Buurman is het getjoeketjoek zat
'Een graf in het bos, dat geeft een rustig gevoel'
Herrie om een uit de hand gelopen spoorweghobby
Grote belangstelling voor natuurbegraafplaats in gehucht Assel
ZATERDAG 18 JUNI 1988
PAGINA 23
In Aalten woedt een burenruzie
die de landelijke pers heeft
gehaald. Inzet: de
spoorweghobby van de een
die door de ander als uitermate
hinderlijk wordt ervaren.
Buurman is het lawaai van de
treintjes in de aangrenzende
tuin meer dan zat en
procedeert al meer dan vier
jaar bij de Raad van State
tegen de hinderwetvergunning
die de gemeente afgaf. De
modelspoorbaan is intussen
een attractie voor het publiek,
maar de verstandhouding
tussen twee buren is er door
ontspoord.
Waar op de N 313 in de Achterhoek
te kiezen valt tussen de richtingen
Bocholt, Lichtenvoorde-Groenlo en
Winterswijk-Bredevoort, leunt de
rustieke Beeminkweg (een zandpad
gevat in weelderig groen van bomen
en struiken) gelaten tegen het ver
keerslawaai. „Een herrie van soms
wel 60, 70, decibel", zegt Bernard
Buesink (57 jaar) die in zonweringen
en rolluiken doet. „Da's knap verve
lend, als je buiten zit".
door Peter Heerkens
Waar aan de noordkant Buesinks tuin
van bijna 10.000 vierkante meter via gaas
en coniferen overgaat naar het perceel
van Sinus Essink (55 jaar) - importeur en
exporteur van levend vee - rust een terras
waar buurman zijn rust niet meer vindt,
zegt hij. Behalve de decibels van de N
313 fluiten hem er ook nog eens 49 (ge
meten door de gemeente Aalten) om de
oren vanwege Buesinks hobby: een 300
meter lange modelspoorbaan waarvan
Essink het getjoeketjoek zat is.
Locomotieven en wagons passeren op
zo'n 15 meter zijn terras. De liefhebberij
van Buesink is met vergunning van de
gemeente verheven tot een attractie, op
zondag (alléén dan) van 14.00 uur tot
17.00 uur geopend voor publiek dat te
gen een symbolische bijdrage van f 1
(kinderen) en f 1,50 (volwassenen) een rit
kan maken. Essink: „Door het lawaai
van die treintjes kunnen we elkaar am
per verstaan. Als je naast elkaar zit gaat
het een beetje, maar met een tafel ertus
sen". Zijn advocaat mr. C. van Kreij:
„Het gaat wel, als je een intieme houding
aanneemt".
Hoe lollig ook, bij die woorden ver
trekt Essink geen spier van zijn gezicht.
Hij procedeert al vier jaar tegen de hin
derwetvergunning die de gemeente afgaf
aan Buesink. Dan kun je je lach wel hou
den.
Eitjes
Waar in Den Haag het Lange Voorhout
met een bocht Kneuterdijk wordt, zetelt
de Raad van State. Daar ligt het dossier
G05.87.0266.290.88, de zaak „Aalten. Mo
delspoorbaan". Zo ver is het dus geko
men met deze burenruzie die intussen de
aandacht van de landelijke pers trok.
Voor Buesink niet de eerste keer dat hij
in de publiciteit staat. Een jaar of 20 gele
den haalde hij, dankzij United Press In
ternational, kranten van Japan tot Suri
name met het bericht dat in een aan de
waslijn hangende beha van zijn vrouw,
een winterkoninkje vier eitjes uitbroed
de.
Het was vorige week de derde keer dat
de partijen bij de meervoudige kamer in
Den Haag verschenen. Wat „het treintje
van Buesink"- intussen heeft gekost aan
procedure-werk van gemeente-ambtena
ren, staatsraden, technisch onderzoek en
juridische bijstand, is niet te berekenen.
