Werken op een
booreiland:
twaalf uur op,
twaalf uur af
'Het'teamwork, de vrije tijd en het geld vergoeden veel'
ZATERDAG 18 JUNI 1988
PAGINA 25
Stuk voor stuk doen ze het voor geld en voor de zeeën van vrije
tijd. Eén week dagdienst, één week vrij, één week nachtdienst,
twee weken vrij. Van romantiek is op de Neddrill 4, een
booreiland ergens op het Nederlandse deel van de Noordzee,
geen sprake. Het werk is zwaar en niet ongevaarlijk. Twaalf uur
op, twaalf uur af. Maar geen van de werkers in de offshore zegt
ooit aan wal aan de slag te willen. Zeker niet nu de olie- en
gasindustrie zich langzaam maar zeker herstelt van de klap van
1986. De olieprijs daalde toen, in zes maanden tijd, van bijna
dertig dollar tot iets onder de tien dollar per vat.
Het eerste dat Wim van der Linden,
'receptionist' en verpleegkundige,
vertelt zodra we op het helideck van
de 12.000 ton wegende Neddrill 4
zijn geland, is hoe we het booreiland
zo snel mogelijk weer kunnen verla
ten. Hij stopt ons een folder in han
den, met de nodige aanwijzingen.
..Liever éérst doorlezen dan tijdens
een alarm", adviseert hij. Mochten
we een hoog, aanhoudend geluids
signaal horen dan is het zaak zo rap
als we kunnen een zwemvest aan te
trekken en in een van de reddings
boten te springen.
Het tweede wat we ons moeten inpren
ten, is dat de rig - het boorjargon kent
voornamelijk Engelse woorden - waarop
we het komende etmaal zullen doorbren-
door Ad Hoogerwerf
Gemiddeld. 33 keer per maand vlie
gen helikopters naar de verschillen
de booreilanden in de Noordzee om
de bemanning af te wisselen. De
vliegduur vanuit Den Helder valt
mee.
tje bij de hand. 'Kan ik even bellen',
roept iemand met z'n hoofd om de deur.
,,M'n fiets staat op de gang", grapt Dek
ker.
Over gevaar op de rig wil niemand iets
horen. Toegegeven, niet voor niets wordt
er elke zondag een brand gesimuleerd,
waarbij iedereen wordt geacht in de life
boat te springen. En je moet niet een van
de gigantische katrollen, kabels, kettin
gen of buizen in je nek krijgen, want dan
kan verpleegkundige Van der Linden
aan de slag.
Van der Linden toont ons zijn, meestal
leegstaande, hospitaaltje. De ziekenboeg
is voorzien van alle noodzakelijke appa
ratuur. om iemand enkele uren in leven
te houden. In elk geval tot een helikopter
van de Medische Dienstverlening Conti-
nentaal-plat (MDC) is geland. De MDC is
een standby-dienst van de KLM, die 24
uur per dag paraat is om eventuele ge
wonden af te voeren.
Scorebord
Perschef Duut wijst op een scorebord
aan een wand naast de boorvloer (de
werkvloer van de uitschuifbare boorto
ren). De biljartteller geeft aan hoeveel da
gen er zonder ongeval is gewerkt. De tel
ler staat op 182. Toch loopt niet alles op
rolletjes. In de paar uur dat wij de werk
zaamheden van de zwetende ploeg be
wonderen, strepen we twee bijna-onge-
lukken aan. De ene keer schiet een hoge-
drukslang los, terwijl een uurtje eerder
de oplettende Arthur Swiers nog maar
net zijn collega kon wegduwen. De man
kreeg bijna een 'duwtje in de rug' van
een hangende buis, die op de boorvloer
werd gehesen: de kraanmachnist lette
even niet op.
De toekijkende Wattez: ,,Niet elke
kneuzing zal meteen worden genoteerd.
Want jij zal het maar zijn die het veilig
heidsrecord breekt. Gewoon even de kie
zen op elkaar en doorwerken
Tijdens ons bezoek wordt een begin
gemaakt met de testwerkzaamheden. De
boring, het aanleggen van de buiscon
structie naar miljoenen jaren oude aard
lagen, is voorbij. Het werk van Tim New
man zit er even op. Ingenieur Wattez
neemt de verantwoordelijkheid van de
test op zich. Hij vertelt wat er gaat gebeu-
Wattez: ,,We laten een gun zakken. Dat
is een geperforeerde pijp die op drieën
eenhalve kilometer diepte gaten in de
buis schiet. Zit er gas - en met olie zijn we
natuurlijk ook gelukkig - dan komt dat
door die gaten naar boven". Zo simpel is
dat. En spannend ook. Niet alleen voor
de rekenaars van de NAM, maar vooral
voor de mannen in de buurt van de put.
..Niemand laat zich dan graag zien", weet
Wattez. „Op zo'n moment wordt ook het
commando 'algehele radiostilte' gege
ven. Voor het geval er iets misgaat moet
het alarm meteen opgepikt kunnen wor
den".
