Staking legt leven lam in Armenië 'Amerikaanse kritiek op Jackson vaak ongegrond' Iran ontketent nieuw offensief Teruggave provincie geëist Schadevergoeding voor nabestaande van roker Awad door Israël op vliegtuig naar VS gezet Dr. Van de Bilt: DINSDAG 14 JUNI 1988 BUITENLAND PAGINA 5 MOSKOU (GPD) In de Sovjet-republiek Armenië is een massale staking uitgebroken die voorlopig twee dagen zal duren. Morgen zal de Opperste Sovjet (het parlement) van Armenië vergaderen en de demonstranten eisen dat dan over de kwestie-Nagomo Karabach een standpunt zal wor den ingenomen dat de mening van de meerderheid van de bevolking weergeeft. Die mening is dat Nagorno Kara bach, een Arfneense provincie die in 1922 bij de islamitische Sovjet republiek Azerbeidzjan werd ge trokken, weer aan Armenië terug gegeven moet worden. De bewo ners van de omstreden provincie zelf vinden dat ook en staken al en kele weken. Naar verluidt is er Illegaal gifafval Nigeria blijkt radio-actief LAGOS/ACCRA (Rtr/AFP) - Een deel van het vorige week in de Ni- geriaanse havenplaats Koko ge vonden illegaal gedumpte afval is radio-actief. Dit maakte de Nigeri- aanse minister van voorlichting gisteren bekend. Hij zei dat een deel van de bevolking van Koko is geëvacueerd en dat het gebied rondom de stortplaats is afgegren deld. Er zijn 15 personen gearresteerd op verdenking van medeplichtig heid aan de giflozing. De hoofdver dachte, de Italiaan Raffaelli, is ech ter nog voortvluchtig. Hij zou met behulp van vervalste invoerdocu- menten tussen augustus vorig jaar en mei de giftige stoffen hebben geïmporteerd. Raffaelli verliet Ni geria .hals over kop op 2 juni toen de illegale giflozingen aan het licht kwamen. Een woordvoerder zei dat de ver dachten kunnen worden geëxecu teerd indien zij schuldig worden bevonden. Volgens hem zal die straf een goede waarschuwing zijn voor degenen die zich met 'deze on menselijke onderneming' bezig houden. Het ministerie van justitie in Lagos maakte bekend dat Nige ria Italië voor het Internationale Gerechtshof in Den Haag zal dagen als het niet snel maatregelen neemt om de giftige stoffen Uit Koko weg te halen. Drinkwater Bij ongeveer 200.000 r wonen in het gebied rond de Fran se rivier de Loire zijn vandaag op nieuw de kranen afgesloten. Vijf dagen na de brand in de chemische fabriek Protex blijkt de kwaliteit van het drinkwater nog altijd niet op een voor de volksgezondheid aanvaardbaar peil, aldus de autori teiten. Kahane De leiding van de Zuidafrikaan- se Zionistenbond heeft rabbijn Meir Kahane, leider van Israëls rechts-extremistische Kach-partij, alsnog laten weten dat hij niet wel kom is. De Zuidafrikaanse Zionis ten hadden Kahane uitgenodigd voor een spreekbeurt, maar heb ben nu onder internationale druk die uitnodiging ingetrokken. China De Chinese Communistische Partij wil de zuivering binnen haar gelederen nieuw leven inblazen. Nadat de afgelopen vijf jaar circa 800.000 partijleden disciplinair zijn gestraft of uit de CP zijn gezet, is een plan opgezet om nieuwe leden aan te trekken en 'ongeschikte ele menten' te verwijderen. Groot- Brittannië Denzil Davies, die minister van defensie is in het 'schaduwkabinet' van de Britse Labourpartij, heeft zijn functie beschikbaar gesteld. Hij verklaarde vandaag „genoeg te hebben van de vernederingen" door partijleider Neil Kinnock. Egypte Egypte heeft Israel opgeroepen het non-proliferatieverdrag te teke nen en te beloven om nimmer kernwapens te produceren. De Egyptische minister van buiten landse zaken zei tijdens de speciale zitting inzake ontwapening van de Verenigde Naties dat de stap een bijdrage zou zijn tot het kernwa- penvrij maken van het Midden- Oosten. Bush