Soweto met massale staking herdacht STARTKLAAR? Uitgeteerd Peru op de rand van burgeroorlog MHigaai Felle kritiek oppositie Pakistan op Zia Twee doden en drie zwaargewonden Adoptiedrama in Israël: kind terug naar Brazilië President Haïti beslecht dreigende machtsstrijd Machtsvertoon tegen oppositie Hongarije VRIJDAG 17 JUNI 1988 BUITENLAND PAGINA 5 JOHANNESBURG (AP) - Tienduizenden zwarte Zuidafrikanen zijn gisteren van hun werk weggebleven voor de herdenking van Soweto-dag. Bij een explosie in Wynberg na bij Kaapstad werd een man gedood en bij afzonderlijke incidenten in de zwarte woonoor den nabij Kaapstad, Port Elizabeth en Durban vielen drie zwaar gewonden. Ook is een on- ev bekende man in Kaapstad kennelijk door een voortijdig exploderende bom om het leven fchtpaar TEL AVIV - Een Israëlisch echt paar dat twee jaar geleden een Bra ziliaanse baby adopteerde, moet het kind teruggeven aan de natuur lijke ouders. Het Hooggerechtshof in Jeruzalem heeft dat gisteren be paald, aan het einde van een dra matisch proces. Het Braziliaanse meisje is twee jaar geleden, vlak na haar geboorte, door Ad Bloemendaal gekomen. Op Soweto-dag herdenken de zwarte Zuidafrikanen de dag in 1976 toen de politie in de zwarte sa tellietstad van Johannesburg het vuur opende op betogende scholie ren. Het is in het door blanken ge regeerde Zuidafrika geen officiële herdenkingsdag, maar steeds meer werkgevers geven hun personeel op 16 juni vrijaf. Minister van recht en orde Adri- aan Vlok maakte gisteren bekend dat de afgelopen week bij twee af zonderlijke vuurgevechten bij de grens met Swaziland in totaal ne gen vermeende leden van de ver boden verzetsbeweging Afrikaans Nationaal Congres om het leven zijn gekomen. In het centrum van Johannes burg waren bij afwezigheid van zwarte werknemers veel winkels gesloten. In de stad reden slechts een handvol bussen, terwijl de fo rensentreinen uit Soweto en ande re zwarte woongemeenschappen vrijwel leeg arriveerden. In Langa, een zwarte woonstad bij Kaapstad, werd een deel van de spoorbaan opgeblazen, en politieagenten moesten een naderende forensen trein met vlaggen tot stoppen bren gen om ontsporing te voorkomen. Bij afzonderlijke incidenten in de zwarte woonoorden rond Kaap stad, Port Elizabeth en Durban 111V-2 mogelijk even gevaarlijk als aidsvirus STOCKHOLM'(Rtr) - Er zijn steeds meer aanwijzingen dat het HIV-2 aidsvirus, dat aanvankelijk werd beschouwd als een minder kwaad aardige variant, even gevaarlijk is als het gewone aidsvirus. Volgens onderzoeken waarvan de resulta ten gisteren op de aidsconferentie in de Zweedse hoofdstad Stock holm werden gepresenteerd, maakt het HIV-2 steeds meer slachtoffers in Westafrika en ver spreidt het zich ook snel naar de Verenigde Staten en Europa. Een groep onderzoekers uit Gui- nee-Bissau trof het HIV-2 aan in 17,5 procent van de onderzochte monsters van bloeddonoren, ter wijl 33 procent van de prostituees met het virus besmet bleek. Het vi rus had al bij 19 patiënten de im- muunziekte veroorzaakt. Volgens de studie zijn de meesten van hen overleden. Het HIV-2, dat twee jaar geleden voor het eerst werd geïsoleerd, gold als een minder kwaadaardige mutant van het gewone virus, HI V- 1. Sommige deskundigen houden nog steeds vast aan deze opvatting. De discussie over het karakter van HIV-2 is van belang, omdat de meest gebruikte aids-tests alleen zijn ontworpen voor het opsporen van het HIV-1. Uit een onderzoek is gebleken dat de normale aidstests slechts voor zo'n 80 procent be trouwbaar is bij hetTopsporen'van het HIV-2, zodat het gevaar bestaat dat het virus bij bloedtransfusies wordt doorgegeven. Heroïnesnoepjes Snoepjes waarin genoeg heroïne verstopt zit om een kind te doden. Dat is de nieuwste methode