebben gegeven indien hij steld. Dat was na Ierland-Nederland. Jansma was juichend overeind gespron gen toen Kieft de verlossende treffer maakte ("ik wist wat die jongen allemaal had meegemaakt") en nadat hij na afloop van die wedstrijd in de kleedkamer door uitgelaten spelers in bad was gegooid. "Zo leuk vond ik dat trouwens niet. Ik had allerlei dingen in mijn borstzak en ik was bang dat ik die zou kwijtraken". Eenmaal opgedroogd kwam de bezin ning: was de verslaggever geen suppor ter geworden? Toen luidde het antwoord min of meer bevestigend, nu is het ont kennend. "Het was gewoon allemaal po sitief wat er te melden viel. En als er iets negatiefs te melden was geweest had ik dat ook wel gedaan. Daar ben ik van overtuigd. Eén keer is dat trouwens ook zo geweest, die keer dat sommige spelers naar de haptonoom Ted Troost waren ge weest. Daarvan heb ik verslag gedaan. Maar sla er de kranten verder maar op na, zelfs De Volkskrant was enthousiast. En terecht. Wie niet positief had bericht was echt idioot geweest. Het was een goed toernooi, zelfs als Nederland door Ier land was uitgeschakeld". Gevoelens "Ik zit nu twintig jaar in het vak en ik heb altijd mijn gevoelens gevolgd bij het schrijven van mijn columns. Als het slecht was, dan schreef ik dat. En ik heb de laatste jaren als sportverslaggever vrijwel alleen maar narigheid moeten melden. Ik was doorlopend bezig met rellen en gevechten. Vooraf was ik ook echt bang voor rampen. De Engelsen die de Nederlanders zouden provoceren. En vlak de Duitsers ook niet uit". "Gelukkig is het anders uitgepakt. Al thans bij de wedstrijden van Oranje kon iedereen weer eens normaal op een tribu ne gaan zitten. Lekker van het voetbal genieten, zonder bang te zijn voor toe standen. Dat is voor iedereen een hele opluchting geweest, mede daardoor is ook die euforie ontstaan. Dan blijkt voet bal weer gewoon volkssport nummer één te zijn, iets waarvan ik altijd over tuigd ben geweest". "Als het op zo'n moment dus goed gaat moet ik dat gewoon melden. Dus ben ik nu inderdaad de boodschapper van goed nieuws. Maar als ik straks weer verslag moet doen van rellen, of ik schrijf dat PSV slecht heeft gespeeld tegen Feye- noord, dan heb ik het weer gedaan. Dan is die oude tegenstelling er weer. Ook dat is volgens mij een oorzaak van het goede EK-verloop. Want ik heb ze allemaal ge zien hoor. De harde kern van Feyenoord, de harde kern van Den Haag. Die pasjes regeling heeft dus niks geholpen. Maar die tegenstelling was er ditmaal gewoon weg niet". "Of dit succes een langdurig effect heeft, ik betwijfel het. Ik ben daar be hoorlijk cynisch over. De mensen verge ten snel. Denk maar aan Heizel. Daar er niet van op de hoogte was geweest dat E. in Landsmeer in een rijtjeshuis had ge woond. Er zijn mensen die zich gaarne laten opvoeren als deskundigen en daarvan zo intens kunnen genieten dat ze er niet voor terugschrikken zich ook te begeven op de terreinen die hen niet vertrouwd zijn. Lieden aan wie jaren naderhand nog valt af te zien dat ze op het schoolplein nooit mochten meevoetballen, lieden ook die een bezoek aan een sportveld altijd als een bezoeking hebben ervaren, laten zich na een al dan niet mislukte politieke loopbaan maar al te graag strikken voor een vooraanstaande functie in een of an der sportcomité, respectievelijk sport bond. Wie erover valt dat zo'n ijdeltuit schaatser Herbert Dijkstra dan aanziet voor Olympisch medaillewinnaar Ge rard Kemkers ("mijn complimenten, ke rel") is een kniesoor. Onze gewichtige 'sportieve' Commissaris van de Konin gin had het daar op die receptie in het Canadese Calgary in zoverre bij het rech te eind dat hij in elk geval een schaatser feliciteerde. Vergeleken met. de NOC- voorzitter mag onze consul in München, die vorige week Algemeen Dagblad-jour nalist Herman Poos verwarde met Marco van Basten, zijn sportieve kennis hoog nodig bijspijkeren. Aan het lijf van minister Van Dijk in elk geval geen polonaiseals sporters zelfs sporthaters tot extase brengen. En dat siert deze ietwat wereldvreemde man dan toch weer. Zijn streepjesmond leent zich er ook niet voor om sportlieden kus send te complimenteren, zoals Van Agt dat in 1980 meende te moeten doen toen Joop Zoetemelk een keer niet de nummer 2 van de Tour de France was. De vraag mag trouwens worden ge steld inixoeverre zo'n zoen als een judas kus kan worden aangemerkt. De politiek juicht graag mee met sporters, als de sport maar niet al te veel kost. De voor malige schaatsster Ria Visser weet ervan mee