In een kennelijke poging zich meer te distantiëren van president Reagan en zich te profileren als een onafhankelijk denkend politicus heeft de Amerikaanse vice-presi dent Bush zich gisteren laten ont vallen dat hij Zuidafrika een 'racis tische staat' vindt. WASHINGTON - Een Ameri kaanse jury heeft gisteren een schadevergoeding toegekend aan de echtgenoot van een vrouw die overleed aan de gevolgen van haar verslaving aan sigaretten. Dat geld moet worden betaald door de siga- rettenfabrikant Liggett Group. Het was voor het eerst dat een ju ry de tabaksindustrie mede-verant- door Henk Dam woordelijk stelde voor de gevolgen van roken. Sinds de late jaren '50 hebben nog zeker 300 mensen de fabrikanten van sigaretten juri disch aansprakelijk willen stellen voor ziekten en sterfgevallen, maar in alle gevallen won de industrie. Aan die reeks van juridische^ overwinningen is door de uit-' spraak van gisteren een eind geko men. Dat zal zeker betekenen, dat vele andere mensen nu ook zullen proberen om via de rechter een schadevergoeding afgedwongen te krijgen. De uitspraak van gisteren heeft betrekking op Rose Cipollone, een Amerikaanse vrouw die in 1984 op 58-jarige leeftijd overleed aan long kanker nadat ze 40 jaar lang een pakje sigaretten per dag had ge rookt. Op haar verzoek begon haar man Joe een jaar voor haar overlijden met een rechtszaak tegen de ren die aan roken zijn verbonden. Die industrie wist dat met name al ruim vóór 1966, toen het Ameri kaanse ministerie van gezondheid wf arschuwingen op sigaretten- p.'.kjes liet opnemen. Het zijn, ironisch genoeg, juist e waarschuwingen geweest de sigaretten die ze al die waardoor de tabaksindustrie tot gisteren alle tegen haar gevoerde rechtszaken won. Het argument is steeds geweest: de mensen weten wat ze doen, want de waarschuwin gen staan op de pakjes. Ze roken dus uit vrije wil, en daarvoor zijn wij niet verantwoordelijk. kers jaren had gerookt. Die rechtszaak duurde, inclusief voorbereiding, uiteindelijk vijf jaar. De zaak-Cipollone trok grote be langstelling, omdat de advocaten van Joe Cipollone de hand wisten te leggen op documenten uit de ta baksindustrie zelf. Daaruit bleek dat de industrie al jaren voordat dat aan het grote publiek bekend was, op de hoogte was van de geva- voedselschaarste in de regio ont staan. Maar bij diverse gelegenheden heeft het centrale gezag in het Kremlin in Moskou laten weten niet over teruggave te piekeren. Op een vergadering van het Centraal Comité van de communistische partij, afgelopen donderdag, is dat standpunt voor de zoveelste keer herhaald door de tweede man bin nen de partij, de conservatieve Li- gatsjov. Dat is pas dit weekeinde bekend geworden en daarom kwa men er zondag een half miljoen mensen in een demonstratie bij el kaar in Jerevan, de hoofdstad van Armenië. Daar werd ook tot de sta kingen van vandaag en morgen be sloten. De onrust die hierdoor is ont staan ondanks dreigementen hadden de Armeniërs het stakings middel tot dusver vermeden is overgeslagen naar Azerbeidzjan, waar in de hoofstad Bakoe zondag duizenden tegen die herenigings plannen protesteerden. Een offi ciële woordvoerder heeft bekend gemaakt "43at bij die gelegenheid een moslim-politieman is doodge schoten. Gevreesd wordt voor een ket tingreactie, die zou kunnen leiden tot een herhaling van het bloedbad in Soemgait, ruim drie maanden geleden, waarbij 32 mensen, meest Armeniërs, om het leven kwamen. Er is nog geen melding gemaakt van regeringstroepen die in Bakoe of Jerevan de orde eventueel moe ten herstellen. ADVERTENTIE ATHENE - Een Grieks-Cyprische vrouw maakt een politieman duidelijk dat zij en de andere vrouwen hun blokkade