'Als zo'n systeem er eenmaal
is, werken mensen ook mee'
Vakantieganger wil best vroeg
opstaan voor zijn vliegreis
Tienjarige glasbak verovert de wereld
Bierkratjes
omgesmolten
tot tuinstoel
Christelijke gereformeerden trekken zich terug uit GOS
PAGINA 2
VRIJDAG 10 JUNI 1988
ROTTERDAM De glasbak be
staat tien jaar. Leve de glasbak en
al zijn afgeleide vormen, zoals de
plasticbak, de olie-bol, de papier
bak, de textielbak en de blik-van-
ger. Een succesverhaal is die glas
bak geworden. Want mede dankzij
de twee typen glasbakken komt 53
percent van al het Nederlandse
glas weer terug. In de 'groene' ge
meenten loopt dat getal soms op
tot 82 procent, terwijl in de verste
delijkte gebieden het een eind on
der de 50 procent blijft steken.
"Kennelijk is men in de groene ge
meenten milieubewuster", consta
teert Jos Kouwenhoven (52) direc
teur van Kotrac in Rotterdam. Zijn
fabriek laat op drie plaatsen in Ne
derland (Heerenveen, Stolwijk en
Helmond) de bekende halve bollen
maken waar afvalprodukten in te
rechtkomen.
door
Herman Moscoviter
"Laat niemand mij vertellen dat
het verzamelen van afvalstoffen
een druppel op een gloeiende plaat
is. Allerminst. Daarbij moetje niet
willen schoppen tegen vervuilende
multinationals en klagen dat de Af
valverwerking Rijnmond en ge
meentereiniging er zo'n puinhoop
van maken, als je zelf niet de goede
mentaliteit hebt. Je moet gewoon
beginnen met het scheiden van het
afval in het huishouden. Iedereen
helpt dan mee aan een schoner
milieu en aan energiebeparing".
Kouwenhoven heeft inmiddels
niet alleen meer die bolvormige
glascontainer geleverd aan de ge
meenten waar hij voor werkt. In
Breda, Zevenbergen, Teteringen
en het Belgische Leuven heeft hij
een hele serie klonen van de glas
bak staan. Daar wordt gekleurd en
wit glas los verzameld, blik, karton,
textiel, plastic afval, papier en olie.
De Belgen hebben geconsta
teerd dat als je zo'n serie bij elkaar
zet en de mensen weten de afval-
Weet waar u op zit, waar u uw vuil
nis in verpakt of waar u kompost in
maakt. Mogelijk bestaat uw stoel,
uw vuiliszak, uw kompostvat uit
een aantal vermalen en omgesmol
ten pilskratjes van een grote Ne
derlandse brouwer te Zoeterwou-
de. Liefst veertien miljoen (met
cadmium gekleurde) kratten, evep-
als 310 miljoen bijbehorende fles
jes, gaan de deur uit omdat de bier
magnaat overschakelt op een mo
derner krat, andere kleuren en een
nieuwer flesje.
Het Rotterdamse bedrijf Kotrac
ontwikkelde een gloednieuw fa
briekje dat de flessen en hun bij
passende kratten netjes kon ver
malen. Bovendien rijden er in Ne
derland drie mobiele krat- en pils
flesjes vernietigers rond: vrachtwa
gens die stofvrij de twee verouder
de verpakkingsmaterialen kunnen
vermalen tot korrels. Ze staan op
het terrein van de brouwer.
Per wagen is het mogelijk 2000
kratten per uur te vermalen tot kor
rels (granulaat) die in zakken wor
den afgevoerd naar verwerkingsfa
brieken in heel Nederland. Uit die
korrels worden weer (recycling)
spullen gemaakt. Zoals tanks, va
ten, emmers, mini-vuilniscontai-
ners, nieuwe kratten, isolatiemate
riaal voor elektriciteitskabels en
tuinstoelen en -tafels.
bakken te vinden er meer in te
rechtkomt dan in een enkele bak.
De glasopbrengst steeg opeens met
12 percent.
Jos Kouwenhoven is nu vijftien
jaar eigen baas (samen met zijn
vrouw). Daarvoor was hij verkoop
leider bij een staalconstructiebe
drijf. Toen dat dreigde te worden
ingelijfd, nam hij ontslag. "En daar
heb ik geen moment spijt van ge
had".