waar mee de internationale heroïnehan del probeert de speurders bij de douane te omzeilen. De afgelopen drie weken nam de Britse douane negen kilo van dit nep-snoep in be slag genomen. Zuidkorea De president van het Zuidko- reaanse Hooggerechtshof heeft zijn ontslag aangeboden aan presi dent Roh Tae-Woo. Het ontslag van de rechter volgt op een steeds lui der wordende roep van rechters en advocaten in het hele land om her vorming van de rechtspraak. Israël Een Israëlische rechtbank in Haifa heeft een Arabische jongen van vijftien veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf wegens het gooien van stenen naar passerende auto's. Hij kreeg nog eens drie jaar voorwaardelijk. vs De Amerikaanse regering heeft de Belgische oorlogsmisdadiger Verhelen tien jaar lang gebruikt als medewerker van de inlichtingen dienst voor de bestrijding van het communisme in Oostenrijk. In een rapport, dat door de minister van justitie, Meese, werd vrijgegeven, staat dat Verhelen bij de Ameri kaanse militaire contra-inlichtin gendienst werkte. werden benzinebommen gegooid is vrijwel ieder jaar gepaard gegaan naar drie autobussen en twee be- met geweld. Vorig jaar kwamen elf stelauto's. Hierbij raakten drie mensen om, ondanks een oproep zwarten zwaar gewond. Tussen het van anti-apartheidsgroepen tot zwarte woonoord KwaMashu en vreedzame herdenkingen. Maar Durban viel een belangrijk deel anders dan vorig jaar waren leger van de stroomvoorziening uit ten en politie gisteren niet zichtbaar gevolge van sabotage, waardoor massaal aanwezig, het treinverkeer in het gebied urenlang stil lag. Later werd een trein tot ontsporing gebracht, waardoor honderden forensen met bussen naar Durban moesten wor den vervoerd. In de grootste Zuiaafrikaanse havens in Kaapstad, Durban en Ri chard's Bay werd normaal ge werkt. In East London, in de ooste lijke Kaapprovincie, was de helft van de arbeiders echter afwezig en bij de dokken van Port Elizabeth verscheen helemaal niemand op het werk. In Soweto, waar bijna 2,5 miljoen mensen wonen, waren de straten vrijwel verlaten. Slechts hier en daar probeerden mensen een lift te krijgen en af en toe reed een politie patrouille voorbij. De doorgaans afgeladen perrons bij het Barag- wanath-busstation waren leeg. Ongeveer 15 mensen verzamel den zich bij het graf van Hector Pieterson, een 13-jarige jongen die 12 jaar geleden door de politie in Soweto werd doodgeschoten. Hec tor Pieterson nam <^eel aan een de monstratie tegen het gebruik van het Afrikaans op de scholen. De schietpartij ontketende een golf van geweld, die het land maanden lang overspoelde en volgens offi ciële cijfers in totaal 575 zwarten het leven kostte. De herdenking van Soweto-dag ontvoerd en vervolgens ter adoptie aangeboden. Het kinderloze echt paar Jacov en Simone Turgeman was daarvan niet op de hoogte. De rechter bepaalde dat Carolyn op 15 juli terug moet naar de na tuurlijke ouders. Hij zei dat het be sluit de rechtbank zeer zwaar was gevallen en vroeg het Israëlische begrip. Een kinder psycholoog zal het meisje begelei den bij de overgang naar haar ou ders. De Braziliaanse ambassadeur in Tel Aviv heeft zijn huis beschik baar gesteld als 'doorgangscen trum', zodat de natuurlijke ouders en de Turgemans haar daar kun nen bezoeken. Jacov Turgeman toonde zich bij het verlaten van de rechtszaal diep teleurgesteld. Hij verklaarde dat niemand zich een voorstelling kan maken van de tra gedie die het vonnis heeft losge maakt. Ook de Braziliaanse moeder, Ro salinda Gonzales, reageerde emo tioneel op de beslissing van de rechters. Ze zei het gevoel te heb ben wakker te worden uit een nachtmerrie die bijna twee jaar heeft geduurd. "Ik heb medelijden met de familie Turgeman. Maar hun lijden is