van de toegangswegen naar de Acropolis, een toeristische trekpleister in Athene, niet zullen opgeven. De actie werd gisteren gehouden uit protest tegen het bezoek van de Turkse premier Özal aan Griekenland. Ook op Cyprus werd gisteren fel gedemonstreerd tegen het bezoek van Özal. Cyprus bestaat sinds de invasie van het Turkse leger in 1974 uit een Grieks en een Turks Duizenden Iraakse soldaten gedood of verwond NICOSIA (AP) - Bij een nieuw Iraans offensief aan het zuidelijke front met Iraq zijn 4.800 Iraakse soldaten gedood of verwond, heeft het Iraanse persbureau Irna giste ren gemeld. Ook zouden er 1.000 krijgsgevangenen zijn gemaakt. Volgens Irna zijn de Iraanse strijdkrachten er bij nachtelijke aanvallen in geslaagd de Iraakse defensielinies in de regio Salam- cheh te doorbreken en dat gebied, drie weken nadat het Iraanse leger daaruit werd verdreven, te herove ren. De Iraanse troepen decimeer den drie Iraakse infanteriebatal- jons, liepen drie artillerie-eenhe den onder de voet en schoten enke le munitie-opslagplaatsen in brand, aldus Irna. Het offensief wordt gezien als de eerste poging van de nieuwe Iraan se bevelhebber Rafsanjani om het initiatief weer te nemen in de strijd tegen Iraq. Iraq bevestigt dat er in het ge bied zwaar wordt gevochten, maar zegt dat de Iraanse aanvallen ten oosten van een moerasgebied, dat eerder onder water is gezet bij wij ze van verdedigingslinie waren af geslagen. Volgens het Iraakse pers bureau Ina heeft het Iraakse leger „het initiatief overgenomen", maar het erkende dat het Iraanse leger in een „roekeloze aanval" de Iraakse grens had overschreden bij enkele verlaten grensposten. Twaalf uur na het begin van het offensief, meldden beide partijen dat er nog steeds fel werd gevoch ten. Maar Iraq zei dat het Derde Le gerkorps de klap van de aanval had opgevangen en de Iraanse opmars tot staan had gebracht. Irna meldde daarentegen dat van zes Iraakse legereenheden 25 tot 40 procent van de manschappen bui ten gevecht waren gesteld. Er zou den ook veel tanks, pantservoertui gen en ander Iraaks legermaterieel zijn vernield en meer dan 1.000 Irakezen zouden als krijgsgevange nen in Iraanse handen zijn geval len. De Iraanse artillerie zet de be schietingen op Iraakse posities achter het front voort om te voor- concentreren op de periode voor 1966. Toen was bij sigarettenfabri- kanten intern al bekend dat er een band bestaat tussen roken en kan ker, maar was die kennis niet naar buiten gebracht. De jury oordeelde gisteren dat Liggett, de maker van de sigaretten die Rosé Cipollone voor 1966 rook te, de plicht had gehad om de con sument ook vóór dat jaar te waar schuwen voor de mogelijke gevol gen van roken. Daarom werd de eis tot schade vergoeding toegankelijk ver klaard, hoewel de jury eraan toe voegde dat Rose Cipollone zelf voor 80 procent verantwoordelijk was voor wat ze met haar gezond heid deed. De jury verwierp verder het argument van de verdediging dat de tabaksindustrie zich aan een „samenzwering" heeft schuldig ge maakt ter „misleiding van het pu bliek". Cipollone is door de jury een schadevergoeding van 400.000 dol lar (750.000 gulden) toegewezen. Maar advocaten van de tabaksin dustrie zeiden gisteren direct in be roep te zullen gaan, en „alle ver trouwen te hebben in de uiteinde lijke overwinning". Russische leider dreigt Pakistan met vergelding MOSKOU (AP) - Sovjet-leider Gorbatsjov heeft gisteren in ge zelschap van de Afghaanse lei der Najibullah gewaarschuwd voor Vastberaden vergeldings maatregelen' als Pakistan door gaat moslim-guerrillastrijders te bewapenen. De waarschu wing is de eerste in haar soort van Gorbatsjov. Bronnen in Pakistan meld den dat