'Je wordt letterlijk met
een pilletje afgescheept'
Marine weet zich geen raad met homoseksualiteit
Kerkelijke jongeren: liever catechesatie dan kerkdienst
MAANDAG 6 JUNI 1
Gemiddeld een keer per week word ik wel opgebeld door
een homo die zover over de rooie is, dat je hem eigenlijk op
zou moeten pakken en onder behandeling laten stellen.
Die mensen zijn in staat om zichzelf op te knopen". Peter
Vialle, sergeant-majoor bij de marine en zelf homoseksu
eel, is vertrouwensman voor homo's die bij de marine wer
ken. In het NOS-radioprogramma Homonos deed hij enke
le weken geleden een boekje open over de houding die de
marine aanneemt tegen homo's. Sindsdien stromen de re
acties binnen.
door
Ruud Kersten
Hij heeft ze geturfd: 133. Daarvan
waren er slechts 29 negatief. "Wil
len jullie een roze vloot" is nog wel
de vriendelijkste van de afwijzende
opmerkingen. "Kielhalen, die lui!"
is al wat grover. Maar ook regel
rechte bedreigingen kreeg Vialle
naar zijn hoofd geslingerd: "Poten-
rammen, daar doe ik aan mee, want
daar geilen jullie toch op?" Pijnlij
ker, vindt Vialle, deze opmerking:
"We durven ons geen houding te
geven als erover gediscussieerd
wordt". Vialle: "Je zou zeggen, dat
deze man zelf homo is".
Het zou een van de homo-slacht
offers van de marine kunnen zijn.
Vialle: "Veel van de homo's gaan
liever een straatje om, dan zich in
discussies te mengen. Laat staan
dat ze bevestigen, dat ze homo zijn.
Vooral als ze een relatie hebben,
zijn ze kwetsbaar. Er zijn veel ge
vallen bekend van vrienden of
vriendinnen die het leven met een
marineman of -vrouw als partner
niet meer aankonden. Hun partner
ging 's morgens de deur uit en
kwam 's avonds als een heel ander,
gebroken mens terug. Zeker wan
neer ze vier of zes weken hadden
gevaren, waren ze aan het eind van
hun latijn".
In 1975 kwam het Vredeling-
wetje, waarbij het ronduit verbo
den werd homo's te discrimineren
bij keuringen, sollicitaties en be
vorderingen. Maar dat is nog aan
de orde van de dag, heeft Vialle uit
de reacties begrepen. Tien belan
genorganisaties voor militairen
richtten een werkgroep homo
seksualiteit op, waaruit anderhalf
jaar geleden de stichting Homo
seksualiteit en Krijgsmacht werd
voortgebracht.
Bezemstelen
En toch komt pas in het sociaal
jaarverslag over 1987 van de direc
teur personeel voor het eerst een
hoofdstukje over homoseksualiteit
voor. "Een heel algemeen verhaal
tje, waarin alles wordt weggescho
ven naar een departementale com
missie. Wat wil je, er werd tot een
jaar geleden nog officieel ontkend,
dat er homoseksuelen binnen de
marine rondliepen. Het wordt tijd,
dat de directeur personeel en de
commandant zeemacht Nederland
eens echte maatregelen gaan ne
men. Homo-zijn is binnen de mari
ne moeilijk, veel moeilijker dan bij
de land- en luchtmacht. Aan boord
van een marineschip ben je ontzet
tend op elkaar aangewezen".
"Die affaire op de Van Galen, dat
geval met die bezemstelen, is ge
woon de doofpot ingegaan. De
zaak is voor de zeekrijgsraad ge
weest, maar is daarna in de marine
niet meer besproken, gewoon
doodgezwegen en zelfs wel goed
gepraat. De slachtoffers waren flik
kers die het zelf hadden uitgelokt,
heet het dan. De hele club daders
kwam je later gewoon weer bij el
kaar tegen, op een ander schip. Dat
noem ik falen van het management
van de'marine, dat niet opgewas
sen blijkt tegen excessen".