Lijkt logisch. Zijn bedrijf Kotrac
Milieu bv in Rotterdam levert een
aantal bestsellers, waaronder de
tien jaar geleden ontworpen glas
spaarpot. Een bolvormige milieu
vriendelijk gekleurde opslagplaats
voor glas, die een keer per week
wordt geleegd. Zes jaar heeft het
geduurd voordat Nederland eraan
wilde, maar toen was de toeloop
ook steeds stijgende. Meer dan
3000 staan er in ons land, ruim 2000
in België, meer dan 5000 in Duits
land. En nu verovert Kotrac de
Amerikaanse markt.
Gelijk
"Ik herinner me nog het begin,
tien jaar terug. Relaties zeiden me:
Waar begin je aan? Zo'n grote in
vestering, dat levert nooit rende
ment op. En anderen: Denk je dat
een Nederlander zomaar naar de
glasbak loopt? Voor niets zeker!
Maar ik heb erin geloofd en gelijk
gekregen. Het systeem is niet meer
weg te denken en achter al die op-
haalbakken zit natuurlijk een aan
tal industriële verwerkingstakken
die ook weer een bestaan hebben
gevonden", zegt Kouwenhoven.
Klacht van zijn glasbak was de
geluidsisolatie aan de binnenzijde
van de bol. Vermalen oude auto
banden werden op de kunststof ge
spoten, waardoor de geluidsover
last niet boven de 58 decibel (DbA)
uitkomt. In de aanloopjaren wer
den 250 bollen geproduceerd, in
1983 kwamen er 500 uit de fabriek
in Heerenveen; dit jaar ligt de pro-
duktie op 3000 stuks. Verhoging
van dat aantal ligt in het verschiet
nu de VS heeft aangeklopt bij
Kotrac. In Los Angeles, San Fran-
sisco, New York, Boston en Palm
Beach staan zijn halve bollen al. Er
volgen er meer.
Telt heel Nederland 10.000 stuks
van de twee typen die geprodu
ceerd worden, Kouwenhoven le
verde er aan de staat Californië
5000. In Nederland geproduceerde
bakken, die gestapeld per contai
ner van haven naar haven gaan. In
een veertig-voetscontainer passen
er 80, waardoor per afvalbol de
transportkosten naar de Verenigde
Staten beperkt blijven tot f 100 (een
glasbak die van Rotterdam naar
Zwolle moet, kost Kotrac f 65 aan
transportkosten).
Milieubewust
Ook daar gaat het net als in Ne
derland. Eerst staan de bakken op
nauwelijks vindbare plekken, on
zichtbaar verstopt tussen het groen
of achter een gebouw. Maar naar
mate ze meer geaccepteerd wor
den, krijgen ze duidelijker plaat
sen. De opbrengst in de VS is per
bol overigens hoger dan in Europa.
Kouwenhoven: "Als er eenmaal
zo'n systeem in het leven is geroe
pen, willen de mensen wel mee
doen. Zij blijken dan vaak heel
milieubewust te zijn. Helaas staan
de bakken in de VS vaak op par
keerplaatsen en niet bij de voor
deur van een supermarkt of het be
gin van een winkelcentrum. En dat
terwijl de containers op den duur
routebepalend zijn".
Jos Kouwenhoven: "De schaal
waarop dingen in de VS gebeuren,
is natuurlijk interessant voor ons.
Op Rhode Island mag sinds een be
paalde wet is aangenomen olie niet
meer ondergronds worden opge
slagen. Men kende onze olie-bol en
bestelde dus even veertig stuks.
Dat is een order die groter is dan
welke ook hier te lande. Hoewel we
aan Friesland over een hele periode
genomen ook veel van die olie-bol
len leveren. Daar geeft de provincie
als enige 60 procent subsidie op de
aanschaf van een olie-bol. Elke
toonaangevende haven heeft ze
staan".