De schattingen gaan richting 100.000 gul
den. „Je kunt in dit land", zegt Buesink,
„sneller, en dus goedkoper, procederen
tegen een kerncentrale dan tegen zo'n
bagatel als waar het hier om gaat".
En Essink: „Als ik het vergelijk met za
ken doen. Daar los je grotere problemen
makkelijker op dan wat er nu tussen bu
ren aan de hand is". Heeft Essink soms
een hekel aan buurman Buesink? „Hele
maal niet. Als-ie maar niet op zondag met
die treinen rijdt, want dat is mijn enige
vrije dag en dan wil ik m'n rust. Hij mag
van mij zelfs op zaterdag. Zo gauw hij dat
doet, zijn we weer even goeie vrienden".
Daar kijken de Buesinks van op.
„Even goeie vrienden?!" Nooit goede
vrienden geweest dan? Mevrouw
Buesink: „Nooit slechte vrienden ook.
We zeiden gewoon gedag en voor de rest
bemoeiden we ons niet met Essink. Mis
schien komt die actie tegen de spoorlijn
daardoor: dat hij zich dus stoort aan de
afstand die we altijd gehouden hebben.
Iets anders kunnen we niet bedenken".
Rubber
Zelfs niet de reden van geluidsover
last?
Zelfs dat niet. „Op het stuk dat langs
het terras van Essink gaat", zegt Bernard
Buesink, „heb ik deze winter notabene
rubber op de baan geplakt". Dat ging
hem zeer aan het hart. Het was zijn vier
de concessie nadat hij eerder het gefluit
van de treinen afschafte, de railsnaden
dichtkitte en op het traject in de buurt
van Essink de onderlaag van tempex
voorzag. Dat ging allemaal ten koste van
het rumoer dat een treinenfreak als mu
ziek in de oren klinkt. Essink noemt dat
„herrie", Buesink spreekt van „de
sound". Wie dat een spoormaniek af
neemt...
„Dat is", stelt Buesink aanschouwelijk
voor, „even erg als een motorliefhebber
zijn machine laten dempen; dat geronk
geeft de kick". Essink gaat voorbij aan al
le goede bedoelingen van de buurman en
laat alleen het rendement tellen. „Van al
die verbeteringen merk ik niets".
Het gekrakeel wekte bij de Raad van
State de indruk dat er langs het terras
van Sinus Essink een heuse NS-machine
denderde. Althans, Buesinks belangen
behartiger Ton Verheul vond dat de
beeldvorming zoals Essinks advocaat
die formuleerde, tot grote misverstanden
kon leiden. Deze week herhaalde hij in
Den Haag nog eens waar het in werke
lijkheid om draait: locomotieven die
worden aangedreven door de motoren
van gazonmaaiers en accu's. In termen
van spoorwegfanaten (verenigd in de
Rail Hobby Groot Spoor Groep): een mo
del in spoor II-M, ofwel schaal 1 op 22,5.
Voor leken: locs van 3 en 5,5 meter lang,
70 centimeter breed en 1 meter hoog;
daarachter wat lagere open wagons met
een totaal capaciteit van 30 personen.
Unicum
Sinds de openstelling voor het pu
bliek, een jaar of vier geleden, is het
spoorcomplex (als privé-bezit een uni
cum) uitgegroeid tot een toeristische at
tractie die Buesink drijft zonder winst
bejag. „Het gaat me puur om de liefheb
berij". Eerder al maakte hij van zijn tuin
een trekpleister door de aanleg van een
ander soort spoorbaan. Op 200 vierkante
meter knutselde Buesink een mini-cir
cuit waaraan hij 15 jaar zo professioneel
werkte, dat het resultaat kan wedijveren
met elk pretpark.
„Het is nooit de bedoeling geweest",
zegt zijn vrouw, „om publiek toe te laten.