Stroomt het gas eenmaal, dan kan er
nog geen feest worden gevierd. Aan een
beetje gas heeft niemand iets. Het gaat
om de grotere hoeveelheden. Vertoont
een gasbel na enkele dagen hetzelfde
drukverschil, dan weten de ingenieurs
dat het wel snor zit. Zakt de druk echter
teveel atmosfeer, dan is de bel te klein
voor exploitatie.
Mooie score
De test is op het moment van schrijven
nog niet afgerond. Mogen we de geolo
gen geloven, die de seismische metingen
van de aardlagen hebben bekeken, dan
heeft de Neddrill 4 dit jaar na twee droge
boringen eindelijk gas aangeboord. Eén
op drie: een mooie score, meent New-
gen, geen boorplatform is, maar een
booreiland.
„Als je het journaal mag geloven", rea
geert telegrafist Gerrit Dekker in z'n ra
dioruimte, omringd door marifoons, te
lexen, en ander communicatiemateriaal,
„dan schieten ze in de Perzische Golf
constant op booreilanden. Maar ze be
doelen produktieplatforms, die door en
kele technici bediend kunnen worden.
Een eiland boort naar olie of gas en ver
kast regelmatig naar een nieuwe stek.
Een platform staat permanent op dezelf
de plaats en haalt het spul uit de grond".
Vluchten
Een half uur eerder waren we vanaf he
lihaven De Kooy in Den Helder met een
KLM-helikopter opgestegen. Binnen lut
tele ogenblikken vlogen we over het
steeds kleiner wordende Den Helder en
Texel, richting monotone Noordzee. Ge
middeld vinden er zo'n 33 vluchten per
maand naar de verschillende rig's plaats,
waarmee telkens de ploegen worden af
gewisseld. De vliegduur valt deze keer
mee: de Neddrill ligt in L13. een van de
vakken waarin de Noordzee is opge
deeld. ongeveer 55 kilometer ten noord
westen van Den Helder.
Volgens Dekker geen slecht vak. Bij
eerdere boringen is aangetoond, dat er
flink wat gas in de bodem zit. Maar wat
vooral van belang is: „De vliegtijd is
kort". Met belangstelling kijkt hij alweer
uit naar de nieuwe lokatie. „In de L-vak-
ken kunnen we namelijk de Nederlandse
tv ontvangen. En met het oog op de ko
mende Europese voetbalkampioen
schappen.."
Paradepaardje
De Neddrill 4 wordt gezien als het pa
radepaardje van de Nederlandse eilan-
denstal. De zesjarige rig biedt plaats aan
ruim tachtig werknemers, die in veertig
hutten slapen. Per twee kamers is er een
doucheruimte. Verder telt de rig een flin
ke keuken, een eetzaal en een recreatie
ruimte met - natuurlijk - een videorecor
der en een biljart. Er wordt echter slechts
weinig gebruik van gemaakt.
„Na twaalf uur ploeteren zitje nog wat
na te kletsen, je eet wat, neemt een bad
en bent blij je bed in te kunnen duiken",
vertellen enkele roustabouts, de mannen
die de onderhoudswerkzaamheden ver
richten. „Je hebt hier gewoon meer slaap
nodig dan thuis".
De Neddrill wordt door de Nederland
se Aardolie Maatschappij (NAM, waar
van de aandelen gelijk verdeeld zijn over
Esso en Shell) gehuurd van het Rotter
damse transportconcern Nedlloyd. Een
deel van de werknemers op de rig is bij
Nedlloyd in dienst. Het keukenperso-
neel, de schoonmakers en ander gespe
cialiseerd personeel wordt eveneens in
gehuurd. Alleen het management en de
boorwerkers worden door de NAM be
taald. Op die manier dekt de NAM zich in
tegen tegenvallers.
„Zo blijft het mogelijk snel op de
markt te reageren", weet perschef van de
NAM. Frank Duut. „Je huurt gewoon
personeel in wanneer er behoefte aan is.
Meer dan 90 percent trekken we op deze
Putje
Vooral het instorten van de olieprijs
(met de gasprijs daaraan gerelateerd),
heeft de NAM-top aan het denken gezet.
Betaalde men in hoogtijdagen, toen de
boormaatschappijen voor een eiland in
de rij stonden, nog zo'n 100.000 gulden
per dag voor de Neddrill 4, nu is dat niet
meer dan de helft van dat bedrag, zo rond
de 50.000 gulden. Toch een prijs die aan-
Mooi werk
Een flauw voorjaarszonnetje schijnt
over de vlakke Noordzee. De Neddrill,
aan boord een gigantische fabriek,
vanuit de helikopter een nietige stip van
legosteentjes, lijkt een eiland waar het
goed toeven is. Ik moet er niet aan den
ken, hoe het tijdens ijzige winterstormen
zal zijn, twaalf uur in de vrieskou. Ex-ma
rineman Arthur Swiers, behorend tot het
type 'boom-van-een-vent', relativeert de
hardheid van het bestaan. Swiers: „Het
is zwaar, maar mooi werk. Fysiek vergt
het alsmaar werken met zwaar materiaal
enorm veel van je lichaam. Het team
work, de vrije tijd en het geld vergoeden
veel". Want daar doen ze het toch alle
maal voor.