Kouwenhoven gelooft dat we
nog veel meer glas kunnen inzame
len. Flessen worden vaak terugge
stort in de afvalbak. Jampotjes ver
dwijnen daarentegen veelvuldig in
de gewone vuilniszak. Daarbij ont
wikkelt de glasindustrie zich an
ders naarmate er meer glas wordt
opgehaald. In Zwitserland staat nu
een fabriek die van vermalen glas
nieuwe (recycling)glasprodukten
maakt. Voorheen werd in de pro-
duktie van nieuw glas 45 percent
oud glas gebruikt.
Canada
Precies hetzelfde lijkt het te gaan
met de milieu-onvriendelijke plas
tic fles. Als die met ander plastic af
val gescheiden wordt opgehaald in
de plastic-bol, kan hij worden ver
malen. Toevoeging van bindmid
del maakt het afvalprodukt ge
schikt voor het maken van specie
emmers, bermpaaltjes, bloembak
ken, vloerplaten, trapschotten in
paardestallen, enz. enz.
Onlangs was de ondernemer in
Canada. Daar zag hij ook glasbak
ken. En wat voor! Hij moest er met
een glimlach rond de lippen naar
kijken. Houten tonnen met een
schuif onderin. Er kwam regelma
tig een man om die tonnen van on
deren te legen. Tegenover die pri
mitieve tonnen toonde Kotrac zijn
kunststof bollen. Oh- en ah-geroep
werd zijn deel. "Iedereen vond het
te gek", herinnert hij zich, "maar ik
weet uit ervaring: tussen belang
stelling en opdracht ligt vaak een
zeer lange tijd".
De glasbak: een succesverhaal
SCHIPHOL Schiphol 's mor
gens vroeg. Een drukte van jewel
ste. Deze ochtend vertrekken tus
sen 6.00 en 7.00 uur maar liefst ne
gen vliegtuigen naar het zonnige
zuiden. Als stelregel geldt: twee
uur van tevoren inchecken. Vroeg
uit de veren dus. Wie niet in de
buurt van Schiphol woont, ziet zijn
bed die nacht soms helemaal niet.
En toch vindt de Nederlandse
vliegvakantieganger in tegen
stelling tot wat algemeen veronder
steld wordt dat helemaal niet
erg. Integendeel. Hoe eerder in het
vliegtuig, hoe beter.
door
Bill Meijer
Het komt steeds vaker voor dat
de drie Nederlandse chartermaat
schappijen Martinair, Transavia en
Air Holland in verband met de toe
nemende stroom vliegvakantie-
gangers 's nachts en in de vroege
ochtend gaan vliegen. Alleen op
deze manier kunnen de maat
schappijen de enorme zomerdruk-
te aan. Door vroeg te vertrekken,
kunnen ze die dag met ieder vlieg
tuig een extra cyclus draaien. Bo
vendien kunnen ze wanneer dat zo
uitkomt de middagspits op Schip
hol mijden.
Consumentenorganisaties be
klagen zich tot groot verdriet van
de luchtvaartmaatschappijen al tij
den over de toename van het aantal
vluchten op ongelegen momenten.
En hun klachten hebben effect ge
sorteerd. Want de luchtvaartmaat
schappijen proberen als het even
kan zoveel mogelijk de nachtelijke
uren te mijden. "De Nederlander is
in tegenstelling tot bijvoorbeeld de
Engelsman helaas niet bereid 's
nachts in het vliegtuig te stappen",
zo merkte directeur Schroder van
Martinair nog niet zo heel lang ge
leden op.
Vroeg uit de veren
Toch moet die visie herzien wor
den. Een steekproef onder de pas
sagiers op een willekeurige dag om
half vijf 's morgens levert namelijk
een heel ander beeld op. De Neder
landse vliegvakantieganger vindt
het helemaal niet erg om vroeg uit
de veren te komen om op tijd zijn
vliegtuig te halen. Ook al komt hij
(of zij) dan met de auto uit Brabant
of Friesland. En zelfs de Duitse va
kantieganger, die vanwege de rela
tief lage prijzen steeds vaker met
Nederlandse maatschappijen
vliegt, vertrekt liever bij het krie
ken van de dag dan om drie uur 's
middags.