niets, vergeleken met wat ik heb doorgemaakt." Het meisje is één van de ruim tweeduizend Braziliaanse kinde ren die de laatste jaren zijn geadop teerd door Israëlische echtparen. Onder die echtparen is naar aanlei ding van de zaak ongerustheid ge rezen, volgens juristen ten onrech te. Het unieke van dit geval is de ontvoering, vlak na de geboorte. De natuurlijke ouders konden de rechtszaak beginnen na een speur actie door een team van de Britse Independent Television. De televi siemaatschappij bracht Rosalinda Gonzales naar Israël en heeft de kosten van de juridische bijstand betaald. In de loop va de rechtszaak moest het Braziliaanse paar door weefselproeven bewijzen dat ze de natuurlijke ouders van Carolyn wa ren. Eind mei bleek de uitslag van de test positief en dat Was een enor me schok voor de Turgemans, die er tot dan toe niet van overtuigd waren dat ze te maken hadden met de echte ouders van het meisje. "Verder leven zonder Carolyn is zinloos," zei Simone Turgeman na de bekendmaking van de uitslag. "Als haar echte ouders haar werke lijk liefhebben, dan zullen ze haar belang voorop stellen en ons haar laten houden." Ook de advocaat van het Israëlische echtpaar heeft steeds aangevoerd dat het belang van het kind voorrang moet krij gen. Ze zou al zo thuis zijn in Israel dat het niet verantwoord was haar terug te sturen naar Brazilië. Simone Turgeman, drie weken geleden: "Ze kent alleen ons en ze spreekt alleen Hebreeuws. Als ze wat groter is zullen we haar over de adoptie vertellen en als ze eenmaal achttien is kan ze zelf beslissen. Vijftien jaar lang hebben we alles geprobeerd om een kind te krijgen en tenslotte zijn we naar Zuidame- rika gegaan. Het is nooit bij ons op gekomen dat we iets illegaals de den." De Israëlische jurist Pinchas Shifman wees er vorige maand in een vraaggesprek met het dagblad Tne Jerusalem Post op, dat in der gelijke zaken niet alleen het belang van het kind een rol speelt. Hij her innerde aan de dramatische pogin gen van joodse ouders na de Twee de Wereldoorlog om hun kinderen terug te krijgen, die in bezette lan den waren geadopteerd door niet- joodse echtparen. Het Nederlandse parlement heeft vlak na de oorlog een speciale wet aanvaard die het mogelijk maakte dat die kinderen teruggingen naar de natuurlijke ouders. Op tal van plaatsen in Zuidafrika werd gisteren de met bloedig geweld neergeslagen opstand ii twaalf jaar geleden herdacht. Ook deze zwarten behoorden tot de honderdduizenden die gisteren r werk gingen. BUDAPEST (GPD) De Hon gaarse politie heeft gisteren met tenminste vijf arrestaties en groot machtsvertoon verhinderd dat in het centrum van Budapest kransen werden gelegd ter nage dachtenis van de executie van leiders van de Hongaarse op stand in 1956. Bovendien ver bood de leiding van de rooms-ka- tholieke kerk gisteravond alsnog een eerder aangekondigde her denkingsmis vanwege het 'te po litieke karakter' die de dienst zou krijgen. Tot de herdenkingen en de kerkdienst was opgeroepen door het 'Netwerk', een bundeling van oppositionele groeperingen. De meeste belangstelling trok in de ochtenduren een kranslegging op het Rakoskeresztur-kerkhof in een buitenwijk van Budapest, op een steenworp afstand van de Centrale Gevangenis. Daar werden op 16 juni 1958 een viertal communistische lei ders van de Hongaarse opstand van oktober '56 opgehangen, on der wie premier Imre Nagy en zijn defensieminister Pal Ma- leter. Janos Kadar,.enkele weken terug als partijleider de laan uit gestuurd, wordt door veel Hongaren verantwoordelijk ge houden voor de executies van deze vier en naar schatting twee duizend anderen. De precieze plaats van de gra ven is nooit aan de nabestaanden bekendgemaakt, hoewel de dochter van Nagy daar herhaal