Sovjet-troepen waren teruggekeerd naar enkele ste den in het oosten van Afghanis tan om te voorkomen dat de steden door de guerrillastrij ders onder de voet zouden wor den gelopen. Volgens de Sov jets is de levering van wapens aan de guerrillastrijders in strijd met de op 15 mei in Gene ve gesloten akkoorden. Inge volge het verdrag verplichtte de Sovjetunie zich om haar troepenmacht uit Afghanistan in negen maanden terug te trek ken. gedeelte. In 1983 werd de alleen door Turkije erkende Turks-Cyprische republiek uitgeroepen. Behalve over Cyprus bestaan er tussen Griekenland en Turkije ook territoriale geschillen over gebieden in de Aegeïsche Zee. De toenadering tussen beide landen gaat vooral uit van Turkije dat nog deze eeuw lid hoopt te worden van de Europese Gemeenschap. Dat kan alleen wan neer Griekenland daarover niet zijn veto uitspreekt. TEL AVIV (Rtr/AP) - De Pales tijns-Amerikaanse activist Mu barak Awad is gisteren door de Is raëlische autoriteiten uitgewezen en op een vliegtuig naar de Vere nigde Staten gezet. Dat hebben verslaggevers ter plaatse geconsta teerd. Tegen de uitwijzing van Awad is fel geprotesteerd door de regering in Washington. De Amerikaanse regering be schouwt Awad als een "schoolvoor beeld' van geweldloosheid in het Midden-Oosten. De 44-jarige stich ter van het Centrum voor Studies van Geweldloosheid in Jeruzalem bood tegen zijn uitwijzing geen verzet. Hij weigerde met de Israëli sche maatschaapij El Al te vliegen, en stapte derhalve in een vliegtuig van de Amerikaanse TWA. Bij zijn gedwongen vertrek uit Israël heeft de in Jeruzalem gebo ren Amerikaanse Palestijn een schriftelijke verklaring laten uitrei ken op het vliegveld Ben Gurion. Een gedeelte van de brief aan zijn Israëlische en joodse vrienden luidde: „Wij moeten elkaar aan spreken met de wetenschap dat er goed schuilt in iedereen. Goed zien, iemand beoordelen vanuit zijn eigen waarneming en actie te voeren voor veranderingen kan al leen door geweld en onrecht te ver oordelen. „Mijn steun voor een oplossing met twee staten met open grenzen zal doorgaan. Hoe eerder Palestij- nen en Israëliërs dit erkennen, hoe minder lijden, haat en dood er zal zijn. hoe meer het leven zich kan la ten gelden. We moeten leren om ri sico's te nemen voor vrede en de uitdagingingen waarvoor we staan te accepteren. Het zou onredelijk en laf zijn van ons als we het con flict overdragen aan de volgende generatie". Intussen tekende diezelfde dag een aantal Palestijnen en Israëli sche intellectuelen een symbolisch vredesverdrag. Het verdrag sprak over de vestiging van een onafhan kelijke Palestijnse staat, Felastin genaamd, op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever en de Ga- za-strook. Felastin en Israël erken nen eikaars recht om binnen hun eigen grenzen in vrede en veilig heid te leven. Jeruzalem wordt vol gens het verdrag een gedemilitari seerde stad met open grenzen, die zowel Israël als Felastin tot hoofd stad dient. komen dat er naar de in het nauw gebrachte Irakezen in de voorste gelederen versterkingen worden aangevoerd. Drie weken geleden werd Iran uit het moerasgebied ten oosten van de grote havenstad Basra ver dreven. De verdrijving uit dat ge bied, dat begin 1987 in Iraanse han den kwam, betekende een tweede grote nederlaag voor Iran in een maand. Eerder werd ook aan de Iraanse bezetting van het schierei land Faw een einde gemaakt. Met de benoeming van de Iraan se parlementsvoorzitter Rafsanjani tot waarnemend opperbevelheb ber van het leger werd al rekening gehouden met een nieuw Iraans of fensief om het geschonden Iraanse oorlogsblazoen weer op te poetsen. De afgelopen dagen werd in de Iraanse media