ZE ZUN ER
GELUKKIG
Zwarte arbeiders
weer aan het werk
Franse kandidaten startklaar voor verkiezingen
Verdachten Irangate
apart voor de rechter
Nederland acht kritiek
Britse minister onterecht
Rapport: leukemie rond
centrum kernonderzoek
DONDERDAG 9 JUNI 1988
Z uidafri kaan se vakbond: historische overwinning
WASHINGTON - De vier ver
dachten in het Iran-Contra proces
(Irangate) zullen ieder apart terecht
moeten staan. De rechter in Was
hington heeft beslist dat de zaak
van kolonel North, vice-admiraal
Poindexter, generaal Secord en de
zakenman Hakim niet tegelijk,
maar na elkaar behandeld moet
door
Jaap van Wesel
worden. De verdediging had om
een dergelijke scheiding gevraagd.
Het juridische steekspel dat aan
JOHANNESBURG - Zwarte arbeiders zijn gisteren, de laatste dag van de driedaagse sta- ken'merdeToeteatbaarhefdV^de
king, waartoe door de vakbeweging en kerk in Zuidafrika was opgeroepen, weer in grote hoorzittingen van het Congres als
getale aan het werk gegaan. Vergeleken met de eerste dag van deze staking, maandag, leek ln _het proces. Poindexter,
de situatie in vele grote steden van de Witwatersrand weer enigszins normaal.
Een woordvoerder van de grootste
busonderneming in het land, Put-
co, zei dat meer mensen vanuit de
zwarte woonwijken rond Johanne
sburg en Pretoria naar hun werk
waren gekomen en hetzelfde kon
worden geconstateerd op de ver
schillende treinstations.
door
Ruud de Wit
Maar in de mïijoenenwijk So-
weto bleef ook gisteren tussen de
30 en 50 procent van het aantal
mensen thuis, terwijl in Durban en
omgeving in de provincie Natal
ook op deze derde dag de staking
uitermate succesvol is geweest,
met een afwezigheid van rond de
70 procent. Onafhankelijke onder
zoekers bevestigden gisteren dat
de schatting van de Cosatu-vak-
bondsfederatie, dat maandag drie
miljoen mensen niet naar hun
werk zijn gegaan, realistisch is. De
Oostkaap, Kaapstad en omgeving
Zweden stapt af
van kernenergie
STOCKHOLM (AP) - Het Zweedse
parlement heeft dinsdag een wet
aanvaard, die een eind moet maken
aan het gebruik van kernenergie in
het jaar 2010. Om te beginnen moe
ten in 1996 twee van de in totaal
twaalf kerncentrales buiten ge
bruik zijn gesteld.
In de wet wordt het tijdschema
vastgelegd voor de ontmanteling
van de eerste twee kerncentrales.
Eerst zal een centrale in Barseback
in het zuiden worden gesloten,
waarna die in Ringhals in het wes
ten volgt. De overige verdwijnen in
een tijdschema van 21 jaar. Zwe
den is hiermee het eerste land dat
een dergelijke vergaande maatre
gel tegen kernenergie neemt.
In 1980 stemden de Zweden in
een referendum voor het verdwij
nen van alle kernenergie in het jaar
2010. Ook al zijn de reactoren veilig
gebleken en is het een goedkope
energiebron, toch is het een ere
zaak de uitslag van het referendum
te respecteren, zo heeft energiemi
nister Dahl verklaard.
De eerste reactor in Zweden
werd in 1971 gebouwd en de laatste
twee kwamen vijfjaar na het refe
rendum gereed. De helft van de
energievoorziening in Zweden
wordt door de kerncentrales gele
verd. Ontmanteling kost iets meer
dan anderhalf miljard gulden. De
nucleaire reactoren zullen vermoe
delijk worden vervangen door ko
len- of oliegestookte centrales.
Enkele vakbonden en industrie
ën hebben bezwaren aangetekend
tegen het besluit, omdat de energie
nu een stuk duurder zal worden.
Ook het milieu is één van de dis
cussiepunten, omdat kernenergie
'schoon' is. Maar Zweden werd
daarentegen zwaar getroffen door
de ramp in Tsjernobyl in 1986, toen
een grote hoeveelheid radio-activi
teit vrijkwam uit de Russische
kerncentrale waar een van de reac
toren explodeerde. De Zweedse re
gering overweegt nu meer investe
ringen in hydro-elektrische ener
giewinning, olie-, gas-, en steen
koolwinning en in de ontwikkeling
van windenergie.
en de Oranje Vrijstaat lijken het
minste hinder te hebben ondervon
den van de protestactie.
