TAD LEIDEN
Balspel bij Maya's en Azteken
kostte velen het hoofd en hart
Venduhuis
Buurthuis voor jongeren
in noorden van Merenwijk
Pas in najaar besluit over
tweede woonwagenkampje
LEIDSCH DAGBLAD
Veertien maanden celstraf geëist
wegens neerschieten van neef
Ook het AZL
draait dinsdag
zondagsdienst
Tentoonstelling in Rijksmuseum voor Volkenkunde
SCHILDER
VAKMANSCHAP
SINDS
1902
van muiden
leiden bv
Inbreng voor de
Najaarsveiling in Pulchri Studio
'U heeft als
een dolle op
mensen staan
inhakken
s
ZATERDAG 18 JUNI 1988
DEN HAAG/LEIDEN - Heeft de
48-jarige Leidenaar zijn neef met
opzet neergeschoten, of is er spra
ke van een ongeluk, zoals de man
gisteren voor de Haagse rechtbank
benadrukte. De officier van justi
tie, mr. Van Eek, geloofde weinig
van het ongelukverhaal en eiste 21
maanden gevangenisstraf, waar
van zeven maanden voorwaarde
lijk.
De man was in het bezit van een
revolver en een hagelgeweer. Dat
geweer had hij op 14 maart thuis bij
zich. Op dat moment waren ook
zijn neef, zijn vrouw en zijn kinde
ren in de kamer. Volgens de man
wilden zijn neef en hij weggaan. Bij
het opstaan pakte hij het hagelge
weer. Het wapen zou toen per on
geluk zijn afgegaan, waarbij het
schot de neef raakte. Die werd ern
stig gewond en moest geopereerd
worden waarbij een stuk van zijn
dikke darm werd verwijderd.
Officier Van Eek trok de verkla
ring van de verdachte ernstig in
twijfel. Ook de verklaringen van de
aanwezige familieleden werden
door hem niet volledig geloofd. "U
wordt afgeschermd door uw fami
lieleden. Alleen uw zoon heeft in
eerste instantie een hele duidelijke
verklaring afgelegd", aldus Van
Eek.
De officier haalde echter allerlei
onderdelen uit de verklaringen
aan, waaruit volgens hem bleek dat
er wel degelijk meer aan de hand
was. "Ik geloof niet in een ongeluk.
Uw vrouw heeft verklaard dat er
een ruzie-achtige sfeer hing. Hij
werd steeds bozer, heeft ze over u
gezegd", vertelde Van Eek. "De
stemming was geladen, meneer
was geladen en het geweer was ge
laden". Volgens de officier heeft de
verdachte gericht geschoten. On
derzoek van het Gerechtelijk Labo
ratorium heeft bovendien aange
toond dat het geweer geen manke
menten vertoonde.
Van Eek eiste 21 maanden ge
vangenisstraf, waarvan zeven
maanden voorwaardelijk. Een zwa
re straf is op zijn plaats, meende hij,
ondanks dat de man zo kan terug
keren bij zijn familie. Maar Van
Eek rekende de man vooral het feit
dat hij een hagelgeweer en revolver
in^zijn bezit had. "Wie zo zwaar be
wapend pleegt rond te lopen, is een
gevaar voor de maatschappij en de
rechtsorde",
De raadsman van de verdachte,
mr. Karstens, sloot niet uit dat het
geweer toch per ongeluk is afge
gaan. In ieder geval is er geen spra
ke van opzet, zodat er niet kan wor
den gesproken van een poging tot
doodslag. Hij vond wel dat zijn
cliënt erg onvoorzichtig is geweest
omdat hij het geweer bij zich had
en daarvoor ook een gevangenis
straf verdient. Karstens pleitte
evenwel voor een veel kortere, on
voorwaardelijke vrijheidsstraf.
Uitspraak over twee weken.
LEIDEN - De medische specia
listen in het AZL hebben zich
aangesloten bij hun collega's
van het Diaconessenhuis en het
Elisabeth ziekenhuis en gaan
dinsdag eveneens zondags
dienst draaien. Dit betekent dat
alleen spoedeisende gevallen
geholpen worden.
De specialisten verzetten
zich op deze wijze tegen verla
ging van hun vergoedingen.
Volgens een woordvoerder van
het ziekenhuis zullen alle pa
tiënten, die dinsdag op het AZL
een afspraak hebben, afgebeld
worden. De mensen die geen
bericht ontvangen, kunnen er
van uitgaan dat hun afspraak
doorgaat, aldus deze woord
voerder.
