Ziektekostenverzekeraars vrezen
roulette in de gezondheidszorg
'Ouderen en chronisch zieken
de dupe bij basisverzekering'
Achtergrond
Geringe bereidheid tot aanvullend
verzekeren baart ziekenfondsen zorgen
Nederlandse gereformeerden blij met Boomsma
PAGINA 2
WOENSDAG 1 JUNI 1988
Plannen commissie-Dekker vandaag in Kamer aan de orde
GOUDA "Met de verde
ling van de middelen in zo'n
stelsel wordt het roulette.
Het geld komt niet terecht
waar het moet komen. Dit
zijn risico's die een onder
nemer niet meer kan incal
culeren. Met zulke plannen
zou de Tweede Kamer niet
moeten instemmen".
door
Kees Cornelisse
Drs. Ad Bouwmeester, woordvoer
der van de particuliere ziektekos
tenverzekeraars, is duidelijk tegen
de voorgestelde ingrijpende wijzi
gingen in het stelsel van ziektekos
tenverzekeringen. Bouwmeester is
directeur van De Goudse Verzeke
ringen. Hij treedt op namens ruw
weg twee-derde deel van de parti
culiere ziektekostenverzekeraars:
twee organisaties van onderlinge
maatschappijen en een organisatie
van wat men dan meer de echte
"commerciële" verzekeraars
(waaronder de grote assurantie
concerns) noemt. Alle drie zijn bij
het Verbond van Verzekeraars in
Nederland aangesloten.
Deze groep organisaties bestrijkt
ruim drie miljoen verzekerden.
Kenmerkend voor deze sector van
de ziektekostenverzekeraars is de
felle (prijs)concurrentie. Die heeft
onder meer te maken met het feit
dat veel van de betrokken verze
kerden niet alleen tegen ziekte bij
deze ondernemingen zijn verze
kerd. De relatie tot die verzekerden
is dan ook een geheel andere dan
die van de huidige ziekenfondsen
tot hun 'klanten'.
"Bij de ziektekostenverzekerin
gen gaat het om een veld waarin ie
dereen regelmatig uitkeringen
krijgt", aldus Bouwmeester. "Dat
is een totaal andere situatie dan bij
brand- of autoverzekeringen, waar
de uitkeringsfrequentie wat lager
ligt".
- Deze verzekeraars hebben dus
geen enkel vertrouwen in de over-
heidsplannen?
Bouwmeester: "De uitgangs
punten van het kabinet zijn: bevor
dering van de marktwerking, het
vervangen van dure behandelin
gen door goedkope, en het afbre
ken van de schotten tussen de hui
dige stelsels (ziekenfondsen, parti
culiere verzekeringen, awbz) om
een doelmatiger werking te krij
gen. Dat vinden wij prima".
"Maar wij betreuren de opzet van
een financieringsstelsel, dat uiterst
ingrijpende wijzigingen zowel voor
de verzekeraar als voor de consu
ment oplevert. De geldstromen in
de gezondheidszorg zullen voor
driekwart via een zogeheten cen
trale kas gaan lopen, waarin de fis
caal (door de belastingdienst) geïn
de premies worden gestort. Dat
geld wordt dan verdeeld over de
zorgverzekeraars. Dat systeem zal
niet werken, zo vrezen wij".
- Wat zijn de bezwaren tegen die
opzet?
Bouwmeester: "Totaal gaat er in
de gezondheidszorg en maatschap
pelijke dienstverlening ruim f 40
miljard per jaar om. Daarvan gaat
dan straks 27 tot 28 miljard via die
centrale kas. Dat is gemiddeld 75
miljoen per dag; zelfs als er 80 pro
cent van de verdeelsleutel in orde
is komt er nog 15 miljoen per dag
op de verkeerde plaats terecht. Wij
hebben daar geen vertrouwen in;
het zijn geen overzienbare risico's
meer voor een ondernemer".
