'Theorie is terrorisme' Vondels 'Lucifer' in Londens West End Met CJP naar buitenland 'Verzameling aan Zee' in Haags Gemeentemuseum DONDERDAG 30 JUNI 1988 KUNST PAGINA 25 LONDEN (GPD) - Zo populair als Charlie's Angels zullen de 'Engelen van Vondel' niet wor den. Maar vast staat wel dat hun nieuw leven is ingeblazen in de eerste Engelse toneelopvoering zijn treurspel 'Lucifer'. Meer dan 300 jaar na de dood van 'de prins der Nederlandse dichters' een zeer bijzondere gebeurtenis in het Bloomsbury-Theater, op de rand van Londens West End. waar Vondel in samenspel met Samuel Beckett's 'Play' mee dingt naar de belangstelling van het Engelse theaterpubliek. door Haye Thomas Voor de jonge Engelse regis seur Peter Benedict is deze com binatie niet onlogisch. En als hij geconfronteerd wordt met de op merking dat de hedendaagse Beckett wordt gebruikt als 'lok kertje' om Vondel uit het verre Engelen in driedelige kostuums en vlotte slobberpakken grijze verleden te verkopen, dan heeft hij daar geen moeite mee. "De Engelsen kennen Beckett. Vondel niet. Die moeten zij nog ontdekken. Maar in beide geval len gaat het om gelovige mensen, die hun stukken vanuit gods dienstige overtuiging hebben ge schreven". Zullen de Engelsen Vondel ontdekken? De komende vijf da gen moeten dat uitwijzen. Want dat is in het Bloomsbury-Theater de tijd die is uitgetrokken voor het theaterdebuut van onze grootste dichter. Afgaande op de eerste en in de historie van het moment, met vooral veel Neder landse genodigden gevulde voorstelling, is de kans zeker aanwezig. Onder de regie van Pe ter Benedict heeft het oude dra ma Lucifer het stof afgeschud en opmerkelijk veel vaart en elan gekregen. De oudere engelen, zoals Ga briel. Raphael en Beëlzebub dra gen keurige driedelige kos tuums. De jongeren, zoals Luci fer, Michael en Appolion hebben het haar modieus geknipt en zijn gestoken in vlotte slobberpak- ken. Zij brengen de spanning van de hemelse onrust met volle overgave. Daarbij geholpen door het belangrijke feit dat het op Dat is de grote verdienste van de schrijver-journalist Noel Clark, die tijdens de oorlog Ne derlands heeft geleerd via Radio Oranje en zijn contacten met En gelandvaarders. In Vondel raak te hij geïnteresseerd door zijn vrouw, die er op een literaire voordracht over had horen pra ten. En toen hij in een tweede hands-boekenzaak te Oxford Lu cifer aantrof, raakte hij zó ge boeid dat hij het plan opvatte het stuk in het Engels te vertalen en vervolgens aan te passen voor het hedendaagse toneel. Dat is met grote voortvarend heid gebeurd. Met volledig be houd van de ironische humor, alsmede de tragedie van de origi nele Lucifer. Tegen het sobere decor van een strakke hemelse kantoorruimte en op een gege ven moment hoog opschietende vlammen achter het raam, als de goede en kwade engelen het met elkaar aan de stok krijgen. De bedoeling is nu om de eer ste Engelse Lucifer ook naar Ne derland te varen. Daar wordt van alle kanten aan gewerkt. Onder meer door de culturele attaché Dolf Simons van de ambassade in Londen, een van de initiatief nemers voor de opvoering in En geland. Maar ook door regisseur Peter Benedict, die op korte ter mijn gaat proberen de Engelse versie in Nederlandse theaters te plaatsen. "Ik heb het gevoel dat Vondel in Nederland verwaarloosd wordt en dat het dringend een frisse wind nodig heeft. Mis schien kunnen wij daartoe bij dragen. Nederlanders denken dat zij alleen goed kunnen schil deren en muziekmaken. En ze worden ineens heel erg beschei den als het over hun toneelkunst gaat. In