'Afvalmafia
laat spoor van
gifbelten na'
'Een fout maken in die
wereld is pure zelfmoord'
Hervormde Kerk: geestelijke en financiële heroriëntatie
GeuM KANWJ/NHtrommis vorens pterfMN...
PAGINA 2
VRIJDAG 3 JUNI 1988
Europarlementariër Paul Staes:
BRUSSEL - Paul Staes. Europarlementariër voor de Groenen, gooit twee dikke rap
porten op tafel. Opnieuw heeft hij een doortimmerd dossier samengesteld over illega
le afvalstromen. Ditmaal onthult hij dat grote hoeveelheden, vaak met chemicaliën
verontreinigd afval vanuit Nederland, België en Westduitsland gestuurd worden
naar al dan niet illegale storten in Noord-Frankrijk.
In zijn nieuwe rapport zegt hij dat Nederlanders vaak zaken doen met malafide Bel
gische afvalmakelaars. "In Nederland wordt gedacht dat het om een legale verwijde-
ringgaal. Maar in werkelijkheid speelt de afvalmafia handig in op de gebrekkige con
trole in Noord-Frankrijk. Daardoor wordt met valse documenten heel gemakkelijk
probleemafval gestort".
Eerst ging ontzettend veel Ne
derlands afval naar Vlaanderen.
Door allerlei acties van de Bel
gisch-Nederlandse milieuvereni
ging Benegona, waar Staes ook
deel van uitmaakte, kwam er een
afvaldekreet. Daarop verplaatste
de afvalstroom zich naar Wallo
nië. Als Europarlementariër stel
de Staes dat vorig jaar aan de
kaak. Hij bracht de beruchte
Mellery-affaire aan het licht: In
Nederland afgegraven verontrei
nigde grond werd gedumpt in
zandgroeven in onder meer Mel-
lery.
door
Weert Schenk
Die zaak was aanleiding voor
milieuminister Nijpels om af
spraken te maken tussen Neder
land en de bevoegde Waalse mi
nister. Maar volgens Staes komt
er weinig van terecht. Nog steeds
wordt van alles gestort in Wallo
nië. Maar de afvalhiakelaars zijn
tegelijkertijd steeds meer ge
bruik gaan maken van de moge
lijkheden in Noord-Frankrijk.
Staes: "De afvalmafia mengt
chemisch afval met huisvuil. De
ladingen worden niet gecontro
leerd. De douane controleert de
documenten en als die maar
goed ingevuld zijn, mag de troep
de grens over. Het wordt tijd dat
de verschillende landen beter
gaan samenwerken".
De politicus zegt dat allerlei
spectaculaire onthullingen tot
nu toe niets hebben veranderd.
"De afvalmafia blijft bedrijvig,
schuimt het land af op zoek naar
stortplaatsen of verbrandings
ovens en laat een spoor na van ui
terst bedenkelijke probleemge
bieden, zoals bij jullie Alphen
aan den Rijn. Overal zijn enorme
putten vol afval waar het grond
en drinkwater van de komende
generaties steeds indringender
en grondiger wordt vergiftigd".
Zolang er geen betere samen
werking tussen de diverse over
heden van de betrokken landen
ontstaat, waardoor aan het ge
knoei een eind wordt gemaakt,
ziet Staes zich genoodzaakt om
met dossiers over schandalen te
blijven komen. Volgend jaar
hoopt hij te kunnen bewijzen dat
er een heel smokkelnetwerk be
staat voor afval, drugs en wa
pens, waarbij veelal dezelfde
mensen aan de touwtjes trekken.
Inmiddels heeft hij er een in
drukwekkend rijtje onthullin
gen op zijn naam staan. Behalve
het Mellery-schandaal bracht hij
vorig jaar ook de plannen voor
een afvaleiland voor de Belgi
sche kust boven water. Minister
Nijpels protesteerde meteen te
gen het project. Ook ontrafelde
Staes een internationale zwendel
met radio-actief afval. Verder
trok hij de aandacht met de infor
matie dat de inlichtingendienst
van het Belgische leger een bij
eenkomst van Groene Europar
lementariërs in Brussel had be-
spionneerd, waardoor premier
Martens zich moest verontschul
digen bij de voorzitter van het
Europarlement.