Ziektekostenverzekeraar Bouwmeester:1De v raag is of het huidige hoge peil van de gezondheidszorg r
uit gaat'.
"Er zijn al voorbeelden genoeg,
zoals de wet studiefinanciering,
waarbij overheidsplannen door be
oordelingsfouten de mist in gaan.
Men heeft hier een fraai macro-mo
del opgezet vanachter het bureau.
Maar het moet ook nog werken op
micro-niveau. Het geld wordt via
"nader te bepalen" verdeelsleutels
uitgekeerd. Daarbij spelen zaken
als leeftijden, cultuurverschillen,
opleidingsniveaus en regio's een
rol. Zo'n opzet kan nooit naadloos
bij de werkelijkheid aansluiten. De
overheid zal ons eerst moeten over
tuigen hoe het precies moet en dat
het goed werkt".
- Wat denkt u van de mogelijke
Bouwmeester: "Er ontstaat geen
concurrentie. In zo'n stelsel zien
wij geen marktwerking ontstaan.
In de eerste plaats geeft zo'n groot
basispakket al veel minder moge
lijkheden tot normale concurren
tie. Daarbij komt dan de onzekere
verdeling van geld. Zelfs een gerin
ge afwijking in de uitkeringen
geeft een onvoorspelbare invloed
op de omzetten. De maatschappij
en zouden dan onderling moeten
gelijkbreien? Dat is niet haalbaar".
"Deze zaak is zo onduidelijk dat
die opzet niet kan werken. Hoezeer
de doelstellingen ook te onder
schrijven zijn, zó deugt de uitvoe
ring niet. Het parlement zou daar
zorgvuldig naar moeten kijken.
Het gaat om niet minder dan 9 pro
cent Van ons nationaal inkomen.
De Tweede Kamer kan, als ze haar
taak goed verstaat, op deze plan
nen geen besluiten nemen".
- Zijn fer meer bezwaren?
Bouwmeester: "Zeker, ook de in
terne acceptatieplicht. Die bete
kent dat verzekerden veel te ge
makkelijk van verzekeraar kunnen
veranderen. Ook hier geldt dat het
dragen van risico onmogelijk ge
maakt wordt. Je krijgt enorme ver
schuivingen in portefeuilles. Als
geheel dreigen dan omwentelin
gen, die alleen maar leiden tot cha
otische en onbeheersbare ontwik
kelingen".
"Bovendien zal de voorgestelde
regionalisatie de marktwerking ex
tra bemoeilijken. De aanbieders in
de gezondheidszorg met wie de
verzekeraars contractenmoeten
sluiten, zullen groepen vormen.
Daar moeten de financiers dan
blokken tegenover stellen. Dat zou
de concurrentie kunnen verstoren,
maar zonder afspraken kan het in
deze opzet niet".
Bouwmeester: "Die wordt be
dreigd. Zijn keuzevrijheid wordt
minder. Naarmate de onderhande
laars het spel harder spelen dreigt
ook de kwaliteit te worden aange
tast. De vraag is of het huidige hoge
peil van de gezondheidszorg niet
achteruit gaat. Addertjes onder het
gras zijn bovendien de kostenver
schillen: bijvoorbeeld in het noor
den maakt de verzekerde minder
gebruik van zorg dan in Amster
dam. Dit afgezien van de verschil
len in verpleegtarieven. Hoe wil
men deze tegenstellingen indam
men?"
Bouwmeester: "Ook de manier
waarop het nieuwe stelsel zou moe
ten ingevoerd is voor ons onaan
vaardbaar. De overheid gaat nu in
de overgangssituatie allerlei zaken
via de algemene wet bijzondere
ziektekosten regelen. Onze verze
kerden worden op die manier naar
de ziekenfondsen geleid. Dus krij
gen we al verstoringen van de
marktverhoudingen voordat het
model-Dekker is ingevoerd. Dat is
een gevaarlijke weg".