Vondel heb je een dra maturg van wereldklasse. Mis schien kunnen wij dat met onze Lucifer nog eens goe'd duidelijk maken. Bovendien", zei Peter Benedict met een ondeugende glimlach, "vinden wij het ook al tijd leuk en interessant als bij voorbeeld Japanners bij ons Shakespeare komen spelen". Nieuwe galerie in Leiden Een nieuwe galerie in Leiden. Zon dagmiddag opent Irma Roefs-de Wit haar Galerie Amber, gevestigd op de begane grond van het monu- mentenpand 'Hooglandse Kerk- gracht 8'. Basis van de collectie vormen de Japanse en Chinese rol- schilderingen - kakemono- die de galeriehoudster in de loop van de 15 jaar verzamelde. Professor dr W.R. van Gulik. directeur van het Volkenkundig Museum, verricht de opening. Tenminste vijfmaal per jaar gaat de galerie bijzondere exposities brengen van werk dat op enige wij ze met Zuidoost-Azië te maken heeft. Deze keer exposeren Anne- lies Buchardt (Brussel) en Emilie Kooien (Aarle-Rixtel) met raku-ke- ramiek. Galerie Amber is geopend van woensdag tot en met zondag van 111.00 tot 17.30 uur. op een wandelpad. Verwonde ring alom, en daarmee is het kunstenaars-duo wederom ge slaagd in hun opzet vraagte kens te zetten bij de functie van een sculptuur. Dat geldt in feite voor alle beeldhouwers. Zo krijgt het beeld 'Depositum Saturnium' van Pieter Laurens Mol een ex tra dimensie door de omringen de ruimte. Het beeld: simpel gesteld een raam met regen druppels, dwingt de beschou wer eveneens tot een nadere beschouwing. Nog sterker dan bij 'Century 87' waar het eerder te zien was, schenkt Mol op een wat surrealistische manier aandacht aan zoiets alledaags als een raam en regendruppels. Een object wat heel goed uit komt in de historische omge ving is het uit marmolcum op gebouwde object 'European Aesthetic wat Harald Vlugt in 1987 heeft gemaakt. De diep groene kleur met de ontelbare rode strepen geven het geheel het idee van een reusachtige landkaart. Juist in Venetië 'vooral vroeger toch een zeer belangrijke handelsplaats' maakt het werk indruk. Inrichting De tentoonstelling 'dat mag ook wel eens gezegd' is knap in gericht. Bij het betreden van de binnenplaats wordt men ge confronteerd met beelden van Kemps en Veneman om vervol gens in de volgende zaal van el ke kunstenaar een werk te zien. Boven, in de zalen met fresco's van Lunghi en Urbani heeft el ke kunstenaar een of meerdere zalen tot zijn beschikking ge kregen. Alles bij elkaar een lust voor het oog. Hetgeen ook geldt voor de sobere, maar fraai uitgevoerde catalogus die dan ook terecht als de bekende warme broodjes over de toon bank gaan. 'La Giovanc Scultura Olandesc', Palazzo Sagredo, Cannarcgio, San ta Sofia 4199. Dagelijks open van 10- 18 uur, behalve maandag. Tot 25 september. De Amerikaan George Segal maakt met de beeldengroep 'Rush Hour' (brons 1983) veel indruk op de beeldententoonstelling. Esthetisch Evenals vorige edities van de Biënnale vallen de Japanners ook dit keer op door hun zeer estheti sche beeldtaal. Met name Uematsu Keji doet met zijn gespannen lap pen stof, gecombineerd met tak ken, de bezoeker werkelijk even verstommen. Maar na die eerste in druk valt ook zijn werk terug door een gebrak aan inhoudelijke zeg gingskracht. Typisch zijn de per fect uitgevoerde, houten bustes van Funakoshi Katsura. In weerwil, van wat over het algemeen over portretten wordt gedacht ('reactio nair, te simpel') geeft hij aan dat dit genre nog lang niet is uitgeput. Esthetisch zijn overigens ook de houten beelden van de Hongaar Imre Bukta wiens werk door de sa mensteller van de Hongaarse ten