Informanten
Staes zegt dat hij een twintig
tal goede informanten heeft bij
diverse overheidsdiensten. "Het
zijn mensen van goede wil en zij
stellen mij in staat de dossiers sa
men te stellen. Maar ik moet heel
voorzichtig met hun gegevens
omspringen. De overheid vindt
het vaak belangrijker om uit te
zoeken wie gelekt heeft, dan om
de affaire zelf aan te pakken. Ik
breng dan ook nooit iets eerder
naar buiten dan dat ik het van
drie verschillende kanten heb
gehoord. Het is natuurlijk waan
zinnig dat ambtenaren, die door
de gemeenschap worden be
taald, niet mogen praten".
De 'Groene' Europarlementa
riër, die de Vlaamse partij Agalev
(Anders gaan leven) vertegen
woordigt, weet precies waarom
steeds hij en niet andere politici
het deksel van beerputten trapt.
"Wij hebben geen bindingen met
financiële groepen. Hoe is het an
ders mogelijk dat wij als klein
clubje steeds met die belangrijke
documenten komen, terwijl an
dere partijen via politieke benoe
mingen veel gemakkelijker toe
gang hebben tot die gegevens.
Zij hebben veel meer contacten
en zouden de zaken dus nog veel
steviger kunnen aanpakken".
Veel politici zijn corrupt, vindt
Staes. "In plaats van op te komen
voor de zwaksten, gaan ze in al
lerlei raden van beheer van be
drijven zitten", licht hij toe.
"Daarmee maken ze zich mede
plichtig. Een voorbeeld. Een
christendemocratische politicus
kreeg te maken met een milieu
schandaal. Hij wilde er wat aan
doen. Maar wat bleek? Twee col
lega's van hem van dezelfde par
tij zaten in de raad van beheer
van het bedrijf dat vervuilde.
Wat kon hij verder doen?"
Freak
Staes wil niet beweren dat zijn
wijze van werken de enige goede
is. „Er zijn natuurlijk genoeg col
lega's die ook goed werk verrich
ten. Maar velen laten zich inkap
selen. En wie steunen ze dan?"
De 43-jarige Staes, geboren in
een dorp net over de grens bij
Bergen op Zoom, komt uit de
journalistiek. Hij begon als leer
ling-journalist bij De Stem. Daar
na werkte hij als verslaggever bij
De Standaard in Antwerpen. Hij
verliet de journalistiek, omdat
hij steeds meer betrokken raakte
bij allerlei milieuproblemen.
"Een journalist moet feiten
aandragen. Maar hij hoeft niet te
oordelen en oplossingen aan te
dragen. Ik wilde dat wel doen.
En daarom ben ik uit de journa
listiek gestapt. Ik kan nu beter
mijn prioriteiten stellen. Maar ik
wil niet de groene freak spelen.
Zo zie ik mezelf helemaal niet".
Als journalist ontdekte hij al
dat het niet pluis was in de afval-
wereld. Hij kwam in die tijd de
Uniser-affaire in Moerdijk op het
spoor. Zijn onthullingen in de
loop der tijd blijken voor Staes
niet zonder gevaar. Hij is al eens
beschoten door een afvalhande
laar. Hij ontving al honderden
meestal anonieme- dreigtele-
foontjes.
Toch gelooft hij niet erg scha
delijk voor de afvalmakelaars te
zijn. "Ze voelen zich sterk. Ze
hebben veel geld en goede rela
ties. Ze kunnen de beste advoca
ten betalen en de beste infor
manten. Ze hebben de mogelijk
heden om de zwakke plekken in
de wetgeving te vinden. Daarom
worden ze steeds brutaler en ar
roganter. Ze halen nu misschien
de schouders over me op, maar
ik weet zeker dat ze me pakken
als ik een fout maak".