- Als de ziekenfondsen ook op de
markt komen, zijn er straks aan
zienlijk meer dan 60 ziektekosten
verzekeraars. Is dat niet veel in een
klein land als het onze?
Bouwmeester: "Dat is niet te
veel als er een echte marktwerking
zou ontstaan. Maar die zien wij zó
niet komen. We rekenen nu op het
gezond verstand van het parle
ment. We hopen dat het de regering
van deze foutieve weg doet terug
keren. Zo niet, dan glijden we af
naar een volksverzekering, waar
van alleen maar grote kostenexplo-
sies te vrezen vallen. Die staan
haaks op de beginsel van markt
werking en doelmatigheid".
Bouwmeester: "Wij zouden
vanuit de bestaande situatie de
knelpunten geleidelijk willen weg
nemen. De schotten tussen parti-
culiere-/ziekenfondsverzekering
enerzijds en de awbz anderzijds
moeten weg. De aanwezigheid van
een leeftijdsafhankelijke premie-
opbouw in de particuliere ziekte
kostenverzekering wordt ook door
verzekeraars als een knelpunt erva
ren. Een oplossing is het per maat
schappij vaststellen van een maxi
mum premie-afstand tussen de
hoogste en de laagste premies die
worden gehanteerd".
"Zo moet dan de solidariteit tus
sen 'oud' en 'jong' worden hersteld.
Als de knelpunten worden opge
lost is gezonde concurrentie moge
lijk en worden doelmatig werken
en kostenbeheersing bereikt. Want
dan kan de gewenste substitutie
(bereikbaar maken van zorg naar
behoefte) worden bereikt".
ZEIST "Het kabinet vertrouwt
er nogal op dat mensen zich straks
vrijwillig aanvullend gaan verzeke
ren. Wij, de ziekenfondsen, zijn
bang dat dat niet gebeurt. Daarom
gaan we dat nader onderzoeken",
aldus mr. Niek de Jong (48), alge
meen secretaris van de Vereniging
van Nederlandse Ziekenfondsen.
door
Kees Cornelisse
De 43 ziekenfondsen bereiden
zich voor op de komende ingrij
pende wijzigingen in het ziektekos
tenstelsel. Het veel gekritiseerde
wettelijke keurslijf van de Zieken
fondswet valt weg. De huidige uit
voeringsorganen gaan straks de
markt op. Ze vinden daar als con
currenten de tegenwoordige parti
culiere verzekeraars.
Op een achttal na, de zogeheten
bovenbouwmaatschappijen. Dat
zijn niet-winst beogende verzeke
raars die indertijd uit de zieken
fondsen zelf voortkwamen om
mensen op te vangen die boven de
loongrens kwamen (maximum in
komen om ziekenfonds-verzekerd
te kunnen zijn). Met die 'bovenbou-
wers' gaan de fondsen zich nauw
aaneensluiten. In het ontworpen
stelsel heten ze allemaal "zorgver
zekeraars".
De ziekenfondsen hebben, sa
men met de bovenbouwers, posi-
tief-kritisch gereageerd op de plan
nen die het kabinet voor de basis
verzekering ontvouwt. Maar willen
ze in feite niet liever een volksver
zekering ziektekosten?
De Jong: "Even terug in de ge
schiedenis. We hebben steeds ge
pleit voor een volksverzekering
ziektekosten gelijk aan het huidige
ziekenfondspakket plus dat van de
algemene wet bijzondere ziekte
kosten. En met voor iedereen een
premie naar draagkracht".
- En de bezwaren tegen de opzet
van het Dekker-model?
De Jong: "Wij vinden bijvoor
beeld dat geneesmiddelen, tand-
Ziekenfondswoordvoerder De
Jong: 'Onderzoek naar behoefte
aanvullende verzekering'.
zorg en fysiotherapie wèl in het ba
sispakket horen. Het plan-Dekker
wil de mensen daarvoor een aan
vullende verzekering laten sluiten.