Al met al kan worden geconclu
deerd dat deze drie dagen van pro
test een indrukwekkende en histo
risch signaal van de zwarte meer
derheid in Zuidafrika tegen het
apartheidsbeleid van de regering-
Botha is geworden. Vooral als men
daarbij rekening houdt dat de vak
beweging, gedwongen door de
noodtoestandregulaties de staking
had gericht op een nieuw wets
voorstel over arbeidsverhoudin
gen. Dit wetsvoorstel dat in het
blanke parlement wordt bespro
ken vergelijkt de mogelijkheden
van een vakbeweging om stakin
gen uit te roepen en stelt haar fi
nancieel aansprakelijk voor verlie
zen die door zogenaamde 'illegale
stakingen' zullen worden veroor
zaakt.
De werkgevers hebbën eveneens
de omvang van de staking beves
tigd en schatten de schade, die het
bedrijfsleven heeft opgelopen op
500 miljoen Rand. Volgens Vincent
Breit, de woordvoerder van Asso-
com, zullen duizenden zwarte
werkgevers, die aan de staking
hebben deelgenomen, gezamenlijk
een verlies lijden van vele miljoe
nen Randen, vanwege gederfde in
komens. Breit sloot ook niet uit dat
de staking tot ontslagen zal leiden
en dat dat de prijzen van produk-
ten als'gevolg van de staking in de
loop van het jaar verhoogd moeten
worden.
Gisteren vergaderde de hele dag
de top van de grootste vakbondsfe
deratie in Zuidafrika, Cosatu, over
een aanbod van de minister van ar
beid Du Plessis, om alsnog over het
gewraakte wetsvoorstel te komen
praten. Naidoo, de secretaris-gene
raal van Cosatu, liet echter dinsdag
al weten dat slechts met de rege
ring zal worden onderhandeld als
het huidige wetsvoorstel volledig
van de tafel verdwijnt.
De staking heeft echter aan tien
zwarten het leven gekost en er vie
len gedurende de afgelopen drie
dagen 38 gewonden. De politie ver
richtte 36 arrestaties. Acht doden
vielen in de provincie Natal bij ge
vechten tussen voor- en tegenstan
ders van de staking.
Intussen werd bekend dat bin
nenkort alle Zuidafrikaanse trei
nen die op dit moment nog ge
scheiden faciliteiten hebben voor
blank en zwart zullen worden 'ge-
intergreerd'. Dit verklaarde giste-
North en Hakim hebben voor hun
getuigenis voor de Congres-comis-
sie immuniteit gekregen. Dat bete
transport, Leon kent dat het openbaar ministerie
hun verklaringen v
met als bewijs, mag gebruiken in
een strafproces. Volgens de uit
spraak van de rechter mogen ech
ter verklaringen van de verdachten
wel worden gebruikt in de proces
sen van de andere aangeklaagden.
Zo heeft North getuigd dat de
gelden die zijn verdiend met de wa
penleveranties aan Iran aan het pri-
vébedrijf van Secord behoorde, en
niet aan de staat. De officier van
justitie kan die uitspraken van
North niet gebruiken als bewijs te
gen Nor^h. Maar het is informatie
die Secord die van verduistering
staatsgelden wordt beschul
digd kan en volgens de uitspraak
van de rechter ook mag gebruiken
voor zijn verdediging.
De speciale aanklager Walsh
mag zelf over de volgorde beslissen
waarin de vier terecht zullen staan.
Het betekent dat het proces, waar
al een jaar voor uitgetrokken was,
nog veel langer gaat duren. Maar
het staat nog niet vast dat het ooit
tot een proces zal komen. De rech
ter moet nog beslissen over het be
roep van de verdediging om de
zaak niet ontvankelijk te verklaren.
De rechter heeft echter zijn twijfels
uitgesproken of een eerlijk proces
r gedaagden in het
de Iran-Contra-affar-
niraal Poindexter.
na de hoorzittingen van het Con
gres mogelijk is, maar over de juri
dische aspecten daarvan moet hij
nog een uitspraak doen
BORKEN - Rouwende familieleden zoeken troost l
mijnramp in het Westduitse plaatsje Borken, Daarbij kwamen vorige week 57 kompels c
zenbach-mijn een explosie voordeed. Er is nog steeds een onderzoek gaande naar de oo
de slachtoffer:
m toen er zich in de Stol-
•zaak van de explosie.