Faillissement
Staes voegt er aan toe dat er
wel afvalmakelaars zijn die ge
heel volgens de regels proberen
te werken. "Die zijn ook erg en
thousiast over wat ik doe. Als die
mafia kan worden opgerold,
kunnen zij tegen concurrerende
prijzen werken. Het is voor hen
heel moeilijk hun hoofd boven
water te houden. Ik weet van ma
kelaars die ook het illegale cir
cuit zijn ingegaan om een faillis
sement te voorkomen".
De gedreven europarlementa
riër gelooft niettemin dat zijn
werk iets uithaalt. "Als ik het ge
voel had dat ik een Don Quichot-
te was, ging ik biljarten of kaar
ten. Dat vind ik een stuk boeien
der. Maar ik denk dat ik nuttig
bezig ben. Ik hoop dat door mijn
kleine bijdrage de samenleving
op termijn er een stukje beter uit
ziet, of anders gezegd, niet uit de
bocht vliegt".
Hoe moet de Hervormde Kerk
er in de toekomst uitzien? Door
gaan op dezelfde weg kan niet.
De omvang en de invloed van de
kerk is niet meer wat deze was, de
secularisatie grijpt om zich heen,
de polarisatie in de eigen gelede
ren is nog niet overwonnen en bo
vendien wordt er meer dan voor
heen met andere kerken samen
gewerkt. Zowel financieel als
geestelijk is daarom een her
oriëntatie nodig op de vraag hoe
de kerk er uit moet zien.
Dat blijkt uit het advies van de
centrale beleidsstaf van de Ne
derlandse Hervormde Kerk aan
de synode. De directe aanleiding
voor het rapport is de noodzaak
tot bezuiniging. Deze kan vol
gens de beleidsstaf niet worden
uitgevoerd zonder dat duidelijk
is hoe de kerk er in de toekomst
uit moet zien. Over de gevoerde
„kaasschaafmethode" (vier jaar
lang vier procent) is men onte
vreden. Concrete aanbevelingen
doet de centrale beleidsstaf niet
in zijn rapport. De synode hoeft
eind deze maand dan ook nog
geen beslissingen te nemen. Het
is de bedoeling dat ze pas in no
vember een beleidsplan vast
stelt.
In de nota worden wel dertien
(„bepaalde") knelpunten ge
noemd die duidelijk maken dat
er veranderingen nodig zijn. Zo
heeft de kerkorde van 1951 -
vrucht van het vernieuwingspro
ces van na de oorlog - niet door
gewerkt in de breedte van de
kerk. De gedachte dat de samen
leving moet worden gekerstend,
is achterhaald en doet bovendien
geen recht aan de relatie met de
Rooms-Katholieke Kerk. Verder
is het „levensgevoel" in de jaren
zestig veranderd, wordt het spre
ken van de kerk niet gedragen
door de hele achterban en weten
mensen niet meer hoe ze moeten
evangeliseren.
Wat de kerkelijke structuur be
treft: de organenen van bijstand
zijn meer een „klankbord voor
de functionarissen" dan een
„bron van echte wijsheid", de sy
node zou het geestelijk en maat
schappelijke leven van de kerk
moeten leiden, maar laat het
meer bij het beheren van de kerk
en voorts heeft de kerk gezichts-
en gezagsverlies geleden doordat
ze bijvoorbeeld in de oecumene
niet altijd even consequent is ge
weest.
Duidelijk is voor de centrale
beleidsstaf in ieder geval dat de
Hervormde Kerk in de toekomst
„een kerk bij-de-tijd" moet zijn.
„De agenda van de wereld moet
in zekere zin en tot op zekere
hoogte de agenda van de kerk be
palen. Niet om populair en inte
ressant te doen, maar om het
evangelie zo te vertolken dat
mensen er in het dagelijks leven
ook wat mee kunnen".