LEIDEN - Uit meer dan 35 lan
den zijn in het Rijksmuseum
voor Volkenkunde in Leiden ar
cheologische en etnografische
voorwerpen bijeengebracht, die
betrekking hebben op Ulama,
het rubberen balspel bij de
Maya's en Azteken. De Ameri
kaanse ambassadeur John Shad
opende gisteren de tentoonstel-
door
Agaath Garschagen
ling. "Het is uniek dat zoveel mu
sea uit zoveel verschillende lan
den samenwerken", zei Shad.
Het rubberen balspel vormde
een essentieel element in de cul
tuur van de Indianën van Meso-
Amerika, een gebied dat zich uit
strekte van Noord-Mexico tot in
Costa Rica. In 4000 jaar ontwik
kelde dit spel zich van een rituele
offerplechtigheid tot een volks
sport, die nu nog steeds wordt
beoefend.
Het spel diende in de eerste
plaats om het evenwicht in de na
tuur te bewaren. Hierbij stond de
vruchtbaarheid van gewas en
volk en de loop van hemellicha
men als zon en maan centraal. Zo
symboliseerde de balspelplaats
(een t-vormig stadion) de sterren
hemel en stond de boog van de
weggekaatste bal voor de baan
van de zon. De goden moesten
gevoed worden met het kost
baarste dat de mens heeft: bloed
en hart. Daarom werd de verlie
zer van het spel onthoofd en hem
het hart uitgerukt. Volgens con
servator J.J. Leyenaar wilde ie
dere Indiaan graag met het spel
meedoen. "Verliezen was niet
echt erg, omdat de Indianen
dachten dat ze in het hierna
maals een beter leven zouden
krijgen".
De preciese spelregels van het
oude spel zijn niet bekend. Het
aantal spelers kon variëren van
één tegen één tot zeven tegen ze
ven. Er werd gespeeld met ver
schillende lichamaamsdelen
zoals de armen, de heupen en de
borst. De wedstrijd was afgelo
pen wanneer één van de partijen
door één van de ringen aan de zij
muren wist te stoten. De rubbe
ren bal bij het spel met de heup
was drie kilo zwaar. Diverse li
chaamsdelen werden be
schermd.
Uit talrijke grafvondsten en
opgegraven balspelstadions
blijkt dat niet zelden overlede
nen beeldjes van balspelers mee
kregen. Ook in steen nagemaak
te heupgordels (yugo's) en bijlen
(hachas), versierd met dieren-
koppen, zijn gevonden. Men ge
loofde dat een speler die een
yugo op zijn heupen droeg zich
half in de onderwereld en half in
de bovenwereld bevond. Dieren
als padden, reptielen en katachti
ge aardmonsters symboliseer
den die toestand. De palmtak die
De Amerikaanse ambassadeur (midden) opende de tentoonstelling Ulama. Rechts de Mexicaanse ambas
sadeur, die eveneens luistert naar uitleg van conservator Leyenaar. (foto Henk Bouwman)
de spelers tussen hun yugo droe
gen duidde op vruchtbaarheid.
Datzelfde gold voor slangen en
bloeiende ranken die men hier
en daar uit de nek van een ont
hoofd slachtoffer ziet komen. De
slangen stellen bloedstromen
Het balspel, dat vanaf, 2000
voor Christus is gespeeld en zijn
hoogtepunt bereikte tussen 200
tot 900 jaar na Christus, had
naast een rituele ook een politie
ke betekenis. De Maya's gebruik
ten het spel om rivaliserende
partijen binnen één staat tot een
dracht te brengen: teams van
verschillende vorsten speelden
tegen elkaar om geschillen bij te
leggen. De vorsten speelden zelf
niet mee. Ze zochten een krijgs
gevangene van een hoge rang,
die waardig was geofferd te wor
den.
Spaanse veroveraars gruwden
van de bloedige rituelen die aan
het spel verbonden waren ('dui
velachtig' en 'afschuwelijk bijge
loof, schreven Spaanse kroniek
schrijvers) en verwoestten in de
16de eeuw heel wat balspelsta
dions. De Spanjaarden vergaten
daarbij dat de Spaanse inquisitie
afvallige gelovigen op de brand
stapel bracht. De Indianen von
den dat weer vreselijk. De Span
jaarden waren wel erg onder de
indruk van de grote stuitkracht
van de rubberen bal. Rubber was
in Europa nog niet bekend. Con
servator Leyenaar is ervan over
tuigd dat er voetbal en tennis pas
veel later hadden ontstaan als de
Spanjaarden de rubber bal niet
hadden meegenomen naar Euro
pa.