Aantal Duitsers vindt invloed joden nog groot
FRANKFURT (AP) - Eenderde
van de Westduitsers meent dat
de joodse invloed op het openba
re leven in de wereld te groot is
en bijna acht procent van de be
volking is nog steeds hardnekkig
antisemitisch. Dat blijkt uit een
onderzoek van het Centrum voor
Onderzoek naar Antisemitisme
aan de Technische Hochschule
van Berlijn en het Allensbach-in-
stituut, een alom gerespecteerd
onderzoeksbureau.
Vijftien procent van de West
duitsers houdt er blijkens het on
derzoek ten opzichte van joden
vooroordelen op na. Oudere
mannen, plattelandsbewoners
en lager opgeleiden maken van
die groep het leeuwedeel uit. Het
onderzoek werd gehouden in op
dracht van de organisatie B'nai
B'rith in New York. Het onder
zoeksresultaat wordt vandaag of
ficieel gepresenteerd in Berlijn.
In totaal werden 2.102
van 16 jaar en ouder ondervraagd
tussen 24 september en 5 okto
ber van het vorig jaar. Overigens
mag eenderde van de Westduit
ser vinden dat de joodse invloed
in de wereld te groot is, ten aan
zien van die vermeende invloed
in eigen land zijn ze wat minder
overtuigd.
PARIJS (GPD) - Minister Van den
Broek (buitenlandse zaken) ver
werpt de opvatting van zijn Britse
collega Mellor dat er Westeuropese
landen zijn die te weinig uitgeven
aan hun defensie. Van den Broek
heeft daarmee de Engelse minister
in het openbaar terecht gewezen.
Deze had verklaard dat Italië, Bel
gië, Luxemburg en Denemarken
best meer zouden kunnen uitgeven
ten behoeve van de gemeenschap
pelijke defensie.
Volgens de Nederlandse be
windsman doen dergelijke uitspra
ken niet volledig recht aan de inge
wikkelde discussie over de kosten
van defensie. Hij gelooft dat Mel-
lors opmerkingen het Europese ge
zag in de NAVO geen goed doen. In
plaats van verdeeldheid te veroor
zaken zou alles op alles gezet moe
ten worden eensgezind naar buiten
te treden, vindt Van den Broek. De
Verenigde Staten hebben al ver
scheidene keren er op aangedron
gen dat Europa met één stem
spreekt.
Van den Broeks uitlatingen drei
gen hem opnieuw in openlijk con
flict te brengen met Mellor en daar
mee de Britse regering. Vorig jaar
werd de Engelse ambassadeur in
Den Haag bij buitenlandse zaken
op het matje geroepen nadat Mel
lor had verklaard dat 'sommige
landen' in Europa te weinig deden
aan de bescherming van de koop
vaardijschepen in de Perzische
Golf.
Algemeen werd toen aangeno
men dat Mellor doelde op Neder
land en Italië. De uitspraken kwa
men echter op het moment dat Ne
derland en België hadden besloten
samen met de Britten zeemijnen te
gaan ruimen in de Golf. Vandaar de
Nederlandse verbazing en reactie
op de uitlatingen van Mellor vorig
jaar.
In tegenstelling tot de Engelse
opvatting vindt de Nederlandse re
gering dat de defensie-uitgaven
niet zonder meer verder moet stij
gen. Er moet juist meer worden ge
daan met het beschikbare geld.
Daarbij helpt het wanneer Europa
meer materieel verkoopt aan de
Verenigde Staten. Ook is het de
moeite waard om na te gaan of in
1992 de Europese markt voor de
fensiematerieel zou kunnen wor
den geopend. Nu zijn defensie-aan
kopen in de verschillende landen
nog uitgesloten van de komende
open concurrentie in de Europese
Gemeenschap.
Intussen reageerde de NAVO
verhgeugd op de bereidheid van de
nieuwe Deense regering om een
einde te maken aan het geschil
over de toelating van Amerikaanse
en Britse schepen met kernwapens
in Deens havens. Die kwestie leid
de tot een kabinetscrisis en verkie
zingen in Denemarken.
STAAT VAN ALARM - In Zuidko-
rea zijn vanochtend tienduizenden
leden van de oproerpolitie gemobi
liseerd en veiligheidstroepen in
staat van alarm gebracht om te ver
hinderen dat studenten naar de
'grens met Noordkorea marcheren
voor een bijeenkomst met Noord-
koreaanse collega's. De Zuidko-
reaanse studenten zouden met dit
gebaar de hereniging met de com
munistische noorderburen willen
afdwingen.