te praten. Weliswaar werd ze in 1980 in Lake Placid als winnares van de zilve ren medaille op de 1500 meter logischer wijs wat minder gecomplimenteerd dan vele jaren later Yvonne van Gennip, dat nam niet weg dat destijds menige politi cus en sportbestuurder zich spiegelde aan de Olympische plak van Visser. Daags na beëindiging van haar sport- carrière moest Ria Visser zich melden bij het Gewestelijk Arbeidsbureau in Den Haag. Ze deed het op advies van Johan van der Haar, die bij de Nederlandse Sport Federatie de maatschappelijke be geleiding van sporters en oud-sporters verzorgt. Al geruime tijd is de voormali ge volleybalcoach daarmee belast, en op grond van praktijkervaringen zegt hij af en toe moeite te hebben niet te verzu ren tot cynicus. "Misschien dat de voet ballers de overheid ertoe hebben aange zet meer daadwerkelijke belangstelling voor de topsport op te brengen, maar eer lijk gezegd heb ik er een hard. hoofd in. Voor de topsporter is het klimaat in Ne derland bepaald ongunstig". Voorbeelden om die uitspraak te illu streren zijn er volgens de maatschappe- nieuw een imitatie van de bondscoach ten beste). Maar hij kwam uiteindelijk toch, en wat hij toen zei was een uitste kende analyse van de Russische ploeg. Een groot verschil met de coaches van de andere ploegen. Die kwamen meestal niet verder als: iedereen staat op scherp". "Michels is ook duidelijk veranderd, dat geeft hij zelf ook toe. Een groot ver schil met 1974. Toen was hij ook wel hu moristisch, maar verder nogal ontoegan kelijk. Hij kan het nu allemaal wat beter relativeren. Michels zal alleen nooit per soonlijk worden. Ik heb maar één keer het gevoel gehad dat hij weieens over iets anders zou willen praten. Dat was die keer dat de spelers naar het concert van Whitney Houston waren. We zaten mid den in de voorbereiding van de uitzen ding en hij liep een beetje heen en weer te dreutelen. Alsof-ie zijn ei niet kwijt kon. Maar ja, toen had ik geen tijd". Jansma merkte verder van dichtbij hoe groot het respect was dat de selectie voor Michels had. "Al tijdens de voorbe reiding kregen alle spelers zo'n houding dat ze voor die man door het vuur wilden gaan. U bent de beste coach, zeiden ze, niemand uitgezonderd. Dat is uniek". Gullit "Michels dwingt dat respect ook af. Zoals hij bijvoorbeeld bondsmensen zonder aanziens des persoons wegstuurt als ze zich te veel opdringen. Of zoals hij ook met Ruud Gullit omsprong. Hij spaarde niemand. Zo moesten alle spe lers van hem naar de uitzending van Spanje-Denemarken kijken. Gullit kwam een kwartier te laat binnen. Die had bij ons naar het Mandela-concert zit ten kijken. Michels heeft hem werkelijk de huid volgescholden en de volgende dag zat Gullit dus wel een kwartier te vroeg aan de ontbijttafel. Het was dus voor iedereen duidelijk dat je met die man geen flauwekul kon maken". "Maar daarnaast ging hij heel leuk met de groep om. En dat is toch fantastisch voor een man van zestig jaar die zich zo geliefd maakt bij die jonge jongens. Want het zijn nog echt van die jochies hè. Een heel verschil met veertien jaar geleden. Toen waren het allemaal vedetten en er werd voortdurend over geld gezeurd. Heb je daar nu iemand over gehoord?" Bij het ophalen van alle herinneringen lijkt Jansma's hart weer open te gaan. Toch kun je je afvragen of hij, door er zo dicht op te zitten, de journalistieke onaf hankelijkheid soms niet uit het oog ver loor. Hij heeft zichzelf die vraag ook ge- Hoog bezoek bij de EK-finale in München. In de middelste ring o.a. mevrouw Lubbers, de Westduitse minister van buitenlandse zaken Genscher, staatssecretaris Dees, minister Van den Broek, premier Lubbers en prins Johan Friso uiterst rechts). «0to anpi Kees Jansma: "Dan blijkt voetbal weer gewoon volkssport nummer één te zijn, iets waarvan ik altijd overtuigd ben geweest". (foto Roland de Bruin/GPD) rs». wordt alweer vrolijk gevoetbald. De KN VB zou het nu eens goed moeten aanpak ken. Het ijzer smeden nu het heet is". Nuance Jansma wil overigens niet zonder eni ge nuance kritiek leveren op de mensen die sinds zondag door iedereen bobo's (bondsbonzen) worden genoemd. "Zo slecht heeft de KNVB het nu ook weer niet gedaan. Die pasjesregeling is door toedoen van Neuberger (voorzitter van het organisatiecomité, red.) een wassen neus geworden, maar het heeft toch wel iets bijgedragen aan het goede gedrag van de supporters. De mensen moesten een heel boekwerk invullen en ze had den toch zo'n gevoel van: ik sta ergens geregistreerd". "Aan de andere