Uit het rapport blijkt ook dat
de kerk in de toekomst „beschei
den en ootmoedig" moet spre
ken. „De dominante plaats van
de kerk is voorbij. Wij voeren
niet het hoogste woord, hoewel
we weten dat ons het Hoogste
Woord is toevertrouwd." Het is
de opdracht van de kerk „het
woord te bewaren, in getuigenis
en dienst". In het rapport wordt
daartoe onder meer een „ge-
meenteberaad" bepleit voor vor
ming en toerusting.
Al wil de Hervormde Kerk
haar bestaande structuur (syno-
daal-presbyteriaal) niet opgeven,
wel zouden de plaatselijke ge
meenten wat meer aandacht
kunnen krijgen. „Alle bovenge-
meentelijk kerkewerk moet ge
richt zijn op het welzijn van de
plaatselijk gemeenten".
GOS
Dr. Allan Boesak, voorman
van de Nederduits Gereformeer
de Sendingkerk in Zuid-Afrika
(kleurlingenkerk) verwacht dat
zijn kerk binnenkort de interna
tionale Gereformeerde Oecume
nische Synode (GOS) zal verla
ten. In Harare, waar de GOS mo
menteel vergadert, zei Boesak
wat de bestrijding van de apart
heid in zijn land betreft weinig
meer te verwachten van de GOS.
Boesak blijft slechts tot zon
dag in Harare omdat hij als voor
zitter van de Wereldbond van
Hervormde en Gereformeerde
Kerken (WARC) verplichtingen
heeft in Moskou. Volgende week
wordt daar het duizendjarig be
staan van de Russische Kerk ge
vierd.
Boesak maakte gisteren wel de
besprekingen over de raciale
kwestie in de voorbereidende
commissie mee. Hij werd daar
niet vrolijker van: „Ik ben ont
hutst. De argumenten die ik hier
hoor, hoorde ik 25 jaar geleden
al. Er werd tegen mij gezegd: on
ze kerk kan apartheid niet ver
oordelen, omdat dat onweten
schappelijk is. Maar sinds wan
neer is een kerk een wetenschap
pelijk instituut?"
Boesak hoopt dat de GOS zich
volgende week in ieder geval zal
verenigen met de Belharbelijde-
nis van de Sendingkerk. Daarin
wordt de theologische rechtvaar
diging van apartheid verworpen.
„Gebeurt dat niet, dan heeft de
Sendingkerk hier niets meer te
zoeken", aldus Boesak.
Mocht de GOS de Belharbelij-
denis wel accepteren, dan is het
volgens Boesak niet uitgesloten
dat de Sendingkerk toch ver
trekt: „De GOS kost ons veel te
veel geld. Bovendien zijn we ook
al lid van de WARC en zijn we
aan het bestuderen of we lid zul
len worden.van de Wereldraad
van Kerken".
Dirk-Jan Groot, de 43-jarige
directeur van de Christelijke
Stichting voor hulp aan gewe-
tensvervolgden (CSHG) in An-
dijk, weet niet of hij blij met de
.glasnost' in de Sovjetunie moet
zijn of niet. Eenerzijds heeft het
Sovjetbewind onder leiding van
Gorbatsjov de laatste tijd enkele
honderden gewetensgevange
nen vrijgelaten, - het doel waar
voor de CSHG acht jaar geleden
werd opgericht. Anderzijds gelo
ven volgens Groot zelfs christe
nen in Nederland de verhalen
alsof er met .glasnost' een einde
aan de vervolging van christenen
en joden in de Sovjetunie is ge
komen. „De mensen willen er
niets meer van weten."
Glasnost heeft ook zijn uitwer
king op het optreden van het per
soneel van de Sovjetambassade
in Den Haag. Werden in de be
gintijd van de CSHG petities
voor bijvoorbeeld de .Siberië Ze
ven' niet eens persoonlijk in ont
vangst genomen -- Groot kon ze
maar in de brievenbus aan het
gesloten hek stoppen thans
worden ze met alle egards bin
nen ontvangen. Vorige week
dinsdag (25 mei) sprak Groot op
de ambassade met de derde se
cretaris, Vladimir Naidenov, om
opheldering te krijgen over het
lot van Raoul Wallenberg, de ver
miste VN-diplomaat die volgens
de Sovjetunie in 1947 is overle
den.