LONDEN (AP) - Het aantal jonge
leukemie-patiënten is rond het
centrum voor kernonderzoek in
ADVERTENTIE
FEESTPROGRAMMA
In het kader van de opening van
onze nieuwe winkel:
ZATERDAG 11 JUNI
van 15.00-17.00 uur
DEMONSTRATIE CALL!GRAFIE
door Tessa Fagel
en
GRIME VOOR KINDEREN
door Cécile Bögels
Buitenland kor
Sovjetunie
heeft over tientallen kilometers de
oevers van het Onegameer, in het
noordoosten van de Sovjetunie,
vervuild.
DDR
Het bericht dat de DDR bereid
zou zijn om 'humanitaire hulp' te
verlenen aan de joodse slachtoffers
van de nazi-terreur is gisteren offi
cieel bevestigd. Het DDR-persbu-
reau ADN meldde dat de regering
steun zal verlenen aan joodse
slachtoffers in andere landen.
Insektenplaag
Grote zwermen insekten vormen
een bedreiging voor de oogst in de
len van de Sovjetunie. Door het
warme weer hebben de insekten
zich snel voortgeplant. Nu vormen
zij een bedreiging voor de oogst
van suikerbieten, zonnebloemen,
maïs, groente en andere gewassen
in grote delen van de Oekraïne,
Moldavia, het noorden van de Kau-
kasus.
Israël
De Israëlische regering heeft ex
tra bescherming aangeboden aan
Arabische burgemeesters en ande
re Arabieren in overheidsdienst.
De maatregel werd aangekondigd
na de moordaanslag dinsdag op de
door Israël benoemde burgemees
ter van El Bireh op de bezette Wes
telijke Jordaanoever, de 74-jarige
Hassan Tawil,
KOOYKER
sinds 1863
Boekhandel Kooyker bv.
Breestraat 93,2311 CK Leiden
Tel. 071-160500
Dounreay in het noorden van
Schotland twee keer zo hoog als
het landelijk gemiddelde. Dit blijkt
uit een rapport van de Britse Com
missie voor Medische Aspecten
van Straling in het Milieu, een on
derzoekscommissie van de rege
ring.
Bij personen onder de 24 jaar die
op minder dan '12,5 kilometer af
stand van het centrum woonden, is
in de periode van 1968 en 1984 in
zes gevallen leukemie gecontsta-
teerd. Dit is twee keer zoveel als op
grond van het landelijk gemiddel
de kon worden verwacht, aldus het
rapport.
De formele conclusie van het
rapport is dat er voor het hogere
aantal leukemie-patiënten geen
verklaring is. In 1986 leidde een re-
geringsonderzoek tot de conclusie
dat rond de nucleaire opwerkings-
centrale in Sellafield in Cumbria
(noordwesten van Engeland) het
aantal gevallen van kinderleuke-
mie vier keer zo hoog is als het lan
delijk gemiddelde.
In het rapport wordt de theorie
geopperd dat uiterst geringe spo
ren radio-actief materiaal die door
werknemers mee naar huis worden
genomen bij een aantal kinderen
tot onverwachte gevolgen hebben
geleid. Het is echter evengoed mo
gelijk dat de leukemie is veroor
zaakt door chemicaliën, virussen,
of toch door toeval, aldus het rap
port.
mem
-%
Wie slim is koopt meteen een lot. Want ook deze maand zijn er meer dan 1 miljoen prijzen te winnen tegenover
zon 2 miljoen loten. Verdeeld over 3 trekkingen. Alles bij elkaar ruim 33 miljoen gulden aan prijzen. Van een tientje
tot het half miljoen. Eerste trek
king volgende week woensdag.
MÉÉR KANS IN DE STAATSLOTERIJ
PARIJS - De kandidaten voor de
laatste ronde van de parlements
verkiezingen staan sinds maandag
middernacht in de startblokken.
De vraag is of aanstaande zondag
opnieuw ruim een derde van de
kiezers de stembussen zal negeren
en of de stemgerechtigden die wel
komen opdagen zich zullen hou
den aan de adviezen, die hun poli-
door
Rudolph Bakker
tieke voormannen hen hebben
meegegeven. De laatste ronde is
5 de 'ronde van het compro-
De best geplaatste kandidaat
.krijgt de steun van de aanhang van
de achteroploper, als die tenminste
tot zijn zelfde politieke kleur be
hoort. Communisten en socialisten
zullen zondag op eikaars 'best ge
plaatste kandidaat' stemmen. In
Marseille steunen de ultra-rechtse
nationaalfronters de best-geplaats
te kandidaat uit het traditioneel-
conservatieve kamp en omge
keerd. In de rest van Frankrijk
wordt het Front van Le Pen door
de traditioneel-conservatieven aan
zijn lot overgelaten.