De NAM-werknemers laten zich niet
in de portemonnee kijken. Wel geven ze
toe dat de laagstbetaalde functie, het la
ten zakken en ophalen van de buizen,
iets meer dan f2.500 per maand oplevert.
De mannen van Nedlloyd moeten zien
rond te komen van 2.000 dollar per
maand, die ze uitbetaajd krijgen via
Hongkong. Sommigen vertellen 'hart-
verzakkingen' te krijgen van de huidige
dollarkoers.
Een of twee weken thuis wordt als luxe
ervaren, de meesten klussen driftig aan
een huis. auto of motor. Maar hoe wordt
'een week van huis' ervaren? Volgens te
legrafist Dekker wordt het contact tele
fonerend onderhouden. „Na zessen,
wanneer er van ploeg is gewisseld, zet ik
de telefooncel in werking, die dan uren
bezet blijft".
Deze oude zeerot heeft altijd een gein-
Tijdens de vluchten van en naar de booreilandl dragen de NAM-werknemers
zogeheten survival-pakken, waarin ze enige uren kunnen overleven in zee.
geeft om welke bedragen het gaat. Tij
dens een rondleiding over de Neddrill 4
vertelt drilling supervisor Tim Newman,
een 29-jarige Engelsman die de leiding
over de rig heeft, tussen neus en lippen
door wat het boren van een 'putje' zoal
kost. „Voor het slaan van een put moet
een slordige tien miljoen gulden worden
neergelegd", zegt hij. „Mits alles goed
verloopt".
En dat is zelden het geval. Neem het
stukgaan van een boorbeitel. „Het kapot
gaan op zich is geen ramp", meent New
man, „maar het naar boven halen van de
beitelresten is de boosdoener". Want
heeft Newman de pech, dat de beitel af
breekt ergens op een diepte van drie kilo
meter, een doodgewone lengte voor een
boorput, dan begint de pret. „Je haalt
eerst de honderden buizen omhoog, en
laat dan een 'hengel' zakken waarmee de
beitelresten naar boven worden gevist.
Al met al een operatie die soms tien uur
vergt, voor je weer verder kunt".
Zo stijgen de kosten van een put: de
'aaneengeknoopte' serie in de Noordzee
bodem geslagen buizen. Als het meezit,
blijven die daar wél voor eeuwig zitten.
„Een eenmaal geslagen put ligt er voor
altijd. Kom je tien jaar later terug, dan
maak je hem open en klaar is Kees", zegt
Newman.
Het principe van de put slaan is sinds
de eerste olieboringen in de vorige eeuw
hetzelfde gebleven: een beitel boort zich
een weg door verschillende aardlagen.
Spoeling van verschillende chemicaliën,
afhankelijk van de aardlaag, zorgt in de
eerste dagen voor de nodige koeling en
tegendruk (om te voorkomen dat het ge
boorde gat weer inklapt). Later be
schermt een stalen buis de put.
Ondanks de hoge kosten is de boring
de moeite waard, niet in de laatste plaats
omdat boren in vak L13 geen grote gok
is. In de verte, 50 kilometer verderop, ste
ken verschillende platforms boven de
horizon uit. In de poreuze lagen, drieën
eenhalve kilometer onder L13, heeft het
gas zich tijdens eerdere boringen al prijs
gegeven.
Berekende gok
De NAM investeert ook dit jaar voor
één miljard gulden in de bodem. Wel
slaat men alleen putten in gebieden,
waar de kans op een rendabele vondst
groot is. Field production engeneer Pim
Wattez, toezichthoudend ingenieur van
de NAM, noemt het een berekende gok.
Van de zeven exploratieboringen, die vo
rig jaar op zee werden uitgevoerd, toon
den er drie gas aan. Pas wanneer de gas-
prijzen omhoog gaan. zullen de rig's naar
onbekende delen van het continentaal
plat worden gevaren. Naar vakken waar
moet worden afgewacht, of er zich zwart
goud of gas bevindt.
„Nu vullen we voornamelijk de reser
ves aan om het Groningse gasveld te ont
zien", vertelt Wattez. „Dat is overigens al
jaren de gevolgde politiek: kleinere gas-
velden aanboren om de grote bel niet te
snel leeg te hebben". Vorig jaar werd uit
de Groningse bodem 39,066 miljard ku
bieke meter gas gewonnen, tegenover
11,652 miljard kubieke meter uit de vel
den onder zee. De binnenlandse vraag
bedraagt jaarlijks ongeveer 30 miljard
kubieke meter gas.
Blik vanaf het booreiland.
