Stofexplosie wellicht oorzaak mijnramp Europa kijkt met gemengde gevoelens terug op Top Bergingswerk naarstig voortgezet Australië mag boek van Britse spion publiceren Massale stakingsactie op komst Zuidafrika Belgische Knijpers bereid mee te werken VRIJDAG 3 JUNI 1988 BUITENLAND PAGINA 5 LONDEN Het jarenlange ge vecht van de Britse regering om te voorkomen dat het omstreden boek Spycatcher in Australië zou worden gepubliceerd is geëindigd in een pijnlijke en kostbare neder- door Haye Thomas Zeven rechters van het hof in Canberra hebben in hoger beroep de eis van de Britse Kroon una niem afgewezen. Dat betekent dat de controversiële memoires van de voormalige agent van de Britse ge heime dienst MI5, Peter Wright in -iii,-,, i Australië mogen worden verkocht. BOKKEN (AP) - De ramp van woensdagmiddag in de bruinkolenmijn Stolzenbach in het Bijna driejaar duurde het jundi- Westduitse Borken, waarbij vrijwel zeker 57 mijnwerkers om het leven zijn gekomen, is sche gevecht van regering-That- mogelijk veroorzaakt door een stofexplosie die naar de mening van deskundigen nog cher teBen de thans 72-jarige ex- nooit eerder is voorgekomen in de Bondsrepubliek. dT^n^nhton™plrtode dê Britse geheime dienst MI5 was ge- Bondsrepubliek. In 1962 werden ïnfiltreerd door Russische agenten. 400 mijnwerkers in de steenkool- Ook kwam hij met allerlei onthul- mijn Luisenthal bij Volklingen ver- lingen over pogingen om destijds rast door een ontploffing van mijn- de regering van Harold Wilson in gas; daarbij kwamen 299 van hen diskrediet te brengen, om het leven. Ronddwarrelend bruinkoolstof zou op de één of andere manier tot ontploffing zijn gekomen waarna een gasexplosie moet zijn ontstaan, veroorzaakt door kortsluiting. Daarop is volgens de deskundigen een kettingreactie van meerdere explosies gevolgd. Inmiddels zijn 36 doden gevonden en is de hoop dat er onder de 21 vermiste kom pels nog overlevenden zijn opgege- Toch werd gisteren het bergings werk in de schacht naarstig voort gezet. De reddingswerkers maak ten gebruik van zeer gevoelige af luisterapparatuur in een vergeefse Italiaanse DC-9 mogelijk door raket getroffen ROME (AP) - De Italiaanse DC-9 die in 1980 voor de kust in zee stort te, blijkt met een raket te zijn neer gehaald. Dat is de conclusie van ex perts die de nu gevonden wrak stukken van het toestel hebben on derzocht. Bij het ongeluk kwamen alle 81 inzittenden van het vliegtuig van de binnenlandse maatschappij Atavia om het leven. Het toestel ex plodeerde en stortte neer in de Tyr- rheense Zee. Hoewel de officiële bevindingen van de experts nog niet openbaar zijn gemaakt, berichtte de Milane se krant Corriere della Sera dat de maakte bekend dat onder de bergers bij een eerste, oppervlak- slachtoffers 14 Turken zijn. Boven poging ergens in de schacht nog een teken van leven te vinden. Wulf Bottcher, een van de leiders van het bergingsteam, maakte gister middag bekend welke maatregelen getroffen worden om de slachtof fers naar boven te krijgen. In de eerste plaats zal via nieuw te boren kleine schachten worden geprobeerd de luchtvoorziening in de mijn stap voor stap te herstellen, zodat de bergers dichter bij de on geluksplaats kunnen komen. Ver der worden extra stutten aange bracht om het instortingsgevaar weg te nemen. Vervolgens moeten de stoffelijke resten van de mijn werkers met touwen naar boven worden gehesen. Bij het bergingswerk zijn meer dan 100 brandweerlieden ingezet. Erwin Baum van de mijnbouw- dienst in Kassei zei dat gistermor gen verse krachten aan het werk zijn gegaan. Onder de vele helpers bevinden zich ook identificatie specialisten van de bondsrecher- che. Braun zei dat het bergingswerk moeizaam vordert omdat de ber gers met zware ademhalingsappa raten moeten werken. Bovendien is de ravage onder de grond enorm. De explosie