Daarmee wordt volgens Vialle
een klimaat geschapen waarin ho
mo's niet naar behoren kunnen
functioneren. Dat leidt tot onaan
vaardbare beïnvloeding van de
conduite. Maar ook tot andere fi
nanciële schade. Veel samenwo
nende homo's durven bij voor
beeld geen gebruik te maken van
de Regeling Alternatieve Samenle
vingsvormen.
Wie anders dan gehuwd samen
woont, kan een formulier invullen.
Het 'alternatief samenwonende'
paar krijgt dan dezelfde rechten als
gehuwden: vrije dagen bij overlij
den in de schoonfamilie, vrij ver
voer voor gehuwden, drie maan
den doorbetaling van het salaris
aan de partner na overlijden van de
marineman. "Het kan ze honder
den guldens schelen. Straks wor
den ook nog de ziektekosten- en de
pensioenregeling aangepast. Maar
ze durven dat formulier niet in te
vullen. Ze zijn bang zichzelf bloot
te geven".
Vanzelf
De onmacht beperkt zich vol
gens Vialle niet tot het manage
ment van de marine. Zelfs de soci
aal-medische dienst en het maat
schappelijk werk weten er geen
raad mee. "Je wordt letterlijk met
een pilletje afgescheept. Of je
wordt voor twee weken naar huis
gestuurd met de mededeling: Kom
maar even bij, het gaat vanzelf
over. Zeker de schuchteren onder
ons worden van het kastje naar de
muur gestuurd. Het begint al in de
opleiding van de marineman. Ho
moseksualiteit is een gewild onder
werp om op af te geven, om je tegen
af te zetten".
Vialle komt aanzetten met een
dik pak papier: 34 velletjes A4. Het
blijken niet verschillende brieven
te zijn maar slechts een. Het is een
brief van Aijan de Graaf, korpo
raal-verbindingen bij de marine en
homoseksueel. Vialle: "Deze brief
is illustratief voor wat homo's moe
ten doorstaan bij de marine".
De brief is ronduit schokkend.
Het is een aanklacht tegen intole
rantie, tegen sadisme, tegen fascis
tische tendenzen. Homo's en ne
gers worden stelselmatig en zonder
aanleiding in de grofste bewoor
dingen te kijk gezet. Het kader doet
mee, wast zijn handen in onschuld
of zegt onmachtig te zijn.
De Graaf over de eerste militaire
vorming: "Gedurende de lessen
wordt zeer veel afgegeven op ho
moseksuelen, andersgekleurden
en de burgermaatschappij. Dat
hoorde zo. volgens de instruc
teurs". 'Potenrammen' hoorde er
ook bij, aldus De Graaf. "Een aan
tal jongens van de marinekazerne
Amsterdam speelde potenrammer
bij het Centraal Station in Amster
dam. De zaak is aan het rollen ge
bracht, uitgezocht en ook bewezen.
Maar het was toch normaal wat ze
deden, dat hoorde toch zo?"
Apart glas
Het heeft lang geduurd, voordat
De Graaf er rond voor uit kwam,
dat hij 'van de andere kant' was.
Voordien werd hem talloze malen
gevraagd of hij 'van de stront' was.
Later, toen de geaardheid van De
Graaf aan iedereen wel duidelijk
was, werd het van dik hout zaagt
men planken.
De Graaf over een periode aan
boord van een schip: "Op de toilet
ten kreeg ik opmerkingen te horen
als 'Kom je weer piemeltjes kij
ken?'. Korporaals die in de cafeta
ria opstonden en aan een andere ta
fel gingen zitten om te eten wan
neer ik aan hun tafeltje kwam zit
ten. 'Kut-homo' werd er geroepen
vanuit die groep. De majoor-hof
meester deed er niets aan. Mensen
met opgeheven vingers: 'Fuck you'
roepend. Met haat in de ogen".
Een eerder voorval: "Een van de
tapbazen lanceerde het voorstel
om mij maar een apart glas te ge
ven, daar ik behoorde tot een risi
cogroep (Aids). Een paar anderen
vonden dit wel een aardig idee. Ik
vond dit beangstigend en was ook
laaiend. Ik heb mijn glas kapot la
ten vallen en zou dat weer doen
met elk glas dat niet werd ge
spoeld".