Op de grote overzichtstentoon
stelling vgn de Azteken die dit
jaar in Brussel te zien was, werd
niet veel aandacht besteed aan
het rubberen balspel. "Zonde",
vindt Leyenaar, "want het bal
spel was voor de Azteken erg be
langrijk". De Leidse conservator
ontdekte het huidige spel in 1968
en wijdde er een proefschrift
aan. Maanden is hij met een oude
Chevrolet door Mexico en Guate
mala getrokken om de geschie
denis van het spel te achterhalen.
Op de tentoonstelling is ook nog
een filmpje van zijn hand te zien
uit 1974 over balspelende Mexi
canen. "Veel mensen kennen het
Hoge Rijndijk 68-70 LEIDEN
Tel: 071-122469/126741
Geen voorrang
Bij een botsing tussen een perso
nenauto en een taxi, vanochtend
rond vijf uur is de chauffeur van de
taxi gewondgeraakt en werd de
taxi totaal vernield. Op de kruising
Schipholweg-Schuttersveld kreeg
de taxi-chauffeur geen voorang
van een personenauto. Bij de bot
sing raakte de taxi de stoeprand en
LEIDEN Wethouder De la Mar
(sociale zaken) verwacht dit najaar
een beslissing te kunnen nemen
over een tweede locatie voor een
klein woonwagencentrum in Lei
den. Het nieuwe centrum moet
voor 1990 gerealiseerd zijn, de
voorbereiding neemt ongeveer een
jaar in beslag.
sloeg over de kop. De personenau
to liep aan de voorkant zware scha
de op. De bestuurder bleef onge
deerd.
Een dronken Leidenaar (49) die,
rijdend over de Julianastraat een
aanrijding veroorzaakte, bleek zeer
hardleers. Nadat hij een rijverbod
opgelegd had gekregen stapte hij
later weer vrolijk in de auto om ver
volgens opnieuw door de politie te
worden aangehouden.
Het college wil voorlopig nog
geen uitsluitsel geven over moge
lijke plek van het nieuwe centrum.
In de definitieve nota 'bouwen in
bestaande wijken', die deze week
werd uitgebracht, staan een twin
tig plaatsen waar nog gebouwd kan
worden en volgens het college 'is
het op een aantal van deze plaatsen
mogelijk woonwagenstandplaat
sen te realiseren'.
Het college wil in dit stadium
echter nog niet zeggen welke dat
zijn. Dat komt volgens het college
pas aan de orde wanneer de be
stemmingplannen voor de betref
fende buurten aangepast worden.
De la Mar zegt zelf zes plekken in
zijn hoofd te hebben. "Intuïtie", al
dus De la Mar: "Daar kan nog van
alles aan veranderen".
Volgens de wethouder is het op
dit moment verstandig te wachten
met het noemen van locaties totdat
er wat meer bekend is. "Als je ziet
hoeveel mensen er in de Stevens
hof kwamen op een informatie
avond over het woonwagencen
trum, dan zouden zich 3000 men
sen aangesproken voelen wanneer
ik die zes locaties zou r
Links Leiden-raadslid Laurier
vindt dat wanneer het college een
aantal plekken geschikt vindt om
woonwagens neer te zetten, het dit
moet zeggen. Volgens Laurier zou
het 'in principe' logisch zijn ge
weest hierover in de pas versche
nen nota duidelijkheid te verschaf
fen. "Ik ben benieuwd naar de ar
gumentatie van het college waar
om dit niet is gebeurd. In die argu
menten heb ik overigens best ver
trouwen", aldus Laurier.