deed zich voor op ongeveer 100 meter diepte. Sommi ge mijnwerkers werden door de luchtverplaatsing onmiddellijk ge dood. Anderen waren er kennelijk nog in geslaagd hun beschermings maskers op terzetten, die echter maar korte tijd werken. Weer ande ren was ook dat niet gelukt. Burgemeester Bernd Hessier Mevrouw Thatcher stelde zich óp het standpunt dat agenten van de Britse geheime dienst hun leven lang zijn gebonden aan de wettelij ke afspraak om nimmer over hun werk uit de school te klappen. Op zich een lofwaardig principe. Maar inmiddels had de regering al zon der tegenwerpingen de publicatie van soortgelijke boeken toege staan. Onder meer van Nigel West en Chapman Pincher, waarin ver schillende oud-spionnen hun hart hadden uitgestort. Maar mevrouw Thatcher hield vast aan de koers die zij had geko zen. En die was erop gericht om kost wat kost te voorkomen dat de in haar ogen verachtelijke verrader Peter Wright de financiële vruch ten zou plukken van zijn onthullin gen. Vooral de Britse belastingbe talers hebben dat moeten bezuren. In september 1985 begon het pro ces in Australië, waar Peter Wright nu al sinds jaar en dag als banne ling woont en waar hij zijn boek de Spycatcher wilde lanceren. Ook elders werden processen be gonnen om publicatie te voorko men. De proceskosten in Australië en op andere plaatsen in de wereld zijn naar schatting al tot zo'n tien miljoen gulden opgelopen. Gigan tische kosten dus, die echter niet hebben kunnen voorkomen dat Peter Wright in zijn bescheiden paardenfokkerij in Tasmanië nu plotseling miljonair is geworden. Want ondanks het hardnekkige verzet van Thatcher is het boek in middels al in 40 landen versche nen. Alleen al in de Verenigde Sta ten zijn er zo'n 700.000 exemplaren verkocht. In Australië is na al de juridische verwikkelingen de verkoopsluis wijd opengezet. De uitgever, Hei- nemann, heeft daar handig op inge haakt met het uitbrengen van een minder dure paperback-versie, die inmiddels ook in een ruime oplage in Nederland klaar ligt voor het ge val de regering Thatcher de strijd tegen het bock op eigen terrein ver liest. En op 13 juni zullen de zoge naamde Law Lords in het Hoger huis zich uitspreken over het publi catieverbod van Spycatcher in Groot-Brittannië zelf. Dit, ondanks het feit dat er in Engeland en Ier land al zo'n 100.000 exemplaren van het boek zwart zijn verkocht Bovendien hebben allerlei passa ges uit Spycatcher uitgebreid in verschillende kranten gestaan. Premier Thatcher houdt echter voet bij stuk. Ondanks de financië le catastrofe wekt zij duidelijk de indruk principieel door te zullen gaan tegen de nu alsmaar rijker wordende Peter Wright, totdat alle juridische mogelijkheden zijn uit geput. kig onderzoek van de buitenzijde hadden vastgesteld dat een raket een gat in de romp had veroor zaakt. Thans wordt geprobeerd de chemische samenstelling te achter halen van dë explosieven in de ra ket, om eventueel te kunnen vast stellen waar het projectiel is ge maakt. Het onderzoek staat onder lei ding van de Romeinse rechter van instructie Vittorio Bucarelli. De rechter was niet voor commentaar bereikbaar. Destijds werd geop perd dat het vliegtuig misschien per ongeluk was geraakt door een raket die werd gebruikt bij een NAVO-oefening. Het ministerie van defensie zei echter dat er geen oefeningen in de buurt waren ge houden. Een andere theorie was dat het vliegtuig mogelijk werd getroffen door een raket van het Franse vliegdekschip Clemenceau, maar dat wordt ontkend door de Franse ambassade. Een derde theorie wil dat de DC-9 per ongeluk werd ge raakt door Libische straaljagers die een deserteur achtervolgden. On geveer tegelijk met de DC-9 stortte in het Zuiditaliaanse Calabrië een Libische MiG-23 neer. Buitenland kort Somalia De Verenigde Staten, Groot- Brittannië en Frankrijk