toonstelling als 'agrarische kunst' wordt omschreven. Inderdaad ge bruikt de kunstenaar allerhande landbouwwerktuigen als basis voor zijn beelden (of video's), maar hij doet dat op een bijna naïeve, idealistische wijze en juist die as pecten tillen zijn werk boven het gemiddelde uit. progressieve kant. En dat geldt ook voor het werk van andere Oost- europese landen. Ofschoon en dat vraagt om aandacht sommi ge kunstenaars uit de Oosteurope- se landen werkelijk zeer indrin gend werk tonen. Zoals bijvoor beeld Hans Vent, Eberhard Goschel of Steffen Fischer uit Oost-Duitsland. Hun schilderijen hebben qua materiaalgebruik en werkwijze veel van wat in het wes ten wel 'Neo-Expressionisme" wordt genoemd, maar weten over het algemeen langer te boeien door thematiek en zienswijze. Religieu ze onderwerpen worden behoed zaam, maar terdege onderzocht en uitgewerkt, terwijl ook meer filoso fische zaken op doordachte wijze worden verbeeld. 'Theorie is terrorisme', een uit spraak van Jean Francois Lyotard, zo typerend voor veel Westerse kunst, lijkt hier naast enkele an dere paviljoens geen opgang te doen. De veelal risicoloze kunst in de westerse paviljoens in het ach terhoofd, stemt de kunst van bij voorbeeld de genoemde Oostduit sers toch weer hoopvol. Het is jammer dat de 'glasnost' of Aristarch Lentoelov (1882-1943) tcmber. Open: dagelijks tenminste niet bepaald van een 19.00 uur. AMSTERDAM (ANP) - Met het Cultureel Jongeren Paspoort kun nen Nederlanders met ingang van september ook in Frankrijk, Bel gië, Luxemburg, Spanje, Portugal en Schotland de daar gebruikelijke kortingen krijgen bij culturele ma nifestaties. Dat zijn er soms meer dan in eigen land. Dit heeft de Fe deratie CJP bekend gemaakt. Met het oog op Europa '92 heb ben de federatie en haar zusteror ganisaties in genoemde landen hiertoe besloten. Ze laten alle dien sten gelden in eikaars landen. Ver wacht wordt dat meer EG-landen volgen. In ons land hebben ongeveer 150.000 jongeren tot 26 jaar een CJP. De afgelopen twee weken hebben al meer dan 250 musea be sloten korting te verschaffen op museumbezoek. Hier had de fede ratie samen met de Stichting Muse umjaarkaart om gevraagd. Ver wacht wordt dat dit aantal binnen kort is opgelopen tot circa 500 mu sea. De kortingen zijn niet overal gelijk; soms lopen ze op tot 100 pro cent. Ze komen in de plaats van de museumjaarkaart die met ingang van het nieuwe seizoen niet langer in het pakket van het CJP zit. Nederlandse beeldhouwers maken indruk VENETIE - Naast het werk van Henk Visch in het Nederlandse paviljoen is er door de Rijks dienst Beeldende Kunst ook een tentoonstelling ingericht onder de titel 'La Giovane Scultura Olandese' (jonge Ne derlandse beeldhouwkunst) in een monumentaal pand in het centrum van de Dogenstad. Nederland maakt goede sier met de fraaie presentatie van zes beeldhouwers in het Palazzo Sagredo aan het Canal Grande. Niek Kemps, Fortuy- n/O'Brien, Peer Veneman, Ha rald Vlugt, Pieter Laurens Mol en Henk Visch geven met plus minus 25 beelden een uitste kend overzicht van recente beeldhouwkunst in Nederland. De sculpturen, plastieken en omgevingen combineren uit stekend of vormen juist een prachtig contrast met de go tisch/byzantijnse gebouwde omgeving. Het historische bouwwerk 'dat zoals zo veel ge bouwen in Venetie behoorlijk, is verzakt en nogal wat scheu ren vertoond' samen met de vaak verleidelijke, fraai ogen de beelden maken van deze presentatie een boeiende ten toonstelling waar dan ook veel bezoekers laaiend enthousiast over zijn. De tentoonstelling begint ei