Op dinsdag 8, woensdag 9 en donderdag 10 november zal het Venduhuis
haar jaarlijkse speciale Najaarsveiling in Pulchri Studio houden. Geveild
zullen worden o.a.: schilderijen, meubelen. Chinees en ander porselein,
goud en zilver, klokken en Perzische tapijten. De inbreng hiervoor sluit
op vrijdag 2 september. Indien u verkoop van een collectie of enkele
stukken overweegt, kunt u zich voor nadere afspraken tot ons wenden op
onderstaand adres. Indien gewenst, bezoeken onze experts u gaarne aan
huis voor een GRATIS vrijblijvend advies. Hiervoor kunt u telefonisch een
afspraak maken met de heer M.E.C. de Vries, telefoon (070) 65 88 57*
der Notarissen te s-Gravenhage
Sedert 1912
Nobelstraat 5.2513 BC s-Gravenhage.
tel. (070) 65 88 57*
STAD LEIDEN STAD LEIDE
STAD LEIDEN STAD LEIDE
STAD LEIDEN STAD LEIDE
STAD LEIDEN
ADVERTENTIE
modatie beschikbaar, terwijl een
kwart van alle Leidse jongeren in
de Merenwijk woont.
Het college vindt nu dat er in de
Merenwijk één beheersstichting in
het leven moet worden geroepen
dat alle sociaal-culturele ruimten
in deze wijk onder haar hoede
neemt. De ruimten dienen voorts
zo effeciënt mogelijk gebruikt te
worden. Het dienstencentrum-
AVOR moet volgens het college in
elk geval in het centrum van de
wijk gevestigd blijven en de Stich
ting Surinamers Leiden en 'Op Ei
gen Wieken' in de Slaaghwijk.
DEN HAAG/LEIDEN - "Uit de ve
le wonden blijkt dat u als een dolle
op hen heeft staan inhakken", zo
hield de Haagse rechtbankpresi
dent mr. Van Overbeek de 31-jarige
Leidenaar voor. Hij heeft bekend
twee mensen ernstig te hebben
verwond na een uit de hand gelo
pen caféruzie. Officier van justitie
mr. Van Eek eiste gisteren tegen de
man dertig maanden gevangenis
straf, waarvan negen maanden
voorwaardelijk. Bovendien moet
de man zich tijdens de proeftijd
van drie jaar onder toezicht stellen
van het Consultatiebureau voor Al
cohol en Drugs (CAD).
De man had ruzie gekregen met
de eigenaresse van café 't Zuid over
een onbetaalde rekening. Volgens
zijn verklaring begon een aantal
mensen zich met dat meningsver
schil te bemoeien, hetgeen resul
teerde in een vechtpartij. De ver
dachte zou door zes tot acht man
zijn aangepakt. Hardhandig werd
hij het café uitgezet.
De verdachte verklaarde dat het
vechten buiten door een kleiner
aantal cafébezoekers voortgezet.
"Mijn cliënt voelde zich zo be
dreigd dat hij uit zelfverdediging in
het wilde weg is gaan steken", ver
klaarde zijn advocate mr. Berg
huis. "Er was geen opzet in het
spel". Ze vroeg dan ook de Leide
naar vrij te spreken van poging tot
doodslag dat hem in de twee geval
len ten laste was gelegd. Ze bena
drukte overigens dat hij wel wil
meewerken aan een behandeling
van het CAD. Een verzoek om de
man direct in vrijheid te stellen
werd door de rechtbank afgewe-
De officier van justitie was het
volstrekt oneens met de verdedi
ging. Hij noemde de man een "ge
vaarlijke deliquent, die onder in
vloed van alcohol de gekste dingen
doet". In het verleden is hij al vaker
met justitie in aanraking geweest
voor mishandelingen en een aantal
malen voor rijden onder invloed.
Van Eek benadrukte dat "de ma
nier van steken erop wijst dat hij
gericht heeft gestoken op essentië
le lichaamsdelen". De twee man
nen waren onder meer beiden in de
buik en bij de ogen gestoken. "Het
is een zeer ernstige steekpartij met
zware verwondingen. Daarbij past
een zware straf'.
De rechtbank wijst over twee
weken vonnis.
Een van de twee inbrekers die be
zig waren de sigarettenvoorraad
van de supermarkt aan het Bevrij
dingsplein te verkleinen, is door de
politie aangehouden. Het maatje
van de 21-jarige Leidenaar wist via
de sportvelden en over sloten te
ontsnappen. Ze waren de super
markt binnengekomen door het in
slaan van een ruit.
LEIDEN - Het college stemt er
mee in dat in het noordelijk deel
van de Merenwijk een buurthuis
wordt gevestigd. Waar dit pand
moet komen, is nog niet duidelijk.