Laatste berekeningen van de ze
telverhoudingen in het zondag te
kiezen parlement wijzen er op hoe
mager de kansen op een doorslag
gevende socialistische overwin
ning er uit zien. Alle rechtse partij
en bij elkaar zouden in het voor hen
gunstigste geval over 319 zetels be
schikken, dat is 20 meer dan de ab
solute meerderheid van 289.
In feite echter mogen de Gaullis
ten en de aanhangers van oud-pre
sident Giscard d'Estaign - dat wil
zeggen de RPR en de UDF - alleen
op de zekere steun van dertig kies
districten rekenen, waar de kandi
daat van het Nationaal Front naar
alle waarschijnlijkheid aanstaande
zondag wint.
Want er zijn nog eens vier en der
tig kiesdistricten waar het er om
houdt of de ultra-rechtse kandidaat
dan wel de kandidaat van de socia
listen over de eindstreep komt. Al
leen voor het geval in al deze 34
kiesdistricten de socialistische
kandidaat de overwinning behaalt,
Jean-Marie Le Pen.
kunnen de socialisten met steun
van de communisten in het komen
de parlement rekenen op een stem
meer dan de absolute meerderheid
van 289 zetels.
De na de eerste ronde van afgelo
pen zondag ingetreden toestand
heeft de socialisten geheel van aan
pak doen veranderen. De 34 pro
cent thuisblijvers en daarbij de te
rugkeer van het tweeblokken-sys-
teem, waarbij 'links' en 'rechts'
weer in gelijke sterkte tegenover
staan, bracht de wensen van de
Franse kiezer overduidelijk aan het
licht.
In de eerste plaats bleek dat de
herverkiezing van president Mit
terrand op 8 mei met 54 procent
van de uitgebrachte stemmen als
een persoonlijke overwinning van
de oud-socialistenleider moest
worden vertaald, en niet als een so
cialistische overwinning. In de
tweede plaats bleek Mitterrand te
zijn herkozen op zijn belofte een
'opening' te zullen maken naar het
'politieke centrum', waarbij de ou
de partijverhoudigen zouden wor
den geslaakt, terwijl Mitterrand
zelf nog maar terloops sprak over
de socialistische partij, die hij zon
der voorafgaand overleg zijn eigen
'centristisch' verkiezingsprogram
had opgelegd.
De uitslag van de eerste ronde
van de parlementsverkiezingen
van afgelopen zondag was een kri
tisch antwoord op wat er na de uit
slag van die presidentsverkiezin
gen op 8 mei was gebeurd. Presi
dent Mitterrand had weliswaar de
populaire sociaal-democratische
oud-minister Rocard tot eerste mi
nister benoemd, maar die omringd
met zowat het voltallige bestuur
van de socialistische partij.
Kort daarop werd - overigens te
gen de wil van de president - de so
cialistische houwdegen Mauroy als
nieuwe partij voorman gekozen.
Mauroy is als oud-premier het sym
bool van het mislukte eerste socia
listische regeerexperiment en hij
had, tot aan het moment toe waar
op Mitterrand duidelijk anders
sprak, volgehouden dat 'het poli
tieke centrum niet bestaat'.
Commentatoren prijzen nu al de
politici uit de liberale middengroe
pen gelukkig dat ze zich er niet toe
hebben laten verleiden aan het
puur-socialistische kabinet Rocard
op diens uitnodiging deel te ne
men. De kiezers hebben immers
geconcludeerd dat ze hun presi
dent herkozen hadden op diens
niet ten uitvoer gelegde beloften.
Ze hebben de oude structuren met
hun stem van afgelopen zondag
hersteld. En binnen die oude struc
turen zijn de socialisten allerminst
in de meerderheid.
Ook premier Rocard heeft begre
pen uit welke hoek de wint nu
waait en zijn oecumenische toon
laten varen. Hij 'waarschuwt' sinds
afgelopen maandag op onverho
len-socialistische toon de kiezers
voor 'de terugkeer van premier
Chirac en van een onzeker Frank
rijk dat door de bankwereld wordt
geregeerd'.
De in de presidentsverkiezingen
meedogenloos verslagen Chirac
keert zeker niet als premier terug.
Premier Rocard wijst echter wel op
een probleem: in het rechtse kamp
valt op het ogenblik nog niemand
aan te wijzen die na een hypotheti
sche parlementsoverwinning van
de conservatievee partijen een nieu
we onzekere periode van 'cohabita
tie' met president Mitterrand zou
kunnen aangaan. Met het oog op
zondag is de onzekerheid dan ook
groter dan ooit in het land.