genlijk al buiten, waar Fortuy- n/O'Brien vlak voor de entree het indrukwekkende beeld 'If you go down in the woods today' hebben geplaatst. Het object, samengesteld uit staal, hout, plexiglas en coniferen, is geïnspireerd op een Italiaanse tuin. Het beeld valt dan ook ei genlijk nauwelijks op tot je je realiseert dat de sierlijk uitge voerde poorten zijn afgesloten met plexiglas en de boompjes eigenlijk ook niet thuishoren 43ste Biënnale van Venetie: 60.000 vierkante meter kunst Francesco Clemente, Jannis Kou- nellis en Sandro Chia. Vooral Cle mente dwingt bewondering af met zijn heldere schildertrant en de in dringende voorstelling van twee jonge knapen die in een innige omarming zich niets lijken aan te trekken van de hen omringende duisternis. Rondom de zalen waar de Italia nen exposeren hebben de organi satoren werk van kunstenaars bij eengebracht die voor korte of lan gere tijd in Italië wonen/werken. De presentatie, getiteld 'Ambiente Italia', toont schilderijen, tekenin gen en beelden van onder anderen de Amerikanen Sol LeWitt en Cy Twombly, de Duitser Markus Lü- pertz en de Nederlander Jan Dib- bets. Het ligt voor de hand te zoe ken naar Italiaanse invloeden, maar wat dat aangaat schiet deze presentatie haar doel voorbij. Mo gelijk dat de uit Frankrijk afkom stige George d'Almeida het zonni ge koloriet te danken heeft aan zijn verblijf in Siena, maar het meren deel van de kunstenaars gaat toch zijn eigen eerder ingeslagen weg. De schilderijen van Twombly en de gemengde technieken van Dibbets zijn wat dat betreft goede voorbeelden. De pasteuze doeken van de Amerikaan en de heldere fo to-samenstellingen van de Neder lander: het heeft weinig met Italië en alles met goede kunst van doen. Vanaf 1980 is er in het Neder landse paviljoen van Gerrit Riet veld steeds het werk van één kun stenaar getoond. Voor de 43ste Biënnale wordt die lijn door Gijs van Tuyl van de Rijksdienst Beel dende Kunst voortgezet. De Bra bander Henk Visch wordt gezien als een exponent van de ook in Nederland stormachtige ontwik keling van de beeldhouwkunst. De soms fragiele en dan weer juist mo numentale sculpturen van Visch lijken speciaal gemaakt voor de heldere ruimte van Rietveld. De zo nu en dan wat surrealistische beel den contrasteren prachtig met het sobere wit van het paviljoen. Ook bij Visch valt de enorme variatie in beeld- en vormentaal op. Blijft ech ter het feit dat zijn beelden hoe dan ook weten te prikkelen. DEN HAAG (ANP) - Rudi Fuchs, directeur van het Haags Gemeente museum, wil in samenhang met dit gebouw van architect Berlage de collecties van het museum presen teren. Vanaf 2 juli is onder de titel 'Verzameling aan Zee' te zien wat de per 1 november vorig jaar aan getreden directeur bedoelt. Daar toe is het museum voor het groot ste deel opnieuw ingericht. De begane grond, de bovenver dieping en de met een glazen gang verbonden nieuwbouw van archi tect Schamhardt zijn wat inrich ting betreft veranderd. De muziek afdeling bleef onaangeroerd. Het deel van de parterre dat was open gebroken voor een keuze uit de verzameling oude kunstnijverheid, werd zoveel mogelijk in de oor spronkelijke staat teruggebracht. In de nieuwe opstelling zijn groe pen gevormd uit collecties als die van Mondriaan, Nederlandse Ju gendstil, De Stijl, Rozenburg Por selein, Symbolisten, Constant, Ka- rel Appel, Haagse School, Roman tische tekeningen, J.C.J. van der Heyden, Schoonhoven, Armando, Kadinsky, Picasso, Carl André, Ca- rël Visser, Sol LeWitt, Jan Toorop en Egon Schiele. Ook aanwinsten en werk dat het museum wil aankopen, krijgen de aandacht. Deze rubriek omvat nieuwe werken van onder andere Giovanni Anselmo, Donald Jiadd, Arnulf Rainer, Günter Brus, Lucia no Fabro, Jannis Kounellis, Mar kus Lupertz, Walter Dahn, Richard Long, Rainer Ruthenbeck en Bru ce Nauman. 