„Of we nu de petitie in de bus
stoppen of dat we met thee en
koekjes worden ontvangen, je
wordt er niet wijzer van. We kre
gen het oude verhaal over Wal
lenberg weer te horen: dat hij
reeds lang geleden is overleden
en dat het onderzoek is afgeslo
ten. In principe is er niets veran
derd", is de conclusie van Groot.
De CSHG werd acht jaar gele
den opgericht omdat christenen
in Nederland "heel weinig" aan
dacht hadden voor mensen die
om hun geloof, hun getuigenis of
hun jood-zijn gevangen zaten.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Nunspeet (toezeg
ging): J. P. Nap te Huizen;
beroepen te Hierden (tweede
predikantsplaats): dr. J. Broek
huis te Voorthuizen.
Aangenomen naar Oosterbie-
rum en Wijnaldum: H. Engelsma
te Zeerijp-Eenum-Westeremden.
Paul Staes: Ik wil niet de groene freak spelen.
HAARLEM (GPD) - Bij de oplos
sing van de grootste kunstroof ooit
in ons land, de diefstal van drie
schilderijen uit het Amsterdamse
Stedelijk Museum, werd een pseu-
dokoper ingeschakeld, zo werd
dinsdag bekend. Dat het inschake
len van een infiltrant in deze zaak
openbaar is gemaakt, vindt oud
politieman H. 'diepdroevig'. H. was
zelf ooit pseudokoper en kent de ri
sico's die aan deze opsporingstech
niek verbonden zijn.
Wanneer de infiltrant ontmas
kerd wordt zijn de gevolgen niet te
overzien. Ook nu hij niet meer bij
de politie werkt en in het buiten
land woont, mogen de identiteit en
achtergrond van H. niet bekend
worden. Wraakacties uit de crimi
nele wereld zijn nog steeds niet
denkbeeldig.
H. infiltreerde een paar jaar gele
den in de drugswereld. Voorzich
tigheid is steeds geboden. "Het
gaat met die schilderijen om een
diefstal en je weet niet in hoeverre
de daders behoren tot een georga
niseerde bende, maar vooral in die
drugswereld moetje je er voortdu
rend van bewust zijn datje met ge
organiseerde misdaad omgaat.
Echte mafia, mensen die niet op
een mensenleven kijken. Als het
fout gaat, als je ontmaskerd wordt,
moetje nokken. Je ziet dat nu deze
methode een paar jaar wordt ge
bruikt, de boel al verslapt Je moet
niet vergeten dat een fout in die we
reld pure zelfmoord betekent. Dat
moet je steeds in je hoofd houden:
dan maak je geen fouten".
Verdwijnen
H. werd enkele jaren geleden ge
polst over het pseudokoperschap.
Een infiltrant krijgt eerst een spe
ciale opleiding. "Maar voor je in op
leiding gaat verandert er al heel
veel. Tegen alle mensen om je heen
moet je liegen. Op papier neem je
ontslag, zogenaamd omdat je in het
bedrijfsleven zo'n goede baan kan
krijgen. Dan kom je op een och
tend het bureau binnen met een
doos gebak en je neemt afscheid
van je collega's. Je verdwijnt totaal
uit de politie-administratie. Alleen
ie directe chef weet hoe het zit".
"Vervolgens word je getest op
het accuraat kunnen handelen en
het snel kunnen inschatten van si
tuaties. Ik kreeg hele rare opdrach
ten. Zo moest ik bij voorbeeld er
gens iets stelen. Zo testen ze je im
provisatietalent en je vindingrijk
heid. Verder mag ik daar weinig
over zeggen, anders verraad ik te
veel".