De mensen werden gestuurd door cam
pinghouders uit de omgeving. Dat gaf al
le dagen drukte. We zijn toen met de
WV en de gemeente gaan praten om dat
wat te organiseren". Dat werd de voor
buurman Essink hinderlijke zondagmid
dag. Met de 300 meter modelspoorbaan
erbij was voor hem de maat vol.
Op 16 augustus 1984 begon Sinus Es
sink via een Amsterdams klachtenbu
reau te procederen. Hij wees op het ge
bonk van de trein, het gesis en gebel, hij
vreesde waardevermindering van zijn
bungalow, hij attendeerde op de aanslag
die de natuur te verduren kreeg en hij
klaagde over vervuiling door weggewor
pen verpakking van snoepgoed, ijs en
frisdrank. Dat laatste aspect is voor de
Buesinks altijd een pikant detail ge
weest. Niet zij verkochten de lekkernijen
waar wat van kon blijven slingeren, maar
Essinks broer Gerrit, die op korte af
stand een levensmiddelenbedrijf heeft.
Op 10 februari vorig jaar kreeg Ber
nard Buesink van de gemeente Aalten
een hinderwetvergunning. Toen was
voor buurman Essink de absolute limiet
bereikt; hij wendde zich via zijn advo
caat Mr. Van Kreij tot de Raad van State.
Buesink dankte zijn vergunning aan
de meest ruime maat waarmee de ge
meente de decibels mat. de zogeheten in
dustrienorm die tot 50 gaat. Met de in
middels vertrokken burgemeester Beki-
us voorop, verdedigde de gemeente Aal
ten bij de Raad van State het gehanteer
de absolute maximum: de spoorbaan
gaat slechts enkele maanden per jaar
(van pinksteren tot en met de schoolva
kantieperiode) open, bovendien voor
slechts drie uur per zondag en bovenal is
het voor Aalten van groot toeristisch be
lang.
Intussen heeft de ene decibel-meting
de andere opgevolgd, zij het niet zonder
problemen. „Een keer", zei Buesinks be
langenbehartiger Verheul bij de Raad
van State, „was de meting niet uit te voe
ren omdat het geblaf van Essinks hond
het geluid van de trein overstemde". Bij
de metingen van de gemeente bleef
Buesink steeds net onder de 50 decibel,
het door Essink ingeschakelde bureau
Peuts uit Arnhem kwam tot 52 decibel.
Ook daarmee ging Buesink de limiet niet
te boven. De voorschriften laten een
ruimte van 5 decibel voor pieken; 55 der
halve.
Avondniveau
Maar - zo luidt de vraag waar alles om
draait - had de gemeente Aalten de 50 de
cibel-norm wel mogen hanteren? „Nee",
zegt de directeur generaal milieuhygiéne
van het ministerie van VROM in een ad
vies aan de Raad van State. Hij verwijt de
gemeente geen rekening te hebben ge
houden met en het „avondniveau" waar
van op zondag uitgegaan moet worden,
en het „referentieniveau" van het ver
keerslawaai. In het eerste geval ligt de li
miet op 35 decibel, in het tweede geval
op 40 decibel.
Alle bemiddelingspogingen - en dat
waren er drie - om deze zaak onderling te
regelen, zijn mislukt. Het eerste gesprek
ervaarde de familie Buesink - in wier
huis de bespreking plaatsvond - als „on
aangenaam", de openbare zitting bij de
gemeente loste ook al niets op en een ver
zoeningsactie van de burgemeester in
het gemeentehuis evenmin.
Buesinks belangenbehartiger Verheul
heeft uitgerekend dat de treinrit van bij
na drie minuten, welgeteld 20 seconden
langs het terras van Essink gaat. „In to
taal", zo betoogde hij bij de Raad van
State, „gaat het om een kwartiertje per
zondag".
Maar: waarom kiest Bernard Buesink
met zijn attractie niet voor de zaterdag?