Wij vinden dat alle wezenlijke
voorzieningen in het basispakket
moeten. Bovendien is de vaste pre
mie die iedereen voor het basispak
ket moet betalen, naar onze me
ning te hoog. Ook hebben we geen
vertrouwen in de bereidheid van
iedereen om zich voor de resteren
de 15 procent aanvullend zal verze
keren".
"Uit eerder onderzoek is de VNZ
gebleken dat meer dan de helft van
de ondervraagden zoiets niet wil.
Die gegevens worden nu op een rij
tje gezet. En we gaan meer markt
onderzoek doen: willen de mensen
zich wel of niet aanvullend verze
keren voor medicijnen, tandzorg,
fysiotherapie? Dan kunnen we zien
of het vertrouwen van het kabinet
gerechtvaardigd is."
- En als dat wel zo is?
De Jong: "Als je daarop wel kunt
vertrouwen, waarom dan die voor
zieningen niet gewoon in het basis
pakket gestopt? Dan zou de vaste
premie wat hoger moeten worden
en het aanvullende pakket dus wat
kleiner. Het gaat erom het basis
pakket voor iedereen betaalbaar te
krijgen".
- Gaan de aanstaande zorgverze
keraars met een nieuw elan het
'Dekker-tijdperk' in?
De Jong: "Zeker. Het zal aan ons
niet liggen, ave maken ons er klaar
voor"
URK "Gezondheidszorg is wel
een produkt, maar een heel ander
dan dat van bijvoorbeeld een dak-
pannenfabriek. Je kunt die twee
niet vergelijken. In de gezond
heidszorg zijn steeds nieuwe moge
lijkheden. Die kun je niet tegen
houden. Kwaliteit moet bovendien
worden betaald. Waarom zou het
dan niet iets meer mogen kosten?"
door
Kees Cornelisse
Dit zegt huisarts Willem Cense
(43), voorzitter van de artsenorgani
satie KNMG, waarvan de meeste
Nederlandse medici lid zijn. Cense,
die zijn praktijk uitoefent op Urk,
is niet te spreken over de kabinets
plannen voor een basisverzeke
ring, die alleen de meest noodzake
lijke ziektekosten dekt. Hij wijst op
het gevaar dat juist allerlei medi
sche hulp die erger kan voorko
men, onbereikbaar wordt voor
mensen die zich geen aanvullende
verzekering kunnen permitteren.
"Geen medicijnen, geen fysio
therapie in de verplichte verzeke
ring. Dat klopt niet met het streven
om dure zorg door goedkope te ver
vangen. Een voorbeeld: er zijn re
volutionaire geneesmiddelen ont
wikkeld, die sommige maagopera
ties onnodig maken en dus zieken
huiskosten besparen. Maar als die
geneesmiddelen niet in de ver
plichte verzekering zitten, worden
ze voor veel mensen slecht bereik
baar".
"Fysiotherapie hoort ook in de
basisverzekering. Dat is nodig wil
len we ouderen langer thuis laten
wonen, mobiel houden. Mensen
met lage inkomens, van wie er
steeds meer komen gezien de toe
nemende vergrijzing, lopen het ge
vaar dat ze te veel moeten betalen
als ze zijn aangewezen op een aan
vullende, dus vrijwillige verzeke
ring".
De KNMG ziet meer in een
volksverzekering met een com
pleet, maar 'ondiep' pakket. Cense:
"Zodat alle belangrijke voorzienin
gen, dus ook geneesmiddelen en
fysiotherapie, zijn verzekerd. Met
zo min mogelijk eigen risico's en ei
gen bijdragen voor mensen die er
veel gebruik van moeten maken.
Daarmee hou je de solidariteit in
stand met ouderen, chronische pa
tiënten, gehandicapten".
De artsen zijn beducht voor een
te grote invloed van de particuliere
verzekeraars, die niet het gezond
heidsbeleid mogen gaan bepalen.