Aids was ook de kapstok voor
een 'grap' op de verjaardag van een
adjudant die eveneens homo was.
De jarige tracteerde op bonbons.
De Graaf: "Ik nam er een. Een ser
geant-majoor zei: 'Kijk maar uit,
voor je het weet heb je Aids, want
die viezerik behoort tot de homo-ri
sicogroep".
De marine blijkt echter een ge
spleten wereld, aldus De Graaf.
"Aan boord waren enkele mannen
.die elkaar openlijk kusten. Enke
len waren getrouwd en als ze het
niet waren, gaf dat niet. Ze waren
immers geen homo. Ook waren er
mannen die openlijk bij elkaar in
een bed sliepen. Gaf niet, ze waren
toch geen homo? Nu had ik op elke
boot al eens mensen gezien die
seksuele omgang met elkaar had
den (soms homo, soms uit 'gevan-
genis-homoseksualiteit'), maar het
openlijk kussen had ik nog niet ge
zien. Vreemde wereld: mannen
mogen elkaar wel kussen en 'het'
met elkaar doen, als ze maar geen
homo zijn!"
Trauma
De Graaf is nog steeds in dienst
van de marine. Maar hij heeft ver
schillende malen op het punt ge
staan het marineblauw over de re
ling te gooien. Zelfs probeerde hij
zijn conduite nadelig te beïnvloe
den door testen bewust slecht te
maken. Dat viel op, omdat hij door
gaans briljante cijfers haalde. In
middels is hij wel bij de sociaal-me
dische dienst geplaatst voor behan
deling. Afgelopen week moest hij
zich vervoegen bij het Mathijsen-
hospitaal in Utrecht. De diagnose:
een trauma dat hij heeft overge
houden aan zijn kinderjaren.
AMSTERDAM (ANP) - 'Recep
ten en Rolpatronen' is de naam
van een tentoonstelling over de
ontwikkeling van vrouwenpagi-
derlandse kranten die het Neder
lands Persmuseum in Amster
dam van 9 juni tot en met 16 juli
houdt.
Het is ëen van de eerste initia
tieven van het onlangs van de on
dergang geredde museum.
Dankzij een overheidssubsidie
van twee ton en een financiële
steun in de rug van het bedrijfs
leven krijgt het Persmuseum de
gelegenheid meer publieksge
richte activiteiten te ontwikke
len. 'Recepten en rolpatronen' -
georganiseerd in samenwerking
met de Stichting Amazone - is
een stap in die richting.
Nadat het lezen van kranten
lange tijd alleen als een mannen
zaak werd beschouwd, begon
zo'n honderd jaar geleden lang
zaam aan ook aandacht voor de
vrouw als krantelezer te ont
staan. Aan de hand van histo
risch en meer recent materiaal
uit de archieven van het museum
wordt getoond hoe deze aan
dacht voor de vrouw uitgroeit
van 'hoekje voor de vrouw', tot
speciale vrouwenpagina's of bij
lagen. Ook het beeld dat van de
vrouw wordt gegeven verschuift
mee: van moeder en huisvrouw
tot de veelzijdig en 'gelijkwaar
dig' deelneemster aan de samen
leving.
Belachelijk
Mariëte Wolf, organisator van
de tentoonstelling: "Onder druk
van de vrouwenbeweging zijn
uiteindelijk - een enkele uitzon
dering daargelaten - de vrouwen-
pagina's uit de kranten verdwe
nen. Zij vond dat vrouwen-
nieuws niet geïsoleerd behoorde
te staan op een 'éigen' plekje in
de krant, maar gewoon tussen
andere nieuws in".
De veranderingen verliepen
volgens Wolf niet geleidelijk,
maar in een golfbeweging. Nadat
aan het eind van de vorige eeuw
voor het eerst enige aandacht
voor de vrouw in de krant ont
stond, wonnen vrouwen aan het
begin van deze eeuw plotseling
enorm terrein op de pagina's tij
dens hun strijd voor het vrou
wenkiesrecht. "En al was het
vooral aandacht in de vorm van
'belachelijk wat die vrouwen wil
len', het was in ieder geval aan
dacht", zegt ze.