'Verzameling aan Zee' is een eer ste versie van een keuze uit de veel zijdige verzamelingen, aldus het museum. Daarmee is de eerste fase afgerond van een onderzoek naar de betekenis en mogelijkheden van de collecties in samenhang met die van de constructie en in richting van het gebouw. Het on derzoek zal nog vele jaren vergen. In de loop der jaren zijn de col lecties van het Haags Gemeente museum gegroeid door aankopen, schenkingen en langdurige bruik lenen. Uit de zo ontstane veelheid aan rijk materiaal heeft de direc teur een nieuwe keuze gemaakt. Met de presentatie hiervan komt in het museum een eind aan de reeks grote, drukbezochte exposities, die lange tijd een breed samengestelde presentatie van de eigen collecties in de weg stonden. Bij de opening van het museum in 1935 werd al opgemerkt dat het gebouw niet alleen van betekenis is om zijn inhoud, maar ook om zijn constructie en inrichting. Het mu seum is wel vergeleken met de bouwmeester zelf: groots in zijn eenvoud, rustig en praktisch. Deze woorden hebben hun betekenis ook nu nog niet verloren, aldus het museum. Het hoofdgebouw van het Haags Gemeentemuseum is het laatste werk H. P. Berlage, de nestor van de moderne Nederlandse architec ten. Het is inmiddels officieel er kend als monument en geregi streerd als kunstwerk. Tot in de kleinste details drukte de bouw meester zijn stempel op het com plex. 'Verzameling aan Zee' wordt op 2 juli feestelijk geopend. Auke de Vries heeft daarvoor de hal ver sierd. Wethouder A. Verduyn Lunel geeft dan de politieke bete kenis van het museum voor de stad aan. Behalve directeur Fuchs voert bij die gelegenheid ook Maarten Biesheuvel het woord. OVERLEDEN - De Franse schrij ver Robert Margerit (68) is aan de gevolgen van een hartverlamming overleden. Margerit schreef een groot aantal romans. Hij publiceerde in 1963 een drieluik over de revolutie van 1789, waarvoor hij de Grand Prix de l'Académie frangaise kreeg. Hij zette z(jn reeks historische romans voort met 'Un vent d'acier', 'Les hommes perdus' en 'Waterloo'. Toneelspeler, schrijver en regis seur Kurt Raab is op 47-jarige leef tijd in Hamburg aan aids overle den. Voor het laatst trad Raab, die in veel stukken en films van regisseur Rainer-Werner Fassbinder ge speeld heeft, ruim een maand gele den in het openbaar op in een tele visiepraatprogramma van de Nord- deutsche Rundfunk (NDR). De 43ste Biënnale van Ve netië bevestigt wat velen reeds dachten of hebben uitgesproken: het is tame lijk stil in de beeldende kunst. Van een toonaange vende, inspirerende stijl opvatting is hoegenaamd geen sprake: iedereen doet waar hij of zij zin in heeft. Frivoliteit alom. Beargumenteerde normen of concepten lijken taboe. Wat rest, is bruisende kunst op de vierkante cen timeter. door Rob Schoonen VENETIE - Deze editie van de" monstertentoonstelling waar een recordaantal van 45 landen aan deelneemt is zeker wel een aan gename presentatie te noemen. Wat dat betreft beantwoordt de tentoonstelling geheel aan een van de doelstellingen die de kersverse directeur Giovanni Carandente en zijn medewerkers zich hebben ge steld: „Wij zouden het fijn vinden als de bezoeker zich op zijn gemak voelt als hij zijn rondgang maakt langs 60.000 vierkante meter expo sitie". Dat lukt, en zelfs zonder veel moeite, vooral