"Die zaken moeten gescheiden
blijven: verzekeraars hebben hun
eigen taken; artsen zijn verant
woordelijk voor de kwaliteit en het
doelmatig handelen", aldus Cense.
Hij wil daarom, anders dan het ka-
binet, ook de verzekerden bij het
gezondheidsbeleid betrekken.
"Wij zien duidelijk drie partijen.
Als derde belanghebbende zien wij
de mensen die het allemaal moeten
betalen, de patiënten dus. Lande
lijk zouden er afspraken gemaakt
moeten worden tussen verzeke
raars, artsen, ziekenhuizen en pa
tiëntenorganisaties. Daarbij moe
ten kwaliteitseisen worden vastge
steld en over de tarieven worden
onderhandeld".
"Verder zouden we graag zien
dat de wetgever de artsen betrekt
bij het stellen van wettelijke kwali
teitseisen. Die hebben immers de
kennis en kunde in huis. Ook wat
dit betreft zijn we wat argwanend;
keer op keer hebben we duidelijk
gemaakt te willen praten. Steeds
worden we opzijgeschoven op alle
gebied. En steeds moeten de medi
ci, zie de praktijk van de laatste ja
ren, via korte gedingen hun gelijk
zien te halen".
De KNMG waardeert in grote lij
nen de intentie van de plannen vol
gens het model-Dekker wel: zorg
op maat, dicht bij huis; het klinkt
mooi. Maar bij de uitwerking zet
Cense veel vraagtekens.
"Chronisch zieken, bejaarden,
gehandicapten, dat zij de mensen
die vooral behoefte hebben aan
hulp. Maar tegelijkertijd staan die
groepen het meest kritisch tegen
over vrijwilligers. Ze willen graag
zelfstandig blijven. Ook in de
meest benarde situaties zijn ze lie
ver niet afhankelijk zijn van vrij
willigers. Thuiszorg heet nu fre,
ideaal. Maar het werkt niet in
praktijk. Veel mensen kennen h
buren niet eens. In een platte
landsomgeving kan zoiets nog wel,
zij het met moeite. Maar in het alge
meen is de mentaliteit van de sa
menleving niet op die soort thuis
zorg gericht".
"Wij weten heus wat bij de kriti
sche, mondige patiënt leeft. De ivo
ren toren waar de dokters in zaten
bestaat niet meer, terecht. Maar het
lijkt wel of die in de politiek nog
volop overeind is gebleven. Want
daar bespeuren we geen duidelijke
bereidheid om met ons mee te den
ken. Het gaat niet alleen om geld.
Natuurlijk is de kostenbeheersing
een grote uitdaging. Maar ze moet
wel gepaard gaan met doelmatig
werken en kwaliteit".
Ouderen hebben meer behoefte aan medische hub dan jongeren. Daar
om is een volksverzekering volgens de KNMG rechtvaardiger dan het sys
teem met en basisverzekering. (archieffoto)
De Amerikaanse predikant
Clarence Boomsma is gisteren in
Harare (Zimbabwe) gekozen tot
voorzitter van de Gereformeerde
Oecumenische Synode (GOS).
Boomsma (71) volgt ds. John
Galbraith op, die in 1976,1980 en
1984 voorzitter van de synode
was, maar nu slechts 14 van de 55
stemmen kreeg.
De delegatie van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
toonde zich verheugd over
Boomsma's verkiezing. Profes
sor dr. K. Runia uit Kampen
werd bovendien plaatsvervan
gend voorzitter. Hij was twee
keer voorzitter, in 1968 en 1972,
en werd vier jaar geleden in Chi
cago gekozen tot tweede secreta
ris.
"Ik ben erg blij dat Galbraith
niet is herkozen. Als voorzitter
was hij vier jaar geleden in Chi
cago niet altijd onpartijdig.
Boomsma is een man van het
midden, die zal proberen alle
kerken voor de GOS te behou
den". Dat zei voorzitter ds. E.