Maar in principe moet het worden
gevestigd in leeggekomen of nog
leeg te komen schoollokalen. Het
buurthuis is in de eerste plaats be
stemd voor jongeren en voor soci-,
aal-culturele activiteiten waarin in
dit deel van de wijk behoefte is.
Een aantal instellingen in deze
wijk wordt nu gevraagd binnen
een maand een plan op tafel te leg
gen voor de huisvesting van hun
activiteiten.
Al eind vorig jaar speelde de ge
meente met het idee om in de Me
renwijk een tweede buurthuis te
vestigen. Het 'oude' buurthuis in
deze wijk aan de Valkenpad was
dringend toe aan een opknapbeurt
en tegelijkertijd bleek vooral onder
jongeren grote behoefte te bestaan
aan een eigen onderkomen elders
in de Merenwijk. Door het oude
buurthuis niet op te knappen, maar
in plaats daarvan naar een kleiner
onderkomen te zoeken, hoopte de
gemeente geld over te houden om
elders in de wijk een tweede buurt
huis neer te zetten.
Een speciale werkgroep, door de
gemeente in het leven geroepen
om een en ander op een rijtje te zet
ten, erkent nu de behoefte aan een
tweede buurthuis. In het 'oude'
pand in de Slaaghwijk is niet vol
doende ruimte om alle belangstel
lenden uit de Merenwijk op te van
gen. Bovendien ligt het voor veel
mensen te ver weg. Daarnaast richt
het oude buurthuis zich in eerste
instantie op de Slaaghwijk, waar
heel andere problemen spelen dan
in de rest van de Merenwijk. en is
er voor jongeren te weinig accom-
Een zittende balspeler met yugo
cha (bijl).
spel niet meer. Ik ben bang dat
zeker de heupvariant na het jaar
2000 niet meer zal voorkomen".
Het heeft Leyenaar erg veel
moeite gekost het nodige geld bij
elkaar te krijgen voor de tentoon
stelling. De meeste voorwerpen
zijn afkomstig uit Amerikaanse
musea en moesten overgevlogen
worden. Door sponsoring kost
de tentoonstelling het Leidse
museum nu 'slechts' één ton. In
zijn speech tijdens de opening
haalde de Leidse conservator uit
naar de Nederlandse overheid
die hem niet de nodige man
kracht en geld wilde verlenen.
"Voor elke cent heb ik moeten
praten als brugman. En het re
sultaat was zeer mager", aldus
Leyenaar.
Bij de opening was daarom
niemand van het gemeentebe
stuur of het rijk aanwezig. Wel
veel Amerikaanse conservato
ren, met wie Leyenaar al jaren
contact, heeft en de belangstel
ling deelt voor het balspel van de
Maya's en Azteken.
Deze week was er overigens
nog enig tumult rond de opening
van de tentoonstelling, omdat
die eer te beurt viel aan de Ame
rikaanse ambassadeur. Enkele in
Nederland wonende Mexicanen
mpgordel) en jaguarhoofd als ha-
(foto Rijksmuseum voor Volkenkunde)
zijn daarover boos, omdat de
Amerikanen in hun visie de ten
toongestelde spullen uit hun
land hebben gestolen. Zij had
den liever gezien dat de tentoon
stelling door de Mexicaanse am
bassadeur geopend zou worden.
"Het heeft een praktisch oor
zaak", zegt Leyenaar. "De stuk
ken zijn oorspronkelijk afkom
stig uit zeven landen. De Mexi
caanse overheid is niet de enige
die bij de expositie is betrokken.
Alle ambassadeurs zijn wel uit
genodigd". Overigens was de
Mexicaanse ambassadeur wel
aanwezig.
Tegelijkertijd is in hetzelfde
museum een tentoonstellig inge
richt over het beschilderde en
gemodelleerde aardewerk van
de Moche in Peru.
(De tentoonstellingen 'Ulama:
het balspel bij de Maya's en Azte
ken, hun voorlopers en nakomelin
gen van 2000 voor Christus tot he
den; van mensenoffer tot sport' en
'Moche Peru van 0 tot 650 na Chris
tus, Goden, krijgers, priesters' zijn
te zien van 18 juni tot en met 11 sep
tember. Het museum aan de Steen
straat in Leiden is geopend van
dinsdag tot en met zaterdag van
10.00 uur tot 17.00 uur, zondag van
13.00 uur tot 17.00 uur).