overwegen hun staatsburgers te evacueren uit het noorden van Somalia in ver band met hevige gevechten tussen het regeringsleger en opstandelin gen van het pro-Etiopische SNM. Dit werd gisteren uit diplomatieke kringen in Nairobi de grond werden woensdagmid dag acht arbeiders door de explo sie verwond. Een woordvoerder van Preussen Elektra, de beheer der van de bruinkolenmijn in Bor ken, zei dat de gewonden niet in le vensgevaar zijn. In de Bondsrepubliek zijn maar twee bruinkolenmijnen. In de Stol- zenbach-mijn werden vorig jaar 430.000 ton bruinkolen gedolven, die hoofdzakelijk worden ver stookt door elektriciteitscentrales. Bij de mijn van Borken werkten 495 mensen, onder wie ongeveer 120 mijnwerkers. Volgens een voorlopig bestemmingsplan zal de mijn in 1993 worden stilgelegd. Het ongeluk in Borken is het ern stigste sinds vele jaren in de Eén van de slachtoffers van de explosie in de bruinkolenmijn in Borken wordt i Borken geen hoop meer op overlevenden. i auto geladen. Er bestaat i Studenten China betogen tegen moord op collega PEKING (GPD) - Studenten Peking zijn de straat opgegaan om te protesteren tegen de dood van een mede-student. Ongeveer tweeduizend studenten mar cheerden gisternacht naar de centrum van de hoofdstad en hielden op het Plein van de He melse Vrede, voor het ministerie van openbare veiligheid, een zit- demonstratie. De studenten eisten dat de da ders, die hun collega gisteroch tend voor een snackbar voor de universiteit van Peking met fietskettingen hadden doodge slagen, de doodstraf zullen krij gen. Zij riepen tevens om meer toezicht van de regering op men senrechten. De ongeveer 200 po litiemannen grepen niet in tij dens de vreedzame betoging. Een functionaris van de com munistische partij vertelde de demonstranten dat de politie haar best doet om de daders te pakken. Twee verdachten zou den inmiddels zijn gearresteerd. De studenten werden later in bussen, die de overheid ter be schikking stelde, naar hun uni versiteit terugggereden. BRUSSEL (GPD) - Hebben pro minente leden van de Volksunie, één van de huidige Belgische rege ringspartijen, zich schuldig ge maakt aan corruptie en het verber gen van terroristen, of is slechts sprake van een wraakactie van een aan de kant gezette ex-crimineel? Die vraag houdt de gemoederen in politiek-België bezig. Woensdag deed de Brusselse justitie invallen en huiszoekingen bij zestien mede werkers van de Vlaams-nationalis tische partij, die de verkiezingen in december inging met de slogan 'Propere handen in de politiek'. Justitie was op zoek naar bewij zen voor wat een groot schandaal kan worden, waarbij de namen van Europarlementariër Willy Kuijpers en vice-premier en minister van be groting Hugo Schiltz worden ge noemd. Een schandaal dat ook pijnlijke gevolgen zou kunnen heb ben voor het kabinet-Martens, want de Volksunie is onmisbaar in het wankele politieke evenwicht in België. Maar de betrokkenen ont kennen alles. Kuijpers (50), de centrale figuur in het schandaal, heeft de voorzit ter van het Europees Parlement al om opheffing van zijn parlementai re onschendbaarheid gevraagd, zo dat de justitie hem kan horen. Hij is bereid om zijn hele administratie aan justitie voor te leggen. Volgens de VU-parlementarier is sprake van een politieke lastercampagne in het licht van de gemeenteraads verkiezingen die in oktober in Bel gië worden gehouden. Kuijpers zou honderdduizenden franken aan smeergeld hebben ontvangen van een bouwbedrijf dat mede door zijn toedoen in 1984 een parkeergarage voor het Belgi sche parlement mocht bouwen. Er zou geld zijn gestort in de verkie- zingskassen van Kuijpers en de toenmalige VU-voorzitter Schiltz. Bovendien zou Kuijpers gezochte terroristen uit Baskenland, Koer- distan en El Salvador hebben ver borgen. De aantijgingen zijn gedaan door een