delijk op heeft aangedrongen bij Kadar en de partijleiding. Zij was gisteren één van de ongeveer 400 mensen die bloemen en kransen legden en het Hongaarse volks lied zongen bij een tiental door gras overwoekerde naamloze graven aan de uiterste rand van het immense kerkhof. De politie liet zich hier niet zien. Dat gebeurde wel in de mid daguren toen enkele tientallen mensen, onder wie een aantal oud-strijders van 1956, kransen wilden leggen bij het nationale monument op het Heldenplein. Zo werd Sandor Racz, in 1956 lei der van de vrije arbeiderscomi- tes van Budapest, onmiddellijk gearresteerd toen hij op het Hel denplein een toespraak wilde houden. Westerse journalisten werd onder bedreiging met ge weld verboden foto's van het ge beuren te maken. In oppositionele kringen werd gisteren gevreesd dat het machtsvertoon van de politie de aankondiging is van harder op treden tegen de zogenaamde 'an dersdenkenden'. Daarbij werd vooral gewezen op de woorden van de nieuwe partijleider en premier Karoly Grosz enkele da gen terug op een bijeenkomst van de arbeidersmilities. Grosz zei daar onder meer dat 'niet lijd zaam zal worden toegezien hoe de oppositionele vijand zich or ganiseert, politieke concepten uitwerkt en de aanhang mobili seert'. MEXICO (GPD/AP) - Generaal Namphy, de bevelhebber van het Haïtiaanse leger, is door de knieen gegaan voor de begin dit jaar aan de macht gekomen president Ma- nigat. Generaal Namphy liet giste ren weten dat hij ter beschikking staat van Manigat en volledig ver trouwt in de burgerregering. Daarmee is er een eind gekomen aan de ernstigste machtscrisis sinds de beëdiging van Manigat. De president verklaarde opgelucht dat generaal Namphy met zijn hou ding een "les in patriottisme" heeft gegeven. President Manigat sprak daarop zijn waardering uit voor de stellingname van het leger dat zich bij een confrontatie tussen de pre sident en legeropperbevelhebber Namphy loyaal achter Manigat heeft opgesteld. Eerder deze week kwam het bij na tot een gewapend treffen tussen verschillende eenheden van het Haïtiaanse leger. Aanleiding was een bevel van generaal Namphy om de commandant van de machti ge Dessalines-kazerne over te plaatsen naar een administratieve post. De kolonel in kwestie, Paul, een steunpilaar van de vroegere Duva- lier-dictatuur en in maart van dit jaar door de Verenigde Staten be- opperbevelhebber en riskeerde daarmee een confrontatie. "Het gaat niet om individuele personen. Het is een kwestie van principe, het democratische principe van het op pergezag van de burgerlijke autori teit over de militaire autoriteit", zei hij tijdens de persconferentie. De order van Namphy behelsde de vervroegde pensionering of overplaatsing van enkele legeroffi cieren, onder wie kolonel Paul. Volgens ingewijden moet uit de houding van Manigat worden op gemaakt dat Paul diens belangrijk ste bondgenoot in de legertop is. Soldaten die onder het bevel van Paul staan worden ervan verdacht de aanstichters te zijn geweest van de golf van geweld waardoor de al gemene verkiezingen in november van het vorig jaar uitgesteld moes ten worden. Destijds kwamen m^r dan 30 mensen om het leven. Cliina sceptisch over plan Dalai Lama PEKING (GPD) Het voorstel van de Tibetaande geestelijk lei der, de Dalai Lama, om van Tibet een gedemilitariseerde zone te ma- i-smokkel, ken, is in Peking met enige scepsis zijn man- ontvangen. Hoewel nog geen offi- schappen in de Dessalines-kazer- cieel standpunt is ingenomen, ne, in het hartje van de hoofdstad wordt in informele reacties dit Port-au-Prince. President Manigat door de Dalai Lama in een toe- besloot vervolgens de kant van ko- spraak tot het Europees Parlement verschanste zich met zijn lonel Paul te kiezen - de sterkste, al