veelvuldig gemeld dat een nieuwe mobilisatie ertoe had geleid dat duizenden vrijwilli gers de geschonden Iraanse eer zijn gaan verdedigen aan het zuid- front. Mubarak Awad op weg naar het vliegveld. De Amerikaanse verkiezingen worden ook weer deze keer geken merkt door een opvallend feit: de aanwezigheid van de zwarte presi dentskandidaat, Jesse Jackson. Vier jaar geleden moest hij zijn strijd naast Walter Mondale en Gary Hart opgeven daar de eerste een groot deel van de zwarte stem men achter zich wist te scharen. Jesse Jackson gaf hem echter het gereedschap. door Marjolijn in 't Hout Jacksons eerste doel in 1984 was de zwarte Amerikanen te motive ren zich als kiezer te laten registre ren. Dit jaar ligt Jacksons 'strijd' op een ander vlak. Hij profileert zich duidelijker en heeft tot nu toe grote indruk gemaakt door gelijke tred te houden met Michael Dukakis. Jackson scoorde in de voorname lijk blanke staten Minnesota, Mai ne en Vermont opvallend hoog. Op Super Tuesday (8 maart), een be langrijk moment in de Amerikaan se verkiezingen wanneer zestien zuidelijke staten tegelijk hun voor verkiezingen houden,' wist Jack son in vijf staten te winnen waar door hij van een nominatie voor de Democratische Partij was verze kerd. Ondanks dat Jesse Jackson een geduchte tegenstander van Duka kis mag worden genoemd, rekenen de Amerikaanse politiek commen tatoren en journalisten niet op zijn overwinning. Er heerst zelfs een sfeer yan algemeen pessimisme. Waar Jesse Jackson ook gaat of staat - hij is altijd onderhevig aan een meedogenloze kritiek die de andere presidentskandidaten tot nu toe is bespaard gebleven. Jack son wordt niet alleen aangevallen op zijn politieke bagage, die hij in tegenstelling met de andere kandi daten niet heeft, maar vaak ook op een verhulde manier op zijn 'zwart- zijn'. Dr. E.F. van de Bilt, werkzaam aan het Amerika-instituut van de Universiteit van Amsterdam pro beerde gisteren in de laatste lezing van een serie van dertien over zwart zijn in de Verenigde Staten in Leiden uit de doeken te doen waarom Jackson zoveel kritiek krijgt en of die kritiek wel is gefun deerd. „In een optimistische bui sugge reerde de zwarte negerleider Mar tin Luther King dat binnen 25 jaar de Verenigde Staten een zwarte president zouden kiezen. De ko mende Nationale Democratische Conventie in Atlanta (18 tot 21 juli) moet dat uitwijzen, maar ik denk dat King te optimistisch was. Jack son speelt weliswaar een grote rol tijdens deze presidentsverkiezin gen, maar hij komt er niet voor in aanmerking", aldus dr. Van de Bilt tijdens zijn lezing 'Don't get messy with Jesse' aan de Universiteit van Leiden voor de vakgroep Amerika nistiek. Hij trachtte daarbij zijn vermoeden waarom Jackson zo veel tegenstand heeft, toe te lich ten. „Is dat omdat een groot deel van de bevolking van de Verenigde Staten racistisch is of dat gewoon een deel Jackson als kandidaat on geschikt vindt? Zouden sommigen hun racistische ingenomenheid maskeren?" Markant, vindt dr. Van de Bilt, dat politieke commen tatoren en journalisten Jackson vaak terecht of onterecht vragen waarom hij president wil worden. Volgens Van de Bilt komt die vraag in sommige gevallen voort uit een traditie van vooroordelen jegens een zwarte Amerikaan. An dere blanken stemmen op Jackson om de indruk te wekken dat ze geen racist zijn, zelfs als zij het niet eens zijn met zijn programma. „Jackson wordt tevens verweten dat hij geen kritiek op zijn persoon kan velen. Hij heeft echter altijd ge zegd dat kritiek op zijn campagne niet los moet staan van kritiek op zijn persoon", aldus Van de Bilt. Het verschil met Jacksons cam pagne van 1984 en die van nu is dat hij inmiddels