"Of ik het erg vind om hier zo
vroeg te zijn, ben je gek? Wat mij
betreft hadden we allang weg kun
nen zijn. Mevrouw Padovani vindt
het heerlijk om 's morgens vroeg
op vakantie te gaan. Haar dochter
en schoonzoon vegen het slaap nog
uit hun ogen wanneer ze verrast
worden door de vraag of ze het niet
een beetje te vroeg vinden. Zij
moesten tenslotte de ouwelui weg
brengen. Ze aarzelen, kijken ver
volgens mevrouw Padovani aan,
wisselen een blik van verstandhou
ding en antwoorden in koor: "nee
hoor, helemaal niet".
Grenzen
De luchtvaartmaatschappijen
hoeven deze zomer dus niet op al te
veel klachten over de vertrektijden
te rekenen. „Met die klachten valt
het overigens de afgelopen jaren
wel mee", zegt Toon Moeskops van
Transavia Airlines. Transavia over
weegt in het hoogseizoen al om vijf
uur een vlucht te laten vertrekken.
Daardoor wordt het mogelijk om
drie keer per dag met hetzelfde
vliegtuig van en naar Mallorca te
vliegen. „Er zitten echter ook gren
zen aan het tijdstip van vertrek en
aankomst. Maar door de grote
drukte sluiten we niet uit dat er
mogelijk deze zomer om vijf uur
wordt gestart en uiterlijk nog om
twee uur 's nachts geland. Dat kan
niet anders".
De grondstewardessen van Air
Holland zitten op hun beurt al om
half vier 's morgens paraat achter
de balies in de vertrekhal. „Veel
mensen gaan niet eens naar bed als
ze hier zo vroeg moeten zijn. Ze ko
men na een borreltje in een gezelli
ge stemming binnen. Vaak zijn de
mensen bij het ochtendgloren in
een betere stemming dan later op
de middag. Ze hebben een hele dag
nog voor zich. Nee hoor, het is echt
een fabeltje dat Nederlanders niet
bereid zouden zijn 's nachts of 's
ochtend vroeg te vliegen", aldus
een uitgeslapen grondstewardess
die zelf ook liever 's morgens dan 's
middags werkt.
Neem nu de dames Stabel uit
Best in Brabant. Zij moesten deze
ochtend om kwart voor drie op
staan om op tijd het vliegtuig naar
Spanje te halen. "Die paar uur min
der slaap maakt ons helemaal niets
uit. Het is lekker rustig op de weg
en je rijdt in anderhalf uur van Best
naar Schiphol. Nee, al slapen we de
hele nacht niet, het maakt ons niets
uit. We gaan toch op vakantie".
De heer Meekens uit Winsters-
wijk vindt het "helemaal niet slim"
om vroeg op te staan, waarbij aan
getekend moet worden dat de Win-
terswijkers het woord slim een heel
andere betekenis toekennen dan
de Hollanders. Hij vertrok om 3.15
uur van huis. Bij aankomst op
Schiphol kreeg hij te horen dat zijn
vlucht naar Tunesië vier uur vertra
ging had opgelopen. In zo'n geval
wil de vroege vogel weieens zijn
goede humeur verliezen.
De heer en mevrouw De Boer
daarentegen kunnen op de och
tend van hun eerste vakantiedag
niet vroeg genoeg opstaan. Hoewel
hun zoon al om 2.30 uur voor de
deur stond om ze naar Schiphol te
brengen, zat om 5.30 uur de stem
ming er nog goed in. "Het voordeel
van een vroeg vertrek is dat je ook
nog wat aan je dag hebt. Wij liggen
lekker om twaalf uur op het strand.
Ga je 's middags pas weg dan kun
je je eerste vakantiedag eigenlijk
wel afschrijven".
Onder de tientallen willekeurig
aangesproken vakantiegangers
viel er slechts één over het tijdstip
van vertrek. "Afschuwelijk om hier
op dit tijdstip aanwezig te moeten
zijn". De heer Breedveld uit Spij-
kenisse maakte er echter geen hals
zaak van- "Anders was ik hier toch
niet. We kunnen nu eenmaal niet
allemaal om acht uur vertrekken.
Maar ach, over een paar uur haal ik
dat slaapgebrek op het strand wel
weer in. En als ik geluk heb mis
schien ook niet", zo voegt hij er met
een veelbetekende knipoog aan
toe".