ex-gevangene die enkele jaren geleden medewerker van Kuijpers was. De VU-politicus heeft naam gemaakt door het op te nemen voor ex-gevangenen, politieke vluchte lingen, vervolgden en minderhe den. Hij richtte er zelfs in Leuven een 'Centrum voor Levens- en Ge zinsmoeilijkheden' voor op. De ex- gevangene zit weer in de cel op aan klacht van... Kuijpers, die hem beticht van oplichting en misbruik van zijn naam. Hij zou nu op wraak uit zijn. In 1984 was Kuijpers 'questor'* van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers, een functie die de zorg voor het perso neel en de aankopen van de Kamer inhoudt. Twee bedrijven uit Brus sel en Antwerpen kregen de op dracht om voor drie miljoen gul den een parkeergarage voor Kamer en Senaat te bouwen. Kuijpers zou daarvoor van beide bedrijven smeergeld hebben ge kregen. Maar gisteren zei hij dat de beslissing is genomen door een col lege van vier questors, kamerleden en senatoren uit alle grote partijen, en ook door het parlement is goed gekeurd. 'De bewuste bedrijven waren gewoon de goedkoopste van de zeven inschrijvers'. Hij ontkent direct geld te hebben ontvangen maar sloot opvallend genoeg niet uit dat de bouwbedrijven geld in de verkiezingskas van de Volksunie hebben gestort. JOHANNESBURG - De belang rijkste Zuidafrikaanse werkgevers hebben gistermiddag vergeefs on derhandeld met de grootste vak bondsfederatie (Cosatu) om te voorkomen dat er komende maan dag, dinsdag en woensdag massaal gestaakt gaat worden. Het oproe pen tot een politieke staking is in Zuidafrika verboden, op grond van de noodtoestand. Vandaar dat de door Ruud de Wit vakbondsfederatie tot nu toe slechts spreekt van een driedaagse protestactie. Maar zowel bij werk gevers, de regering als bij vele zwarte werknemers bestaat er geen twijfel over dat de Cosatu doelt op een massale wegblijfactie. Daartoe had zij reeds drie weken geleden op haar jaarlijkse congres besloten. Tijdens dit congres werd bepaald dat de maand juni in het teken moet staan van protest tegen het verbod op 16 anti-apartheidsor- ganisaties eerder dit jaar en het aan banden leggen van de politieke ac tiviteiten van de federatie. Ook wil Cosatu (die zich politiek identifi ceert met de in Zuidafrika verbo den bevrijdingsbeweging ANC) met deze acties protesteren tegen de nieuwe arbeidswetgeving die op dit moment in het parlement wordt behandeld. De andere grote zwarte vak bondsfederatie NACTU (Nationale Raad voor Vakbonden) weigerde aanvankelijk deel te nemen aan het actieprogramma van Cosatu en wilde een eigen campagne voeren. Maar woensdag besloten vertegen woordigers van deze twee zwarte vakbondsfederaties verrassender wijs de handen ineen te slaan. Sa men vertegenwoordigen de twee federaties anderhalf miljoen leden waarvan 900.000 ook daadwerke lijk contributie betalen. Voorafgaand aan dit reeds als 'historisch' aangeduide pact beslo ten afgelopen dinsdag ook zo'n 230 Zuidafrikaanse geestelijken zich bij de oproep van Cosatu aan te sluiten. Hoewel de geestelijken - onder wie dominee Allan Busak, aartsbisschop Desmonds Tutu en dominee Frank Chikane- zich niet openlijk voor een driedaagse sta king durfden uit te spreken, lieten zij in de wandelgangen uitkomen daar wel degelijk voorstander van te zijn. De werkgevers hebben inmid dels besloten hun werknemers op te roepen niet aan de staking deel te nemen „omdat deze niet het geijkte middel is om protesten te uiten en dat deze slechts tot meer geweld kan leiden". Angola De Zuidafrikaanse minister van defensie, generaal Malan, heeft ge dreigd dat Zuidafrika zich terug trekt uit de vredesbesprekingen over Angola, als Cuba doorgaat met het opvoeren van zijn strijd krachten in zuid-Angola. Malan re geerde hiermee op uitlatingen van de Cubaanse premier Fidel Castro, die deze week opmerkte dat Zuid afrika nu bereid