kant was het natuur lijk te gek dat de KNVB tijdens het toer nooi zei: we hebben maar 3200 kaarten voor de finale en we gaan er verder niets aan doen om er meer te krijgen. Ze had den gewoon allerlei initiiatieven moeten nemen en bijvoorbeeld net zoals de Volksbank in Duitsland kaarten van Duitsers moeten kopen, ook al had dat een fortuin gekost". "De bond is in Hamburg bij Duitsland- Nederland toch ook vreselijk tekort ge schoten. Daar waren massa's kaarten over. De zwarte handelaars gooiden ze op het laatst gewoon weg. Toen wij na af loop bij onze auto kwamen lag er een heel pak kaarten voor de eretribune bo venop het dak". "Vandaar ook dat ik in de uitzending vóór de finale heb geroepen: kom maar naar München. Er zijn kaarten genoeg. De KNVB vroeg zich later af of dat wel verstandig was, maar ik heb er geen spijt van. D'r zijn nu toch zeker dertigduizend mensen in het stadion gekomen. Die hebben de dag van hun leven gehad. Nou ja, ze hebben een heel leuke middag ge had. En ook die vijfduizend mensen die er uiteindelijk niet in kwamen hebben een Fijne dag gehad. Meteen na afloop hebben we met een aantal mensen ge sproken en werkelijk niemand had er spijt van naar München te zijn gekomen. De meesten hebben toch nog de ereron- de in het stadion meegemaakt". Voetbalmoe Een paar dagen na die finale en de ge denkwaardige thuiskomst ("we hadden gehoord dat het in Nederland een gek kenhuis was, maar zoiets had niemand van ons verwacht") stond Kees Jansma afgelopen dinsdag in Alphen aan den Rijn alweer langs de lijn bij een oefen wedstrijd van Racing Club de Paris te gen Alphense Boys, zijn kluppie. Hij hield het maar één helft vol. Kees Jansma, hij geeft het toe, is een beetje voetbalmoe. De oranje speelgoed tijger, die tijdens het gesprek een tijd lang door zijn handen ging, ligt op dat moment weer in een hoek van de bank. lijk werker van de NSF legio. Om de draad bij Ria Visser op te pakken, een halfjaar na haar laatste rondje heeft ze nog altijd geen vaste job kunnen vinden. "Ik zal geen namen noemen, maar een hockeyjongen die zijn tentamen wilde verzetten omdat hij middenin de voorbe reiding op de Olympische Spelen van Se oel zit, zag zijn verzoek door zijn profes sor afgewezen. De hockeyer kreeg te ho ren dat hij ofwel moest kiezen voor zijn sportieve loopbaan, ofwel voor zijn stu die". Zeker de niet betaalde topsporter is naar de mening van Van der Haar ge doemd het succes na te jagen in een sfeer van onbegrip. Eigenlijkverzucht hij, is het razend knap dat er telkens weer spor ters opstaan die zich in een negatieve om geving positief weten te onderscheiden. Tot genoegen van velen. Maar, meent Van der Haar, weinigen beseffen dat van de sporter een onverantwoord grote in breng in zijn sportieve loopbaan wordt verwacht. Dat er volleyballers bereid zijn hun maatschappelijke ambities tijdelijk op te offeren voor hun Olympische is in dit land heel gewoon. Van der Haar: "In dit Olympische jaar is er 1,2 miljoen beschikbaar voor de top sport. We komen tonnen tekort om het mo gelijk te maken de Seoel-gangers langer dan twee maanden uit hun werk te halen. In Westduitsland heeft de overheid zestig miljoen uitgetrokken. Ik weet wel, dat land is veel groter. Maar de bedragen verschillen wel heel erg veel. Het besef dat er veel tijd en geld in topsport moet wor den geïnvesteerd is er nauwelijks. Ook binnen de NSF wordt er vreemd opgeke ken zodra je zegt dat de zwemster Conny van Bentum toe is aan een nieuwe auto. Zelf heeft ze als studente medicijnen geen geld om haar gammele kar te vervangen door een nieuwe, maar ze moet wel elke morgen om vijf uur bij het zwembad zijn omdat er geen ander trainingsuur be schikbaar is vanwege het grote aanbod van recreatiezwemmers". De moraal van zijn betoog: met de mond wordt volop steun beleden aan de sporter, en iedereen matigt zich ook een al dan niet jubelende analyse aan over diens prestaties. Maar dat er een leven is na het sportieve leven, daaraan gaan diezelfde hoogwaardigheidsbekleders volgens Van der Haar in hun juichende toespraken maar al te vaak voorbij. Een medaille laat zich zelden in klin kende munt omzetten, de maatschappe lijk werker van de NSF hoort het dage lijks. Het peloton van veelgeroemde win naars die na de afsluiting van hun spor tieve carrière in de maatschappij alsnog degradeerden tot anonieme verliezers is groter dan menige - letterlijk en figuur lijk vooraanstaande blazer zal ver moeden. GERARD VAN PUTTEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 27