De Nederlandse vliegvakantieganger vindt het helemaal niet erg om
vroeg uit de veren te komen om zijn vliegtuig te halen: "Wij liggen lekker
om twaalf uur op het strand". (foto gpd>
De christelijke gereformeer
den trekken zich terug uit de in
ternationale Gereformeerde Oe
cumenische Synode (GOS). Aan
leiding daarvoor is het feit dat de
GOS gisteren in Harare toch be
sloot de Gereformeerde Kerken
in Nederland als lid te handha
ven.
De GOS verwierp een meer
derheidsrapport van de voorbe
reidende commissie waarin de
gereformeerden een ultimatum
werd gesteld: of homoseksuali
teit als zonde bestempelen of
vertrekken voor het einde van
het jaar. Met 34 tegen 22 stem
men aanvaardde de vergadering
een minderheidsrapport.
De gereformeerden wordt nu
gevraagd hun huidige „veel te to
lerante" standpunt over homo
seksualiteit in te trekken. Tevens
wil de GOS een nadere studie
naar de interpretatie van de Bij
bel, met name waar het ethische
kwesties zoals homoseksualiteit
betreft. Het GOS-bestuur zal
over vier jaar een advies uitbren
gen over het al dan niet handha
ven van het lidmaatschap van de
gereformeerden.
Het geduld van de christelijke
gereformeerden is echter op.
„We willen niet langer de weg
van studie en dialoog gaan. De
Gereformeerde Kerken zijn in
onze ogen niet gereformeerd
meer. Ook de GOS is voor ons
niet langer geloofwaardig, omdat
zij de Gereformeerde Kerken als
lid tolereert. Zij is niet in staat
haar grondslag te handhaven",
aldus ds. J. Westerink.
Het vertrek van de christelijke
gereformeerden werd algemeen
verwacht. Reeds in 1986 besloot
de christelijke gereformeerde sy
node in principe het lidmaat
schap van de GOS op te zeggen,
tenzij de gereformeerden zouden
vertrekken of zich zouden beke
ren.
Behalve de christelijke gere
formeerden kondigden ook de
Nieuwzeelandse gereformeer
den en Amerikaanse Orthodox
Presbyterian Church hun ver
trek aan.
In het gereformeerde kamp
overheerste na afloop van de
stemming de teleurstelling over
het vertrek \an de christelijke
gereformeerden. „We hadden
het verwacht, maar een synode is
nu eenmaal geen automatisme.
Je hoopt toch dat het anders zal
lopen", aldus ds. E. Overeem.
Op de vraag of de gereformeer
den nu hun pastorale advies over
homoseksualiteit zullen intrek
ken, antwoordde ds. Overeem:
„Wij kiezen voor onze homo
seksuele gemeenteleden. In het
pastoraat kun je niemand laten
vallen". Hij vond dat er "onge
looflijk weinig begrip in onze
cultuur is voor de positie van de
homoseksuelen".
De Gereformeerde Kerken in
Nederland blijven, ondanks alle
kritiek die zij telkens te verduren
krijgen, waarde hechten aan hun
lidmaatschap van de GOS. Niet
alleen behoorden zij in 1946 tot
de oprichters van de organisatie,
maar ook ontmoeten zij er 'de
naaste familie', zoals Overeem
het noemt.
Boek Auwerda
Niet alleen pauselijk nuntius
Wustenberg, maar ook kardinaal
Simonis heeft in 1983 gepro
beerd de verdenking uit de we
reld te helpen dat bisschop
Zwartkruis' dood iets te maken
had met de benoeming van zijn
opvolger. Wustenberg deed dat
door vicarus-generaal Kuipers
(naaste medewerker van Zwart
kruis) te vragen in het perscom
muniqué op te nemen dat de bis
schop aan een hartziekte had ge
leden. Kuipers weigerde dat om
dat hij dan zou moeten liegen. Si
monis heeft het doen voorkomen
dat Zwartkruis al langere tijd
met gezondheidsproblemen (te
hoge bloeddruk) kampte. Ook
dat klopte niet. Dat schrijft oud-
journalist Richard Auwerda, tot
voor enkele jaren redacteur gees
telijk leven van de Volkskrant, in
het pas verschenen boek 'De
kromstaf als wapen', dat de bis
schopsbenoemingen in Neder
land sinds 1970 beschrijft.