is tot onderhande lingen „omdat het bij de gevechten van het afgelopen jaar in zuid-An gola is geconfronteerd met strijd krachten die voor hen een werkelij ke bedreiging vormen. Het zijn hun verliezen die tot dit vredesinitiatief hebben geleid". Castro zei tevens dat zijn troepen tot op 50 kilometer van de grens met Namibia zijn op gerukt en bezig zijn om daar een nieuwe luchthaven voor de Cu baanse luchtmacht aan te leggen. Sikhs doodden 36 mensen in Tempelcomplex NEW DEHLI (AP) - Volgens de po litie in de Indische deelstaat Pun jab hebben extremistische sikhs tenminste 36 mensen vermoord in het complex van de Gouden Tem pel in Amritsar. De moorden von den plaats voordat de politie vorige maand het heiligdom, waar zich een grote groep extremistische sik hs schuilhield, omsingelde. Het Indische persbureau UNI meldde gisteren dat de politie van de moorden op de hoogte was ge bracht door enkele van de 200 sik hs en hun sympathisanten, die zich tijdens het tiendaagse beleg van de Gouden Tempel aan de politie had den overgegeven. Aan dit beleg kwam op 18 mei een einde. Veel van de slachtoffers werden voor hun dood gemarteld, aldus UNI. De sikhs vertelden dat de slachtoffers met ijzeren staven en zwepen waren geslagen en dat zout in hun wonden was gewreven. Ook kregen zij volgens UNI elektrische schokken. In een aantal gevallen persten de sikhs de familieleden van de slachtoffers geld af met de belofte dat hun verwanten zouden worden vrijgelaten. Het geld werd door één van de vele extremistische sikh-or ganisaties in Punjab gebruikt voor de aanschaf van wapens, aldus UNI. De afgelopen maanden deden al geruchten de ronde dat mensen die voor een gebedsdienst de Gouden Tempel bezochten waren ontvoerd en in het complex gevangen wer den gehouden door extremistische sikhs. De zaak kwam echter pas ten volle aan het licht na de actie van de politie. Ecuador De algemene staking in Ecuador, die was uitgeroepen door de groot ste vakbond van het land, is woens dagavond na een dag van ongere geldheden ten einde gelopen. In de hoofdstad Quito, waar de oproer politie waterkanonnen en traangas had ingezet tegen stakers die de straat waren opgegaan, werden verscheidene arrestaties verricht. Cuba Als gevolg van tropische stor men en stortregens in het Caribi sche gebied zijn op Cuba zeker veertien mensen omgekomen. Op het militaire vliegveld van Cama- guey werden vijf MIG-21-vliegtui gen vernield. Al zeker 65.000 men sen zijn geëvacueerd. Kerncentrale In Zweden is radioactieve stra ling gemeten die afkomstig zou zijn uit een kerncentrale in de Sovjetu nie. De centrale zou geregeld radio actieve deeltjes uitstoten. De stra ling zou echter volgens het Zweed se ministerie van defensie geen ge vaar voor de volksgezondheid op- leveren. Indianen Gewapende Mohawk-Indianen hebben gisteren een belangrijke snelweg en een brug even buiten de stad Montreal (Canada) geblok keerd, terwijl hun hoofd bespre kingen ging voeren met de rege ring in Ottawa, om een eind te ma ken aan een conflict over de ver meende illegale verkoop van siga retten door de Indianen. een veel grotere troepenmacht be schikt veel groter dan voor puur defensieve doeleinden nodig zou zijn dan het Westen. DEN HAAG - Europa kan slechts met gemengde gevoelens terugkij ken op de Moskouse top. Het is im mers ook een Europees belang dat de twee wereldleiders op goede voet met elkaar staan. Maar in de Russische hoofdstad is ook duide lijk geworden dat de troepenmas sa's aan weerszijden van het IJze ren Gordijn op hun post blijven. Een doorbraak op het terrein van door Louis Burgers conventionele ontwapening, waar op Oost- en West-Europa hadden gehoopt, bleef uit. Tijdens de gesprekken tussen president Reagan en partijleider Gorbatsjov kwam het onderwerp 'conventionele wapenbeheersing' slechts zijdelings