Overeem van de Nederlandse ge
reformeerde synode in een reac
tie.
De christelijke gereformeerde
afvaardiging uit Nederland was
minder enthousiast. Ds. J. Wes
terink beschuldigde sommige
kerken ervan, vorige week tij
dens de voorconferentie te heb
ben 'gelobbyd'. Maar Overeem
sprak dat tegen. "Wij hadden dan
verscheidene kerken tegen ons
in het harnas kunnen jagen".
Eerste secretaris werd profes
sor H. de Waard uit Australië. Zo
wel Boomsma als De Waard is
van Nederlandse afkomst. De
Waard emigreerde toen hij 12
jaar was uit Heeijansdam naar
Australië. De vader van Boom
sma vertrok in 1906 uit Oenkerk
naar de Verenigde Staten. In
Grand Rapids (staat Michigan)
was hij 36 jaar lang predikant.
Daar wonen veel leden van de
Christian Reformed Church en is
ook de theologische opleiding
van deze kerk gevestigd. De
laatste jaren is Boomsma actief
als uitvoerend secretaris van de
commissie van zijn kerk voor de
relaties met andere kerken.
Steun aan protest
Een groot aantal Zuidafn-
kaanse godsdienstleiders betuig
de gistermiddag steun aan de
'nationale protestdagen' waartoe
de zwarte vakbondsfederatie
'Cosatu' heeft opgeroepen. Het
gaat om drie protestdagen,
maandag, dinsdag en woensdag
volgende week. Daarnaast hou
den Zuidafrikaanse kerken in ju
ni en juli een campagne voor vrij
lating van alle politieke gevange
nen.
Toch was ds. Allan Boesak na
de tweedaagse bijeenkomst van
meer dan 200 geestelijke leiders
teleurgesteld over het uitblijven
van een krachtig actieprogram
ma tegen de apartheidspolitiek.
"Blijkbaar zijn deze dagen toch
te kort geweest om de deelne
mers tot een meer frontale con
frontatie te bewegen". De Zuid
afrikaanse Raad van Kerken had
'daden van burgerlijke onge
hoorzaamheid' voorgesteld.
In een gemeenschappelijke
verklaring wordt gezegd, dat de
geestelijke leiders van Zuidafri-
ka zich opnieuw opmaken voor
een geweldloze confrontatie met
het apartheidssysteem.
Biecht herstellen. In zijn
toespraak tot een groep Ameri
kaanse bisschoppen die hun ver-
"plichte vijfjaarlijks bezoek aan
het Vaticaan brengen, drong de
paus aan op meer onderlinge
eenheid en meer eenheid met
hemzelf. (Er bleek nogal ver
deeldheid onder deze bisschop
pen over vraagstukken als ont
wapening en voorlichting over
aids).
Met klem vroeg de paus, de
persoonlijke biecht in ere te her
stellen. "Priesters moeten hun
ambt als biechtvader serieus ne
men. Daarin moeten zij een uit
muntend voorbeeld geven".
Priesters. In Afrika, Zuid-
Amerika en India wordt, volgens
het rooms-katholiek statistisch
jaarboek 1986, een snelle stijging
van het aantal priesters waarge
nomen. In de Verenigde Staten
en West-Europa is sprake van
een langzame daling.
Migranten
Secretaris ds. W. R. van der
Zee van de Raad van Kerken in
Nederland bood gisteren in Den
Haag het CDA-kamerlid mr. J.
Krajenbrink een brochure aan
over migranten zonder verblijfs
vergunning. Hoofdgedachte in
de brochure is, dat ook voor deze
migranten de rechten van de
mens gelden. Het is de raad niet
te doen om erkenning van alle il
legale migranten, wél om een
menswaardige behandeling, zei
Van der Zee.