Na deze opleving werd de
vrouw echter weer teruggedron
gen in haar positie van 'alleen
maar huisvrouw', voor wie spe
ciale rubrieken werden geschre
ven over de opvoeding van de
kinderen, koken, het huishou
den 'doen en dergelijke. Fraaie
voorbeelden daarvan zijn de bet
weterige rubriek 'Wat gij moet
weten' of 'Tips voor een huis
vrouw'. En niet te vergeten de
pagina 'Voor onze vrouwen'.
Kooktips
Tijdens de oorlog kwam de
vrouw bijna helemaal niet aan
Voor vrouwen
is cle krant
nog heel vaak
een meneer
bod. hooguit met rubriekjes met
kooktips over hoe je van suiker
bieten nog een acceptabel maal
kon maken of adviezen over hoe
je het beste met bonnen of
schaarse middelen kon omgaan.
'Recepten en Rolpatronen'
schetst het beeld van de vrou
wenrubrieken van 1888 tot 1988
aan de hand van een tiental the
ma's, zoals vrouwenkiesrecht,
gelijkheid, vrouwenarbeid, mo
de en schoonheid, ontspanning
en de# huismoeder. Ook wordt
een overzicht gegeven van de
manier waarop bij voorbeeld in
de loop van de afgelopen hon
derd jaar de verslaggeving over
de vrouw in de sport veranderde.
Leuk smoeltje
Wolf: "In het begin deed de
verslaggever bij wijze van spe
ken gillend van de lach verslag
van een vrouw op een racefiets of
een vrouw die biljartte. Later
kregen vrouwen veel meer aan
dacht in de sport, al wordt toch
ook weer weer anders over hen
geschreven dan over mannen:
aan de ene kant wordt wel een
hele krant aan schaatster Yvon
ne van Gennip besteed, maar te
gelijkertijd lees je ook over haar
leuke smoeltje".
Een belangrijke thema op de
tentoonstelling is volgens Wolf
ook 'De vrouw als consument'.
Want ondanks de geringe aan
dacht voor de vrouw als krante
lezer, werd ze wel steeds serieus
aangesproken als consument. Zij
was het immers die de inkopen
deed, zodat de advertenties op
haar waren gericht.
Bij de opening van de Ten
toonstelling bij de Stichting
Amazone, verschijnt ook de stu
die van C. Schuit en prof. dr. J.
Hemels 'Recepten en Rolpatro
nen. Nederlandse kranten en
hun vrouwelijke lezers 1888-
1988'.
De jaren na de oorlog was het al
niet veel beter, maar aan het eind
van de jaren vijftig, begin jaren
zestig begonnen de vrouwenpa
gina's weer op te bloeien. Iedere
krant had wel zo'n pagina of ru
briek, waarin natuurlijk ook za
ken als moederschap en het huis
houden aan de orde kwamen,
maar waarin tegelijkertijd onder
werpen als feminisme en vrou
wenrecht werden belicht.
De tweede feministische golf -
vanaf 1968 - luidde echter het
eind van het tijdperk van de
vrouwenpagina's in. "Onder
druk van de kritiek op deze spe
ciale pagina's en rubrieken zagen
steeds meer kranten ervan af.
Het was de bedoeling vrouwen-
nieuws een plaatsje tussen het
andere nieuws te geven. Of dat is
gelukt kun je je afvragen; ik be
twijfel of vTouwen wel evenredig
veel aandacht in de kranten krij
gen", aldus Wolf.
Voorwaar, een vrouw die de krant leest... (Archieffoto)
Steeds minder jongeren gaan
naar de kerk en beperken zich tot
de catechesatie, omdat ze daar
tenminste over hun verwarring,
hun twijfel en hun ongeloof kun
nen praten. In de kerk wordt
voor hen de afstand tussen de ve
le woorden over God en datgene
wat zij zich daarbij kunnen voor
stellen steeds groter. Ze voelen
zich in de kerkdienst een gene
geerde groep.