Dan is wat Sinus Essink betreft de rel uit
de wereld. „Ik heb problemen met de za
terdag", zegt Buesink, „omdat ik dan on
voldoende tijd heb de boel voor te berei
den; dat is steeds een enorm werk. Bo
vendien trekt de zaterdag niet zoveel pu
bliek als de zondag. Ik vind het belang
rijk om de spoorweghobby onder de aan
dacht te brengen. En: ik geniet als ik zie
hoeveel plezier de mensen beleven aan
wat ik maakte. Vergelijk het met een ar
tiest. Die trekt toch óók graag volle za
len". --
„Het is voor veel mensen een rustgevend gevoel dat ze hier na hun
overlijden tussen de bomen en onder de bladeren komen te liggen. Het
spreekt geweldig aan om op deze stille plek midden in de natuur te
worden begraven. Ook van de nabestaanden horen we steeds weer dat
deze plek als bijzonder sfeervol en indrukwekkend wordt ervaren en
aanzet tot diepe gedachten en inkeer". Willem Jan Westerwoudt (75)
van het oude Veluwse geslacht Addinga van Westerwoudt houdt een
rondleiding op zijn bijzondere begraafplaats bij het gehucht Assel onder
Hoog Soeren.
Jan Willem Westerwoudt op het ommuurde deel dat voor de familie is gere
serveerd.
Stenen met nummers geven aan op welke plaatsen graven zijn besteld. Op
de achtergrond het kerkje dat de familie Westerwoudt heeft laten bouwen.
'Natuurbegraafplaats' staat er op
een bescheiden plaatje op de stenen
rustbank bij de ingang. Een hek is er
niet. Tussen de bomen doemt plot
seling verrassend een kerkje op dat
men daar niet zou verwachten.
Langs vage paden tussen de bomen
liggen grote keien als grafstenen en
hier en daar pronken verse bloemen
tussen de dorre bladeren.
door Peake Zijlstra
Er staan op de keien namen gebeiteld.
De overledenen komen uit alle delen van
het land. „Reclame maken doe ik niet.
Mensen komen hier toevallig langs en ra
ken gecharmeerd van de begraafplaats.
Anderen maken hier een begrafenis mee
en bestellen een tijdje later zelf ook een
graf', verklaart Westerwoudt.
Nog heel veel mensen kunnen een
laatste rustplaats krijgen in het bos van
Westerwoudt. De familie bezit zestig
hectare bos en landerijen rondom Hoog
Soeren. Willem Jan Westerwoudt merkt
daarbij op dat het niet de bedoeling is
van het hele bezit een kerkhof te maken.
Een deel van het bosperceel bij Assel is
alleen als algemene begraafplaats aange
wezen en daarop berusten ook de ver
gunningen. Er is echter nog ruimte ge
noeg voor de mens die zijn leven op aar
de achter de rug heeft.
Andere middelen
Nog niet eens zo heel lang geleden be
zat de familie Westerwoudt een stuk
grond waar hele volksstammen begra
ven hadden kunnen worden. Het land
goed Westerwolde omvatte in het begin
van de eeuw 360 hectare. Later werd het
leven er voor de grootgrondbezitter in
het algemeen niet beter op en werden er
vele hectaren verkocht. Na de aanleg van
de E8, de snelweg tussen Apeldoorn en
Amersfoort, die het gebied van Wester
wolde doorsneed, bleef het huidige land
goed over.
Landgoedbezitter Westerwoudt heeft
door de gewijzigde omstandigheden al
lang andere middelen van bestaan ge
vonden dan bijvoorbeeld de houtpro-
duktie. Hij bezit onder andere een cam
ping en andere op toerisme gerichte
voorzieningen. De begraafplaats was in
de eerste plaats niet als inkomensbron
bedoeld. Die is min of meer in de loop
der jaren onstaan, nadat de familie in
1941 een vergunning kreeg voor een fa
miliebegraafplaats in het bos.