ter sprake. Dat kon ook moeilijk anders omdat in Wenen, waar al vijftien jaar- over wederzijdse vermindering van troepen en conventionele wapens (MBFR) wordt onderhandeld, het afgelopen jaar opnieuw nauwelijks vooruitgang werd geboekt. Een doorbraak in Moskou, al was het alleen maar een besluit de on derhandelingen nieuw leven in te blazen, zou daarom welkom zijn geweest. In dat geval had Gor- batsjovs kreet 'we moeten bij de onderhandelingen weer eens met de vuist op tafel slaan' ook ergens toe kunnen leiden. Nu vormde het slechts een emotionele reactie op de kennelijke stilstand van de ge sprekken in Genève (onder andere chemische wapens) en Wenen. Zowel in Oost als West zouden afspraken over vermindering van de conventionele bewapening met opluchting worden ontvangen. De kosten van legers en wapens druk ken immers zwaar op de begrotin gen van de landen van NAVO en Warschau Pact. Beide machtsblok ken hebben belang bij een goedko pere defensie: het Westen onder druk van de Amerikaanse publieke opinie, het Oosten omdat Gor batsjov geld vrij moet maken voor zijn economische hervormingen. Dat er toch geen doorbraak is ge komen, bevestigt eens te meer dat ondanks het INF-akkoord Was hington en Moskou elkaar nog steeds wantrouwen. Het beperkte succes van de top van Moskou maakt duidelijk dat het relatief eenvoudig was te besluiten de mid dellange afstandswapens op te doeken. Het akkoord werd bereikt zodra de militaire en civiele topka ders van beide supermachten inza gen dat daaraan voor hen vooral voordelen waren verbonden. In principe zou iets dergelijks ook mogelijk moeten zijn bij de be sprekingen over conventionele ontwapening. Reagan en Gor- van te overtuigen. Zelfs een (door het Westen als publiciteitsstunt af gedaan) voorstel van Gorbatsjov om in drie stappen de conventione le bewapening in Europa drastisch te verminderen, vond later op de top geen weerklank meer. Geen vooruitgang dus bij de MB- FR-besprekingen in Wenen, die nu al vijftien jaar duren. Daarnaast praten Oost en West in de Oosten rijkse hoofdstad over wederzijdse samenwerking. Deze Conferentie over Samenwerking en Veiligheid in Europa (CVSE), van 35 gebon den en ongebonden Europese lan den, gaat eveneens voor een groot deel over conventionele wapenbe heersing. Binnen het kader van de CVSE onderhandelen NAVO en Warschau Pact voorts over vermin dering van de troepen in Centraal Europa. De vooruitzichten voor de CV- SE-besprekingen lijken overigens niet zo somber als de gang van za ken bij MBFR. Nog dit najaar ho pen de onderhandelaars het eens te worden over de gespreksagenda (mandaat). Daarna kan het overleg echt beginnen. Hoe lang de confe rentie daarna nog duurt, valt nu in het geheel niet te voorspellen. De grootste problemen bij de Weense ontwapeningsbesprekin gen vormen de verschillen tussen de militaire structuren van de le gers en hun strategieën. Daarbij komt dat het Warschau Pact over Wil er dus vooruitgang kunnen worden geboekt in Wenen, dan zal Moskou bereid moeten zijn het aantal troepen veel sneller te ver minderen dan het Westen. Zolang de bereidheid daartoe ontbreekt, kan er van werkelijke ontspanning geen sprake zijn. Elke vooruitgang moet zich dan wel beperken tot marginale aanpassingen, die via een handig gespeelde publiciteit worden verkocht als dramatische verbeteringen. Dat blijkt ook uit het slotcommu niqué van de topontmoeting. Voor het begin van de ontmoeting hoop te Washington dat de Russen be reid zouden zijn een oproep te on dersteunen waarin tot vooruitgang werd gemaand. Maar zelfs een der gelijke, psychologisch belangrijke uitspraak, bleef achterwege. De lei ders beperkten zich tot de 'open deur' dat vooruitgang bij de Ween se conferentie belangrijk is voor het wederzijds vertrouwen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5