ideeën heeft ontwik keld. Hij heeft daardoor zijn per spectief verbreed. Bij de vorige verkiezingen legde hij voorname lijk de nadruk op het registreren van de zwarte kiezers, het afdwin gen van hervormingen en de rech ten van de minderheden in de Ver enigde Staten. Dat was de tijd van de beroemde Rainbow Coalition (Regenboog Coalitie) en Operation Breadbasket. Nu eist hij meer uitgaven op soci aal gebied, een verdubbeling van het onderwijsbudget, dat pen sioenfondsen worden verplicht een deel van hun vermogen in de publieke sector te investeren en durft zich, in tegenstelling tot de andere kandidaten, uit te spreken over Israël, Zuidafrika, de rechten van de vrouw, verzoening met de Sovjetunie, een thuisland voor Pa lestijnen. Jacksons campagne is nu veel realistischer, concreter en cre atiever. Tegenstanders betreden platge treden paden en leveren kritiek op zijn verleden, heden en toekomst. Dr. Van de Bilt: „Oude verhalen over Jacksons aanwezigheid bij de moord op Martin Luther King doen nu de ronde. Jackson zei dat King in zijn armen stierf en kwam de volgende dag met bebloed over hemd op de televisie-uitzending van NBC. Getuigen beweren dat Jackson helemaal niet bij de aan slag op het balkon aanwezig was, maar zich enkele verdiepingen la ger bevond. King stierf in Ralph Abemathy's armen." Waarom Jackson dat verhaal ooit de wereld inhielp is een raadsel. De kritiek op zijn verleden - ooit behorende tot het gezelschap van King - strekt zich tevens uit tot zijn al te zelfstandig functioneren bin nen die groep. „Jackson was er vol gens zijn tegenstanders alleen maar op uit zijn eigen positie te ver beteren en probeerde King later te imiteren met zijn Operation PUSH (people united to save humanity). Men vergeet daarbij dat er reeds in de gelederen van King een enorme machtsstrijd gaande was. De kritiek richt zich echter het meest op zijn huidige campagne. Jacksons cijfers en statistieken zouden altijd onnauwkeurig en bij vergelijking nooit hetzelfde zijn. „De critici proberen op die manier louter en alleen hem vanwege zijn persoonlijkheid als ongeschikte presidentskandidaat af te schilde ren. Dr. Van de Bilt verwoordt de kritiek van de politiek commenta toren: „Jackson leeft van holle re toriek, verbaal geweld die de vage inhoud van zijn opzwepende toe spraken moet verdoezelen. Hij is een speelbal van zijn eigen woor den en past goed in het modern jar gon. Hij heeft geen boodschap en is één van de sirenen die met haar ge zang het schip van de staat be koort. maar doet zinken." „Maar Jackson is niet meer de Jackson van 1984. Zijn toon is mil der, verzoenend en nu zeggen de journalisten opeens dat zijn rede voeringen saai zijn geworden. Zijn nog altijd aanwezige retoriek kan echter tegenstellingen overbrug gen, onthullen en de apathie van de kiezers wegnemen. Jackson is in staat groepen te mobiliseren en daarom is een belangrijk deel van de kritiek op Jackson te simpel en te veel op zijn persoonlijkheid ge richt." Van de Bilt: „Er gaan al de nodi ge geruchten over Jacksons uit schakeling door de Democraten. Er ligt al een scenario klaar voor straks. Jackson wordt door Duka kis gevraagd vice-president te wor den, maar die vraag wordt alleen gesteld met de zekerheid dat Jack son al op papier die functie heeft geweigerd. In ieder geval zal er een aantal zwarten op politieke posten worden geplaatst - is het niet Jack son dan is het wel een ander. Iro nisch, is echter, dat de Amerikaan se commentatoren, zo bang als ze zijn voor een zwarte president, ho pen dat Jackson echter wel blijft meedoen met de race naar het Wit te Huis, maar dan in 1992."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5