Uit betrokkenheid bij de rooms-katho-
lieke gemeenschap van Assel bouwde de
familie Westerwoudt in de jaren 1941 en
1942 voor f 25.000 een kapel met een to
rentje voor de orde der Salesianen van
Don Bosco bij de familiebegraafplaats.
Er kwam toen ook een vergunning om
mensen uit de buurt te begraven. Zij
konden bij begrafenissen gebruik ma
ken van de kapel. Zo is het eigenlijk alle
maal begonnen.
In de jaren zestig kwam er geleidelijk
meer belangstelling voor de stille plek in
het bos. De familie Westerwoudt besloot
daar wat aan te doen, vooral ook om een
grotere toeloop in goede banen te leiden:
„Het stond ons duidelijk voor ogen dat
het karakter en de sfeer van de begraaf
plaats moesten blijven bestaan. Wie hier
begraven wil worden, zal zich aan een
aantal regels moeten houden. Gladde en
pompeuze grafmonumenten zijn hier
niet op zijn plaats. Het liefst zien we hier
alleen zwerfkeien met een eenvoudige
tekst".
Reserveringen
Wijzend op een rechte marmeren steen
zegt Westerwoudt: „Dat gaat eigenlijk al
wat te ver, we zullen er in de toekomst
nog beter op toezien dat men het eenvou
dig houdt." Dat mag ook wel, want het is
nu zo dat er jaarlijks ongeveer vijftig ge
gadigden voor een graf in het bos bijko
men. Zoveel begrafenissen vinden er
niet plaats in een jaar, maar de meeste
mensen zoeken alvast zelf een mooi plek
je uit, waar ze na hun verscheiden willen
liggen.
Stenen met nummers geven de gere
serveerde plaatsen aan. Voor f 3000
krijgt men de beschikking over een stuk
je grond van één bij twee meter en in de
meeste gevallen gaat het om twee 'inla
gen', zo legt Westerwoudt uit. Dat wil
zeggen dat er twee mensen uit een fami
lie boven elkaar begraven kunnen wor
den. Dat de begraafplaats er alleen is
voor bemiddelde mensen is volgens
Westerwoudt onzin. Men koopt het graf
voor honderd jaar en grafrechten hoeft
men nu en in de toekomst helemaal niet
te betalen. Wie dat wil, kan het graf door
een onderneming in Assel laten onder
houden, hoewel onderhoud in de meeste
gevallen nauwelijks nodig is.
Op een van de nog niet zo groen uitge
slagen keistenen is de naam te lezen van
de vorig jaar gestorven schrijver Eelke
de Jong. Hij is de enige bekende Neder
lander die er begraven ligt.
Westerwoudt: „Er komen hier mensen
uit alle lagen van de bevolking, mensen
die vaak een bijzondere band hebben
met de natuur of die andere beweegrede
nen hebben. Het is natuurlijk pure fictie,
maar als iemand er een veilig gevoel aan
ontleent hier in de grond te komen, kan
ik dat begrijpen en respecteren". Jan
Willem Westerwoudt heeft zelf het be
heer over het kerkje in het bos en hij
speelt een rol bij de erediensten die er ge
regeld worden gehouden. Dat heeft de
familie indertijd zo bepaald. Bij begrafe
nissen kan men de kapel en de aula ook
voor een sfeervolle uitvaartdienst ge
bruiken. Men kan die zelf inhoud en ge
stalte geven.
Borrel
Een plechtige uitvaartdienst zit er
trouwens voor Jan Willem Westerwoudt
zelf niet in als zijn tijd gekomen is. Hij is
verzekerd van een plaatsje op de familie
begraafplaats die ommuurd en afge
scheiden is van de rest: „Mij staat een ge
zellige familie-bijeenkomst voor ogen,
zonder toespraken en verdere poespas.
Ze moeten me meteen begraven, ieder
een een borrel geven en wegwezen".
Bernard Buesink: "Ik vind het belangrijk om de spoorweghobby onder de aandacht te brengen'