Ook migranten zonder ver
blijfsvergunning behoren de
rechten te genieten, verbonden
aan het verrichten van arbeid in
loondienst. Zij hebben recht op
rechtshulp en medische verzor
ging en hun kinderen moeten
naar school kunnen. De positie
van de illegale migrant zal, vol
gens de Raad van Kerken, ster
ker worden als de werkgever
weet dat hij een forse boete krijgt
voor tewerkstelling van illega
len.
Krajenbrink erkende, dat zul
ke werkgevers te veel de hand
boven het hoofd wordt gehou
den. "Het economisch belang do
mineert". Als voorbeeld werden
de Westlandse kassen genoemd,
waar veel illegale migranten wer
ken omdat de werkgevers zich
geen zorgen maken over mogelij
ke straffen. Bovendien slaagt de
overheid niet om mensen die niet
worden toegelaten op effectieve
manier het land uit te zetten. Dat
lukt maar in één vah de vier ge
vallen.
Krajenbrink keerde zich tegen
het voorstel van de Raad van
Kerken, migranten zonder ver-
blijfsverunning dezelfde rechten
toe te kennen als andere werkne
mers. "Dat zou een premie op il
legaal verblijven in ons land zijn.
En dat is erg onlogisch".
Moeder Teresa. In Amster
dam is gisteren het tweede tehuis
in Nederland geopend van de
Zusters van de Naastenliefde
van Moeder Teresa. Het tehuis is
tijdelijk ondergebracht in de
Liefdekerk aan de Da Costakade.
De eerste vestiging van dit werk
kwam in Rotterdam.
Getuigschrift. De eerste af
gestudeerden van de leerroute
'Theologie en maatschappij' aan
de hogeschool 'De Horst' in Drie
bergen krijgen morgen hun ge
tuigschrift uit handen van me
vrouw S. Strikwerda, voorzitter
van de Vereniging voor Theolo
gie en Maatschappij.
De leerroute ontstaan uit be
hoefte aan kritische theologie
begon in 1984 met 28 studenten.
Nu telt ze 120 studenten over vier
leerjaren. Naast het getuigschrift
voor maatschappelijk of cultu
reel werk ontvangen de afgestu
deerden het testimonium 'theo
logie en maatschappij'.
Bollenstreek. De (rk) Pasto
rale School Bollenstreek bestaat
tien jaar. Ter gelegenheid hier
van wordt zondagmorgen om
half 11 in de Maria-parochie in
Lisse een feestelijke eucharistie
viering gehouden. Dan krijgen
de cursisten van 1986 tot 1988
hun certificaat.
Bedevaart. Op zaterdag 11
en zondag 12 juni wordt, onder
andere vanuit Noordwijk en Lei
den, een bedevaart gehouden
naar 'Maria's genade-oord' in de
Hulpverfening. Al enige tijd
verlenen nabestaanden na zelf
doding een luisterend oor aan
lotgenoten (ie pas iemand heb
ben verlorer, zo schreef het Aan-
dachtscentrim Schoolstraat 18
in Den Hag ons. "Dit is een-
groep mensin die helaas dage
lijks groeit" Wie hulp behoeft,
kan het cetrum bellen, 070-
651412, tusen 10 en 12 uur.
(Schoolstraa 18 Den Haag,
dichtbij de (rote Kerk, is een oe-
cumenischeplaats voor informa
tie en ontmteting).
Incest, (loker (Media-over
leg kerken rijnland en Bollen
streek) bestedt morgenavond,
donderdag ljuni, aandacht aan
het onderwep 'incest'. Er wordt
gesproken net deskundigen van
maatschappfijk werk, politie en
het samenwerkingsverband te
gen seksueelgeweld. Ook de te
lefonische hilpdienst in Leiden
wordt ingeshakeld. De uitzen
ding is van 7iur tot half 8 op FM
105.7 en via kabel ook FM 88.1.
Hervornde Kerk: beroepen
te Boskoop C. Kerssen Haam
stede. Gereormeerde Kerken
Vrijgemaakt beroepen te Gro
ningen D. T./reugdenhil Berkel
en Rodenrijs
M