dus verschillende waarnemers - en annuleerde het overplaatsingsbe vel van generaal Namphy. Manigat ging niet akkoord met het eigenhandig optreden van de Straatsburg gelanceerde idee onaanvaardbaar genoemd. Terug trekking van het Chinese leger zou volgens de Chinezen voor India een uitnodiging zijn om dat deel van China binnen te vallen. ADVERTENTIE ISLAMABAD (GPD) De maatre gel van de Pakistaanse president Zia ul-Haq om de islamitische sha- ria-wetgeving tot 's lands aller hoogste wet te verheffen, heeft gis teren felle kritiek ontlokt bij de op positie, religieuze organisaties en juristen. Benazir Bhutto, leidster van de Pakistaanse Volkspartij, verklaarde dat "een individu niet het recht heeft om zijn wil aan het volk op te leggen. Wij vinden het vreemd dat één man, nota bene een militair, op arbitraire wijze bepaalt hoe wij ons leven moeten inrich ten", aldus Bhutto. Volgens haar gebruikt Zia de islam om zijn dicta tuur voort te zetten. Een gevolg van deze wet is dat vrouwen geen hoge posities kun nen bekleden. Voor oppositieleid ster Bhutto zou dat betekenen dat zij president noch premier kan worden. Het decreet geeft tevens de gerechtshoven in Pakistan de macht om alle bestaande wetten te toetsen aan de sharia. Worden ze niet daarmee in overeenstemming geacht, dan kunnen ze nietig wor den verklaard. De rechters zullen worden bijgestaan door schriftge leerden die deskundig zijn op het gebied van islamitische jurispru dentie. Deze deskundigen worden benoemd door de president. Politici en juristen argumente ren dat Zia's decreet in strijd is met de grondwet. Ze vinden dat Pakis tan een 'ongrondwettelijke' perio de ingaat. Zia vindt kennelijk de geschreven grondwet niet meer be langrijk. Religieuze islamitische leiders menen dat de verordening van Zia de laatste nagel is aan de doodskist van de Grondwet van 1973. Door het hooggerechtshof de be voegdheid te geven om de wetten aan te passen aan de islamitische sharia, heeft generaal Zia de rech terlijke macht omgezet tot een wet gevende macht. Schriftgeleerden zijn verder van mening dat de uit eenlopende interpretaties van de islamitische wetten door verschil lende rechtbanken, kwaad doen aan het concept van de sharia. De leider van de shi'itische mos lims, zegt dat het presidentiële de creet onaanvaardbaar is voor de 18 miljoen shi'iten in Pakistan, waar de soenieten moslims de meerder heid vormen van de 100 miljoen Pakistanen. De godsdienstige ge schillen leiden in Pakistan regel matig tot gewapende conflicten tussen shi'iten en soenieten. Politieke waarnemers menen dat Zia's decreet in feite identiek is aan het zogenoemde Negende Amen dement. Het door Zia eerder deze maand ontslagen kabinet heeft fcich daar de afgelopen maanden over gebogen. Echter zonder resul taat. Zia heeft nadat hij aan de macht kwam reeds sharia-recht- banken opgericht. Maar de Grond wet verbiedt deze rechtbanken om zich te bemoeien met onder meer fiscale en burgerlijke wetgeving. Ook naar de TT? Reis oerend hard zonder helm naar Assen. Met 't Trein Toegang-biljet (te koop bij het loket) hebt u 'n retour, vervoer naar het circuit en toegang tot het terrein. Makkelijk, nietwaar? WAAR ZOUDEN WE ZIJN ZONDER DE TREIN? MEXICO De Peruaanse presi dent Alan Garcia pleegt met enige regelmaat op een zware motor over de brede avenidas van de hoofd stad Lima te razen. De wanhoop nabij omdat alles elke keer op- door Rob Sprenkels nieuw anders uitpakt dan de be doeling was, heeft Garcia er bij tijd en wijle behoefte aan incognito uit te waaien zonder lijfwachten in de buurt. De als progressief bekend staan de Garcia heeft problemen te over. Het politieke geweld van de guer rillabeweging Sendero Luminoso (Lichtend pad) en het antwoord van de