Dat bleek in Amersfoort tij
dens het symposium 'Leren gelo
ven' dat was georganiseerd door
de werkgroep voor de catechese
in samenwerking met het Ca
techetisch Centrum te Kampen.
De Kampense hoogleraar prof.
drs. K.A. Schippers, betoogde
dat de vraag naar God in de ca
techese een vraag is naar wat we
nog van God merken. Wat dat be
treft moet de kerk naar zijn oor
deel de hand in eigen boezem
steken. „We moeten ons realise
ren dat juist het christendom en
de christenen inclusief de kerk
hebben bijgedragen aan de gods-
verduistering. Zeer velen heb
ben God de rug toegekeerd om
dat Zijn naam altijd weer ver
bonden is met onderdrukking,
ongelijkheid en structureel
egoïsme. D.oor die concrete erva
ringen van ook catechesanten
komt de kerk zichzelf op onthul
lende wijze tegen, aldus Schip
benadering in het spreken over
godsverduistering. „Wanneer
God minimaal staat voor enig
perspectief van leven, hoe kan de
arme kant van Nederland dan
nog enige vertrouwen in Hem
hebben, wanneer een christelij
ke regering zo weinig gelegen
laat liggep aan de armen?".
Drs. A.W. Berkhof, hervormd
predikant te Blaricum, sprak
over de mondiale invloedssfeer
van jongeren. „De aarde en haar
volheid zijn binnen de horizon
van ons leefklimaat komen te lig
gen met verstrekkende gevol
gen". Hij signaleerde een span
ningsveld tussen de kerkelijke
gemeenten en de werkelijkheid
van alle dag. „Een ordening op
basis van bijbelse gerechtigheid
zal van bepaalde rangen en stan
den belangen aantasten en die
zitten daar niet op te wachten. De
God van Israel is mooi voor zon
en feestdagen, bruiloften en par
tijen, maar op werkdagen zijn er
andere goden te aanbidden. Vre
de op aarde klinkt zondag prach
tig, maar maandag moeten we
rustig in de wapenindustrie kun
nen beleggen."
Meer geld
De Gereformeerde Oecumeni
sche Synode (GOS) heeft de
ruim dertig lidkerken opgeroe
pen meer geld uit te trekken voor
het eigen fonds voor de Derde
Wereld. Het voorstel was afkom
stig van ds. M.J. van der Veen-
Schenkeveld van de gerefor
meerde kerken in Nederland,
wier kerk de afgelopen jaren
niets aan het fonds heeft bijge
dragen. Het fonds voor de Derde
Wereld werd tijdens de vorige
GOS in 1984 in Chicago inge
steld.
De afgelopen vier jaar hebben
de GOS-kerken 11.800 dollar (on
geveer 22.000 gulden) in het
fonds gestort. Dat was veel te
weinig om alle projecten die de
lidkerken uit de Derde Wereld -
ongeveer de helft van alle GOS-
kerken - hebben ingediend en
die door het GOS-bestuur zijn
goedgekeurd. Daarbij ging het
namelijk om projecten ter waar
de van meer dan 1,4 miljoen dol
lar (ongeveer 2,7 miljoen gulden),
variërend van twee tehuizen
voor blinde kinderen in Zimbab
we tot boeken voor een theologi
sche bibliotheek in Zambia en de
herbouw van een afgebrand kan
toor van de gereformeerde kerk
van Sri Lanka.
De bijdragen waren afkomstig
van vier kerken, waaronder de
christelijke gereformeerde ker
ken in Nederland die een bedrag
van 3600 gulden ter beschikking
hebben i
Dictaat
'Het eigen reglement voor het
katholiek onderwijs van bis
schop Gijsen is een eenzijdig dic
taat dat in het geheel niet tege
moet komt aan de eigen op
dracht en verantwoordelijkheid
van de katholieke onderwijsge
venden in deze tijfa. Het staat
haaks op de groeiende betekenis
van de leek voor de katholieke
kerk en doet geen recht aan de
ontwikkelingen binnen de kerk
sinds het tweede Vaticaans Con
cilie".