dankzij het werk van zeer bekende kunstenaars die een aantal landen hebben afgevaar digd. Maar ook minder bekende kunstenaars tonen in esthetisch opzicht zeer plezierige kunst. In die zin geeft deze Biënnale een uit stekend beeld van wat er momen teel gaande is in de beeldende kunst en kun je gerust spreken van een van de beste Biënnales sinds jaren. Maar aan de andere kant is er dat knagende gevoel: alsof je naar glanzende zeepbellen kijkt die stuk voor stuk op het punt staan uit el kaar te spatten. Anders gezegd: een zekere mate van diepgang an ders dan esthetische of poëtische aspecten wordt hier en daar no de gemist. Nu is die ontwikkeling, zo je al van een ontwikkeling kunt spreken, niet bepaald nieuw. De Biënnale in 1986 gaf al een grote di versiteit in 'stijlen', ideeën en rich tingen te zien. Uitgesloofd Wat de Biënnale 1988 laat zien is een presentatie waar het meren deel van de deelnemende landen zich heeft uitgesloofd om hun pa viljoen op verantwoorde wijze in te vullen. Soms letterlijk: is het hele gebouw omgewerkt tot een kunst werk. Vaker probeert men op iets eenvoudiger manier te imponeren. Bijvoorbeeld door een wereldbe kende kunstenaar naar Venetië te sturen. Zo is het Britse paviljoen geheel ingenomen door niemand minder dan Tony Gragg; maakt Oostenrijk goede sier met de in middels ook overal geaccepteerde Siegfried Anzinger en doet de Ver enigde Staten een poging de bezoe ker te overdonderen met het werk van Jasper Johns. Het is dan ook weinig opvallend dat de Gouden Leeuw (de prijs voor de beste in zending) dit keer aan de Ameri kaan is toegekend. Het geeft te denken dat juist Johns (geboren in 1930) die prijs heeft gekregen. Vooral omdat zijn werk een over zicht is van hetgeen hij vanaf 1974 heeft vervaardigd. Je kunt je mijns inziens zeer terecht afvragen of hiermee recht wordt gedaan aan hetgeen de Biënnale in eerste in stantie voorstaat: een idee geven van nieuwe ontwikkelingen in de beeldende kunst. Johns was in de jaren zestig een belangrijk kunste naar die mèt collega Rauschenberg een schakel vormde tussen het ab stract expressionisme en de Pop- Art, maar wat hij nu laat zien zijn op z'n best derivaten van hetgeen hij in de jaren zestig heeft gemaakt. Veel beter is de reeks beelden waar de bezoeker van de Biënnale onmiddelijk na binnenkomst in het park mee wordt geconfron teerd. Ook hier werk van bekende tot zeer bekende kunstenaars, maar door de plaatsing en door het plezierige gevecht dat de beelden aangaan met het werk van van de minder bekende beeldhouwers, ontstaat er een goede, zinvolle pre sentatie. Zo krijgt de beeldengroep 'Rush hour' uit 1983 van George Segal er een dimensie bij dankzij de eenvoudige, stenen sculptuur van Eduardo Chillida en de uit hout en glas opgetrokken samen stelling 'Doors' van Cme Mostra- Heir die vlak bij het beeld van Se gal zijn geplaatst. Het uit stukjes hout opgetrokken beeld 'Gevleu geld paar' van Mario Ceroli maakt door zijn afmetingen (zes meter hoog) in eerste instantie behoorlijk wat indruk, maar valt bij een nade re beschouwing op inhoudelijke gronden behoorlijk door de mand. Indrukwekkend is wel het beeld 'Bather' van Alberto Viani die met minimale middelen en op ironische wijze het onderwerp .heeft weten te verbeelden. Innig Italië, dat wederom het 'hoofdpa viljoen' tot haar beschikking heeft gekregen, pakt uit met maar liefst negentien kunstenaars waaronder bekende figuren als Enzo Cucchi, Henk Fisch: 'Stay Strong', aluminium 1984. (foto gpd>

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 25