"Er wordt ook gesproken over de
sociale aspecten. Alle contacten
met de politie, met vrienden die je
daar hebt, moeten worden verbro
ken. Familie en kennissen weten
niet beter of je bent weg bij de poli-
tie. Alleen je huisarts weet het,
want die moetje iedere maand on
derzoeken. Je staat onder een enor
me spanning. Je krijgt valse papie
ren, een valse identiteit. Je bent in
feite twee personen. Je verandert
de kenmerken waaraan mensen je
zouden kunnen herkennen. Qua ui
terlijk, maar ook qua gedrag en
spraak".
"Het is kamikazewerk. Je werkt
constant met mensen die door
jouw toedoen de bak indraaien en
vooral in die drugswereld ook
nog eens een paar miljoen verlies
lijden. Achteraf heb ik gezegd: het
is pure zelfmoord. Ik zou het nie
mand aanraden en het'zelf nooit
meer doen".
Dealer
"De bescherming en de begelei
ding is perfect. De politie zorgt er
voor dat je in een auto rijdt van
twee ton, datje dure kleren draagt.
Je ziet eruit als de grote dealer, de
jongen die ook aan de bel trekt
voor een rondje van tweeduizend
gulden. En die, geef je dan ook".
"Er zijn wel begeleiders. Ge
sprekken die je voert worden afge
luisterd, dus als er wat mis gaat,
kunnen ze wel ingrijpen. Maar toch
ben je altijd alleen en ongewapend.
Je bent nerveus, gespannen, maar
je moet je heel kalm gedragen. Je
weet nooit wat er gebeurt. Ik heb
ook wel eens een pistool in m'n
mond gehad, dat ze zeiden 'je lult
toch niet met de kit?'. Je bent op
van die feestjes, waar iedereen co
ke snuift. Je moet blijven oppas
sen, want een fout kan fataal zijn.
Het zijn echte tropenjaren".
"Dan kun je je afvragen 'waarom
doe je dat dan?'. Nou, in die drugs
wereld pak je altijd de kleine dea
lers. Ik heb gezien wat voor ellende
drugs teweegbrengen. Het is dan
een kick om zo eens de grote jon
gens te kunnen pakken. Als een
zaak dan rond is, en jij bent daar
een schakel in, dan heb je een soort
Europacup-gevoel. Je houdt zo'n
vent een paar jaar uit de maat
schappij. Dat dat is gelukt, dat zou
je wel van de daken willen schreeu
wen, maar dat kan niet. Je moet al
tijd anoniem blijven".
"Na die tijd val je een enorm diep
gat. Je hebt dingen meegemaakt,
die een leek zich niet kan voorstel
len. En dan kom je weer terecht op
een gewone recherche-afdeling,
die je wel leuk lijkt. Je gaat weer
het normale werk doen. Je hebt ze
ker een jaar nodig om weer te wen-
Geluiden
"Maar wat mij is tegengevallen is
dat die garantie die de politie mij
destijds gaf, dat nooit iemand er
achter zou komen, niet is waarge
maakt. Op een gegeven moment
zeiden collega's tegen mij 'goh, je
bent pseudokoper geweest hè?'.
Binnen het korps hoorde ik er
steeds meer geluiden over. Dat
vond ik heel eng. Daarom zal ik
nooit vertellen over de precieze
werkwijze, want daarmee breng ik
oud-collega's in gevaar, die dat
werk nu doen. En ik weet wat ze
meemaken".
"Mede om die geluiden ben ik na
een jaar bij de recherche wegge
gaan. Ik kon in het buitenland een
goëie baan krijgen. Maar als ik hier
dan een paar dagen ben, en ik hoor
hoe dat met die schilderijen is ge
gaan, denk ik 'dat gaat mis'. Als je
met dit soort zaken al fouten gaat
maken, speel je met je leven. Als ze
niet oppassen, gaan er slachtoffers
vallen. En dat is niet overdreven".
'Het is een kick om eens de grote jongens in de drugswereld te pakken'.
(foto ANP)