Dat zei de voorzitter van de Ka
tholieke Onderwijs Vakorgani
satie (KOV), C. van Overtbeek za
terdag op het symposium 'Ka
tholiek onderwijs met karakter'
dat zaterdag in kerkrade werd
gehouden ter gelegenheid van
het 90-jarig bestaan van de Afd.
Limburg van het KOV.
Evenals elders bestaat ook in
het bisdom Roermond bij onder
wijsgevenden grote behoefte aan
meer ruimte om op eigentijdse
katholieke en democratische
wijze hun werkzaamheden op
school te kunnen voortzetten, al
dus Van Overbeek. Hij riep de
Roermondse bisschop op open
te staan voor dat groeiend be
wustzijn onder katholieke leken
om samen kerk te zijn. „Als de
bisschop ons alsnog morgen zou
uitnodigen voor een gesprek,
dan zou de KOV willen spreken
over de taken en opdrachten van
onderwijsgevenden in het bis
dom Roermond. Wij zouden dit
doen vanuit onze overtuiging dat
wij willen werken aan karakter
en identiteit van het katholiek
onderwijs, ook in een samenle
ving waarin het christelijke niet
meer zo vanzelfsprekend is als
negentig jaar geleden."
Nederlandse moslims zijn in
het vervolg niet langer uitslui
tend aangewezen op buitenland
se imams. Gisteren namen de
eerste vier Nederlandse moslim
geestelijken hun diploma in ont
vangst. Het jonge viertal - de
jongste is 17, de oudste 20 - kent
dankzij een part-time opleiding
aan de 'Jamia Madinatul Islam'
in Den Haag de hele Koran uit
het hoofd en heeft daarmee de
hoogste graad bereikt die een
imam kan bereiken.
De Jamia Madinatul Islam
werd in 1983 opgericht en is de
enige - islamitische opleiding in
Nederland. Gebleken was dat de
buitenlandse geestelijken op het
zuiver religieuze terrein wel vol
deden in Nederland, maar op so
ciaal-maatschappelijk gebied
niet voldoende kennis van de
Nederlandse situatie hadden. De
vier jongens hebben de afgelo
pen 4,5 jaar buiten hun middel
bare schooltijd gemiddeld vier
uur per dag besteed aan de Ko
ran-studie. Op het moment vol
gen in totaal circa 50 jongens de
avond-, week- of weekeinde-op
leiding aan de Jamia Madinatul
Islam. Voorlopig is een studen
tenstop ingesteld omdat de be
huizing aan de Haagse Beeklaan
niet voldoende ruimte kan bie
den.
Nederlandse Hervormde
Kerk.
Beroepen doorde Stichting
Pastoraal Werkers Overzee: drs.
G. H. Bouwman, eervol onthe
ven predikant wonende te Gro
ningen die dit beroep heeft aan
genomen. Beroepen te Holwier-
de-Krewerd (parttime): C. Wes-
sel, kandidaat te Groningen.
Aangenomen naar Vriezen-
veeh (toezegging): L. M. Vreug-
denhil te Gouda. Aangenomen
naar Meppel: W. Koerselman te
Workum.
Gereformeerde Kerken.
Aangenomen naar Hoogland
(hervormd-gereformeerd partti
me): mevrouw drs. H. Hoogen-
kamp, kandidaat te Amsterdam.
Aangenomen naar. Stiens: drs. C.
P. Koole te Pijnacker en Noot
dorp.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt.
Beroepen te Blokzijl: E. Vene-
ma, kandidaat te Kampen. Be
dankt voor Enschede-Oost: C. J.
Mewe te Terneuzen.
Nederlands Gereformeerde
Kerken.
Beroepen te Groningen (te
huisgemeente voor de missionai
re dienst te Rwanda, Afrika): drs.
D. A. Westerkamp, kandidaat te
Rijswijk (Gelderland) die dit be
roep heeft aangenomen.
Gereformeerde Gemeenten.
Bedankt voor Goudswaard: J.
C. Weststrate te 's-Gravenpolder.
Bedankt voor Tholen: J. J. van
Eckeveld te Zeist.
Vrije Evangelische Gemeen
ten.
Bedankt voor Oude Bildtzijl:
J. M. Weststrate te Heerde.