militairen daarop, heeft het land aan de rand van een burger oorlog gebracht. Wekelijks vallen er rond 50 doden. De economische toestand neemt catastrofale vor men aan. Zo heeft de inflatie in middels de 800 procent bereikt. Tal van eerste levensbehoeften zijn ui terst schaars. Het minimumloon bedraagt amper 50 gulden per maand. Werk is niet te vinden. De helft van de 17 miljoen Perua nen is chronisch ondervoed. Bijna driekwart leeft in schrijnende ar moede en heeft alle hoop op een be tere toekomst opgegeven. Die frus tratie kweekt vooral onder jonge ren aanhangers van de ideologie van de maoistische Sendero Lumi noso. De hoofdstedelijke San Marcos- universiteit fungeert als onmoe- tingsplaats voor jongeren die met de guerrilla sympathiseren. Bij de ingang van de rechtenfakulteit staat een groot prikbord, waarop Sendero Luminoso de nationale gebeurtenissen op z'n eigen manier uitlegt. Geen woord over de eigen acties. De feiten van de afgelopen dagen volgens Sendero: militairen schie ten een student dood en het komt tot grote demonstraties. Honder den studenten worden opgepakt, de universiteit van San Marcos Alan Garcia wordt omsingeld. De belegerde studenten ontdekken twee militai re spionnen in burger. Dezen wor- Guerrilletos van het uit de slop penwijken rond Lima opgestane Tupac Amaru', een op Cuba geori ënteerde beweging, schieten twee mortiergranaten af in de richting van de residentie van de Ameri kaanse ambassadeur in Peru. Het dak wordt getroffen, de ambassa deur en zijn familie blijven onge deerd. Tienduizenden schoolmees ters volgen het stakingsparool van hun ultra-linkse vakbond. Sendero Luminoso bezet een militaire post nabij de noordelijke stad Cajamar- De politie op haar beurt beweert dat men nummer twee van de Sen- dero-hiérarchie heeft gearresteerd, Osman Morote. Het nieuws wordt met de nodige scepcis ontvangen door het Peruaanse publiek. De ge vangen Morote vertoont maar wei nig gelijkenis met de foto op aan plakbiljetten van een paar maan den geleden. Voor Morote's vangst was 50.000 dollar uitgeloofd. „In twee of drie jaar zijn we aan de macht, dat verzekeren onze lei ders", zo vertelde kortgeleden Isi- dora Nunja, een nu opgesloten lid van Sendero, aan het lokale week blad 'Caretas'. „We hebben Lima omsingeld. Niks, maar dan ook niks van deze oude, overjarige staat zal overblijven". Nunja gaf toe dat de beweging onder leiding van de voormalige hoogleraar Abi- mael Guzman, het op een akkoord heeft gegooid met de Peruaanse drugsmafia. „Voor elk vliegtuig dat met cocaine vertrekt, betalen ze be lasting", aldus Isidora. Taxichauffeurs vinden het te ris kant om naar de troosteloze krot tenwijken op de onmetelijke zand vlakte rond Lima te rijden. Politie agenten zijn daar niet meer te vin den. Bij tijd en wijle houden spe ciale anti-terreureenheden van het Peruaanse leger massale razzia's en worden tientallen mensen afge voerd naar de gevangenis. President Alan Garcia heeft z'n heilige belofte dat de barbaarsheid niet met gelijke middelen zou wor den bestreden, niet waar kunnen maken. In het hoge Andes-geberg- te zien de Peruaanse soldaten nog altijd geen kans om onderscheid te maken tussen de uitgeteerde en nog in het koloniale tijdperk leven de Indiaanse boeren en guerrille- ros. Bijna elke maand is er een nieuw bloedbad, een nieuw massa graf. Tal van militairen vinden dat er nog veel harder moet worden opge treden. Garcia heeft tot nu toe kans gezien hen min of meer in bedwang te houden. Maar uitspattingen als de moord, in koelen bloede, op honderden gevangenen, twee jaar geleden, blijven in de praktijk on bestraft. Het spook van een militai re staatsgreep blijft Alan Garcia achtervolgen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5