Bisschop Zwartkruis stierf op
vrijdag 21 oktober 1983 na een
kort ziekbed. In het ziekenhuis
werd geconstateerd dat hij een
hersenbloeding had gehad. Te
gen ingewijden heeft Zwartkruis
gezegd dat de wijze waarop Ro
me de benoeming van zijn opvol
ging wilde regelen hem zeer had
aangegrepen. In het boek van
Auwerda wordt die procedure
uitgebreid uit de doeken gedaan.
Zwartkruis wilde een opvolger
uit zijn eigen bisdom. Dit vooral
omdat de problemen in het bis
dom van dien aard waren, dat al
leen een priester die goed op de
hoogte was zou zijn opgewassen
tegen deze zware taak. Op de (ge
heime) aanbevelingslijst van juli
1982, die Auwerda in zijn boek
publiceert, staat huidig vicaris-
generaal Geukers (toen vicaris)
om die reden als eerste op een
voordracht van drie.
Vijf maanden later werd be
kend dat Rome geen van de kan
didaten zwaar genoeg vond.
Nuntius Wustenberg moet vol
gens Auwerda's bronnen hebben
gezegd dat uit de kring van de
Nederlandse bisschoppen be
zwaren waren ingebracht. In no
vember kwam het adviescollege
van de bisschop het kapittel
met een tweede lijst. Hierop
stond proost Peters van het ka
pittel als eerste genoemd. Ook
deze kandidaten konden niet
door de beugel.
Zwartkruis maakte zich steeds
ongeruster, schrijft Auwerda. Op
23 september sprak Zwartkruis
in Rome met kardinaal Baggio,
die toen over de bisschopsbenoe
mingen ging. Deze zei hem, al
weer volgens Auwerda, dat Ro
me nog steeds geen beslissing
had genomen.
Later bleek dat bisschop Bo
mers al in juli 1983 was gevraagd
of hij iets voelde voor een verhui
zing van Ethiopië naar Haarlem.
Baggio heeft volgens Auwerda
dus gelogen. Kuipers, telefo
nisch om commentaar gevraagd,
bevestigt een en ander. "Door
die hele gang van zaken was
monseigneir Zwartkruis erg ont
daan. Hij voelde zich bedrogen
en was erg teleurgesteld".
Auwerda, zelf praktizerend
rooms-katholiek, zegt voor zijn
boek dertig vertrouwelijke bron
nen uit de rk-wereld te hebben
geraadpleegd.
Ds. J.A. Visser zal morgen
middag op de boulevard in Kat
wijk aan Zee (bij restaurant De
Zwaan) spreken over het onder
werp 'De grootste zondaar vond
vergeving'. De bijeenkomst, die
om 3 uur begint, staat onder
auspiciën van de onafhankelijke
baptisten gemeente regio Kat
wijk-Rijnsburg. Ook op 18 en 25
juni zal ds. Visser op deze plaats
spreken.
Op 31 mei was er in het Zen
dingsbureau in Oegstgeest een
bedrag van 2.819.974 gulden uit
gemeenten en als giften van par
ticulieren ontvangen. Dat is bij
na een kwart van de 11.350.000
gulden waarop dit jaar wordt ge-
hoopt.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Barsingerhorn en
Haringhuizen en Kolhorn en
Winkel: mevr. M.J. Hartman,
kandidaat te Amsterdam;
beroepen te Hoofddorp: B.
Gijsbertsen te 's-Gravendeel.
Aangenomen naar Zegveld: F.
Stevens, kandidaat te Huizen.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Koudekerke (Zee
land): E.V.W. Wijnands te Leme-
le en Lemelerveld.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt
Beroepen te Ten Post, i.c.m.
Garrelsweer: drs. E. Venema,
kandidaat te Kampen;
beroepen te Emmen en te
Hoogeveen: D.T. Vreugdenhil te
Berkel en Rodenrijs.
Christelijke Gereformeerde
Kerken
Tweetal te Nunspeet: J. Jonk
man te Enschede-West en A.K.
Wallet te Sliedrecht (Ebenhaé-
zerkerk).
MfMti
